5

1/2002

www.elektro.info.pl

zasilanie

placu budowy

mgr in¿. Julian Wiatr

Place budowy nale¿¹ do najbardziej

niebezpiecznych miejsc pod wzglêdem

niebezpiezeñstwa pora¿enia pr¹dem elektrycznym.

Zgodnie z Prawem Budowlanym, rozpoczêcie

budowy liczy siê od chwili doprowadzenia energii

elektrycznej na potrzeby budowy.

Na etapie zagospodarowy-

wania placu budowy zasilanie
najczêœciej wykonuje siê jako
tzw. „prowizorkê budowlan¹”,
czyli sieæ zasilaj¹c¹ o charak-
terze tymczasowym, przewi-
dzian¹ do demonta¿u w póŸ-
niejszym etapie.

W warunkach du¿ej budo-

wy przemys³owej, osiedla
mieszkaniowego lub obiektu
rozleg³ego, gdzie okres przy-
gotowawczy uniemo¿liwia wy-
konanie zasilania o charakte-
rze trwa³ym, zachodzi ko-
niecznoϾ budowy sieci pro-
wizorycznej. Powoduje to
powstanie wielu trudnoœci,
zwi¹zanych z utrzymaniem ta-
kiej sieci w pe³nej sprawnoœ-
ci technicznej i zachowanie
w³aœciwych warunków bez-
pieczeñstwa.

W celu poprawienia bezpie-

czeñstwa, Minister Spraw
Wewnêtrznych wprowadzi³
do obowi¹zkowego stosowa-
nia PN-IEC-60364 – 704 „In-
stalacje w obiektach budowla-

miennym 25 V, a przy napiê-
ciu sta³ym 60 V.

Przyjêcie tak krytycznych

warunków bezpieczeñstwa
narzuca stosowanie wy³¹cz-
ników ró¿nicowopr¹dowych
wysokoczu³ych o pr¹dzie
zadzia³ania nie wiêkszym, jak
30 mA z zachowaniem wa-
runku, ¿e jeden wy³¹cznik
zasia³ nie wiêcej jak szeœæ
gniazd jednofazowych lub dwa
trójfazowe. Stosowanie urz¹-
dzeñ zasilaj¹cych powinno
wiêc spe³niaæ warunek
IP 43, a urz¹dzeñ rozdziel-
czych IP 44.

nych. Zasilanie placów budów
i robót rozbiórkowych”.Norma
ta dzieli plac budowy (rozbiór-
ki) na cztery strefy:

I strefa – Ÿród³o zasilaj¹ce,
II strefa – sieæ zasilaj¹ca,
III strefa – rozdzielnice bu-

dowlane,

IV strefa – urz¹dzenia od-

biorcze.

Zgodnie z ww. norm¹ do-

puszcza siê wykonanie zasila-
nia placu budowy (rozbiórki)
w uk³adzie sieci TN-S lub TT
oraz przyjmowaæ dopuszczal-
ne d³ugotrwa³e napiêcie do-
tykowe przy napiêciu prze-

F

6

www.elektro.info.pl

1/2002

COBR ELEKTROMONTA¯
przedstawia rysunek 2.

Omówmy dok³adniej po-

szczególne strefy zasilania pla-
cu budowy (rozbiórki).

strefa I

Jest to strefa zasilania pla-

cu budowy (rozbiórki) energi¹
elektryczn¹ o napiêciu do
1 KV pr¹du przemiennego
wraz z uk³adem pomiaro-
wym, urz¹dzeniami rozdziel-
czymi i g³ównym zabezpie-
czeniem ca³ego placu budowy
(rozbiórki).

ród³em zasilania mo¿e

byæ stacja transformatorowa
przenoœna 15/0,4 kV, agregat
pr¹dotwórczy, z³¹cze kablo-
we lub napowietrzne do linii
niskiego napiêcia, w zale¿-
noœci od warunków technicz-
nych wydanych przez miejsco-
wy zak³ad energetyczny. Stre-
fa ta powinna byæ wydzielona
przez wykonanie ogrodzenia
o wysokoœci min. 200 cm
oraz oznakowana w³aœciwy-
mi tablicami ostrzegawczymi.

W g³ównej rozdzielnicy,

umieszczonej w tej strefie, na-
le¿y instalowaæ g³ówny wy-
³¹cznik ró¿nicowopr¹dowy
o pr¹dzie zadzia³ania nie
wiêkszym jak 500 mA. Dos-
têp do tej strefy mog¹ mieæ
tylko wykwalifikowani eklek-
trycy, zatrudnieni na budowie
(rozbiórce).

strefa II

Rys. 1 Przyk³ad zagospodarowania elektroenergetycznego placu budowy z podzia³em na strefy ochronne;

oznaczenia: urz¹dzenia zasilaj¹ce – stacje transformatorowe, zespo³y pr¹dotwórcze, przy³¹cza, tablice zasilaj¹ce;

S – wy³¹cznik ochronny ró¿nicowopr¹dowy selektywny; RB – rozdzielnica budowlana; RD – rozdzielnica dŸwigowa;

PP – przystawka pomiarowa.

Rys. 2

Przyk³adowy uk³ad po³¹czeñ

w przystawce pomiarowo-rolniczej dla

placu budowy, zasilanej z sieci niskiego

napiêcia w uk³adzie sieci TN-C-S.

Linie zasilaj¹ce w II strefie

powinny byæ wykonane prze-
wodami oponowymi odporny-

mi na wilgoæ i wodê, co wy-
daje siê byæ uzasadnionym
poniewa¿ najczêœciej s¹ one
uk³adane bezpoœrednio na
ziemi, a niejednokrotnie le¿¹
w ka³u¿y wody podeszczo-
wej.

Zaleca siê, aby ca³oœæ pla-

cu by³a zasilana przez selek-
tywny wy³¹cznik ró¿nicowo-
pr¹dowy œrednioczu³y o pr¹-
dzie zadzia³ania 500 mA,
dziêki czemu uzyskuje siê se-
lektywnoœæ zadzia³ania za-
bezpieczeñ w rozdzielnicach
budowlanych (RB). Jako od-
biorniki przeznaczone do trzy-
mania w rêku, nale¿y stoso-
waæ tylko odbiorniki wykona-
ne w II klasie izolacji. Przyk-
³ad typowej rozdzielnicy RB
proponowanej przez likwido-
wany z dniem 31.12.2001

7

1/2002

www.elektro.info.pl

Strefa ta obejmuje sieæ za-

silaj¹c¹ ca³oœæ placu budo-
wy (rozbiórki) i powinna byæ
wykonana przewodami opono-
wymi o w³aœciwym do za³o-
¿onego obci¹¿enia przekroju.

Przewody nale¿y uk³adaæ

bez skrzy¿owañ na drogach
komunikacji wewnêtrznej,
chroniæ je przed uszkodzenia-
mi mechanicznymi, stosuj¹c
os³ony. Ochronê przeciwpora-
¿eniow¹ w tej strefie stanowi
izolacja kabli zasilaj¹cych,
wspomagana wy³¹cznikiem
ró¿nicowopr¹dowym selek-
tywnym o czu³oœci nie wiêk-
szej ni¿ 500 mA, zainstalowa-
nym w g³ównej rozdzielnicy,
w I strefie.

strefa III

Strefa ta obejmuje rozdziel-

nice budowlane, dŸwigowe
i

przystawki pomiarowe.

Ochronê przed dotykiem bez-
poœrednim powinna zapewniæ
izolacja podstawowa i obudo-
wa w stopniu ochrony co naj-
mniej IP 43. Ochronê przed
dotykiem poœrednim na-
le¿y zabezpieczyæ przede
wszystkim przez samoczynne
wy³¹czenie w czasie krótszym
od 0,2 sekundy. Rozdzielnice
powinny byæ zabezpieczone
przed niepo¿¹danymi skutka-
mi zwaræ i przeci¹¿eñ.

strefa IV

Jest to strefa bezpoœred-

nio dostêpna dla odbior-
ców obs³uguj¹cych odbiorni-
ki energii elektrycznej. Do
ochrony przed dotykiem po-
œrednim w tej strefie nale¿y
stosowaæ:

n

wysokoczu³e wy³¹czniki
ró¿nicowopr¹dowe o czu-
³oœci nie wiêkszej ni¿
30 mA,

n

transformatory separacyjne
w II klasie izolacji,

n

napiêcie nie przekraczaj¹ce
25V pr¹du przemiennego
lub 60 V pr¹du sta³ego,

n

odbiorniki przeznaczone do
trzymania w rêku podczas

normalnej pracy musz¹ byæ
wykonane w II klasie izo-
lacji.
Przed dotykiem bezpoœred-

nim chroni izolacja podstawo-
wa oraz obudowy wykonane
w klasie ochronnoœci nie
mniejszej ni¿ IP 44 oraz do-
datkowo wysokoczu³e wy-
³¹czniki ró¿nicowopr¹dowe
o czu³oœci nie wiêkszej ni¿
30 mA.

Kompleksowy system och-

rony od pora¿eñ na placu bu-
dowy (rozbiórki) zosta³ przed-
stawiony w tabeli.

q

Równoczesna

ochrona przed

Ochrona przed dotykiem

Strefa

Urz¹dzenia wchodz¹ce

dotykiem

w sk³ad strefy

bezpoœrednim

bezpoœrednim

poœrednim

i poœrednim

I

Stacje transformatorowe

–

Izolacja podstawowa

Samoczynne wy³¹czanie

Zespo³y pr¹dotwórcze

obudowy o stopniu

zasilania w czasie

Przy³¹cza

ochrony minimum IP 43 t

≤ 0,2 s

Tablice zasilaj¹ce

Obs³uga urz¹dzeñ tylko przez osoby uprawnione

II

Linie napowietrzne

–

Izolacja przewodów

Samoczynne wy³¹czanie

wykonywane:

i kabli

zasilania w czasie t

≤ 0,2 s

– przewodami izolowanymi

(mo¿na realizowaæ dla

– kablami podwieszanymi

wielu przypadków za

– przewodami oponowymi

pomoc¹ wy³¹cznika

ochronnego ró¿nicowo-

pr¹dowego selektywnego,

zainstalowanego w strefie I)

Obs³uga urz¹dzeñ tylko przez osoby uprawnione

III

Rozdzielnice

–

Izolacja podstawowa

Wy³¹cznik ochronny

– budowlane

obudowy o stopniu

ró¿nicowopr¹dowy

– dŸwigowe

ochrony minimum IP 43 selektywny zainstalowany

– przystawki pomiarowe

w strefie I

IV

Odbiorniki oœwietleniowe

Obwody o napiêciu Izolacja podstawowa

Wy³¹cznik ochronny

Narzêdzia rêczne

nie przekraczaj¹cym obudowy o stopniu

ró¿nicowopr¹dowy

Urz¹dzenia budowlane

napiêcia dotykowego ochrony co najmniej

o I

∆n

≤ 30 mA.

dopuszczalnego

IP 43. Uzupe³nienie

Transformator separacyjny.

d³ugotrwale

ochrony przy u¿yciu

Odbiorniki, narzêdzia

o wartoœci do 25 V wy³¹cznika ochronnego i urz¹dzenia w II klasie

pr¹du przemiennego ró¿nicowopr¹dowego

ochronnoœci

lub 60 V pr¹du

o I

∆n

≤ 30 mA

sta³ego. Obwody

SELV i PELV

Ochrona przeciwpo¿arowa na placu budowy