dr Jana Pieriegud

Nowoczesne systemy dystrybucji w

przemy

ś

le i handlu

Nowoczesne technologie w optymalizacji ła

ń

cuchów dostaw

PEŁNE WYKŁADY ONLINE

Globalizacja przemysłu i handlu sprawia, że łańcuchy dostaw stają się coraz bardziej skomplikowane,
składające się z dużej liczby ogniw, a sieci dystrybucyjne coraz bardziej rozbudowane. Bezpośrednie
uzależnienie działań dostawcy od działań nabywcy uwzględnia koncepcja zintegrowanego łańcucha dostaw.
Integracja w łańcuchach dostaw - jak omówiono wcześniej - zakłada konsolidację jego uczestników, którzy
działając na zasadach wzajemnej współpracy, wspólnie planują, organizują, kontrolują i optymalizują proces
przepływu towarów, informacji i środków finansowych, zaczynając od dostawców do ostatecznych
odbiorców. O przejrzystości całego łańcucha dostaw decyduje bezpośredni dostęp (online) do
kompleksowych danych otrzymywanych w czasie rzeczywistym (tzw. on real-time 24/7 basis) od
rozproszonych przestrzennie i organizacyjnie podmiotów, uczestniczących w zintegrowanym łańcuchu
dostaw.

Nowoczesne narzędzia informatyczne wspierają ważne obszary działalności przedsiębiorstw:

zarządzanie produkcją,
zarządzanie magazynami i zapasami (w tym logistyką zwrotną),
planowanie i zarządzanie zasobami przedsiębiorstwa,
zarządzanie środkami transportu,
rozliczanie kosztów procesów transportowo-logistycznych.

Bez odpowiednich narzędzi informatycznych nie jest już możliwe również skuteczne i efektywne
zarządzanie łańcuchem dostaw. Systemy wspomagające podejmowanie decyzji w zintegrowanym łańcuchu
dostaw, jak i systemy zaawansowanego planowania, tworzenia harmonogramów i optymalizacji procesów
są nową klasą oprogramowania, wykorzystującego pozastandardowe metody, takie jak np. algorytmy
heurystyczne oraz mechanizmy sztucznej inteligencji.

W Polsce, podobnie jak na świecie, można mówić na razie o zarządzaniu pewnymi ogniwami łańcuchów
dostaw. Obecnie największe zainteresowanie systemami klasy SCM wykazują branże charakteryzujące się
rozbudowanymi sieciami dystrybucyjnymi (np. branża FMCG lub farmaceutyczna), a także te, w których
standardy współpracy z partnerami są bardzo wysokie (np. motoryzacja).

Cel wykładu:

zapoznanie studentów z nowoczesnymi technologiami informatycznymi wspierającymi

zarządzanie i optymalizację łańcucha dostaw.

WPROWADZENIE

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

1 z 37

2014-01-20 21:32

Plan wykładu:

Postęp technologiczny - szanse i wyzwania dla przedsiębiorstw.

1.

Metody i standardy automatycznej identyfikacji (AutoID).

2.

Monitorowanie i zarządzanie środkami transportu.

3.

Zintegrowane systemy informatyczne wspomagające zarządzanie łańcuchem dostaw.

4.

Planowanie i optymalizacja łańcuchów dostaw.

5.

Postęp, jaki dokonuje się ostatnio w trzech dziedzinach - techniki komputerowej (hardware), technologii
oprogramowania (software) oraz telekomunikacyjnej (telecommunications) - przyspiesza tempo rozwoju
współczesnego świata, zmieniając podstawy funkcjonowania gospodarki w sposób mało wyobrażalny
niecałe dwadzieścia lat temu. Faktem jest, że dokonaliśmy zwrotu od społeczeństwa przemysłowego,
którego strategicznym bogactwem jest kapitał, do społeczeństwa informacyjnego, którego podstawą jest

tworzenie i rozpowszechnienie informacji

1

.

Modelem społeczeństwa przyszłości staje się społeczeństwo bogate w informacje, w którym
informacja jest dostępna na żądanie i według zapotrzebowania.

L.W. Zacher, Telekomunikacja, jej rozwój i skutki dla przyszłości

The only thing that gives an organization a competitive edge - the only thing that is sustainable - is
what it knows, how it uses what it knows and how fast it can learn something new.

L. Prusak

Początki nowej cywilizacji sięgają połowy XX w., kiedy skonstruowano pierwszy współczesny komputer.
Wówczas harwardzki socjolog D. Bell użył określenia "społeczeństwa postindustrialnego" (postindustrial
society), nieco później powstała teoria "trzeciej fali" (third wave society) A. Tofflera. Kolejne lata
zaowocowały wynalezieniem telefaksu, a także rozwojem języków programowania oraz systemów
operacyjnych. Rok 1981 okazał się początkiem ery komputerów osobistych (PC). W 1986 r. wprowadzono
ogólnoświatowy standard elektronicznej wymiany danych EDI (Electronic Data Interchange). Z biegiem lat
pojawiły się na masową skalę coraz mniejsze komputery przenośne (notebook), zaistniała światowa sieć
komputerowa WWW (World Wide Web), cyfrowa telefonia komórkowa (digital cellular system) oraz
łączność satelitarna (satellite communications).

Postępujący proces zmian technologicznych przybiera obecnie różne nazwy (jak podliczono - do
czterdziestu określeń), pośród których spotykamy m.in.: gospodarka oparta na informacji (information
economy), gospodarka oparta na wiedzy (knowledge economy), gospodarka sieciowa (network economy),
e-gospodarka (e-economy). Najczęściej jednak używa się określenia "społeczeństwo postindustrialne" lub

"społeczeństwo informacyjne".

3

Do głównych wskaźników charakteryzujących społeczeństwo informacyjne

należą: liczba PC oraz liczba użytkowników Internetu przypadająca na 100 mieszkańców.

POSTĘP TECHNOLOGICZNY - SZANSE I WYZWANIA DLA PRZEDSIĘBIORSTW

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

2 z 37

2014-01-20 21:32

Fenomen Internetu polega głównie na szybkości zwiększania się liczby jego użytkowników. Pierwszy
milion użytkowników został zarejestrowany w 1992 r., 3 miliony przekroczono w 1993 r., ale w 1997 r. z
sieci korzystało już 20 milionów osób na całym świecie, na końcu 2000 r. –361 milionów. Ten dynamiczny
wzrost został utrzymany w latach 2000-2010 (480%), szczególnie poza Ameryką Północną, gdzie liczba
użytkowników jest największa (dostęp do sieci ma 78% mieszkańców przy średniej na świecie 30%).
Według ostatnich danych

“World Internet Users”

na koniec marca 2011 r. liczba użytkowników na całym

ś

wiecie przekroczyła poziom 2 miliardów. W grudniu 2011 r. minęło 20 lat od połączenia Polski do

globalnej sieci. Obecnie liczba użytkowników internetu wynosi ok. 23 milionów, tj. ok. 60%polskiego
społeczeństwa.

Internet, który jest podstawą tworzenia globalnej przestrzeni informacyjnej, wywiera największy wpływ na
oblicze współczesnego biznesu. Pozwolił on na rozwój nowej formy działalności gospodarczej - tzw.
e-biznesu - dzięki któremu zaczynają zacierać się granice czasu i przestrzeni.

Źródło: TeleGeography Inc., 2002

W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że pojecie "e-biznes" różni się od takich określeń jak "e-gospodarka"
czy "e-handel". Przedrostek "e-" pochodzi od angielskiego przymiotnika electronic oznaczającego
"elektroniczny". Mówiąc o

e-gospodarce

mówimy o gospodarce elektronicznej, która jest pojęciem

najszerszym i oznacza wirtualną arenę, na której prowadzona jest działalność, przeprowadzane są
transakcje, dochodzi do tworzenia i wymiany wartości oraz gdzie dojrzewają bezpośrednie kontakty
pomiędzy jej uczestnikami. W e-gospodarce bazuje się na gospodarowaniu głównie wykorzystując
technologie teleinformatyczne (szczególnie internetowe), ale z zastosowaniem również tradycyjnych

metod

4

.

Pojęcie

e-biznes

możemy określić jako tradycyjne metody prowadzenia działań przez przedsiębiorstwa, ale

uwzględniające nowe możliwości, jakie daje Internet i systemy informatyczne. U podstaw elektronicznego

biznesu leży dążenie do

5

:

zastąpienia formalnych i nieformalnych dokumentów papierowych dokumentami elektronicznymi i
zorganizowanie obrotu nimi na drodze elektronicznej,
zorganizowania interakcji międzyludzkich za pomocą mediów elektronicznych zamiast bezpośrednich

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

3 z 37

2014-01-20 21:32

spotkań.

Inna definicja - zaproponowana przez firmę IBM - określa e-biznes jako: bezpieczne, elastyczne i
zintegrowane podejście do dostarczania zróżnicowanych wartości biznesowych poprzez kombinację
systemów i procesów, które podejmują podstawowe operacje biznesowe z prostotą i zasięgiem, jakie
umożliwia technologia internetowa.

Najwęższym pojęciem jest

e-handel

, który możemy zdefiniować jako wszelkie procesy biznesowe związane

ze sprzedażą jakiegoś produktu lub usługi realizowane drogą elektroniczną. Handel elektroniczny obejmuje

cztery główne procesy biznesowe

6

:

promocję i marketing,
zamówienia,
płatności
oraz dostawy - oczywiście tylko w przypadku produktów cyfrowych - produkty materialne muszą być
dostarczane w tradycyjny sposób.

Handel elektroniczny rozwinął się na początku lat dziewięćdziesiątych, ale prawdziwy "boom" tej gałęzi
gospodarki przypadł na początek XXI wieku. E-handel dzielony jest na różne grupy ze względu na rodzaj
podmiotów, pomiędzy którymi dokonywana jest wymiana:

Przedsiębiorstwo-Przedsiębiorstwo

B2B

Business-to-Business

Przedsiębiorstwo-Klient

B2C

Business-to-Consumer

Klient-Klient

C2C

Consumer-

to-Consumer

Wnętrze przedsiębiorstwa, w tym

przedsiębiorstwo wirtualne

Intra-Business, virtual

enterprise

Technologie informatyczne

(information technologies - IT), wykorzystujące innowacje z obszaru cybernetyki i

informatyki, w sposób radykalny zmieniają dzisiaj reguły biznesu. Są one podstawowym elementem
infrastruktury zarządzania, wspomagającym (lub opóźniającym) proces podejmowania decyzji na różnych
szczeblach zarządzania. Technologia ułatwiająca przepływ i analizę informacji może stać się narzędziem o

strategicznym znaczeniu w biznesie

7

. Zdaniem Bill'a Gates'a gospodarka zmieni się w bieżącym

dziesięcioleciu bardziej niż przez ostatnie pięćdziesiąt lat. Tylko firmy, które dostrzegą nowe możliwości i
wykorzystają narzędzia elektroniczne, zarówno do przesyłania informacji wewnątrz przedsiębiorstwa (tzw.

intranet

- patrz rys. 1), jak i do tego, aby dotrzeć do klientów nowymi metodami, staną się liderami na

rynku

8

. Według szacunków analityków, zignorowanie szans, jakie daje firmom Internet, może doprowadzić

do upadku ok. 70% firm

9

.

Dynamiczny rozwój IT stanowi wyzwanie dla wszystkich podmiotów gospodarczych, ponieważ otwiera
przed nimi nowe możliwości poznawania preferencji nabywców i wdrażania metod sprawniejszego
reagowania na zmianę tych preferencji. Dzisiaj jeszcze nawet w najbardziej rozwiniętych informatycznie

firmach rozwiązania informatyczne wspierają bezpośrednio jedynie 30-40% zadań

10

.

Rys. 1. Różnica pomiędzy intra-, extra- i internetem

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

4 z 37

2014-01-20 21:32

Zmiany w otoczeniu przedsiębiorstw oraz sposobach prowadzenia biznesu nie pozostały bez wpływu na
działania z zakresu logistyki. Czynnikami wpływającymi na nieustanny rozwój rozwiązań informatycznych
w logistyce są:

wysoka dynamika rozwoju branży logistycznej,
coraz bardziej skomplikowana struktura sieci dystrybucji,
konieczność bezpośredniego dostępu do kompleksowych danych otrzymywanych w czasie
rzeczywistym (on real-time 24/7 basis),
rosnące wymagania klientów do jakości usług,
nowe standardy w obsłudze klientów,
dążenie do integracji procesów zaopatrzenia, produkcji, transportu i dystrybucji,
dążenie do przejrzystości całego łańcucha dostaw,
skomplikowany system wzajemnych rozliczeń między uczestnikami łańcucha,
zwiększenie efektywności działań.

Panować nad informacją o przebiegu procesów logistyki dystrybucji pozwalają zaawansowane nowoczesne
narzędzia, takie jak:

Internet,
Systemy automatycznej identyfikacji (m.in. kody kreskowe, EDI, RFID, Voice-Picking)
Systemy monitorowania i lokalizacji pojazdów, wykorzystujące systemy GPS, GIS, GSM.
Zintegrowane systemy informatyczne (klasy ERP, SCM, ASP).

1

J. Naisbitt, Megatrendy, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1997, s. 29-61.

2

J. Rużyłło, Granice małego, "Polityka" z 19 lutego 2000 r., s. 66-67.

3

Por. D.T. Dziuba, Gospodarki nasycone informację i wiedzą, Katedra Informatyki Gospodarczej i Analiz Ekonomicznych, Wydział

Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2000, s. 11-12.

4

A. Tiwana, Przewodnik po zarządzaniu wiedzą, e-biznes i zastosowaniu CRM, Wyd. Placet, Warszawa 2003, s. 22.

5

W. Cellary, Elektroniczny biznes - Nowa Gospodarka, Katedra Technologii Informacyjnych, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu,

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

5 z 37

2014-01-20 21:32

[w:] Gospodarka Elektroniczna w Polsce, Materiały Konferencyjne, Polskie Towarzystwo Informatyczne, Międzyzdroje 2000, s. 17.

6

W. Cellary, Rodzaje handlu elektronicznego, [w:] Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego, Raport Rozwoju

Społecznego, Warszawa 2002, s. 16.

7

Zob. B. Gregor, M. Stawiszyński, e-Commerce, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz- Łódź 2002, s. 32-35.

8

B. Gates, Biznes szybki j@k myśl, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.

9

W. Szpringer, Handel elektroniczny - konkurencja czy regulacja?, Difin, Warszawa 2000, s. 23.

10

G.B. Gruchman, Mikrokosmos biznesowej architektury, "CXO" 2003, nr 4, s. 72.

Pytanie 1

Uporządkuj pojęcia od najszerszego do najwęższego:

1.

2.

3.

e-gospodarka

e-handel

e-biznes

Pytanie 2

Rozwiązanie o funkcjach sieci Internet w obrębie sieci korporacyjnej to:

a) Intranet,

b) Extranet,

c) Internet.

Jednym z pierwszych zastosowań technik informatycznych w logistyce była automatyczna identyfikacja
produktów, która dziś jest powszechnie stosowanym standardem. Spotykamy się z nią każdego dnia robiąc
zakupy zarówno w dużym markecie, jak i małym wiejskim sklepiku. Niemal wszystkie kupowane przez nas
produkty są oznaczone kodem kreskowym, który umożliwia jego identyfikację. Odbywa się to na podstawie
odczytania (potocznie - zeskanowania) informacji zawartej na produkcie i wczytaniu jej do systemu
komputerowego przy pomocy specjalnych czytników elektronicznych. System posiada bazę danych o

METODY I STANDARDY AUTOMATYCZNEJ IDENTYFIKACJI (AUTOID)
Kody kreskowe

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

6 z 37

2014-01-20 21:32

produktach i w ten sposób jest np. odczytywana cena produktu w terminalu kasowym i naliczany rachunek.
Jest to najprostsze zastosowanie automatycznej identyfikacji, która w logistyce jest znacznie szerzej
wykorzystywana.

Automatyczna identyfikacja rozwijała się powoli, a jej pierwowzór stworzył jeszcze w 1932 r. Wallace
Flint. W swojej pracy magisterskiej opisał on projekt automatycznych punktów kasowych w
supermarketach, opartych na przesuwnych stojakach i kartach perforowanych. Później w 1949 r.
opatentowano pierwszy graficzny sposób przedstawiania danych za pomocą koncentrycznych pierścieni, ale
i to rozwiązanie nie doczekało się szerszego zastosowania. Dopiero dziesięć lat później w 1959 r. pierwszy
kod kreskowy zbudowany z równoległych kresek o różnych szerokościach, podobny do tych stosowanych
dziś, opracował Girard Feissel. Problemem było jednak ujednolicenie tego systemu tak, by stał się on
standardem w światowym handlu.

W 1970 r. producenci i handlowcy z USA i Kanady powołali Komitet ds. Jednolitego Kodu - UCC
(Universal Code Council), który 3 kwietnia 1973 r. stworzył kod UPC (Universal Product Code). Kod UPC
ma dwie wersje: pełną UPC-A, kodującą 12 znaków, w tym 10 znaków danych oraz skróconą UPC-E,

kodującą 6 znaków

1

.

W 1974 r. z podobną inicjatywą wyszły firmy z dwunastu najbardziej uprzemysłowionych państw Europy
powołując komitet badawczy, który po dwóch latach pracy stworzył Europejski System Kodowania
Towarów - EAN (European Article Numbering). Kod EAN występuje także w dwóch wersjach: pełnej
EAN-13, kodującej 13 znaków (w tym 12 znaków danych), i w wersji skróconej EAN-8, kodującej 8
znaków (w tym 7 znaków danych).

W 1988 r. organizacje amerykańska i europejska połączyły oba systemy, aby ujednolicić przepływ towarów
na globalnym rynku, i w ten sposób powstał obowiązujący i wciąż się rozwijający standard EAN.UCC. Od 1
stycznia 2005 r. standardy systemu EAN.UCC są nadzorowane przez organizację światową występującą pod
nową nazwą GS1 (Global System 1), która ma stać się najważniejszą organizacją standaryzującą na świecie
w obszarze zarządzania łańcuchem dostaw i popytu. Szerzej na ten temat patrz pkt. 2.5 (EPC).

Z punktu widzenia logistyki ważny jest zakres zastosowań systemów automatycznej identyfikacji,
pozwalający na pozyskanie, gromadzenie i przekazywanie informacji wzdłuż całego łańcucha dostaw - od
momentu wytworzenia produktu do momentu sprzedaży finalnemu odbiorcy. Na podstawie tych informacji
firmy mogą prognozować popyt, optymalizować stan zapasów, planować dostawy i składać zamówienia. W
ramach systemu EAN.UCC stworzono zestaw kompatybilnych rozwiązań, które są stosowane do
identyfikacji, kodowania i elektronicznej wymiany danych.

W standardzie globalnym stosuje się:

kod UCC/EAN-128 i Identyfikatory Zastosowań (tzw. IZ),
numer SSCC i logistyczna etykieta EAN,
EANCOM - uproszczony i szczegółowy przewodnik do wdrażania EDI w standardzie UN/EDIFACT.

Kod UCC/EAN-128 jest stosowany w globalnych oznaczeniach ze względu na możliwość dużego
zagęszczenia informacji. Pozwala on na umieszczenie 128 znaków alfanumerycznych, czyli dostępnych na
klawiaturze komputera. Kod UCC/EAN-128 jest nośnikiem danych i może zawierać w sobie np.
UCC/EAN-13 (

rys. 2.

).

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

7 z 37

2014-01-20 21:32

Rysunek 2. Towar oznaczony numerem EAN-13 5551234567890, z datą ważności 1 lutego 2000 r.

którego zawartość ma numer serii produkcyjnej abc123

Źródło: http://www.ean.pl/ Kody_kres_i_EDI.pdf

Objaśnienie: (01) - IZ dla numeru towaru EAN
0 - Uzupełniające 0
55 - Prefiks organizacji krajowej EAN
51234 - Numer jednostki kodującej nadany przez organizację krajową EAN
56789 - Numer towaru (opakowania)
0 - Cyfra kontrolna
(17) - IZ dla daty ważności
000201 - Data RRMMDD
(10) - IZ dla numeru serii produkcyjnej
abc123 - Numer serii produkcyjnej

W nowoczesnej gospodarce występuje potrzeba nie tylko automatycznej identyfikacji dóbr, ale również
przedstawienia w postaci symboli kodu kreskowego informacji dotyczących np. daty trwałości, numeru serii

produkcyjnej, miar handlowych i logistycznych, numerów lokalizacyjnych, relacji usługowych itp.

2

. Służą

temu właśnie standardowe Identyfikatory Zastosowania.

Każdy IZ jest dwu-, trzy- lub czterocyfrowym prefiksem, który definiuje znaczenie następujących po nim
danych. Ta istota IZ-tów, umożliwia przedstawienie standardowych danych biznesowych w kodzie
kreskowym, w taki sposób, aby system informatyczny otrzymujący odczytany ciąg znaków potrafił go
jednoznacznie i bezwzględnie zinterpretować, następnie w postaci danych umieścić w odpowiednich polach

bazy danych

3

. IZ są narzędziem komunikowania się, umożliwiają łączenie informacji z produktami, których

te informacje dotyczą. Kod UCC/EAN-128 wraz IZ pozwala na proste zakodowanie wszelkich wymaganych

danych bez konieczności stosowania dodatkowych etykiet

4

. System ten jest tak zbudowany, że można go

stosować w każdej branży przemysłu i handlu, a wszelkie zmiany w systemie są wprowadzane w taki
sposób, aby nie przysparzać problemów aktualnym użytkownikom.

Kolejnym stosowanym standardem jest

numer SSCC

, czyli tzw. Seryjny Numer Jednostki Wysyłkowej

(Serial Shipping Container Code), jest on jak gdyby "tablicą rejestracyjną" jednostki logistycznej i pozwala
na jej jednoznaczną identyfikacje. Jest to niepowtarzalny w skali światowej numer jednostki nadany na cały
okres jej "życia" (czyli np. do momentu jej przepakowania). Oznaczenie opakowania zbiorczego numerem
SSCC zapewnia szybszy dostęp do informacji, skraca czas dostaw, eliminuje pomyłki przy załadunku,
ogranicza czynności administracyjne i umożliwia śledzenie przepływu towarów.

Numer SSCC umieszczany jest na etykiecie logistycznej i poprzedzony zawsze zarezerwowanym dla niego

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

8 z 37

2014-01-20 21:32

IZ=00 (zob.

rys. 3.

),

Rysunek 3. Przykład etykiety logistycznej z zastosowaniem numeru SSCC

Źródło: http://www.ean.pl/main_pl.html

która w postaci kodów kreskowych może zawierać jeszcze wiele innych danych potrzebnych do opisu
przesyłki np.: kod lokalizacyjny nadawcy i odbiorcy przesyłki, numer serii produkcyjnej, data produkcji,
data pakowania, dodatkowa identyfikacja produktu, identyfikacja opakowań zwrotnych, miary logistyczne i

handlowe, kod trasy

5

. Stosowanie etykiet logistycznych wraz z niepowtarzalnym numerem SSCC pozwala

uczestnikom łańcucha dostaw na bezbłędny przepływ informacji towarzyszącej przepływowi towarów (rys.
4.).

Rysunek 4. SSCC jako identyfikator jednostki logistycznej w łańcuchu dostaw

Nadaje SSCC

Wykorzystuje

SSCC do kontroli

wewnętrznej

Otrzymuje

dostawę z SSCC i

wykorzystuje do

kontroli

wewnętrznej oraz

do organizowania

wysyłek

Wykorzystuje

SSCC do kontroli

wewnętrznej

Otrzymuje

dostawę z SSCC i

wykorzystuje do

przyjęcia towaru

Źródło: GS1 Polska

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

9 z 37

2014-01-20 21:32

Automatyczna identyfikacja nie ogranicza się tylko do oznaczenia jakiegoś produktu i zapisania specjalnym
kodem informacji o nim. W oparciu o automatyczną identyfikację zostały stworzone systemy do
automatycznego gromadzenia danych tzw.

AIDC

(Automatic Identification Data Capture). Służą one do

zbierania danych i bezpośredniego - bez użycia klawiatury - wprowadzania informacji do komputera,
programowanego kontrolera logicznego lub innego urządzenia mikroprocesowego.

Wśród technik AIDC wymienić można

6

:

optyczne: kody kreskowe, rozpoznawanie znaków graficznych i pisma, rozpoznawanie obrazu,
magnetyczne: taśmy magnetyczne, atrament magnetyczny,
elektromagnetyczne: identyfikacja i komunikacja radiowa,
biometryczne: rozpoznawanie głosu, odcisków palców, tęczówki oka itp.,
dotykowe: ekrany dotykowe, pamięć kontaktowa,
karty inteligentne.

Systemy wykorzystujące kody kreskowe są najbardziej popularne ze względu na wysokie ustandaryzowanie
tej techniki w świecie. Są one stosowane wszędzie tam, gdzie opis alfanumeryczny wystarczy do
powiązania obiektu z jego opisem w bazie danych. Minusem tego rozwiązania jest tylko dosyć ograniczona
pojemność kodów kreskowych jako nośnika informacji. Częściami składowymi tego typu systemu jest
komputer wraz z oprogramowaniem, przechowujący bazę danych oraz czytniki służące do odczytywania
danych z kodów.

Czytniki kodów kreskowych

są połączone z komputerem stałym kablem lub bezprzewodowo

(dane są sczytywane do wewnętrznej pamięci czytnika lub bezpośrednio drogą radiową przekazywane do
systemu).

Systemy rozpoznawania znaków graficznych pozwalają na odczyt znaków określonego typu (np. kroju
czcionki) lub pisma odręcznego. Jedna z pierwszych tego typu technik opierała się na rozpoznawaniu
znaków na podstawie pomiaru intensywności światła odbijanego od tła. Jest to technika OMR i znajduje
zastosowanie np. przy odczytywaniu ankiet wypełnianych na specjalnych formularzach. Inna metoda polega
na rozpoznawaniu znaków drukowanych (tzw. OCR). Są one zapisane odpowiednią czcionką OCR typu A
lub typu B. System odczytu pisma odręcznego lub dowolnego druku (tzw. ICR), wymaga specjalistycznego
oprogramowania i komputerów o dużej mocy obliczeniowej. Ten system jest jeszcze nadal doskonalony.

QS2500 to ręczny, diodowy
czytnik kodów kreskowych.
Odporny na upadek z
wysokości 1,5 m, odporny na
wilgoć i kurz.

Pistoletowe czytniki Uniskan 2
oraz Uniskan 2L są prostymi
urządzeniami o dobrych
parametrach pracy.

PSC QS-6000 pozwala na
odczyt większości rodzajów
kodów kreskowych w
odległości od 0 do 33 cm z
prędkością 42 odczytów na
sekundę.

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

10 z 37

2014-01-20 21:32

Magellan 2200VS to
nowoczesny, stacjonarny
czytnik kodów kreskowych
przeznaczony do pracy w
pozycji pionowej.

Czytnik laserowy o wyjątkowej
odporności na trudne warunki
spotykane w przemyśle (IP65,
odporność na upadki z
wysokości 2m i możliwość
pracy w temperaturach do -30
st. C). Czytnik umożliwia
odczytywanie

kodów

z

odległości dochodzącej do 1,5
m.

Bezprzewodowy

czytnik

P370/KIT z pamięcią do
zastosowań przemysłowych.

Kody kreskowe są najtańszym i najefektywniejszym sposobem
automatycznego gromadzenia danych, w którym nie ma
możliwości wprowadzenia błędnej informacji. Najczęściej kody
kreskowe stosuje się w celu usprawnienia procesów:

gospodarki magazynowej,
identyfikacji towarów w handlu hurtowym i detalicznym,
kontroli:

obiegu dokumentacji,
produkcji,
obecności i czasu pracy,
zbioru danych,

rejestracji dokumentów,
transakcji handlowych.

Współczesne rozwiązania mobilne w logistyce magazynowania

1

E. Gołembska (red.), Kompendium wiedzy o logistyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Poznań 1999, s. 159.

2

http://www.ean.pl/EAN128.pdf

3

J. Majewski, Informatyka dla logistyki, Biblioteka Logistyka, Poznań 2002, s. 65.

4

E. Hałas, Standardy EAN-UCC w rozwiązaniach logistycznych - przykłady wdrożeń, [w:] Wyjść naprzeciw logistycznym

wyzwaniom XXI wieku, Materiały Kongresowe, Poznań 1-2 czerwca 2000 r., s. 221.

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

11 z 37

2014-01-20 21:32

5

Ibidem, s. 222.

6

Cyt. za: E. Hałas (red.), Kody kreskowe. Rodzaje, standardy, sprzęt, zastosowanie., ILiM, Poznań 2000, s. 165.

Narzędziem wykorzystywanym w przedsiębiorstwach do składania zamówień i wymiany dokumentów na
linii dostawca - odbiorca jest wspominany wcześniej system elektronicznej wymiany dokumentów - EDI,
który wyrósł na bazie poczty elektronicznej. Jest to technika bezpapierowej wymiany standardowo
sformułowanych danych (dokumentów) między systemami informatycznymi partnerów handlowych, przy

minimalnej interwencji człowieka

1

. Mianem dokumentów określa się tradycyjne dokumenty handlowe,

takie jak: zamówienia, zlecenia zakupu, faktury, harmonogramy produkcji.

Zgodnie z definicją, terminem EDI określa się przyjęcie pewnej konwencji w sposobie wymiany informacji
między partnerami handlowymi, obejmującą wykorzystanie standardowych formatów i kodów, które
umożliwiają elektroniczną komunikację i przetwarzanie danych dwóm odrębnym firmom wykorzystującym

odmienne systemy informatyczne

2

.

Samo połączenie komputerów w sieci i przesyłanie danych pocztą elektroniczną nie wystarczało, gdyż
przysyłane dokumenty nie były ustandaryzowane i musiały być najpierw opracowane, (czyli dostosowane
do standardu obowiązującego w firmie), aby mogły być dalej przetwarzane. Dzięki EDI dokumenty są
przesyłane według międzynarodowego standardu, opracowanego w 1986 r. przez Grupę Roboczą EKG
ONZ. Jest to standard UN/EDIFACT (United Nations rules for EDI for Administration Commerce and
Transport), który określa reguły gramatyczne oraz zbiór słów. Niektóre branże np. handel hurtowy i
detaliczny, korzystają z uproszczonego standardu zawierającego tylko część danych (tzw. podstandard).
Takim standardem jest EANCOM (EAN - Communication), który opiera się na powszechnie stosowanych w
handlu kodach kreskowych i eliminuje zbędne informacje dla tej gałęzi dystrybucji.

Rysunek 5. Elektroniczna wymiana danych a metody tradycyjne

METODY I STANDARDY AUTOMATYCZNEJ IDENTYFIKACJI (AUTOID)
Standardy EAN w elektronicznej wymianie danych (EDI)

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

12 z 37

2014-01-20 21:32

Źródło: E. Gołembska (red.), Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, Warszawa-Poznań 1999, s. 167

Standard definiuje wszystkie elementy, jakie ma zawierać elektroniczny dokument handlowy, tak by był on
rozpoznawalny i automatycznie wczytywany przez odbiorcę. Określona jest szczegółowo nazwa lub
identyfikator każdego pola, ilość znaków, które dane pole może pomieścić, ustalony jest odpowiedni format
i składnia dokumentu. Standaryzacja komunikatów odróżnia EDI od zwykłej poczty elektronicznej, gdzie
dane są przekazywane bez ustalonych reguł i nie zawsze są rozpoznawane przez aplikacje komputerowe
odbiorcy.

Wymiana informacji w ramach EDI odbywa się przy zastosowaniu standardowego oprogramowania, w
którego skład wchodzi konwerter oraz oprogramowanie komunikacyjne związane z obsługą sieci
komputerowej. Zadaniem konwertera jest przygotowanie standardowego komunikatu przy wykorzystaniu
danych użytkownika oraz dekodowanie komunikatu w celu odczytania zawartych w nim informacji.
Konwerter dokonuje konwersji danych ze standardu obowiązującego w danym przedsiębiorstwie do

standardu EDI i odwrotnie

3

. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw istnieje możliwość zastąpienia

konwertera specjalnie przygotowanymi formularzami w Internecie.

Rysunek 6. Elementy EDI

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

13 z 37

2014-01-20 21:32

Źródło: E. Hałas (red.), Kody kreskowe. Rodzaje, standardy, sprzęt, zastosowanie, ILiM, Poznań 2000, s.

227

Przepływ informacji pomiędzy komputerami partnerów handlowych odbywa się drogą elektroniczną za
pomocą łączy takich jak: komutowane łącza telefoniczne z wykorzystaniem modemu, sieci pakietowe typu
POLPAK (operatorem jest Telekomunikacja Polska S.A.), telefonia komórkowa i satelitarna, łącza telefonii
cyfrowej ISDN, Sieci Wartości Dodanej - VAN (Value Added Network) lub Internetu. Można jeszcze użyć
kosztownych łączy dzierżawionych, które dają stałe połączenie między firmami. Wybór połączenia zależy
tylko i wyłącznie od czynników ekonomicznych i dostępnej na danym terenie infrastruktury
teleinformatycznej.

Zastosowanie EDI daje następujące korzyści

4

:

przyspieszenie przepływu informacji i reakcji organizacji gospodarczej na informację,
redukcja kosztów związanych z emisją i obsługą dokumentów,
redukcja błędów,
usprawnienie działań marketingowych,
możliwość zastosowania nowych metod organizacji produkcji (np. just-in-time-delivery),
zwiększenie konkurencyjności firmy,
zmiana charakteru więzi gospodarczych.

Wdrożenie systemu EDI wpływa znacząco na poprawę stosunków partnerskich między odbiorcą a
dostawcą, podnosi efektywność łańcucha dostaw, a tym samym poziom obsługi klienta. Skrócenie cyklu:
zamawianie → sprzedaż → fakturowanie → dostawa → zapłata, pozwala w efekcie na zmniejszenie
poziomu zapasów, skrócenie cyklu zamawiania i obiegu pieniężnego w łańcuchu logistycznym, co z kolei

uwalnia kapitał obrotowy i obniża koszty magazynowania

5

. Szacuje się, że koszty cyklu transakcyjnego z

EDI mogą wynosić od 1/10 do 1/20 kosztów cyklu opartego na tradycyjnych metodach. Dzięki możliwości
przesyłania również środków finansowych za pomocą techniki EFT (Electronic Founds Transfer), będącej
specjalną odmianą EDI, elektroniczna wymiana danych będzie coraz bardziej popularna i powszechnie
stosowana.

Zastosowanie EDI przynosi większe korzyści po połączeniu z automatyczną identyfikacją. Odbiorca
połączony systemem EDI z dostawcą składa zamówienie przesyłając komunikat EANCOM - ORDERS,

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

14 z 37

2014-01-20 21:32

czyli "Zamówienie" (zawierający rodzaj, ilość produktów, czas dostawy, towary wg EAN-13, EAN-8).
Dostawca, po otrzymaniu zamówienia od swojego odbiorcy potwierdza je wysyłając komunikat ORDRSP,
czyli "Odpowiedź na zamówienie". Następnie kompletuje zamówiony towar, tworząc jednostkę logistyczną
i oznacza ją etykietą zawierającą SSCC. Zanim nastąpi fizyczna dostawa towaru, dostawca wysyła do
odbiorcy przez EDI komunikat DESADV, czyli "Awizo wysyłki". Zawiera on, oprócz SSCC również
informacje o zawartości przesyłki, czyli numery identyfikacyjne EAN, ilość towaru w każdej jednostce
logistycznej, ostateczne miejsce dostawy towaru itp. System komputerowy odbiorcy automatycznie
analizuje komunikat i porównuje go z zamówieniem i potwierdzeniem zamówienia.

W momencie, gdy do odbiorcy trafia przesyłka zawierająca zamówiony towar, przy pomocy skanerów
odczytywany jest kod kreskowy na każdym opakowaniu i przekazywany do systemu informatycznego
odbiorcy. Jeżeli kody odpowiadają numerom SSCC podanym w "Awizie wysyłki" towar jest przyjmowany
do magazynu i uaktualniany jego stan. Po tych czynnościach automatycznie zostaje wygenerowany
komunikat RECADV, czyli "Awizo przyjęcia" przesyłane przez EDI do dostawcy.

Jeszcze nie tak dawno EDI była technologią dostępną tylko dla dużych przedsiębiorstw ze względu na jej
główną wadę, a mianowicie koszty wdrożenia i utrzymania sieci. Obecnie sytuacja zmieniła się za sprawą
rozwoju technik internetowych, dzięki czemu także małe i średnie przedsiębiorstwa mogą wykorzystywać
EDI do usprawnienia przepływu informacji i towarów między nimi. Dzięki Internetowi EDI rozpoczęło
nowy etap w swojej historii i prawdopodobnie będzie się dzięki niemu coraz bardziej upowszechniać, także
w Polsce. Ze względu na globalny charakter Internetu przesyłane dokumenty narażone są na wiele
niebezpieczeństw, dlatego w internetowych rozwiązaniach komunikacyjnych dla potrzeb EDI stosowanych

jest kilka typów EDI

6

:

"Mail-based EDI" - z wykorzystaniem poczty elektronicznej,

"WEB-EDI" - z wykorzystaniem stron WWW, protokołu HTTP oraz protokołu szyfrowania SSL,

"XML-EDI" - z wykorzystaniem nowego języka opisu dokumentów XML (eXtensible Markup
Languge).

Wykorzystanie Internetu na potrzeby logistyki rośnie z każdym dniem ze względu na łatwość implementacji
tego typu rozwiązań i przyjazną dla użytkowników obsługę tych systemów. Producenci oprogramowań są w
stanie dostosować programy internetowe do istniejących już w firmach systemów informatycznych, co jest
dodatkową zaletą. Czas i koszty również przemawiają na korzyść technik internetowych.

Tabela 1. Porównanie kosztów obsługi zamówienia

SYSTEM

KOSZT OBSŁUGI

(W USD)

Tradycyjna forma papierowej

wymiany dokumentów

50 - 70

Tradycyjne EDI

2,5

Internet - EDI

1

Źródło: http://edicity.com/EDIservice.htm

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

15 z 37

2014-01-20 21:32

1

E. Gołembska (red.), op. cit., s. 166.

2

E. Hałas (red.), op. cit., s. 226.

3

E. Gołembska, M. Szymczak, Informacja w logistyce przedsiębiorstw, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 1997, s. 65.

4

K. Lange-Sadzińska, M. Ziemecka, Przewodnik po EDI, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2000, s. 9.

5

E. Gołembska (red.), op. cit., s. 170.

6

A. Sobkowiak, Internet w logistyce, "Logistyka a Jakość", 2004, nr 1, s. 43.

Systemy identyfikacji i komunikacji radiowej (RF) są systemami stosunkowo młodymi, które zaczęły się
rozwijać z początkiem lat 80. XX wieku. Radiowe sieci bezprzewodowe znajdują coraz większe
zastosowanie wszędzie tam, gdzie niemożliwa lub nieopłacalna jest budowa sieci przewodowej oraz w
sytuacjach, gdzie wymagany jest natychmiastowy dostęp mobilnych terminali do bazy danych. Na przykład,
w rozwiązaniach magazynowych każdy z pracowników wyposażony w przenośny terminal radiowy z
zintegrowanym laserowym czytnikiem kodu kreskowego, w szybki i łatwy sposób może dokonywać
ewidencji towarów na terenie całego kompleksu magazynowego. System ten pozwala prowadzić nadzór nad
ruchem towarów od momentu przyjęcia do magazynu aż do momentu wydania. Cały proces jest
monitorowany przez operatora systemu i uaktualniany na bieżąco. W odpowiednie terminale - kolektory
danych z komunikacją radiową - mogą być wyposażeni operatorzy wózków widłowych, pracujących w
magazynie. Program komputerowy typu WMS (Warehouse Management System) komunikuje się z
kolektorami danych wysyłając do nich informację o lokalizacji przychodzących na magazyn towarów,
lokalizacji towarów wydawanych z magazynu. Kolektor może również otrzymywać informację o
optymalnej drodze wózka widłowego. Standardowym wyposażeniem terminali przenośnych stają się
czytniki kodów kreskowych.

Galeria zdjęć. Nowoczesne terminale radiowe

Terminal ręczny HHP
Dolphin 9550/9551

Terminal wózkowy Trakker
Antares T2455

Terminal BHT 300 z
wbudowanym czytnikiem
kodów kreskowych

Zdjęcia pochodzą ze strony: http://www.skk.com.pl.

METODY I STANDARDY AUTOMATYCZNEJ IDENTYFIKACJI (AUTOID)
Radiowe sieci bezprzewodowe

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

16 z 37

2014-01-20 21:32

Technologia radiowa wiąże się z koniecznością budowy infrastruktury radiowej gwarantującej stałą
łączność terminala z systemem, tj. wymaga włączenia w sieć komputerową urządzeń dostępowych (Access
Pointów). W zależności od obszaru pracy oraz warunków otoczenia (i wynikającej z tego tzw. propagacji fal

radiowych) może okazać się konieczne zastosowanie więcej niż jednego nadajnika radiowego

1

.

Bezprzewodowe sieci komputerowe mogą współpracować z sieciami kablowymi typu Ethernet lub Token
Ring, jak również z dowolnym oprogramowaniem sieciowym, np. Windows NT, Novell, NetWare,
Lantastic czy Unix. W najnowszych trybach transmisji danych (DSSS) zapewnia się prędkość transmisji
danych od do 11Mb/s w podzielonym na kanały paśmie częstotliwości 2,4-2,5 GHz. Komunikacja między
urządzeniami w sieci odbywa się na ustalonym kanale, a więc przesyłane dane są bardzo dobrze
zabezpieczone przed przechwyceniem przez osoby niepowołane. Każda wiadomość jest kodowana i tylko
nadajniki i odbiorniki pracujące w systemie znają indywidualny kod, który jest nadawany jednorazowo i
wyłącznie dla każdego systemu. Kolejną zaletą jest pewność przesyłania danych. Dzięki odporności na
metalowe konstrukcje, powierzchnie odbijające i zewnętrzne zakłócenia elektromagnetyczne utrata danych
jest praktycznie niemożliwa. Transmisja danych jest dokonywana przy niskiej mocy, dzięki temu,
urządzenia pracujące w sieci nie powodują zakłóceń pracy innych, zewnętrznych urządzeń radiowych.
Dodatkowo system komunikacji bezprzewodowej w przyszłości w łatwy sposób można rozbudować i
dopasować do nowych potrzeb i funkcji.

Rysunek 7. Struktura sieci radiowej

Źródło: SKK.

Do głównych obszarów zastosowania sieci radiowych zaliczyć należy:

kontrolę procesu produkcji,
automatyzację operacji przyjmowania towarów do magazynu, kompletacji towarów do wysyłki,
przemieszczeń wewnątrz magazynu, oraz wydawania towarów z magazynu,
przyśpieszenie i usprawniania procesu inwentaryzacji w dużych magazynach.

Stosowanie bezprzewodowych sieci radiowych daje następujące korzyści:

zwiększenie mobilności całego systemu,
możliwość dostępu do aktualnych i pełnych danych z systemu w dowolnym miejscu i czasie,
automatyzacja i bieżąca kontrola pracy,
obniżenie kosztów, które są efektem eliminacji błędów przy wprowadzeniu danych i usprawnienia
procesów logistycznych w przedsiębiorstwie.

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

17 z 37

2014-01-20 21:32

Wadą tych systemów wciąż pozostają wysokie koszty budowy sieci i ograniczona przepustowość i prędkość
transmisji danych.

1

Szerzej na ten temat [w:] M. Ganiec, Terminal w magazynie, "Eurologistics", 2004, nr 3, s. 54-56.

Identyfikowanie obiektów za pomocą fal radiowych o określonej częstotliwości nie byłoby godne uwagi w
zastosowaniach logistycznych na szerszą skalę, gdyby nie było związane z działaniami na rzecz globalnych
zastosowań. Wszelkie indywidualne próby wykorzystywania tej technologii w zastosowaniach
wewnętrznych są rzecz jasna warte odnotowania, ponieważ stanowią asumpt do jej upowszechniania na
szerszą skalę. Niemniej jednak, dopiero wówczas, gdy w globalnej wymianie danych umieszczanych wprost
na produktach, powszechnym stanie się swoisty zunifikowany "język radiowy", będziemy mogli mówić o

radiowym systemie identyfikacyjnym, działającym w otwartych sieciach dostaw

1

.

Technologia RFID (Radio Frequency Identification), o której mowa, jest obecnie na ustach praktycznie
wszystkich. O perspektywach rozwoju tej technologii dyskutują logistycy, sprzedawcy, producenci,
konsumenci, eksperci, naukowcy. W odróżnieniu od przedstawionych wyżej sieci radiowych do osiągnięcia
oczekiwanych efektów stosowania technologii RFID nie wystarczy wdrożenie systemu w jednej firmie.
RFID wymaga tego, aby system został zaimplementowany w wystandaryzowany i zsynchronizowany
sposób we wszystkich ogniwach tworzących łańcuch dostaw, m.in. u producenta, operatorów logistycznych,
detalistów.

Ogólny sposób działania tego systemu polega na identyfikowaniu przedmiotów przy pomocy fal radiowych
i z powrotem przekazywaniu danych tym samym kanałem do komputera. System taki składa się z
następujących elementów: anteny, nadajnika-odbiornika z dekoderem oraz transpondera, nazywanego metką
radiową (lub tagiem), z zapisaną w nim informacją. Emitowany przez antenę sygnał radiowy uaktywnia
znacznik, który odpowiada impulsem radiowym zawierającym odbieraną informację i odczytywana przez
dekoder.

Rysunek 8. Transponder i jego budowa

Źródło: http://java.sun.com/developer/technicalArticles/Ecommerce/rfid/

METODY I STANDARDY AUTOMATYCZNEJ IDENTYFIKACJI (AUTOID)
Technologia RFID

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

18 z 37

2014-01-20 21:32

Metki radiowe dzielą się generalnie na 3 typy: aktywne, pasywne i półpasywne.

Metki pasywne

nie mają własnego źródła zasilania. Pole elektromagnetyczne wysyłane przez czytnik. Czytnik

wysyła falę radiową, która zasila krzemowy chip, który jest zainstalowany w tagu. Zasilenie odbywa się
jedynie w momencie, gdy metka znajdzie się w polu czytnika. Gdy zasilanie chipa osiągnie określoną
minimalną wartość wyrażoną w voltach następuje jego aktywacja i silikonowy chip może wysłać informację
na tej samej fali radiowej. Odpowiedź na sygnał wysyłany przez czytnik zawiera zazwyczaj podstawowe
informacje, takie jak numer identyfikacyjny (ID). Dzięki braku własnego zasilania metki radiowe mogą być
bardzo małe - na tyle, aby zostały zaimplementowane pod skórą. W 2004 r. najmniejsza tego typu metka
miała wymiary 0,4 mm x 0,4 mm i była cieńsza niż kartka papieru. Takie urządzenia są praktycznie
niewidoczne. Metki pasywne mają też jednak w wyniku braku własnego zasilenia ograniczony zasięg -
wynosi on zazwyczaj od 0 do niecałych 3 metrów. Koszt takich metek jest najmniejszy.

Metki aktywne

posiadają własne źródło zasilania. Dzięki temu ich zasięg jest większy. Rosną również

możliwości przechowywania informacji. Mogą one również przechowywać informacje wysyłane przez
nadajnik. Obecnie najmniejsze nadajniki aktywne są wielkości niedużych monet. Takie metki mają zasięg
dochodzący nawet do kilkuset metrów. Koszty takich metek są jeszcze na wysokim poziomie. Pewnym
problemem jest też bateria, która może skracać żywotność metki. Obecnie baterie mogą zasilać urządzenia
przez kilka lat.

Metki półpasywne

posiadają również własne źródło zasilania. Jest to jednak najprostsza i najtańsza forma

baterii. Używa się je nie aby zwiększyć zasięg, tylko by uodpornić metkę na niekorzystny wpływ otoczenia
(np. temperaturę).

Ze względu na częstotliwości metki radiowe można podzielić na 4 kategorie:

niskiej częstotliwości (od 125 do 134 kHz),
wysokiej częstotliwości (13,56 MHz),
UHF (400 do 956 MHz),
mikrofalowe (2,45 GHz).

Szczególnie ważny jest wybór częstotliwości działania metek aktywnych, ze względu na ich duży obszar
aktywności (zasięg). Wybór częstotliwości wymaga uwzględnienia kilku czynników, takich jak: techniczne
wyposażenie, uregulowania prawne, koegzystencja z innymi technologiami. Jednak istnieje duża rozpiętość
odpowiednich częstotliwości radiowych spełniających te kryteria. Obecnie częstotliwość 433 MHz jest
najodpowiedniejsza do globalnego użytku aktywnych metek radiowych w środowisku przepełnionym falami
radiowymi. W tej częstotliwości zasięg wynosi ok. 1 metra, docierają do wnętrza samochodów, kontenerów,
gdzie obecnie najczęściej wykorzystuje się tagi. Ta częstotliwość jest jednak niedostępna dla metek
pasywnych. Gdy występują utrudnienia, zakłócenia w odczycie może być również użyta częstotliwość UHF
nawet z odległości 30 metrów. Przykładem może być zczytywanie informacji przy dużej prędkości
pojazdów lub kolei (tzw. non-stop tolling) - używa się UHF lub częstotliwości 2,45 GHz. Obecnie takie tagi
istnieją jedynie w wersji read-only.

Główną ideą etykiety RFID jest możliwość wielokrotnego zapisywania danych, co w znacznym stopniu
wpłynie w przyszłości na ochronę środowiska i gospodarkę odpadami. Etykieta RFID może być
zastosowana wszędzie tam, gdzie stosowane są etykiety z kodem kreskowym, a szybkość i poprawność
przepływu towaru jest priorytetowa w stosunku do kosztów. Konwencjonalne techniki identyfikacji i
kompletacji danych, takie jak kod kreskowy i ścieżka magnetyczna, osiągają granice swoich możliwości,
natomiast technika RFID przynosi nowe możliwości technologiczne w dziedzinie stosowania i użyteczności
etykiet. Zdaniem ekspertów, etykiety RFID powoli będą wypierać etykiety z kodem kreskowym.

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

19 z 37

2014-01-20 21:32

Porównanie technologii kodów kreskowych i RFID

KODY KRESKOWE

RFID

Niska cena
Dostępność

infrastruktury

systemu

technologicznego
Brak możliwości wielokrotnego zapisu
Podlega fałszerstwu
Mała pojemność
Wymaga bezpośredniego kontaktu czytnika
z etykietą
Ograniczony zasięg
Ręczna obsługa
Szybkość odczytu danych: 1 skan/s
Mała pojemność: max 49 bajtów

Stosunkowo wysoka cena (od 25 do 0,50 USD)
Mała dostępność infrastruktury
Istnieje możliwość wielokrotnego zapisu
Możliwy bezkontaktowy odczyt danych
Odporność na fałszerstwo
Możliwość modyfikacji i transmisji danych
Możliwość stosowania w ekstremalnie
trudnych warunkach
Automatyczna obsługa
Szybkość odczytu danych: 50-100 skanów/s
Duża pojemność

Technologia RFID umożliwia automatyczną kontrolę działań z zakresu gospodarki magazynowej,
przemieszczanie towaru z magazynu na sklep, a przejście z zakupami oznaczonymi tagami powoduje
natychmiastowe wystawienie rachunku dla klienta. RFID w połączeniu z innymi systemami
informatycznymi stosowanymi w logistyce może pozwolić uczestnikom łańcucha dostaw zoptymalizować
zarządzanie zamówieniami, zredukować straty i błędy, obniżyć koszty i dostarczać szybko i wygodnie
niezbędne informacje.

W chwili obecnej światowe koncerny handlowe, takie jak: METRO AG, Wal-Mart, Max&Spencer, Metro,
Tesco czy Ahold, testują technologię RFID. Nowa technologia identyfikacji, nazywana niekiedy "radiowym
kodem kreskowym", z jednej strony nakierowuje tok rozumowania na zmianę medium z kodu kreskowego
na fale radiowe, z drugiej jednak strony, można łatwo zauważyć nowe, niespotykane dotąd możliwości
opisania produktu na etykiecie umieszczonej wprost na każdym opakowaniu. Tak naprawdę, to w nowej

technologii nie tyle "radio" jest istotne, ile sposób zapisu danych w pamięci mikroprocesorowej, tj. chipie

2

.

Fala radiowa o określonej częstotliwości UHF wzbudza antenę chipową, co implikuje radiową transmisję
danych z pamięci chipa do czytnika i dalej do komputera. Tak więc termin RFID jest nieco mylący, gdyż to
nie fala radiowa jest medium informacji - fala radiowa jest tylko jej nośnikiem, a medium informacyjnym
jest pamięć stała, umieszczona w niewielkim pod względem nie tyle rozmiarów, ile pojemności
informacyjnej chipie. Na przykład chip o pojemności 0,5 kB to 512 bitów do dowolnego wykorzystania.

I tu dotykamy istoty sprawy. Dowolne wykorzystanie potencjału bitowego niewiele daje, jeśli nie zostanie
to objęte pewnymi standardami. Podobnie jak w technologii kodów kreskowych, spośród wielu symbolik do
zastosowań globalnych wybrano ich pięć, tak w przypadku potencjału bitowego wybrano pewien jego
obszar o określonym adresie początkowym i długości 96 bitów do zastosowań wspólnych dla wszystkich
tych, którzy chcą współdziałać w globalnych sieciach dostaw. W przypadku chipa o pojemności 0,5 kB, po
odjęciu 96 bitów zarezerwowanych do zastosowań globalnych i odjęciu, np. 2 bajtów (16 bitów) na
indywidualny numer chipa nadawany przez jego producenta, pozostaje jeszcze 400 bitów do swobodnego
wykorzystywania indywidualnego. To jest znaczny potencjał informacyjny. Na szczęście równolegle z
pracami prowadzonymi nad aspektami fizycznymi nowej techniki identyfikowania, trwają prace związane z
unifikacją podziału tego potencjału. Owe 96 bitów to jest właśnie elektroniczny kod produktu - EPC,
którego komercjalizacją zajmuje się specjalnie powołana do tego celu organizacja non profit EPCGlobal

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

20 z 37

2014-01-20 21:32

Inc.

1

J. Majewski, RFID a EPC, http://www.e-fakty.pl, 18.05.2005.

2

Tu i niżej: J. Majewski, RFID a EPC, op.cit.

EPC (Electronic Product Code) - unikalny identyfikator fizycznego obiektu, jednostki logistycznej,
lokalizacji lub innej identyfikowalnej jednostki odgrywającej rolę w operacjach biznesowych. Elektroniczne
Kody Produktu są nadawane zgodnie z następującymi zasadami zaprojektowanymi w celu zapewnienia
unikalności pomimo zdecentralizowanej administracji powierzchnią kodową i w celu przyjęcia legalnego
schematu kodowania powszechnego zastosowania. Elektroniczne Kody Produktów są reprezentowane przez
wiele typów, zawierających binarne formy właściwe dla tagów RFID i formy tekstowe właściwe dla
wymiany danych pomiędzy systemami informacyjnymi przedsiębiorstw.

Rysunek 9. EPC w logistycznym systemie informacji

Źródło: Źródło: M. Szymczak, Elektroniczny kod produktu w łańcuchu dostaw koncepcja - rozwiązania -

aplikacje, [w:] Systemy automatycznej identyfikacji w logistyce, Materiały seminarium "Eurologistics",

Warszawa, 23 czerwca 2005 r.

Zalety stosowania technologii EPC to:

Możliwość śledzenia przez przedsiębiorstwa ich łańcuchów dostaw w czasie rzeczywistym, na całym
ś

wiecie,

Minimum informacji zawartej w tagu - numer EPC,
Możliwość odczytu tagu bez konieczności widzenia znacznika przez czytnik (tag wewnątrz
opakowania),

METODY I STANDARDY AUTOMATYCZNEJ IDENTYFIKACJI (AUTOID)
Elektroniczny kod produktu (EPC)

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

21 z 37

2014-01-20 21:32

Zwiększenie szybkości odczytywanych jednostek - automatyzacja procesu,
Selektywność - czytnik ogranicza odczyt tylko do tych informacji, na odczyt których jest
zaprogramowany,
Trwałość - tagi są znacznie trwalszymi nośnikami od tradycyjnych etykiet z symbolami kodów
kreskowych (lub bezpośrednio nadrukowanymi na opakowanie symbolami),
Możliwość uaktualniania danych o jednostce, na której znajduje się tag (tagi R/W).

Szczegółowe informacje dotyczące standardów systemów EAN, EDI, GS1, EPS można znaleźć na stronach:
http://www.ean.pl
http://www.epcglobal.pl

Jedną z najnowszych technik, mających szerokie zastosowanie także w sferze logistyki, jest technika oparta
na technologii przetwarzania głosu ludzkiego na dane numeryczne. Zastosowanie tego typu transmisji i
wymiany danych ma na celu nie tylko zwiększyć produktywność, wydajność pracowników, ale przede
wszystkim wpłynąć na redukcję liczby popełnianych przez nich błędów.

Historia badań nad technologią głosową ma kilkudziesięcioletnią tradycję, gdyż pierwsze badania nad nową
techniką transmisji danych i komunikacji miały miejsce jeszcze przez II wojną światową. Lata 90. ubiegłego
wieku to okres implementacji do systemów logistycznych bezprzewodowej, opartej na ludzkim głosie
technologii transmisji danych. Począwszy od roku 2000 trwa intensywny rozwój i postęp w tej dziedzinie,
wprowadzający kolejne unowocześnienia w logistyce magazynowej - obecnie ponad 150 firm korzysta z
systemu Voice Picking.

Voice picking od strony technologicznej nie jest rozwiązaniem skomplikowanym. Od standardowych
systemów magazynowych bazujących na elektronicznym zarządzaniu zapasami i magazynem (z
maksymalnym pominięciem obrotu papierowego) różni się koniecznością zakupienia i zintegrowania z
systemem oprogramowania typu WMS (Warehouse Management System), przetwarzającego dane z
instrukcjami komplementacyjnymi wysłane do przenośnego terminala a następnie odebranie ich i
zaktualizowanie bazy danych. Każdy pracownik, aby odbierać instrukcje, potrzebuje przenośny komputer
(voice recognition computer), umożliwiający komunikację i wymianę danych z systemem w czasie
rzeczywistym przy użyciu częstotliwości radiowych sieci LAN (local area network).

Ocenia się, że największe zalety zastosowania rozwiązania Voice Picking są w przypadku towarów
spożywczych (branża FMCG), które charakteryzują się niskimi marżami, szybką rotacją, znaczną liczbą
SKU, a także wymogiem stosunkowo dużej liczby pracowników do obsługi logistycznej. Technologia Voice
Picking, ze względu na swój bezsporny atut, jakim jest stała bezprzewodowa wymiana informacji
pracownika z systemem (hands free & eyes free), umożliwia nieskrępowaną pracę, w rezultacie czego jest
coraz powszechniej stosowana w obsłudze produktów mrożonych, a także warzyw i owoców ze względu na
możliwość noszenia przez pracowników rękawic ochronnych.

METODY I STANDARDY AUTOMATYCZNEJ IDENTYFIKACJI (AUTOID)
Technologia Voice Picking

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

22 z 37

2014-01-20 21:32

Pytanie 1

Kolektor danych to inaczej:

a) terminal offline,

b) terminal online,

c) terminal wózkowy.

Pytanie 2

Która z wymienionych poniżej cech nie charakteryzuje technologii RFID:

a) duża pojemność zapisywanej informacji,

b) możliwość wielokrotnego zapisu danych,

c) niska cena identyfikatora,

d) możliwość automatycznego odczytu danych.

System monitorowania i lokalizacji pojazdów (GPS)

Jednym z narzędzi wspomagających logistyczny system informacji jest globalny system satelitarnego
pozycjonowania - GPS (Global Positioning System). Stosowany jest on głównie w transporcie, gdzie służy
do lokalizacji pojazdów i ładunku. System ten opracowano w 1973 r. w Stanach Zjednoczonych, gdzie
początkowo wykorzystywany był tylko na potrzeby wojska. Z biegiem czasu została stworzona została
cywilna wersja udostępniona w 1995 roku. GPS za pomocą fal radiowych pozwala na szybkie i precyzyjne
określenie pozycji odbiornika, który może zostać zainstalowany wszędzie - np. na samochodzie czy
kontenerze.

System składa się z trzech segmentów

1

:

kosmicznego - tworzy go konstelacja 24 satelitów umieszczonych w odległości 20 tysięcy kilometrów
od równika,
użytkownika - różnorodne odbiorniki systemu, pracujące autonomicznie lub wbudowane w inne
systemy,
kontroli - składa się z 5 stacji (jednej centralnej i czterech śledzących), rozmieszczonych na całym

MONITOROWANIE I ZARZĄDZANIE ŚRODKAMI TRANSPORTU

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

23 z 37

2014-01-20 21:32

ś

wiecie; ich zadaniem jest kontrola i wsparcie systemu.

Dzięki połączeniu Internetu z systemem satelitarnej nawigacji GPS możliwe jest śledzenie trasy pojazdów i
przesyłek. System GPS pozwala na lokalizację ciężarówki, statku czy samolotu na całym świecie, z
dokładnością do kilku metrów. Dzięki temu rozwiązaniu firma kontroluje przepływ, zwiększa poziom
bezpieczeństwa pojazdu i ładunku, może optymalizować trasy przejazdu i uzyskuje cenne informacje dla
logistycznego systemu. Dysponowanie informacją o rzeczywistym przebiegu procesu transportowego
pozwala na ścisłą integrację czynności sfery wymiany towarowej z czynnościami sfery wytwarzania i

konsumpcji

2

. Z punktu widzenia obsługi klienta GPS pozwala odbiorcy na bieżąco śledzić los jego

zamówienia, co umożliwia mu zoptymalizowanie własnych działań. Takie informacje udostępniane są np.:
klientom firm kurierskich, którzy na stronie internetowej dostawcy lub przy pomocy telefonów
komórkowych (SMS - krótka wiadomość tekstowa i WAP - protokół aplikacji bezprzewodowej) mogą
sprawdzić aktualne położenie ich przesyłki (rys. 10).

Globalny system pozycjonowania daje następujące korzyści

3

:

możliwość lokalizacji pojazdów,
dostarczanie klientowi informacji o etapie, na jakim znajduje się zlecenie,
optymalizacja wykorzystania pojazdów,
zwiększenie bezpieczeństwa transportu,
kontrola pracy kierowców.

Rysunek 10. Schemat satelitarnego monitorowania pojazdów

Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.pti.org.pl.

Z systemów GPS do tej pory korzystały głównie duże firmy spedycyjne i transportowe, dysponujące liczną

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

24 z 37

2014-01-20 21:32

flotą, realizujące transport (w tym przedmiotów wartościowych) w komunikacji międzynarodowej. Dlatego
w miarę rozwoju technologii telekomunikacyjnych trwa proces poszukiwania prostszych i tańszych
rozwiązań. Poniżej przestawiono dwa przykłady takich systemów - pierwszy stosowany przez operatora
logistycznego od 2002 r., drugi dopiero wprowadzany na rynek przez firmę telekomunikacyjną - opartych
na wykorzystaniu technologii telefonii komórkowej GSM. Trzecie studium przypadku dotyczy wyboru
systemów optymalizacji wykorzystania taboru samochodowego.

1

http://www.gps.pl.

2

E. Gołembska, M. Szymczak, op. cit., s. 62.

3

J. Witkowski (red.), Logistyka w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław 2002, s. 185.

CASE 1

Optymalne zarządzanie flotą ciężarową z wykorzystaniem

nowoczesnych narzędzi telematycznych

Pytanie 1

Jaka z technologii wykorzystywanych do monitorowania pojazdów jest najtańsza?

a) GSM,

b) GPS,

c) GPRS.

Pytanie 2

MONITOROWANIE I ZARZĄDZANIE ŚRODKAMI TRANSPORTU
Studia przypadku

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

25 z 37

2014-01-20 21:32

Jaki system z poniżej wymienionych stosuje do monitorowania przesyłek znajdujących się w trakcie
transportu:

a) AutoID,

b) T&T,

c) RFID.

Firmy, które potrzebują rzetelnych i aktualnych informacji przekazywanych na bieżąco, coraz częściej
inwestują w zintegrowane systemy informatyczne. Zaspokojenie tych potrzeb jest niezbędne do

prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa i zarządzania nim

1

. Przedsiębiorstwa pracujące na kilku

odrębnych podsystemach mają problemy z organizacją danych, ich dostępnością i przepływem między
podsystemami. Dlatego rozwiązaniem tych problemów jest stworzenie w firmie jednego, spójnego systemu
informatycznego, czyli zintegrowanego systemu informatycznego (tzw. ZSI).

W latach 60. XX wieku powstały pierwsze komputerowe systemy wspomagające produkcję. Umożliwiały
one jedynie kontrolę stanów magazynowych. Następne dziesięciolecie zaowocowało powstaniem systemów
planowania zapasów zwanymi systemami MRP (Material Requierements Planning), które pozwalały
producentom kontrolować przepływ surowców, komponentów oraz półproduktów. Wraz z początkiem lat
90. XX w. systemy MRP ewoluowały do zintegrowanych systemów informatycznych umożliwiających
kompleksowe zarządzanie wszystkimi procesami biznesowymi wewnątrz przedsiębiorstwa - ERP

(Enterprise Resource Planning)

2

.

Jedną z zalet systemów ERP jest możliwość integracji funkcjonalności poszczególnych modułów
oprogramowania. Według danych Biura Badawczo-Analitycznego BiS najbardziej popularnymi modułami
w pakiecie ERP w Polsce są: finanse/księgowość (wykorzystywany w 94% wdrożeń), dystrybucja i
sprzedaż (56%), zaopatrzenie i magazyn (46%), produkcja (28%), gospodarka materiałowa (23%) oraz
controlling (23%). Należy jednak zaznaczyć, że każdy z modułów musi być dostosowany indywidualnie do
każdej firmy, według jej specyfiki i potrzeb. ERP, będąc systemem transakcyjnym, rejestruje zdarzenia
gospodarcze i wspomaga planowanie przyszłych działań w obrębie jednego przedsiębiorstwa.

Naturalnym kierunkiem rozwoju systemów ERP stało się poszerzenie ich funkcjonalności o moduły klasy
CRM (Customer Relationship Management) wspomagające kontakty z klientami oraz aplikacje klasy SCM
usprawniające współpracę z dostawcami oraz pozwalające na optymalizację całego łańcucha dostaw (rys.
11). W dalszym rozwoju systemów ERP wyróżnia się dwie główne tendencje - stałe rozszerzanie o nowe
funkcjonalności, jak CRM, e-commerce, APS (Advanced Planning System), oraz stopniową zmianę
architektury z wersji klient-serwer na opartą na dostępie przez Internet. Obiecującymi rozszerzeniami
systemów klasy ERP/CRM są aplikacje umożliwiające mobilny dostęp do poszczególnych części systemu

ERP z przenośnych urządzeń PDA

3

.

Rysunek 11. Ewolucja systemów wspomagających zarządzanie łańcuchem dostaw

ZINTEGROWANE SYSTEMY INFORMATYCZNE WSPOMAGAJĄCE ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM DOSTAW

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

26 z 37

2014-01-20 21:32

Źródło: M. Rzewuski, ERP II - nowy stary gatunek, "PCkurier" 20/2002, s. 36.

Rysunek 12. Elementy składowe oprogramowania typu SCM (supply chain management software)

Systemy wspomagające zarządzanie mogą pracować na wielu platformach sprzętowych. Różnorodność
programów do wykonania poszczególnych zadań w ramach zarządzania łańcuchem dostaw jest ogromna.
Na polskim rynku oprogramowanie ERP oferuje ok. 40 producentów (krajowych i zagranicznych), m.in.:
SAP, Oracle Polska, ComArch, ASSECO, IFS, Grupa ABG SPIN, MacroLogic, TETA, QAB, Scala Polska,
BPSC, Exact Software, J.D. Edwards. Zgodnie z raportem firmy analitycznej IDC, polski rynek
zintegrowanych systemów wspomagających zarządzanie klasy ERP w 2007 r. był wart ok. 170 mln USD.
Według badań GUS systemów ERP średnio używa ok. 13% firm, co druga duża i tylko co czwarta średnia.

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

27 z 37

2014-01-20 21:32

Dla wielu firm, w tym z branży TSL, system klasy ERP/SCM to już nie kwestia wyboru, lecz konieczność.
O sukcesie wdrożenia zintegrowanego systemu zarządzania w przedsiębiorstwie w dużym stopniu decyduje

odpowiednie zaangażowanie w ten proces całej organizacji

4

. Zakup systemu klasy ERP/SCM powinien być

traktowany jako inwestycja z uprzednim ustaleniem celów, oczekiwań i zysków. Wysoki koszt wdrożenia
tych systemów nadal pozostaje jednym z głównych czynników ograniczających rozwój tych systemów.
Zwiększeniu dostępności systemów ERP/CRM ma służyć możliwość dzierżawienia aplikacji za
pośrednictwem Internetu, tzw. model ASP (Application Service Providing). Coraz więcej producentów
oprogramowania ma w swojej ofercie rozwiązania dla małych i średnich firm, które zostały dostosowane do
klientów nie tylko pod względem funkcjonalnym, ale i możliwości szybkiego wdrożenia, co pozwala na
obniżenie ceny.

Tabela 2. Porównanie czasu wdrożenia systemów ERP/CRM w modelu tradycyjnym a modelu ASP

Etap

Model tradycyjny

Model ASP

Rozwój i budowa konsensusu wokół strategii

3-6 miesięcy

2-6 tygodni

Ocena możliwych pakietów oprogramowania

3-6 miesięcy

1-2 tygodnie

Wybór i zakup aplikacji

1-2 miesiące

1 tydzień

Dostosowanie i testy oprogramowania

3-6 miesięcy

4-8 tygodni

"Go live" oprogramowania

2-4 miesiące

4-8 tygodni

Łącznie

1-2 lata

3-6 miesięcy

Źródło:Collaborative Strategies LLC, marzec 2000.

W ostatnich kilku latach rozwijane są narzędzia oparte na modelu Cloud Computing, tj. chmurze
obliczeniowej.

Rysunek. Idea Chmury obliczeniowej

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

28 z 37

2014-01-20 21:32

Przeczytaj artykuł: Przesyłki z chmury

1

A. Kawa, Z IT bardziej konkurencyjnie, "EuroLogistics", 2004, nr 3, s. 28.

2

Logistyka on-line, praca zbiorowa pod red. naukową K. Rutkowskiego, PWE, Warszawa 2002, s. 47.

3

Zob. Zmiany nie nadejdą, one stale zachodzą. "Systemy wspomagające zarządzanie" - Dodatek specjalny do "Pulsu Biznesu", 14

kwietnia 2003 r., s. 10.

4

Według danych statystycznych, na świecie mniej niż 40% prób takich implementacji można uznać za udane. Zob. M. Kruszewska,

Nadzieje po kryzysie. "Businessman", 2003, nr 2, s. 90-93.

Pytanie 1

ERP to:

a) planowanie zasobów produkcyjnych,

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

29 z 37

2014-01-20 21:32

b) planowanie zasobów personalnych,

c) planowanie zasobów przedsiębiorstwa.

Pytanie 2

Dlaczego stosunkowo duża liczba wdrożeń zintegrowanych systemów logistycznych kończy się
niepowodzeniem?

Jednym z najważniejszych celów informatycznych systemów zarządzania nowej generacji jest planowanie i
optymalizacja łańcucha dostaw (zob. rys. 13). Proces optymalizacji dotyczy m.in. wyliczenia optymalnych
kosztowo i czasowo planów dystrybucji towarów, a mianowicie: przydzielenia towarów do środków
transportu, wyznaczenia środków transportu do miejsc docelowych, planowania tras przewozu z wieloma
punktami dostarczeń (tzw. multi-stop routes). Złożoność tych problemów w rozbudowanych sieciach
dystrybucji jest zdumiewająca. Na przykład, łączna liczba możliwych rozwiązań dla jednego pojazdu
odwiedzającego 50 różnych lokalizacji jest większa od ilości atomów we wszechświecie, a wyliczenie planu
optymalnego dystrybucji i załadunku na komputerze z procesorem Pentium III 800 Mhz dla 10 000 paczek

dystrybuowanych do 350 odbiorców zajmuje ok. 10 minut

1

.

Rysunek 13. Łańcuch dostaw (na przykładzie mySAP)

PLANOWANIE I OPTYMALIZACJA ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

30 z 37

2014-01-20 21:32

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów SAP.

Stuart A. Kuffman - amerykański uczony i współzałożyciel BiosGroup Inc., ośrodka wypracowującego
nowatorskie sposoby zarządzania, obecnie członek zarządu NuTech Solutions Inc. - porównuje dzisiejszą
gospodarkę do przyrody, podlegającej nieustannym i chaotycznym zmianom. Jednocześnie właśnie natura
wykształciła najlepsze systemy informacyjne, pomagające rozmaitym gatunkom dostosować się do mało
stabilnego, ewoluującego świata. Obserwacje zachowania mrówek, które szybko i na wielką skalę
rozpowszechniają informacje o trasach wiodących od źródła pożywienia do mrowiska, posłużyły podstawą
stworzenia tzw. "mrówczych systemów" (ant systems), znanych też jako "mrówcze algorytmy" (ant
algorithms). Naśladując mrówki, firmy mogą tworzyć własny "algorytm" przy pomocy tzw. agentów
zbierających dane i technologie informatyczne, które pozwalają te dane właściwie przetworzyć i
wykorzystać. Algorytm ma pomóc znaleźć optymalne rozwiązanie, które będzie odpowiedzią

przedsiębiorstwa na przyszły trend

2

.

Algorytm jest jednocześnie dobrym narzędziem dla firm, które muszą operować na co dzień w
skomplikowanym i trudnym środowisku. Jednym z przykładów zastosowania systemu opartego na pracy
"agentów" (Agent-Based Modeling) w branży TSL są amerykańskie linie lotnicze Southwest, zajmujące się
przewozem towarów i współpracujące z dużą liczbą klientów i dostawców. Dzięki zastosowaniu algorytmu
uzyskano możliwość ciągłego doskonalenia tras przelotów, w tym ze strategicznym wyprzedzeniem,
informacyjne wsparcie dla marketingu, rozwój systemów IT oraz zracjonalizowanie decyzji dotyczących
wymiany floty samolotów. Efektem wdrożenia projektu jest zupełnie inny niż przedtem system przelotów,
który pozwolił zredukować koszty obsługi masy towarowej o 71% i o 20% zmniejszyć ogólne koszty firmy.

Koncepcję "mrówczych algorytmów" wykorzystali również z sukcesem konsultanci CGE&Y, aby
zoptymalizować system logistyczny poczty duńskiej: zminimalizować czas i koszty doręczania przesyłek.
Chodziło też o odpowiedź na bardziej strategiczne pytania: gdzie należy wybudować centra dystrybucyjne
oraz jakie nowe usługi mogą okazać się najbardziej zyskowne. Analiza danych wykazała między innymi, że
należy zrewolucjonizować sposób doręczania poczty przez miejskich listonoszy. Obecnie specjalne
oprogramowanie pozwala na bieżąco określać, ilu ich w danym rejonie potrzeba i jak powinni się
przemieszczać: wędrować wzdłuż ulicy od domu do domu czy też zygzakiem, "odwiedzając" wybrane
adresy.

Tabela 4. Biznes i przyroda

System

Agenci

Wykorzystanie

Przyroda

kolonia
mrówek

królowa matka,
robotnice

efektywne zdobywanie pożywienia, budowa
mrowiska

Biznes

Internet

serwery, użytkownicy

zwalczanie awarii, ochrona danych, nieustanna
reorganizacja

firmy

pracownicy, klienci,
dostawcy

struktury nieformalne, kultura organizacyjna,
tożsamość rynkowa

łańcuch
dostaw

dostawcy, fabryki,
klienci

koszty, zyski, płynność finansowa, innowacje

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

31 z 37

2014-01-20 21:32

Źródło: Bios Group, Cap Gemini Ernst & Young.

Do innych zainspirowanych przyrodą narzędzi wykorzystywanych przez NuTech Solutions są

3

:

Sztuczne sieci neuronowe (Neural Network),
Obliczenia na DNA (DNA Computing),
Strategie ewolucyjne (Evolution Strategies),
Systemy rozmyte (Fuzzy Systems),
Algorytmy genetyczne (Genetic Algorithms) ,
Programowanie genetyczne (Genetic Programming),
Obliczenia kwantowe (Quantum Computing).

Wśród aplikacji opracowanych przez specjalistów firmy NuTech Solutions w zakresie optymalizacji
procesów logistycznych wymienić należy: VDS (system dystrybucji samochodów), ARROW (trasy
transportu), STREAM (strumienie transportowe i optymalizacja sieci), HEURO (planowanie).

Jeszcze jednym przykładem firmy specjalizującej się w zakresie optymalizacji procesów logistycznych jest
AT Consulting Sp. z o.o. W swoich systemach wykorzystuje ona tzw. "motory optymalizacyjne" stworzone
przez francuską firmę ILOG, światowego lidera w zakresie algorytmów matematycznych oraz systemów
sztucznej inteligencji (artificial intelligence). Produktem AT Consulting jest system OptiTrans pozwalający
na planowanie dowolnie sformułowanych zadań dystrybucyjnych i załadunkowych, m.in.: wyliczenia planu
dystrybucji dla dowolnej liczby miejsc załadunkowych i rozładunkowych w dowolnie dużym obszarze
geograficznym i z dowolnie określonymi ograniczeniami w zakresie dystrybucji, w tym czasów

rozładunków. Do projektów zrealizowanych przez AT Consulting w Polsce należą

4

:

Projekt optymalizacji dystrybucji piwa w Grupie Żywiec - optymalizacja sieci dystrybucji piwa z
browarów EB, Leżajsk, WARKA i Żywiec do wszystkich odbiorców na terenie Polski.
Projekt optymalizacji dystrybucji i załadunku mebli w fabrykach FORTE S.A. - wdrożenie systemu
OptiTras na potrzeby planowania dystrybucji i załadunku mebli na terenie Polski i całej Europy.
Projekt optymalizacji dystrybucji wyrobów z tworzyw sztucznych w SINPLAST sp. z o.o. -
wdrożenie systemu OptiTrans na potrzeby planowania wyrobów na terenie całej Polski.
Projekt zarządzania dystrybucją wyrobów z firmy YTONG Sp. z o.o. - wdrożenie systemu ATFrach
na potrzeby planowania i zarządzania dystrybucją wyrobów gotowych na terenie Polski.

Niezwykle ważnym staje się także zautomatyzowanie rozliczania kosztów procesów transportowo-
logistycznych w łańcuchu dostaw, m.in. poprzez wykorzystanie aplikacji typu LSA (LogisticsService
Accouting).

Zobacz prezentację: Rozliczanie kosztów w rozbudowanej sieci transportowej

Doświadczenie płynące z setek projektów zrealizowanych na całym świecie wskazuje, że oszczędności z
tytułu optymalizacji procesów dystrybucji w łańcuchach dostaw kształtują się na poziomie co najmniej
8-15%.

Można oczekiwać, że zastosowanie oprogramowania klasy ERP/SCM będzie coraz bardziej

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

32 z 37

2014-01-20 21:32

powszechniejsze. O sukcesie wdrożenia zintegrowanego systemu zarządzania w przedsiębiorstwie w dużym
stopniu decyduje odpowiednie zaangażowanie w ten proces całej organizacji oraz ścisła współpraca z
dostawcą oprogramowania. Kluczowym czynnikiem powodzenia w procesie wdrożenia systemów
wspomagających zarządzanie łańcuchem dostaw, jest odpowiedni poziom zaufania i współpracy między
jego uczestnikami.

Proces ten nie jest łatwy, wymaga też dużo czasu i cierpliwości od przedsiębiorstw, aby mogły
przeprowadzić planowane posunięcia.

Tylko długofalowa i ścisła współpraca może doprowadzić do sukcesu!

1

Zob. O. Dziamski, Kalkulacja optymalnych kosztowo planów dystrybucji i załadunku towarów - studium przypadku, [w:]

Zarządzanie kosztami w logistyce, Materiały Ogólnopolskiego Forum Logistyków, Warszawa, listopad 2002, s. 41-44 oraz
Współczesne metody automatycznego planowania dystrybucji towarów, "Logistyka", 2005, nr 3, s. 15-16.

2

Więcej na ten temat w: A. Hendler, Mrówcze algorytmy, "Businessman", 2002 nr 12, s. 116-118.

3

http://www.nutechsolutions.com/technology

4

http://www.at-consulting.com.pl

Pytanie 1

Na czym polega proces optymalizacji systemów dystrybucji towarów?

Nowoczesne technologie stały się źródłem przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw oraz pozwalają
im uczestniczyć w globalnym rynku.

Technologie informacyjne dokonały ogromnych zmian w zarządzaniu firmami i ich strukturach.

W najbliższych latach należy oczekiwać znaczących postępów w zakresie stosowania technologii
RFID. Sukcesy w tym zakresie będą uzależnione od postępów w zakresie standaryzacji kodowania i
przesyłania danych.

Firmy, które potrzebują rzetelnych i aktualnych informacji przekazywanych na bieżąco coraz częściej
inwestują w zintegrowane systemy informatyczne.

Złożoność procesów w nowoczesnych systemach dystrybucji wymaga zastosowania coraz bardziej

PODSUMOWANIE

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

33 z 37

2014-01-20 21:32

zaawansowanych narzędzi optymalizacyjnych.

AIDC (Automatic Identification Data Capture) - Automatyczne Gromadzenie Danych,
polegające na bezpośrednim wprowadzaniu danych do systemu komputerowego lub innego
urządzenia sterowanego mikroprocesorem bez użycia klawiatury.

ASP (Application Service Providing) - dzierżawienie aplikacji za pośrednictwem Internetu.

CRM (Customer Relationship Management) - zarządzanie relacjami z klientami.

Czytnik kodu kreskowego - urządzenie elektroniczne przetwarzające informację optyczną
(np. wydrukowany kod kreskowy) na sygnały elektryczne, które następnie są dekodowane i
przekazywane do komputera.

EAN - skrót od EAN International, stosowany m.in. do określenia symboliki kodu kreskowego
używanej do oznaczania produktów konsumenckich, zgodnie z zaleceniami tej organizacji.

EAN International - Międzynarodowe Stowarzyszenie ds. Oznaczania Towarów EAN, z
siedzibą w Brukseli.

EANCOM - międzynarodowy standard EDI opracowany przez EAN International, zgodny ze
standardem UN/EDIFACT.

EDI (Electronic Data Interchange) - Elektroniczna Wymiana Danych - bezpapierowa wymiana
dokumentów handlowych i innych.

EPC (Electronic Product Code) - unikalny identyfikator fizycznego obiektu, jednostki
logistycznej, lokalizacji lub innej identyfikowalnej jednostki odgrywającej rolę w operacjach
biznesowych.

ERP - Enterprise Resourse Planning - planowanie zasobów przedsiębiorstwa

GIS (Geographical Information System) - system danych o terenie.

GPRS (General Packet Radio Service) - technika bezprzewodowej transmisji danych w
systemach komórkowych drugiej i trzeciej generacji.

GPS (Global Positioning System) - globalny system pozycjonowania satelitarnego.

GSM (Global System for Mobile Communication) - globalny system telefonii komórkowej i
działające w tych sieciach.

SŁOWNIK POJĘĆ

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

34 z 37

2014-01-20 21:32

Identyfikator Zastosowania (IZ) - pole dwóch lub więcej znaków na początku ciągu
elementów zakodowanych w symbolu UCC/EAN-128, które jednoznacznie definiuje jego
format i znaczenie.

Intranet - rozwiązanie o funkcjach sieci Internet w obrębie sieci lokalnej (np. korporacyjnej),
obejmujące swym zasięgiem ograniczony obszar (biuro, pojedynczy zakład, grupę
przedsiębiorstw).

Kod kreskowy - wzór równoległych prostokątnych kresek i spacji, uporządkowanych zgodnie
z opisami poszczególnych symbolik, w celu przedstawienia danych w postaci czytelnej
maszynowo.

Konwerter - oprogramowanie dokonujące konwersji plików wewnętrznych zastosowań do
standardu EDIFACT (UN/EDIFACT) oraz translacji z formatu EDIFACT na format
dokumentów wewnętrznych.

LAN (Local Area Network) - lokalna sieć komputerowa.

MRP (Material Resourse Planning) - planowanie zaopatrzenia materiałowego.

MRP II (Manufacturing Resourse Planning) - planowanie zasobów produkcyjnych.

OCR (Optical Character Recognition) - komputerowa technika rozpoznawania znaków (np.
pisma), technika rozpoznawania drukowanego teksu przy pomocy komputera za specjalnym
czytnikiem o przesyłania ich w postaci kodu ASCII.

OMR - (Optical Mark Recognition) - optyczna detekcja znaków, technika gromadzenia
danych ze specjalnie przygotowanych formularzy. Kodowanie dokonuje się pisakami z
kontrastowym atramentem.

Punkt dostępowy (Access Point) - montowane na stałe urządzenie dające dostęp do systemu
komputerowego na drodze transmisji radiowej.

RFID (Radio Frequency Identification) - technologia identyfikacji za pomocą częstotliwości
radiowej.

Sieć radiowa - lokalna bezprzewodowa sieć komputerowa.

SCM (Supply Chain Management) - zarządzanie łańcuchem dostaw.

SMS (Short Message Service) - krótka wiadomość tekstowa.

Terminal dokujący (tzw. offline, kolektor danych) - urządzenie do zbierania danych przy
pomocy klawiatury i skanera, z własnym oprogramowaniem, dane transmituje po połączeniu z
komputerem poprzez dok komunikacyjny lub kabel komunikacyjny.

Terminal radiowy (tzw. online) - urządzenie pracujące w ramach lokalnej bezprzewodowej
sieci radiowej, wyposażone w klawiaturę, ekran i - zazwyczaj - czytnik kodów kreskowych,
łączące się za pośrednictwem punktów dostępowych z systemem komputerowym w czasie

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

35 z 37

2014-01-20 21:32

rzeczywistym.

Terminal wózkowy - terminal do montażu na wózku widłowym lub innym pojeździe.
Najczęściej w wersji radiowej, wyposażony w ekran dotykowy. Systemy operacyjne to DOS,
Windows 98, Pocket PC.

T&T (tracking & tracing) - system śledzenia przesyłek.

Transponder - identyfikator RFID, nazywany także tagiem, znacznikiem elektronicznym,
metką, etykietą smart (smart label). Do odczytu tego elektronicznego znacznika niezbędny jest
czytnik RFID (tzw. transceiver).

Voice Picking - technika wykorzystana do kompletacji wysyłek w magazynie oparta na
technologii przetwarzania głosu ludzkiego na dane numeryczne.

WAP (Wireless Access Protocol) - protokół aplikacji bezprzewodowej.

WMS (Warehouse Management System) - system zarządzania magazynem.

Zalecana literatura

Długosz J. (red.),

Nowoczesne technologie w logistyce

, PWE, Warszawa 2009.

Pieriegud J.,

Jako

ś

ciowe i technologiczne aspekty zarz

ą

dzania ła

ń

cuchem dostaw

, [w:]

Jako

ść

w badaniach i

dydaktyce szkół wy

ż

szych

, pod red. nauk. S. Doroszewicza i A. Kobylińskiej, SGH, Warszawa 2007

(współautor W. Paprocki).
Pieriegud J.,

Nowoczesne technologie w optymalizacji ła

ń

cuchów dostaw,

[w:]

Transport w logistyce. Ła

ń

cuch

logistyczny

, Prace naukowe, Akademia Morska w Gdyni, Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Jurata,

18-20 września 2003 r.
Pieriegud J.,

Wykorzystanie systemów

ś

ledzenia przesyłek w logistycznej obsłudze sieci sklepów typu

"convenience store",

[w:]

Wpływ otoczenia na zarz

ą

dzanie i finansowanie przedsi

ę

biorstw, Cz. II, Podstawy

podmiotów rynkowych w konkurencyjnym otoczeniu

, KZiF, SGH, Warszawa 2002.

Lange-Sadzińska K., Ziemecka M.,

Przewodnik po EDI

, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2000.

Hałas E. (red.),

Kody kreskowe. Rodzaje, standardy, sprz

ę

t, zastosowanie

, ILiM, Poznań 2000.

Majewski J.,

Informatyka dla logistyki

, Biblioteka Logistyka, Poznań 2002.

Netografia

http://www.ean.pl/
http://www.ean-int.org/
http://www.epcglobal.pl/

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

36 z 37

2014-01-20 21:32

Literatura dodatkowa

P. Błaszkowska, J. Pieriegud, M. Wolański, Logistics Traceability for the supply chain improvement.
Case study of the SMMART project, in: Databases and Information Systems, Proceedings, ICEIS
2007, Funchal, Portugal, 12-16 June 2007, s. 599-604. [pdf]

Nowoczesne technologie w optymalizacji łańcuchów dostaw - Wersja ... http://www.e-sgh.pl/lms/content/9240109/do_druku.php?id_kursu=135060

37 z 37

2014-01-20 21:32