operator maszyn i urzadzen odlewniczych 812[03] z2 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jadwiga Łoin

Wykonywanie maszynowe form piaskowych i rdzeni
812[03].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Ewa Pogorzelska
mgr inż. Marian Cymerys

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jadwiga Łoin

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[03].Z2.03
„Wykonywanie maszynowe form piaskowych i rdzeni”, zawartego w programie nauczania
dla zawodu operator maszyn i urządzeń odlewniczych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Maszyny i urządzenia do wykonywania maszynowego form piaskowych

i rdzeni

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Maszynowe wykonywanie form piaskowych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Maszynowe wykonywanie rdzeni

5.3.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń
odlewniczych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania -
- uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w
formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz w
trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z
zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
techniczno dydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia,
które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki
osiągnięte przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej
nauczyciela realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano
określoną liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

dyskusji dydaktycznej,

−

pogadanki,

−

tekstu przewodniego,

−

ćwiczeń przedmiotowych,

Miejsce jednostki modułowej w strukturze modułu 812[03].Z2 „Technologia

wytwarzania wyrobów metodami odlewniczymi” jest wyeksponowane na schemacie
zamieszczonym na stronie 5.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

812[03].Z2.01

Przygotowanie mas

formierskich i rdzeniowych

812[03].Z2

Technologia wytwarzania

wyrobów metodami

odlewniczymi

812[03].Z2.02

Wykonywanie form

piaskowych zagęszczanych

ręcznie

812[03].Z2.03

Wykonywanie

maszynowe form

piaskowych i rdzeni

812[03].Z2.04

Wykonywanie odlewów

metodami specjalnymi

812[03].Z2.05

Topienie stopów

odlewniczych i zalewanie

form odlewiczych

812[03].Z2.06

Wybijanie, oczyszczanie

i wykańczanie odlewów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i ochrony
przeciwpożarowej podczas maszynowego wykonywania form piaskowych i rdzeni,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

rozpoznawać podstawowe zespoły i części maszyn,

−

dobierać maszyny i urządzenia do określonego zadania,

−

rozpoznawać stan techniczny użytkowanych maszyn i urządzeń,

−

użytkować maszyny i urządzenia zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

określać warunki techniczne użytkowania maszyn i urządzeń,

−

wykonywać czynności związane z konserwacją maszyny zgodnie z dokumentacją
techniczno-ruchową,

−

rozpoznawać rodzaj masy formierskiej i rdzeniowej,

−

rozróżniać podstawowe i pomocnicze materiały formierskie,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną, katalogami,

−

stosować terminologię techniczną związaną z wykonywaniem form i rdzeni,

−

stosować i zamieniać jednostki układu SI,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

scharakteryzować procesy maszynowego wykonywania form i rdzeni,

–

rozróżnić rodzaje płyt modelowych,

–

wyjaśnić budowę i zasadę działania formierek i pomocniczych urządzeń stosowanych
w formierni,

–

przygotować formierkę do pracy,

–

wykonać formy na maszynach formierskich,

–

wyjaśnić budowę i zasadę działania rdzeniarek i pomocniczych urządzeń stosowanych
w rdzeniarni,

–

dobrać maszyny i urządzenia do wytwarzania form i rdzeni na podstawie dokumentacji,

–

wykonać rdzenie na maszynach rdzeniarskich,

–

wykonać prace pomocnicze w zautomatyzowanych liniach formierskich,

–

ocenić jakość wykonanej pracy,

–

zastosować zasady eksploatacji maszyn i urządzeń wykorzystywanych w procesie
wykonywania form i rdzeni,

–

posłużyć się dokumentacją technologiczną, Polskimi Normami, i normami branżowymi
oraz poradnikami,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska podczas maszynowego wykonywania form i rdzeni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]

Moduł:

Technologia wytwarzania wyrobów metodami

odlewniczymi 812[03].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie maszynowe form piaskowych i rdzeni

812[03].Z2.03

Temat: Wykonywanie form piaskowych na formierkach klasycznych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykonywania form w zmechanizowanych stanowiskach

produkcyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zastosować zasady bhp wynikające z instrukcji stanowiska obsługi formierki,

−

analizować instrukcję technologiczną formowania,

−

zaplanować przebieg czynności podczas wykonywania formy piaskowej,

−

sprawdzić stan techniczny formierki i oprzyrządowania,

−

przygotować oprzyrządowanie do wykonania maszynowego formy piaskowej,

−

przygotować formierkę do pracy,

−

zasypać i zagęścić masę formierską w skrzynce,

−

oddzielić model od formy uwzględniając cechy konstrukcyjne formierki,

−

ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie,

−

pogadanka.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa,

−

indywidualna.

Czas: 5 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

stanowiska do pracy grupowej i indywidualnej,

−

formierka wstrząsowa z doprasowaniem,

−

płyta modelowa,

−

skrzynka formierska,

−

masa formierska, oddzielacz,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

plansze urządzeń do formowania ze szczególnym uwzględnieniem formierek
klasycznych,

−

film dydaktyczny pt. „Mechaniczne wytwarzanie form i rdzeni” (fragment dotyczący
form),

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1. Wstępne czynności organizacyjno-porządkowe:

−

sprawdzenie obecności uczniów, stanu ubrań roboczych,

−

zapoznanie uczniów z tematem zajęć, określenie celów zajęć, nawiązanie do
wiadomości dotyczących organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bhp
i wymogami ergonomii,

−

przypomnienie wiadomości dotyczących budowy i zasady działania formierek
klasycznych,

−

przypomnienie sposobu postępowania podczas oceny stanu technicznego maszyny,

−

przypomnienie zasad posługiwania się dokumentacją techniczną, katalogami,
instrukcją technologiczną.

Uczniowie zapoznają się z tematem i celami zajęć, udzielają odpowiedzi na pytania

nauczyciela. Nauczyciel ocenia poziom przygotowania uczniów do zajęć.
2. Instruktaż wstępny.

Poznawanie nowych faktów, systematyzowanie wiedzy:

−

charakterystyka czynności wykonywanych przez operatora klasycznej maszyny
formującej podczas przygotowania formierki do pracy,

−

analiza dokumentacji DTR formierki klasycznej,

−

charakterystyka czynności wykonywanych przez operatora formierki podczas
wykonywania formy piaskowej,

−

charakterystyka czynności operatora maszyny po zakończeniu formowania,

−

omówienie zagrożeń występujących podczas obsługi formierki klasycznej,

−

demonstracja czynności operatora formierki podczas wykonywania formy piaskowej,

−

wydanie dokumentacji przydzielenie stanowisk pracy.

Uczniowie oglądają film i obserwują prezentację nauczyciela, układają plan czynności

operatora formierki, wykonują próby zorientowania oprzyrządowania na stole formierki,
pobierają dokumentację, zajmują stanowiska pracy, sprawdzają stan techniczny sprzętu
i maszyny.
3. Instruktaż bieżący.

Nauczyciel przeprowadza przegląd stanowisk pracy, obserwuje czynności uczniów

i ocenia:

−

postępowanie ucznia podczas sprawdzania stanu technicznego sprzętu i maszyny,

−

przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczenia,

−

dobór odpowiedniego wyposażenia i rozmieszczenie na stanowisku pracy,

−

poprawność posługiwania się dokumentacją techniczną,

−

poprawność obsługiwania formierki,

−

zachowanie właściwej kolejności podczas wykonywania czynności formowania.

Nauczyciel udziela niezbędnych instrukcji, koryguje elementarne błędy.
Uczniowie: podejmują pracę na przydzielonych stanowiskach, wykonują czynności

zgodnie z przyjętym planem pracy z zachowaniem zasad bhp., stosują się do uwag
nauczyciela.
4. Instruktaż końcowy.

Nauczyciel: dokonuje przeglądu wykonanych form, komentuje jakość wykonania,

poprawność postępowania podczas wykonywania formy, ocenia prace uczniów.

Uczniowie: uzupełniają formularze do ćwiczenia, prezentują wykonane formy, oceniają

poprawność wykonania ćwiczenia, formułują i zapisują wnioski z przebiegu pracy podczas
obsługi formierki, porządkują stanowiska pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Czynności organizacyjno-porządkowe kończące zajęcia.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze i wypisz środki ochrony osobistej stosowane podczas obsługi

maszyn do formowania rdzeni.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

prezentacja prac,

−

samoocena,

−

pytania kontrolne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]

Moduł:

Technologia wytwarzania wyrobów metodami

odlewniczymi 812[03].Z2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie maszynowe form piaskowych i rdzeni

812[03].Z2.03

Temat: Wykonywanie na maszynach wstrząsowych rdzeni utwardzanych dwutlenkiem

węgla CO

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności wykonywania rdzeni w zmechanizowanych stanowiskach

produkcyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przetworzyć i wykorzystać informacje zawarte w dokumentacji techniczno-ruchowej
maszyny do bezpiecznej obsługi typowej wstrząsarki,

−

zastosować przepisy bhp i ochrony środowiska na stanowisku formowania rdzeni na
wstrząsarkach,

−

zaplanować przebieg czynności podczas formowania rdzeni utwardzonych CO

−

sprawdzić stan techniczny maszyny i oprzyrządowania do formowania rdzeni,

−

przygotować maszynę do formowania,

−

przygotować rdzennicę do pracy,

−

zasypać rdzennicę, zagęścić masę, utwardzić rdzeń CO

−

oddzielić rdzeń od rdzennicy,

−

ocenić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, pogadanka,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa,

−

indywidualna.

Czas: 5 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

stanowiska do pracy grupowej i indywidualnej,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa wstrząsarki i stanowiska utwardzania metodą CO

−

rdzennica,

−

formierka wstrząsarka,

−

kompletnie wyposażone urządzenia do utwardzania rdzeni metodą CO

−

listwa zgarniająca,

−

przygotowane stanowisko do składowania rdzeni,

−

masa formierska ze spoiwem w postaci szkła wodnego, oddzielacz,

−

plansze ze schematem urządzenia do utwardzania rdzeni metodą CO

−

instrukcja i formularze do ćwiczeń,

−

instrukcje obsługi maszyny formującej i urządzenia do utwardzania,

−

poradnik dla ucznia,

−

poradnik odlewnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1. Wstępne czynności organizacyjno-porządkowe:

−

sprawdzenie obecności uczniów, stanu ubrań roboczych,

−

zapoznanie uczniów z tematem zajęć, określenie celów zajęć, nawiązanie do
wiadomości dotyczących organizacji stanowiska pracy zgodnie z zasadami bhp
i wymogami ergonomii,

−

przypomnienie wiadomości dotyczących budowy i zasady działania formierek
wstrząsarek,

−

przypomnienie sposobu postępowania podczas oceny stanu technicznego maszyny,

−

przypomnienie zasad posługiwania się dokumentacją techniczną, katalogami,
instrukcją technologiczną.

Uczniowie zapoznają się z tematem i celami zajęć, udzielają odpowiedzi na pytania

nauczyciela. Nauczyciel ocenia poziom przygotowania uczniów do zajęć.
2. Instruktaż wstępny.

Poznawanie nowych faktów, systematyzowanie wiedzy:

−

charakterystyka czynności wykonywanych przez operatora maszyny formującej –
wstrząsarki podczas przygotowania formierki do pracy,

−

analiza dokumentacji DTR formierki wstrząsarki,

−

charakterystyka czynności wykonywanych przez operatora formierki podczas
formowania rdzenia,

−

charakterystyka czynności operatora związanych z utwardzaniem rdzenia metodą
CO

−

demonstracja czynności operatora związanych z wykonaniem i utwardzeniem
rdzenia,

−

omówienie zagrożeń występujących podczas obsługi formierki i urządzenia do
utwardzania metodą CO

−

wydanie dokumentacji przydzielenie stanowisk pracy.

Uczniowie: obserwują prezentację nauczyciela, układają plan czynności operatora,

wykonują próby zorientowania oprzyrządowania na stole formierki oraz próby dopasowania
głowicy do utwardzania, pobierają dokumentację, zajmują stanowiska pracy, sprawdzają stan
techniczny sprzętu i maszyny.
3. Instruktaż bieżący.

Nauczyciel przeprowadza przegląd stanowisk pracy, obserwuje czynności uczniów

i ocenia:

−

postępowanie ucznia podczas sprawdzania stanu technicznego sprzętu i maszyny,

−

przestrzeganie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczenia,

−

dobór odpowiedniego wyposażenia i rozmieszczenie na stanowisku pracy,

−

poprawność posługiwania się dokumentacją techniczną,

−

poprawność obsługiwania formierki i urządzenia do utwardzania metodą CO

−

zachowanie właściwej kolejności wykonywania rdzenia.

Nauczyciel: udziela niezbędnych instrukcji, koryguje elementarne błędy.
Uczniowie: podejmują pracę na przydzielonych stanowiskach, wykonują czynności

zgodnie z przyjętym planem pracy z zachowaniem zasad bhp., stosują się do uwag
nauczyciela.
4. Instruktaż końcowy.

Nauczyciel: dokonuje przeglądu wykonanych rdzeni, komentuje jakość wykonania,

poprawność postępowania podczas wykonywania rdzeni, ocenia prace uczniów.
Uczniowie: uzupełniają formularze do ćwiczenia, prezentują wykonane rdzenie, oceniają
poprawność wykonania ćwiczenia, formułują i zapisują wnioski z przebiegu pracy podczas

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

obsługi formierki i urządzenia do utwardzania rdzeni metodą CO

, porządkują stanowiska

pracy.

Zakończenie zajęć

Czynności organizacyjno-porządkowe kończące zajęcia.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze informacje o innych sposobach utwardzania rdzeni w rdzennicach.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

prezentacja prac,

−

samoocena,

−

pytania kontrolne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Maszyny i urządzenia do wykonywania maszynowego form

piaskowych i rdzeni

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj i nazwij wskazane na rysunkach przez nauczyciela maszyny do wykonywania

form piaskowych. Wymień podstawowe zespoły robocze maszyny i opisz zasadę działania
formierki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych wskazane na rysunkach maszyny i nazwać je,
2) rozpoznać zespoły robocze i podpisać je na rysunku,
3) opisać zasadę działania rozpoznanych formierek,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie przedmiotowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

plansze z rysunkami maszyn formierskich,

−

formularz do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj i nazwij maszyny do wytwarzania rdzeni na rysunkach wskazanych przez

nauczyciela. Opisz zasadę działania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych wskazane na rysunkach maszyny do wytwarzania

rdzeni i nazwać je,

2) rozpoznać zespoły robocze i podpisać je na rysunku,
3) opisać zasadę działania rozpoznanych rdzeniarek,
4) wypisać pod rysunkiem etapy pracy rdzeniarki,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie przedmiotowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

plansze z rysunkami maszyn formierskich,

−

formularz do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Dobierz maszyny do wytworzenia wskazanych przez nauczyciela form. Wykorzystaj do

tego dokumentację dostarczoną przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przeznaczenia maszyn

formierskich,

2) dokonać analizy dokumentacji otrzymanej od nauczyciela,
3) zapisać w formie tabeli wyszukane maszyny do wykonania odpowiednich rodzajów form,
4) uzasadnić wybór i sformułować wnioski wynikające z doboru maszyn,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie przedmiotowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja dostarczona przez nauczyciela,

−

formularz do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Maszynowe wykonywanie form piaskowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj formierkę i wykonaj formę piaskową do wykonania odlewu wykorzystując

płytę modelową przedstawioną na rysunku do ćwiczenia. Formę wykonaj na formierce
wstrząsowej z doprasowaniem.

Rysunek do ćwiczenia 1

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formierskim,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny formierki,
4) zamontować płytę modelową na stole formierki,
5) oczyścić płytę modelową i pokryć ją oddzielaczem,
6) oczyścić skrzynkę formierską,
7) założyć skrzynkę formierską na płytę modelową,
8) wyregulować skok stołu formierki (mechanizmu wstrząsowego),
9) uruchomić zasypywanie skrzyni masą formierską przy załączonym mechanizmie

wstrząsania,

10) ustawić płytę prasującą nad skrzynką formierską i doprasować masę formierską,
11) wykonać nakłucia odpowietrzające,
12) oddzielić wykonaną formę od płyty modelowej,
13) dokonać oceny wzrokowej wykonanej formy,
14) przetransportować formę na miejsce składowania,
15) uporządkować stanowisko pracy,
16) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

formierka wstrząsowa z doprasowaniem,

−

płyta modelowa,

−

oddzielacz,

−

skrzynka formierska,

−

masa formierska,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj formę piaskową do wykonania odlewu wykorzystując płytę modelową

z ćwiczenia 1. Formę wykonaj za pomocą narzucarki szerokołopatkowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formierskim,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny narzucarki szerokołopatkowej,
4) ustawić płytę modelową na stole,
5) oczyścić płytę modelową i pokryć ją oddzielaczem,
6) oczyścić skrzynkę formierską,
7) założyć skrzynkę formierską na płytę modelową,
8) uruchomić narzucanie masy do skrzyni formierskiej,
9) usunąć nadmiar masy formierskiej za pomocą listwy zgarniającej,
10) wykonać nakłucia odpowietrzające,
11) oddzielić wykonaną formę od płyty modelowej,
12) dokonać oceny wzrokowej wykonanej formy,
13) przetransportować formę na miejsce składowania,
14) uporządkować stanowisko pracy,
15) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

narzucarka szerokołopatkowa,

−

płyta modelowa,

−

oddzielacz,

−

skrzynka formierska,

−

masa formierska,

−

listwa zgarniająca,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wykonaj formę piaskową do wykonania odlewu wykorzystując płytę modelową

z ćwiczenia 1. Formę wykonaj z zastosowaniem mieszarko-nasypywarki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formierskim,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny mieszarko-nasypywarki,
4) ustawić płytę modelową na stole,
5) oczyścić płytę modelową i pokryć ją oddzielaczem,
6) oczyścić skrzynkę formierską,
7) założyć skrzynkę formierską na płytę modelową,
8) uruchomić narzucanie masy do skrzyni formierskiej,
9) usunąć nadmiar masy formierskiej za pomocą listwy zgarniającej,
10) wykonać nakłucia odpowietrzające,
11) oddzielić wykonaną formę od płyty modelowej,
12) dokonać oceny wzrokowej wykonanej formy,
13) przetransportować formę na miejsce składowania,
14) uporządkować stanowisko pracy,
15) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

mieszarko-nasypywarka,

−

płyta modelowa,

−

oddzielacz,

−

skrzynka formierska,

−

masa formierska,

−

listwa zgarniająca,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Maszynowe wykonywanie rdzeni

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rdzeń na maszynie prasującej w oparciu o dokumentację dostarczoną przez

nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formowania rdzeni,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny maszyny prasującej,
4) zamontować dolną część rdzennicy na stole maszyny,
5) oczyścić rdzennicę i pokryć ja oddzielaczem,
6) zamontować nadstawkę z wykrojem o kształcie obrysu rdzenia,
7) uruchomić napełnianie dolnej części rdzennicy i nadstawki (ramki),
8) zdjąć nadstawkę a w jej miejsce nałożyć górną część rdzennicy,
9) wykonać prasowanie na złożonej rdzennicy,
10) zdjąć górną część rdzennicę,
11) oddzielić wykonany rdzeń od dolnej części rdzennicy,
12) dokonać oceny wzrokowej wykonanego rdzenia,
13) odstawić rdzeń do wysuszenia,
14) uporządkować stanowisko pracy,
15) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

maszyna prasująca,

−

rdzennica,

−

oddzielacz,

−

masa rdzeniowa,

−

ramka z wykrojem o kształcie obrysu rdzenia,

−

kształtowa podstawka do suszenia,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj na wstrząsarce rdzeń z masy ze spoiwem w postaci szkła wodnego utwardzony

metodą dwutlenku węgla. W oparciu o dokumentację dostarczoną przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formowania rdzeni,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny wstrząsarki oraz urządzenia do utwardzania rdzeni za pomocą

dwutlenku węgla,

4) ustalić ilość dwutlenku węgla niezbędną do przedmuchania rdzenia zgodnie

z dokumentacją,

5) zamontować rdzennicę na stole wstrząsarki,
6) oczyścić rdzennicę i pokryć ja oddzielaczem,
7) uruchomić zasypywanie rdzennicy przy załączonym mechanizmie wstrząsania,
8) zagęścić i usunąć nadmiar masy rdzeniowej,
9) zdjąć rdzennicę z formierki,
10) utwardzić rdzeń z wykorzystaniem urządzenia CO

11) oddzielić wykonany rdzeń od rdzennicy,
12) dokonać oceny wzrokowej wykonanego rdzenia,
13) odstawić rdzeń do wysuszenia,
14) uporządkować stanowisko pracy,
15) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

formierka wstrząsowa,

−

urządzenia do utwardzania rdzeni za pomocą dwutlenku węgla

−

rdzennica,

−

oddzielacz,

−

masa rdzeniowa,

−

listwa zgarniająca,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wykonaj rdzeń z wykorzystaniem narzucarki stałej w oparciu o dokumentację

dostarczoną przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formierskim,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny narzucarki,
4) ustawić rdzennicę na stole,
5) oczyścić rdzennicę i pokryć ją oddzielaczem,
6) uruchomić narzucanie masy rdzeniowej do rdzennicy,
7) usunąć nadmiar masy rdzeniowej za pomocą listwy zgarniającej,
8) oddzielić wykonany rdzeń od rdzennicy,
9) dokonać oceny wzrokowej wykonanego rdzenia,
10) odstawić rdzeń do wysuszenia,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

narzucarka stała,

−

rdzennica,

−

oddzielacz,

−

masa rdzeniowa,

−

listwa zgarniająca,

−

kształtowa podstawka do suszenia,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Wykonaj rdzeń z wykorzystaniem nadmuchiwarki w oparciu o dokumentację dostarczoną

przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formierskim,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) sprawdzić stan techniczny nadmuchiwarki,
4) dobrać i zamontować płytę nadmuchową,
5) oczyścić rdzennicę i pokryć ją oddzielaczem,
6) ustawić dolną część rdzennicy na stole maszyny,
7) nałożyć górną część rdzennicy,
8) docisnąć rdzennicę do płyty nadmuchowej,
9) ustawić parametry nadmuchu (ciśnienie i czas) zgodnie z dokumentacją techniczną,
10) uruchomić nadmuchiwanie masy rdzeniowej do rdzennicy,
11) rozłączyć rdzennicę z płytą nadmuchową,
12) oddzielić wykonany rdzeń od rdzennicy,
13) usunąć z rdzenia pozostałości pochodzące od otworów w płycie nadmuchowej,
14) dokonać oceny wzrokowej wykonanego rdzenia,
15) odstawić rdzeń do wysuszenia,
16) uporządkować stanowisko pracy,
17) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

nadmuchiwarka,

−

rdzennica dzielona w poziomie,

−

oddzielacz,

−

masa rdzeniowa,

−

płyta nadmuchowa,

−

kształtowa podstawka do suszenia,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Wykonaj rdzeń z wykorzystaniem strzelarki w oparciu o dokumentację dostarczoną przez

nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formierskim,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny strzelarki,
4) dobrać i zamontować płytę strzałową,
5) oczyścić rdzennicę i pokryć ją oddzielaczem,
6) docisnąć rdzennicę do płyty strzałowej,
7) ustawić parametry strzału (ciśnienie i czas) zgodnie z dokumentacją techniczną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) wykonać wstrzelenie masy rdzeniowej do rdzennicy,
9) rozłączyć rdzennicę z płytą strzałową,
10) oddzielić wykonany rdzeń od rdzennicy,
11) dokonać oceny wzrokowej wykonanego rdzenia,
12) uporządkować stanowisko pracy,
13) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

strzelarka,

−

rdzennica dzielona w pionie,

−

oddzielacz,

−

masa rdzeniowa,

−

płyta strzałowa,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 6

Wykonaj rdzeń z masy chemoutwardzalnej na mieszarko-nasypywarce w oparciu

o dokumentację dostarczoną przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp wynikające z instrukcji na stanowisku formierskim,
2) dokonać analizy dokumentacji do ćwiczenia,
3) sprawdzić stan techniczny mieszarko-nasypywarki,
4) ustawić rdzennicę na stole,
5) oczyścić rdzennicę i pokryć ją oddzielaczem,
6) uruchomić narzucanie masy rdzeniowej do rdzennicy,
7) usunąć nadmiar masy rdzeniowej za pomocą listwy zgarniającej,
8) oddzielić wykonany rdzeń od rdzennicy,
9) dokonać oceny wzrokowej wykonanego rdzenia,
10) uporządkować stanowisko pracy,
11) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

mieszarko-nasypywarka,

−

rdzennica,

−

oddzielacz,

−

masa rdzeniowa,

−

listwa zgarniająca,

−

dokumentacja do ćwiczenia,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 7

Dokonaj obserwacji obsługi półautomatycznej linii wykonywania rdzeni. Zapisz

w formie schematu blokowego kolejność wykonywanych czynności oraz wypisz maszyny
i urządzenie pomocnicze stosowane na poszczególnych etapach procesu produkcyjnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować literaturę

i dokumentację odpowiednią do zakresu ćwiczenia, omówić zakres i technikę wykonania
ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp obowiązujące w rdzeniarni,
2) zapoznać się ze schematem zmechanizowanej linii formierskiej przewidzianej do

obserwacji oraz z jej dokumentacją techniczną,

3) prześledzić pracę operatorów obsługujących zmechanizowaną linię formierską,
4) zapisać kolejne czynności operatorów w postaci schematu blokowego,
5) zaznaczyć na schemacie prace pomocnicze,
6) uzupełnić schemat o wykaz maszyn i urządzeń zaobserwowanych w procesie

produkcyjnym,

7) porównać stworzony schemat z opisem zmechanizowanej linii formierskiej zawartym

w dokumentacji i literaturze,

8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia, sformułować i zapisać wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

obserwacja,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

zmechanizowana linia formierska,

−

schemat linii formierskiej,

−

dokumentacja techniczna obserwowanej linii formierskiej,

−

papier format A3,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie maszynowe
form piaskowych i rdzeni”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 18, 19, 20, 21, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. a, 4. a, 5. d, 6. b, 7. a, 8. c, 9. d, 10. a, 11. b,
12. a, 13. d, 14. c, 15. b, 16. b, 17. c, 18. d, 19. a, 20. b, 21 b, 22 c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżnić maszyny odlewnicze

Określić przeznaczenie narzucarek

Rozróżnić główne elementy formierki
wstrząsarki
z doprasowaniem

Określić zasadę działania formierki
wstrząsowo-prasującej

Określić budowę mieszarko-nasypywarki

Określić zasadę działania nadmuchiwarki

Rozróżnić strzelarki

Rozpoznać wyposażenie formierki strzelarki

Określić przeznaczenie urządzeń pomocniczych
strzelarek

Wskazać cel stosowania dwutlenku węgla
podczas formowania rdzeni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyjaśnić zasadę prasowania za pomocą
głowicy wielotłokowej

Określić oprzyrządowanie stosowane do
zagęszczania za pomocą narzucarek

Wyjaśnić funkcję stołu karuzelowego
narzucarek w produkcji wielkoseryjnej

Określić zastosowanie maszyn prasujących w
produkcji rdzeni

Określić przeznaczenie nadstawki przy
prasowaniu w rdzennicach dwuczęściowych

Wskazać sposób przygotowania małych rdzeni
do transportu do suszarni

Określić sposób zagęszczenia rdzennicy w
nadmuchiwarkach

Scharakteryzować metodę utwardzania rdzeni
ze spoiwem z żywic syntetycznych

Scharakteryzować metodę utwardzania rdzeni
metodą „hot-box”

Zanalizować budowę maszyn formujących

Zanalizować funkcję elementów składowych
urządzeń stosowanych w rdzeniarni

Scharakteryzować wykonywanie rdzeni
skorupowych

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Opis działania „po zagęszczeniu masy w skrzynce stół wraz z płytą i modelem obraca się

o kąt 180

i ustawia na stole odbiorczym, który opuszcza się wraz z formą w dół” dotyczy

formierki
a) trzpieniowej.
b) trzpieniowej z płytą grzebieniową.
c) z obracanym stołem.
d) z podnoszonym stołem.

2. Narzucarki są to maszyny, które zagęszczają

a) i utwardzają masę formierską.
b) i prasują masę formierską.
c) równomiernie masę w skrzynce formierskiej lub rdzennicy.
d) i wstrząsają masę formierską.

3. Główne elementy formierki wstrząsarki z doprasowaniem na rysunku obok to

a) 1 – silnik, 3 – cylinder wstrząsowy, 4 – cylinder prasujący.
b) 1 – silnik, 3 – cylinder wstrząsowy,

4 – wibrator hydrauliczny.

c) 1 – wibrator hydrauliczny, 3 – cylinder wstrząsowy,

4 – cylinder prasujący.

d) 1 – pompa olejowa, 3 – cylinder prasujący,

4 – cylinder wstrząsowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Podczas obsługi formierki wstrząsowo-prasującej z ramą przeciągową po wyłączeniu

mechanizmu prasującego następuje
a) opuszczenie tłoka ze stołem i płytą modelową.
b) opuszczenie płyty modelowej.
c) podniesienie tłoka ze stołem i płytą modelową.
d) podniesienie płyty modelowej.

5. Dozowniki składników sypkich i ciekłych znajdują się na wyposażeniu

a) narzucarek.
b) wstrząsarek.
c) wstrząsarek z doprasowaniem.
d) mieszarko-nasypywarek.

6. W formierkach nadmuchiwarkach do transportu masy i zagęszczenia jej w rdzennicy

wykorzystuje się
a) specjalne gazy.
b) sprężone powietrze.
c) wał z łopatkami.
d) przenośnik śrubowy.

7. Wielkość strzelarki określa

a) pojemność głowicy strzałowej.
b) rozmiar stołu maszyny.
c) pojemność głowicy gazowej.
d) rozmiar rdzennicy.

8. Na rysunku obok przedstawione wyposażenie formierki strzelarki to

a) zasuwa siłownika.
b) element przenośnika.
c) płyta strzałowa.
d) element wibratora.

9. Obracarka jest stosowana do

a) przestawienia rdzeni na podnośnik.
b) łatwego obrócenia rdzenia o 90

c) obracania i wybijania wstrzelonych rdzeni.
d) obracania i wyjmowania wstrzelonych rdzeni.

10. Dwutlenek węgla podczas formowania rdzeni jest stosowany w celu

a) utwardzenia rdzeni.
b) wyczyszczenia rdzennicy.
c) wyczyszczenia płyt strzałowych.
d) uzupełnienia komory nabojowej.

11. Prasowanie z zastosowaniem głowicy wielotłokowej polega na prasowaniu formy przez

a) jednoczesny gwałtowny ruch wszystkich stopek.
b) wiele stopek osadzonych w tłoczyskach siłowników.
c) nacisk całej głowicy.
d) lekki nacisk z ostatecznym doprasowaniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Do zagęszczania masy za pomocą narzucarek można stosować różne modele odlewnicze,

płyty modelowe i skrzynki formierskie ponieważ
a) mechanizm narzucarki nie jest związany z tym oprzyrządowaniem.
b) stosuje się je tylko w produkcji masowej.
c) nie ma potrzeby stosowania obracarek.
d) zagęszczanie jest nierównomierne.

13. Obrót stołu karuzelowego narzucarek umożliwia

a) jednoczesne zasypywanie kilku skrzynek.
b) zwiększenie prędkości narzucania masy.
c) łatwe uporządkowanie stanowiska pracy formierza.
d) wprowadzanie kolejnych skrzynek w strefę działania głowicy.

14. Maszyny prasujące stosuje się do zagęszczania

a) dużych rdzeni w produkcji jednostkowej.
b) wszystkich rdzeni w produkcji masowej.
c) małych i niskich rdzeni kształtowych w produkcji masowej.
d) dużych rdzeni kształtowych w produkcji masowej.

15. Nadstawkę w postaci ramki z wykrojem o kształcie obrysu rdzenia stosuje się w celu

a) zabezpieczenia rdzennicy przed uszkodzeniem.
b) napełnienia dolnej połowy rdzennicy wystarczającą ilością masy rdzeniowej.
c) zwiększenia wydajności formowania rdzeni.
d) uzupełnienia brakującego kształtu rdzenia.

16. Aby przetransportować do suszarni mały rdzeń wykonany na maszynie prasującej

a) układa się go na kratowych paletach.
b) układa się go na kształtowej podstawce.
c) ustawia się go w skrzynkach w położeniu pionowym.
d) ustawia się go na podstawkach zapewniających dobre odprowadzenie ciepła.

17. W nadmuchiwarkach masa do rdzennicy jest wprowadzana za pośrednictwem

a) dodatkowego spoiwa.
b) szkła wodnego.
c) sprężonego powietrza.
d) specjalnego gazu.

18. Utwardzanie masy rdzeniowej w metodzie Ashland polega na

a) zastosowaniu gorącej rdzennicy.
b) nasycenia rdzenia środkiem chemicznym.
c) przedmuchiwaniu rdzenia dwutlenkiem węgla.
d) przedmuchiwaniu rdzenia mgła katalizatora.

19. Metoda „hot-box” to utwardzanie

a) rdzeni w gorących rdzennicach.
b) rdzeni z masą ze spoiwem w postaci szkła wodnego.
c) suchego piasku i katalizatora.
d) suchej masy ze spoiwem z żywic syntetycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Komora nabojowa jest elementem składowym

a) maszyny prasującej.
b) strzelarki.
c) narzucarki.
d) mieszarko-nasypywarki.

21. W metodzie gorącej rdzennicy płyty grzejne stosuje się do

a) ogrzewania stołu strzelarki.
b) ogrzewania rdzennicy.
c) nagrzewania głowic.
d) nagrzewania trzpieni.

22. Równomierny rozkład masy rdzeniowej podczas wykonywania rdzeni skorupowych

uzyskuje się
a) stosując zasypywanie grawitacyjne piasku.
b) poprzez doprasowanie masy.
c) poprzez doprowadzenie do rdzennicy sprężonego powietrza.
d) wywieranie dużego nacisku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Wykonywanie maszynowe form piaskowych i rdzeni

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test praktyczny typu „próba pracy” do jednostki modułowej:
„Wykonywanie maszynowe form piaskowych i rdzeni”

Zadanie składa się z 14 ocenianych elementów pracy (ocenianych czynności)

Za każdą poprawnie wykonaną czynność zadania praktycznego uczeń otrzymuje punkty

według arkusza obserwacji. Za niewykonanie czynności (elementu pracy) lub częściowe jej
wykonanie uczeń otrzymuje „0” punktów. Maksymalna ilość punktów do uzyskania to 25.

Proponuje się następujące normy wymagań do ustalenia oceny wyrażonej
w stopniach:

−

niedostateczny – za uzyskanie mniej niż 50% punktów i braku wykorzystania,
wskazówek oraz pytań naprowadzających,

−

dopuszczający – za uzyskanie 50%÷59% punktów z pomocą pytań naprowadzających,

−

dostateczny – za uzyskanie 60%÷69% punktów,

−

dobry – za uzyskanie 70%÷89% punktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie 90% punktów i więcej, praca całkowicie samodzielna.

Zadanie dla ucznia

Temat: Posługując się płytą modelową 530 x 420, z zamontowanym modelem

drewnianym o maksymalnej wysokości 125 mm, wykonaj z masy formierskiej dolną połowę
formy z płaską powierzchnią podziału na formierce wstrząsowej z doprasowaniem i obracaną
kolumną. Zadanie wykonaj na stanowisku formowania maszynowego.

Arkusz obserwacji

Ocena obserwacji

Punkty

L.p.

Oceniany element pracy

(oceniana czynność)

Możliwe do

uzyskania

Uzyskane

Zapisanie kolejne czynności niezbędnych do
przygotowania formierki do pracy

Zapisanie kolejnych czynności niezbędnych do
wykonania i wykończenia dolnej połowy formy

Sporządzenie wykazu materiałów niezbędnych do
wykonania dolnej połowy formy

Sporządzenie wykazu przyrządów, narzędzi
i dodatkowego sprzętu niezbędnego do wykonania
dolnej połowy formy

Zorganizowanie stanowiska zgodnie z zasadami bhp

Sprawdzenie stanu technicznego zespołu
modelowego, maszyn i urządzeń

Przygotowanie formierki do pracy

Wykonywanie czynności formierskich
z zachowaniem zasad bhp

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Ocena jakości wykonanej półformy

13 Uporządkowanie stanowiska roboczego

14 Prezentowanie wykonanej półformy

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z zadaniem typu próba pracy oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj instrukcję do wykonania zadania dla każdego ucznia.
5. Przygotuj dokumentację techniczną do zadania dla każdego ucznia.
6. Przygotuj maszyny i urządzenia do formowania dla każdego ucznia zgodnie

z przygotowaną dokumentacją techniczną.

7. Zapewnij samodzielność podczas wykonywania pracy.
8. Przed rozpoczęciem próby pracy przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia i zapoznaj

uczniów z zasadami bhp obowiązującymi na stanowisku pracy.

9. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
10. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na wykonanie zadania.
11. Kilka minut przed zakończeniem zadania przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia pracy.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj dokładnie instrukcję do wykonania zadania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem formularz „plan działania”.
3. Przeanalizuj dokładnie treść zadania oraz załączoną dokumentację.
4. Na podstawie dokumentacji technicznej ustal:
− kolejne czynności niezbędne do wykonania formy,
− wykaz narzędzi i materiałów niezbędnych do wykonania zadania,
5. Zapisz niezbędne informacje w przygotowanym formularzu „plan działania”.
6. Zorganizuj stanowisko robocze, rozmieść odpowiednio narzędzia i materiały do

formowania.

7. Sprawdź stan techniczny maszyn i urządzeń.
8. Wykonaj zaplanowane czynności formierskie i pomocnicze zgodnie z obowiązującymi

wymaganiami bhp.

9. Po wykonaniu zadania sprawdź wzrokowo jakość wykonanej formy.
10. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko.
11. Zaprezentuj wykonaną formę.
12. Na wykonanie zadania masz 120 minut.
13. Podczas wykonywania zadania będziesz obserwowany i oceniany przez nauczyciela.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

formularz dla ucznia: plan działania,

−

dokumentacja techniczna,

−

materiały formierskie zgodnie z dokumentacją,

−

narzędzia i przyrządy niezbędne do wykonania formy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik nr 1 do testu praktycznego typu „próba pracy”

Imię i nazwisko..................................................................................

ZADANIE PRAKTYCZNE

Temat: Posługując się płytą modelową 530 x 420, z zamontowanym modelem

drewnianym o maksymalnej wysokości 125 mm, wykonaj z masy formierskiej dolną połowę
formy z płaską powierzchnią podziału na formierce wstrząsowej z doprasowaniem i obracaną
kolumna. Zadanie wykonaj na stanowisku formowania maszynowego.

Plan działania

1. Zapisz kolejne czynności niezbędne do przygotowania formierki do pracy: …………….

……………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………..

2. Zapisz kolejne czynności niezbędne do wykonania i wykończenia dolnej połowy formy:

……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...

3. Sporządź wykaz materiałów niezbędnych do wykonania dolnej połowy formy: ………....

4. Sporządź wykaz przyrządów narzędzi i dodatkowego sprzętu niezbędnego do wykonania

dolnej połowy formy: …………………………………………………………………...…
……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Chudzikiewicz R.: Mechanizacja odlewni. Poradnik. WNT, Warszawa 1974
2. Data L.: Technologia odlewnictwa. WSiP, Warszawa 1975
3. Dretkiewicz-Więch J.: Technologia mechaniczna. Techniki wytwarzania. WSiP,

Warszawa 2000

4. Fidos H.: Formierstwo. PWSZ, Warszawa 1969
5. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 1984
6. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1996
7. Piwoński T.: Odlewnictwo. PWSZ, Warszawa 1980
8. Praca zbiorowa: Poradnik inżyniera. Odlewnictwo Tom I i II. WNT, Warszawa 1986
9. Samsonowicz Z.: Automatyzacja procesów odlewniczych. WNT, Warszawa 1985
10. Szreniawski J.: Techniki wytwarzania. Odlewnictwo. PWN, Warszawa 1980

Czasopisma
–

Przegląd Odlewnictwa

–

Odlewnictwo - nauka i praktyka

Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Francuz M., Karpiński J.: Metodyka nauczania zajęć praktycznych. WSiP, Warszawa

1992

3. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Warszawa 1997

4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000