Dz U 99 43 430 drogi i ich ustytuowanie

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Dz.U.99.43.430

ROZPORZ

DZENIE

MINISTRA TRANSPORTU I GOSPODARKI MORSKIEJ

z dnia 2 marca 1999 r.

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada

drogi publiczne i ich

usytuowanie.

(Dz. U. z dnia 14 maja 1999 r.)

Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz.

414, z 1996 r. Nr 100, poz. 465, Nr 106, poz. 496 i Nr 146, poz. 680, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 111,
poz. 726 oraz z 1998 r. Nr 22, poz. 118 i Nr 106, poz. 668) zarz

dza si

, co nast

puje:

Dział I

PRZEPISY OGÓLNE

§ 1. 1. Rozporz

dzenie okre

la warunki techniczne, jakim powinny odpowiada

drogi publiczne i

zwi

zane z nimi urz

dzenia budowlane oraz ich usytuowanie.

2. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiada

autostrady płatne i drogowe obiekty in

ynierskie

oraz ich usytuowanie, okre

laj

przepisy odr

bne.

3. Warunki techniczne, o których mowa w ust. 1, przy zachowaniu przepisów Prawa budowlanego,

przepisów o drogach publicznych oraz przepisów odr

bnych, a tak

e ustale

Polskich Norm zapewniaj

w szczególno

ci:

1) spełnienie wymaga

podstawowych dotycz

cych:

a) bezpiecze

stwa u

ytkowania,

b) no

ci i stateczno

ci konstrukcji,

c) bezpiecze

stwa z uwagi na mo

liwo

ść

wyst

pienia po

aru lub innego miejscowego zagro

enia,

d) ochrony

rodowiska ze szczególnym uwzgl

dnieniem ochrony przed nadmiernym hałasem,

wibracjami, zanieczyszczeniami powietrza, wody i gleb,

2) odpowiednie warunki u

ytkowe zgodne z przeznaczeniem drogi publicznej,

3) niezb

dne warunki do korzystania z drogi publicznej przez osoby niepełnosprawne, w szczególno

poruszaj

ce si

na wózkach inwalidzkich.

§ 2. Przepisy rozporz

dzenia stosuje si

przy projektowaniu, wykonywaniu dróg publicznych i

zwi

zanych z nimi urz

dze

budowlanych, a tak

e ich odbudowie, rozbudowie, przebudowie oraz przy

remontach obj

tych obowi

zkiem uzyskania pozwolenia na budow

§ 3. Ilekro

w rozporz

dzeniu jest mowa o:

1) drodze - rozumie si

przez to drog

publiczn

2) terenie zabudowy - rozumie si

przez to teren le

żą

cy w otoczeniu drogi, na którym dominuj

obszary

o miejskich zasadach zagospodarowania, wymagaj

ce urz

dze

infrastruktury technicznej, lub

obszary przeznaczone pod takie zagospodarowanie w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego,

3) liniach rozgraniczaj

cych drog

- rozumie si

przez to granice terenów przeznaczonych na pas

drogowy lub pasy drogowe ustalone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, a w wypadku autostrady - w decyzji o
ustaleniu lokalizacji autostrady; w liniach rozgraniczaj

cych drogi na terenie zabudowy (ulicy) mog

znajdowa

równie

urz

dzenia infrastruktury technicznej nie zwi

zane z funkcj

komunikacyjn

drogi,

4) klasie drogi - rozumie si

przez to przyporz

dkowanie drodze odpowiednich parametrów

technicznych, wynikaj

cych z jej cech funkcjonalnych,

5) pr

dko

ci projektowej - rozumie si

przez to parametr techniczno-ekonomiczny, któremu s

przyporz

dkowane graniczne warto

ci elementów drogi, proporcje mi

dzy nimi oraz zakres

wyposa

enia drogi; pr

dko

ść

projektowa nie jest zwi

zana z pr

dko

dopuszczaln

, o której

mowa w przepisach o ruchu drogowym,

6) pr

dko

ci miarodajnej - rozumie si

przez to parametr odwzorowuj

cy pr

dko

ść

samochodów

osobowych w ruchu swobodnym na drodze, słu

żą

cy do ustalania warto

ci elementów drogi, które ze

wzgl

du na bezpiecze

stwo ruchu powinny by

dostosowane do tej pr

dko

ci,

7) pasie awaryjnego postoju, zwanym dalej "pasem awaryjnym" - rozumie si

przez to cz

ęść

pobocza

słu

żą

do zatrzymywania si

i postoju pojazdów unieruchomionych z przyczyn technicznych,

8) pasie dziel

cym:

rodkowym pasie dziel

cym - rozumie si

przez to cz

ęść

drogi stanowi

rozdzielenie jezdni

przeznaczonych dla przeciwnych kierunków ruchu,

b) bocznym pasie dziel

cym - rozumie si

przez to cz

ęść

drogi stanowi

rozdzielenie jezdni o

ró

nych funkcjach,

9) skrzy

owaniu - rozumie si

przez to przeci

cie lub poł

czenie dróg na jednym poziomie,

zapewniaj

ce pełn

lub cz

ęś

ciow

liwo

ść

wyboru kierunku jazdy,

10) w

ęź

le - rozumie si

przez to krzy

owanie si

lub poł

czenie dróg na ró

nych poziomach,

zapewniaj

ce pełn

lub cz

ęś

ciow

liwo

ść

wyboru kierunku jazdy,

11) przeje

dzie drogowym - rozumie si

przez to krzy

owanie si

dróg na ró

nych poziomach, nie

umo

liwiaj

ce wyboru kierunku jazdy,

12) zje

dzie - rozumie si

przez to cz

ęść

drogi na poł

czeniu z drog

nie b

drog

publiczn

lub na

poł

czeniu drogi z dojazdem do nieruchomo

ci przy drodze; zjazd nie jest skrzy

owaniem,

13) wyje

dzie z drogi lub wje

dzie na drog

- rozumie si

przez to cz

ęść

drogi stanowi

poł

czenie

jezdni tej drogi z ł

cznic

na w

ęź

le albo z obiektem lub urz

dzeniem obsługi uczestników ruchu,

14) nat

ęż

eniu miarodajnym ruchu - rozumie si

przez to nat

ęż

enie ruchu wyst

puj

ce w roku prognozy,

wyra

one liczb

pojazdów na godzin

(P/h),

15) kr

ci odcinka drogi - rozumie si

przez to stosunek sumy bezwzgl

dnych warto

ci k

tów zwrotu

kierunków trasy drogi wyra

onych w stopniach do jego długo

ci wyra

onej w kilometrach.

§ 4. 1. W celu okre

lenia wymaga

technicznych i u

ytkowych wprowadza si

nast

puj

ce klasy

dróg:

1) autostrady, oznaczone dalej symbolem "A",
2) ekspresowe, oznaczone dalej symbolem "S",
3) główne ruchu przyspieszonego, oznaczone dalej symbolem "GP",
4) główne, oznaczone dalej symbolem "G",
5) zbiorcze, oznaczone dalej symbolem "Z",
6) lokalne, oznaczone dalej symbolem "L",
7) dojazdowe, oznaczone dalej symbolem "D".

2. Drogi zaliczone do jednej z kategorii, w rozumieniu przepisów o drogach publicznych, powinny

mie

parametry techniczne i u

ytkowe odpowiadaj

ce nast

puj

cym klasom dróg:

1) drogi krajowe - klasy A, S, GP i wyj

tkowo klasy G,

2) drogi wojewódzkie - klasy G, Z i wyj

tkowo klasy GP,

3) drogi powiatowe - klasy G, Z i wyj

tkowo klasy L,

4) drogi gminne - klasy L, D i wyj

tkowo klasy Z.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Dział II

USYTUOWANIE DROGI

§ 5. Usytuowanie drogi oznacza w niniejszym rozporz

dzeniu umieszczenie jej elementów w pasie

terenu wyznaczonym liniami rozgraniczaj

cymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

lub w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w trybie okre

lonym w przepisach o

zagospodarowaniu przestrzennym.

§ 6. Szeroko

ść

drogi w liniach rozgraniczaj

cych powinna zapewnia

liwo

ść

umieszczenia

elementów drogi i urz

dze

z ni

zwi

zanych wynikaj

cych z ustalonych docelowych transportowych i

innych funkcji drogi oraz uwarunkowa

terenowych.

§ 7. 1. Szeroko

ść

ulicy w liniach rozgraniczaj

cych, z zastrze

eniem ust. 3 i 4, nie powinna by

mniejsza ni

okre

lona w tabeli:

Najmniejsza szeroko

ść

w liniach rozgraniczaj

cych ulicy o przekroju

Klasa ulicy

jednojezdniowym (m)

dwujezdniowym (m)

1x2

2x2

2x3

2. W wyj

tkowych wypadkach, uzasadnionych trudnymi warunkami terenowymi lub istniej

cym

zagospodarowaniem, dopuszcza si

przyj

cie mniejszych szeroko

ci ulic ni

podane w ust. 1, jednak

pod warunkiem spełnienia wymaga

, o których mowa w § 6. Przyj

cie mniejszej szeroko

ci ulicy w

liniach rozgraniczaj

cych wymaga przeprowadzenia analizy obejmuj

cej:

1) wzajemne

rozmieszczenie

jej

elementów

oraz

urz

dze

infrastruktury

technicznej,

charakterystycznych przekrojach poprzecznych,

2) sposób etapowego i docelowego odwodnienia,
3) sposób wysoko

ciowego rozwi

zania ulicy,

4) wpływ istniej

cego warto

ciowego zadrzewienia,

5) podstawowe uwarunkowania hydrogeologiczne i geotechniczne, a w szczególno

ci wyst

powanie

gruntów o małej no

ci oraz terenów zalewowych,

6) podstawowe uwarunkowania ochrony

rodowiska, a w szczególno

ci sposoby ochrony przed

nadmiernym hałasem, wibracjami i zanieczyszczeniami powietrza.

3. Szeroko

ść

ulicy, okre

lona w ust. 1, powinna by

odpowiednio zwi

kszona, je

eli przewiduje si

umieszczenie w tej ulicy wi

kszej liczby pasów ruchu, torowiska tramwajowego,

cie

ek rowerowych,

pasów lub zatok postojowych, pasów zieleni wysokiej lub urz

dze

odwodnienia powierzchniowego.

4. Rozmiary terenu potrzebnego na w

zeł, skrzy

owanie ulicy klasy Z lub ulic wy

szych klas z ulic

klasy Z, G lub GP oraz na plac i parking powinny by

okre

lone indywidualnie. Na skrzy

owaniu ulicy

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

klasy L lub D z ulic

klasy L lub D, a tak

e na skrzy

owaniu ulicy klasy Z z ulic

klasy L lub D powinny

stosowane naro

cia linii rozgraniczaj

cych nie mniejsze ni

5 m x 5 m.

§ 8. 1. Szeroko

ść

drogi w liniach rozgraniczaj

cych poza terenem zabudowy i nie przeznaczonym

pod zabudow

nie powinna by

mniejsza ni

okre

lona w tabeli:

Najmniejsza szeroko

ść

w liniach rozgraniczaj

cych drogi o przekroju

Klasa drogi

jednojezdniowym (m)

dwujezdniowym (m)

1x2

2x2

2x3

2. Szeroko

ci dróg, o których mowa w ust. 1, obejmuj

: jezdnie, pobocza, skarpy o wysoko

ci 0,75

m, rowy drogowe oraz pasy terenu za rowami, zgodnie z przepisami o drogach publicznych.

3. Szeroko

ść

drogi w liniach rozgraniczaj

cych powinna by

zwi

kszona, je

eli zawiera ona elementy

lub urz

dzenia inne ni

wymienione w ust. 2.

4. Rozmiary terenu potrzebnego na w

zeł, skrzy

owanie drogi klasy Z poza terenem zabudowy lub

dróg wy

szych klas z drog

klasy Z, G, GP lub S oraz na plac i parking powinny by

okre

lone

indywidualnie. Na skrzy

owaniu drogi klasy Z z drog

klasy L lub D powinny by

stosowane naro

cia linii rozgraniczaj

cych nie mniejsze ni

10 m x 10 m, a przy istniej

cej zabudowie dopuszcza si

nie mniejsze ni

5 m x 5 m, za

na skrzy

owaniu drogi klasy L lub D z drog

klasy L lub D powinny by

stosowane naro

cia nie mniejsze ni

5 m x 5 m.

§ 9. 1. W celu zapewnienia wymaganego poziomu bezpiecze

stwa ruchu drogowego okre

la si

nast

puj

ce warunki poł

cze

dróg, dopuszczalne odst

py mi

dzy w

złami lub skrzy

owaniami oraz

warunki stosowania zjazdów, przy czym przez odst

p mi

dzy w

złami lub skrzy

owaniami rozumie si

odległo

ść

dzy punktami przeci

ęć

osi dróg na s

siednich w

złach lub skrzy

owaniach:

1) droga klasy A powinna mie

powi

zania z drogami klasy G i drogami wy

szych klas, odst

py mi

dzy

złami nie powinny by

mniejsze ni

15 km, a w granicach lub s

siedztwie du

ego miasta lub

zespołu miast - nie mniejsze ni

5 km; dopuszcza si

wyj

tkowo pojedyncze odst

py nie mniejsze ni

5 km, a w granicach lub s

siedztwie du

ego miasta lub zespołu miast - nie mniejsze ni

3 km, je

eli

potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odst

py uzasadniaj

, przy czym stosowanie na drodze klasy A

zjazdów jest zabronione;

2) droga klasy S powinna mie

powi

zania z drogami klasy G (wyj

tkowo klasy Z) i drogami wy

szych

klas, odst

py mi

dzy w

złami (skrzy

owaniami) poza terenem zabudowy nie powinny by

mniejsze

5 km, a na terenie zabudowy w granicach lub s

siedztwie du

ego oraz

redniego miasta - nie

mniejsze ni

3 km; dopuszcza si

wyj

tkowo pojedyncze odst

py mi

dzy w

złami (skrzy

owaniami)

nie mniejsze ni

3 km poza terenem zabudowy, a na terenie zabudowy - nie mniejsze ni

1,5 km,

eli potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odst

py uzasadniaj

, przy czym stosowanie zjazdów na

drodze klasy S jest zabronione;

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

3) droga klasy GP powinna mie

powi

zania z drogami klasy Z (wyj

tkowo klasy L) i drogami wy

szych

klas, a odst

py mi

dzy skrzy

owaniami (w

złami) poza terenem zabudowy nie powinny by

mniejsze

2000 m oraz nie mniejsze ni

1000 m na terenie zabudowy; dopuszcza si

wyj

tkowo pojedyncze

odst

py mi

dzy skrzy

owaniami poza terenem zabudowy nie mniejsze ni

1000 m, a na terenie

zabudowy - nie mniejsze ni

600 m, je

eli potrzeby funkcjonalno-ruchowe lub ukształtowanie

istniej

cej sieci drogowej takie odst

py uzasadniaj

, przy czym stosowanie na drodze klasy GP

zjazdów jest dopuszczalne wyj

tkowo, gdy brak innej mo

liwo

ci dojazdu lub nie jest uzasadnione

liwe wykonanie albo wykorzystanie istniej

cej drogi klasy D lub L do obsługi przyległych

nieruchomo

ci;

4) droga klasy G powinna mie

powi

zania z drogami nie ni

szej klasy ni

L (wyj

tkowo klasy D), a

odst

py mi

dzy skrzy

owaniami poza terenem zabudowy nie powinny by

mniejsze ni

800 m oraz

na terenie zabudowy nie mniejsze ni

500 m; dopuszcza si

wyj

tkowo odst

py mi

dzy

skrzy

owaniami poza terenem zabudowy nie mniejsze ni

600 m, a na terenie zabudowy - nie

mniejsze ni

400 m, przy czym na drodze klasy G nale

y ograniczy

liczb

i cz

sto

ść

zjazdów przez

zapewnienie dojazdu z innych dróg ni

szych klas, szczególnie do terenów przeznaczonych pod now

zabudow

;

5) droga klasy Z powinna mie

powi

zania z drogami wszystkich klas, z ograniczeniami wynikaj

cymi z

pkt 1 i 2, a odst

py mi

dzy skrzy

owaniami poza terenem zabudowy nie powinny by

mniejsze ni

500 m oraz na terenie zabudowy nie mniejsze ni

300 m; dopuszcza si

wyj

tkowo odst

py mi

dzy

skrzy

owaniami poza terenem zabudowy nie mniejsze ni

250 m, a na terenie zabudowy - nie

mniejsze ni

150 m, przy czym na drodze klasy Z nale

y d

ąż

do ograniczenia liczby zjazdów,

szczególnie do terenów przeznaczonych pod now

zabudow

2. Przy przebudowie albo remoncie drogi, w wypadku uzasadnionym ukształtowaniem istniej

cej

sieci drogowej, dopuszcza si

wyj

tkowo odst

pstwa od warunków dotycz

cych odst

pów mi

dzy

skrzy

owaniami, okre

lonych w ust. 1 pkt 3, 4 i 5, je

eli nie spowoduje to pogorszenia stanu

bezpiecze

stwa ruchu.

Dział III

DROGA i POŁ

CZENIA DRÓG

Rozdział 1

Wymagania ogólne

§ 10. 1. Droga powinna mie

w szczególno

ci:

1) jezdni

- je

eli jest przeznaczona do ruchu pojazdów,

2) pobocza lub chodnik - je

eli jest przeznaczona do ruchu pieszych,

3) torowisko tramwajowe - je

eli jest przeznaczona do ruchu pojazdów szynowych.

2. Droga klasy A powinna mie

tak

e urz

dzenia ł

czno

ci alarmowej.

§ 11. Droga i zwi

zane z ni

urz

dzenia powinny mie

form

architektoniczn

dostosowan

krajobrazu i otaczaj

cego zagospodarowania.

§ 12. 1. Dla klas dróg, o których mowa w § 4 ust. 1, ustala si

dko

ci projektowe okre

lone w

tabeli:

Klasa drogi

dko

ść

poza

120, 100,

120

100,80,

70,60

60,50,

50,40

40,30

projektowa

terenem

100, 80

70,60

,50

zabudowy

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

drogi

na terenie

80,

70, 60

60,50

60,50,

40,30

(km/h):

zabudowy

70,60

Dopuszcza si

przy usytuowaniu drogi na obszarze intensywnie zurbanizowanym.

na stosowa

na dwujezdniowej drodze.

2. Droga klasy A powinna mie

dko

ść

projektow

ustalon

dla tej klasy drogi w ust. 1, z

uwzgl

dnieniem warunków okre

lonych w przepisach techniczno-budowlanych dotycz

cych autostrad

płatnych.

3. Droga klasy S i drogi ni

szych klas powinny mie

dko

ść

projektow

ustalon

dla tych klas dróg

w ust. 1, stosownie do warunków terenowych i zagospodarowania.

4. Droga zaliczona do sieci dróg mi

dzynarodowych nie powinna mie

dko

ci projektowej ni

szej

wynika to z przepisów o głównych drogach ruchu mi

dzynarodowego.

§ 13. 1. W wypadku dróg klasy G i dróg wy

szych klas wprowadza si

dko

ść

miarodajn

okre

lan

w nast

puj

cy sposób:

1) na dwujezdniowej drodze poza terenem zabudowy:

Vm = Vp + 10 km/h przy Vp

≥

100 km/h,

Vm = Vp + 20 km/h przy Vp

≤

80 km/h,

gdzie:
Vm - pr

dko

ść

miarodajna (km/h),

Vp - pr

dko

ść

projektowa (km/h),

2) na dwupasmowej drodze dwukierunkowej poza terenem zabudowy zgodnie z tabel

ść

drogi (°/km)

<80

80-160

161-240

>240

drogi klasy S o szeroko

ci jezdni

110

100

7,5 m lub 7,0 m

drogi o szeroko

ci jezdni 7,0 m

110

z utwardzonymi poboczami

dko

ść

drogi o szeroko

ci jezdni 7,0

100

miarodajna

(km/h)

bez utwardzonych poboczy

drogi o szeroko

ci jezdni 6,0 m

z utwardzonymi poboczami

drogi o szeroko

ci jezdni 6,0

m
bez utwardzonych poboczy

3) na drodze na terenie zabudowy:

Vm = Vo+ 20 km/h, je

eli jezdnia nie jest ograniczona kraw

ęż

nikami,

Vm = Vo + 10 km/h, je

eli jezdnia jest ograniczona z jednej lub z obu stron kraw

ęż

nikami,

gdzie:
Vm - pr

dko

ść

miarodajna (km/h),

Vo - najwi

ksza dopuszczalna pr

dko

ść

samochodów osobowych na drodze, ograniczona znakiem

lub dopuszczona przepisami (km/h).

2. Pr

dko

ść

miarodajna powinna by

co najmniej równa pr

dko

ci projektowej drogi i nie wi

ksza od

niej o wi

cej ni

20 km/h.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Rozdział 2

Jezdnie

§ 14. 1. Na drodze klasy Z i drogach wy

szych klas liczba jezdni oraz liczba pasów ruchu na jezdni

powinny by

ustalone z uwzgl

dnieniem klasy drogi oraz wielko

ci miarodajnego nat

ęż

enia ruchu.

2. Droga klasy A, a tak

e ulica klasy S powinny mie

co najmniej dwie jezdnie, ka

przeznaczon

dla jednego kierunku ruchu.

3. Jednojezdniowa droga klasy L lub droga wy

szej klasy powinna mie

co najmniej dwa pasy ruchu,

z zastrze

eniem ust. 6.

4. Droga klasy S, GP lub G poza terenem zabudowy o czterech lub wi

kszej liczbie pasów ruchu w

obu kierunkach, z wył

czeniem pasów dodatkowych, powinna mie

dwie jezdnie, ka

przeznaczon

dla jednego kierunku ruchu, z zastrze

eniem ust. 5.

5. W wypadku ogranicze

terenowych dopuszcza si

stosowanie poza terenem zabudowy

jednojezdniowej drogi czteropasowej klasy GP lub G na odcinku o długo

ci nie wi

kszej ni

2 km, je

eli

kierunki ruchu b

rozdzielone barier

ochronn

6. Przy etapowaniu budowy, a tak

e przy przebudowie albo remoncie drogi klasy Z lub L poza

terenem zabudowy, dopuszcza si

stosowanie jezdni jednopasowej o szeroko

ci 3,5 m - 3,0 m z

poboczami o nawierzchni co najmniej twardej o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,0 m, je

eli jest to

uzasadnione warunkami miejscowymi lub wielko

ruchu.

7. Szeroko

ść

jezdni na drogowym obiekcie in

ynierskim powinna by

nie mniejsza ni

przed

obiektem.

8. W strefie zamieszkania szeroko

ść

pasa terenu przeznaczonego do ruchu pojazdów i pieszych

powinna by

dostosowana do potrzeb; nie powinna by

ona mniejsza, ni

wynika to z warunków

okre

lonych w przepisach dotycz

cych dróg po

arowych.

§ 15. 1. Szeroko

ść

pasa ruchu, z zastrze

eniem § 14 ust. 6 i § 16, okre

la tabela:

Szeroko

ść

pasa ruchu (m) na drodze klasy

Usytuowanie

drogi

poza

3,75

3,50

3,00-3,50

2,75-3,00

2,50-2,75

terenem

3,75

3,50-3,00

zabudowy

3,50

3,00

2,50-2,25

terenie

3,50-3,25

3,00-2,50

3,50-3,00

zabudowy

3,25-2,75

3,25-3,00

Stosuje si

w szczególno

ci na drodze o dwóch pasach ruchu na ka

dej jezdni i pr

dko

projektowej 120 km/h.

Stosuje si

na jednojezdniowej drodze o pr

dko

ci projektowej 100 km/h.

Dopuszcza si

stosowanie w wypadku przebudowy albo remontu drogi.

Stosuje si

przy uspokajaniu ruchu.

Stosuje si

na drodze dwupasowej.

Stosuje si

na drodze jednopasowej, je

eli szeroko

ść

utwardzonej cz

ęś

ci korony jest nie mniejsza

5,00 m, a mijanki umo

liwiaj

wymijanie pojazdów.

Stosuje si

w zabudowie jednorodzinnej lub przy uspokajaniu ruchu.

Stosuje si

na ulicy jednopasowej na odcinkach z zachowan

wzajemn

widoczno

, a mijanki

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

umo

liwiaj

wymijanie pojazdów.

2. Zmiana szeroko

ci pasa ruchu powinna by

wykonana zgodnie z warunkami okre

lonymi w § 64.

§ 16. 1. Szeroko

ść

dego pasa ruchu powinna by

zwi

kszona na łuku kołowym w planie, z

zastrze

eniem ust. 2 i 4, o warto

ść

obliczon

w nast

puj

cy sposób:

1) 40

—- - na drodze klasy Z i drogach wy

szych klas

oraz na ulicy klasy L usytuowanej na obszarze przemysłowo-

handlowym lub na której odbywa si

zbiorowa komunikacja

autobusowa,

2) 30

na drodze klasy D oraz innych ni

wymienione w pkt 1

drogach klasy L,

gdzie R jest promieniem łuku kołowego osi jezdni wyra

onym w metrach, przy czym obliczone

poszerzenie powinno by

zaokr

glone do 5 cm w gór

2. Nie nale

y poszerza

pasa ruchu, je

eli warto

ść

obliczonego poszerzenia jest mniejsza ni

0,20

m, a tak

e gdy jezdnia ma dwa lub wi

cej pasów przeznaczonych dla jednego kierunku ruchu.

3. Zmiana szeroko

ci jezdni powinna by

wykonana na krzywej przej

ciowej, prostej przej

ciowej lub

na łuku kołowym o wi

kszym promieniu, je

eli jest to krzywa koszowa, w sposób płynny bez widocznych

załama

kraw

dzi jezdni.

4. Na łuku kołowym o promieniu mniejszym lub równym 25 m warto

ść

poszerzenia powinna by

okre

lona dla ka

dego pasa ruchu oddzielnie.

5. Poszerzenie pasów ruchu na skrzy

owaniu powinno by

ustalone z zachowaniem warunków, o

których mowa w § 74.

§ 17. 1. Jezdnia drogi powinna mie

pochylenie poprzeczne umo

liwiaj

ce sprawny spływ wody.

2. Pochylenie poprzeczne jezdni, z zastrze

eniem ust. 3, powinno wynosi

nie mniej ni

1) 2,0% - nawierzchni twardej ulepszonej,
2) 3,0% - nawierzchni twardej nie ulepszonej,
3) 4,0% - nawierzchni gruntowej ulepszonej.

3. Zachowanie pochyle

poprzecznych, o których mowa w ust. 2, nie jest wymagane na krzywych

przej

ciowych i na prostych przej

ciowych przed i za łukiem kołowym, na których nast

puje zmiana

kierunku pochylenia poprzecznego jezdni, je

eli:

1) pochylenie podłu

ne osi i kraw

dzi jezdni s

ksze od dodatkowego pochylenia podłu

nego, o

którym mowa w § 18 ust. 3, nie mniej ni

o 0,2%,

2) s

spełnione warunki, o których mowa w § 18 ust. 3, oraz w uzasadnionych wypadkach na

skrzy

owaniu albo przy przebudowie lub remoncie ulicy, je

eli pochylenie uko

ne jezdni nie b

dzie

mniejsze ni

0,7%.

4. Jezdnia dwukierunkowa, niezale

nie od liczby pasów ruchu, na odcinku prostym lub na odcinku

krzywoliniowym nie wymagaj

cym jednostronnego pochylenia poprzecznego, powinna mie

kształt

daszkowy, z zastrze

eniem ust. 5.

5. Spełnienie warunku, o którym mowa w ust. 4, nie jest wymagane w wypadku prowadzenia drogi na

stromym zboczu, przewidywanej dobudowy drugiej jezdni, krótkiego odcinka prostego mi

dzy odcinkami

krzywoliniowymi oraz je

eli w wyniku zastosowania pochylenia jednostronnego uzyskuje si

korzystne

warunki odprowadzenia wód opadowych, a tak

e na ulicach klasy L i D.

6. Jezdnia

jednokierunkowa

drogi

powinna

mie

jednostronne

pochylenie

poprzeczne,

zastrze

eniem ust. 7.

7. W wypadku etapowania przebudowy albo remontu dróg klasy GP i dróg ni

szych klas dopuszcza

na jezdni jednokierunkowej dwustronne pochylenie poprzeczne.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

§ 18. 1. Zmiana pochylenia poprzecznego jezdni powinna by

wykonana na krzywej przej

ciowej,

prostej przej

ciowej, je

eli krzywa przej

ciowa nie jest wymagana, lub na łuku kołowym o wi

kszym

promieniu, je

eli jest to krzywa koszowa.

2. Usytuowanie osi obrotu jezdni powinno by

tak dobrane, aby zapewni

sprawny odpływ wody oraz

płynny przebieg kraw

dzi jezdni, o którym mowa w § 26 ust. 1 pkt 1.

3. Zmiana pochylenia poprzecznego jezdni drogi powinna by

tak prowadzona, aby dodatkowe

pochylenia podłu

ne kraw

dzi jezdni nie przekraczały warto

ci okre

lonych w tabeli:

dko

ść

projektowa

Dopuszczalne dodatkowe pochylenie kraw

dzi jezdni (%)

(km/h)

najwi

ksze

najmniejsze na odcinku o pochyleniu
poprzecznym

≤

120-100

0,90

1,0

0,1 x a

70, 60

1,6

a - odległo

ść

kraw

dzi jezdni od osi obrotu

(m)

≤

2,0

§ 19. O

jezdni drogi w planie mo

e składa

z odcinków prostych lub krzywoliniowych.

§ 20. 1. Je

eli pozwalaj

na to warunki miejscowe, długo

ść

odcinka prostego na drodze poza

terenem zabudowy o wypukłych załomach niwelety nie ograniczaj

cych widoczno

ci nie powinna

przekracza

warto

ci okre

lonych w tabeli:

dko

ść

projektowa

(km/h)

120

100

Najwi

ksza długo

ść

odcinka prostego

(m)

2.000

1.500

1.200

1.000

Najmniejsza długo

ść

odcinka prostego mi

dzy

500

400

350

300

250

odcinkami krzywoliniowymi o zgodnym kierunku
zwrotu

(m)

2. W wypadku przebudowy albo remontu drogi długo

ść

odcinka prostego mi

dzy odcinkami

krzywoliniowymi mo

e by

inna ni

okre

lona w tabeli ust. 1.

§ 21. 1. Odcinek krzywoliniowy mo

e zawiera

łuk kołowy, kombinacje łuków kołowych i krzywych

przej

ciowych, a tak

e inne rodzaje krzywych.

2. Łuk kołowy powinien by

zaprojektowany i wykonany w taki sposób, aby bezpiecze

stwo było

zachowane przy ruchu po mokrej nawierzchni z pr

dko

miarodajn

- w wypadku drogi klasy G i dróg

szych klas lub z pr

dko

projektow

- na drodze klasy Z, L lub D.

3. Wymaganie, o którym mowa w ust. 2, uznaje si

za spełnione, je

eli równocze

nie:

1) warto

ść

promienia łuku kołowego w planie jest nie mniejsza ni

okre

lona w tabeli, z zastrze

eniem

ust. 4:

dko

ść

projektowa (km/h)

120

100

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Promie

drogi poza terenem

750

500

300

200

125

łuku

zabudowy, przy

kołowego (m)

pochyleniu poprzecznym
jezdni 7%

drogi na terenie
zabudowy:

przy pochyleniu

140

poprzecznym jezdni 5%

przy pochyleniu

250

170

120

poprzecznym jezdni 6%

2) warto

ci promienia łuku kołowego w planie oraz pochylenia poprzecznego jezdni s

zgodne, z

zastrze

eniem ust. 5, z okre

lonymi w tabelach:

a) droga klasy G i drogi wy

szych klas, je

eli jezdnia nie jest ograniczona kraw

ęż

nikami:

dko

ść

Promie

łuku kołowego w planie (m) przy pochyleniu poprzecznym

jezdni

miarodajna

jak na

(km/h)

odcinku

prostym

2,5%

130

≥

4000

≥

3500

2500

1800

1400

1100

≤

900

120

≥

3500

≥

3000

2000

1500

1200

900

≤

750

110

≥

2800

≥

2500

1800

1400

1000

800

≤

600

100

≥

2200

≥

2000

1400

1000

800

600

≤

500

≥

1600

≥

1500

1000

750

600

500

≤

400

≥

1200

≥

1100

800

600

450

350

≤

300

≥

1000

≥

800

600

400

300

250

≤

200

≥

600

≥

500

350

250

200

150

≤

125

≥

450

≥

350

250

175

125

100

≤

Pochylenie poprzeczne jezdni dla promienia o warto

ci po

redniej nale

y interpolowa

i zaokr

gla

do 0,5%.

Stosowanie przy pr

dko

ci miarodajnej powy

ej 90 km/h wymaga uzasadnienia.

b) droga klasy G i drogi wy

szych klas, je

eli jezdnia jest ograniczona z jednej lub z obu stron

kraw

ęż

nikami:

dko

ść

Promie

łuku kołowego w planie (m) przy pochyleniu poprzecznym jezdni

miarodajna

jak na

(km/h)

odcinku
prostym

≥

950

≥

550

450

350

300

≤

250

≥

600

≥

375

300

250

200

≤

170

≥

380

≥

250

200

160

140

≤

120

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

≥

220

≥

150

120

100

≤

Pochylenie poprzeczne jezdni dla promienia o warto

ci po

redniej nale

y interpolowa

i zaokr

gla

do 0,5%.

c) drogi klasy Z, L i D, je

eli jezdnia nie jest ograniczona kraw

ęż

nikami:

dko

ść

Promie

łuku kołowego w planie (m) przy pochyleniu poprzecznym

projektowa

jezdni

(km/h)

jak na

odcinku
prostym

≥

600

≥

500

350

250

200

150

125

≥

450

≥

350

250

175

125

100

≥

250

≥

220

150

100

≥

150

≥

120

Pochylenie poprzeczne jezdni dla promienia o warto

ci po

redniej nale

y interpolowa

i zaokr

gla

do 0,5%.

d) drogi klasy Z, L i D, je

eli jezdnia jest ograniczona z jednej lub z obu stron kraw

ęż

nikami:

dko

ść

Promie

łuku kołowego w planie (m) przy pochyleniu poprzecznym

projektowa

jezdni

(km/h)

jak na

odcinku
prostym

≥

380

≥

250

200

160

140

≥

220

≥

150

120

100

≥

150

≥

100

≥

Pochylenie poprzeczne jezdni dla promienia o warto

ci po

redniej nale

y interpolowa

i zaokr

gla

do 0,5%.

4. Na drodze klasy D dopuszcza si

zmniejszenie promienia łuku w planie do 20 m, a przy k

cie

załamania trasy zbli

onym do 90°- do 12 m.

5. Zachowanie pochyle

poprzecznych jezdni, o których mowa w ust. 3 pkt 2, nie jest wymagane na

ulicach klasy L i D, a w wypadku uspokojenia ruchu - tak

e na ulicy klasy Z.

§ 22. 1. Dwa odcinki drogi, które maj

stałe i o ró

nej warto

ci krzywizny w planie, powinny by

poł

czone krzyw

przej

ciow

, z zastrze

eniem ust. 3 i 4. Krzywa przej

ciowa powinna by

wykonana

tak, aby:

1) przyrost przyspieszenia do

rodkowego działaj

cego na pojazd poruszaj

cy si

z pr

dko

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

projektow

nie był wi

kszy ni

okre

lony w tabeli:

dko

ść

projektowa (km/h)

120-100

Przyrost przyspieszenia do

rodkowego

0,3

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

(m/s

)

2) k

t zwrotu trasy na długo

ci krzywej przej

ciowej mie

cił si

w przedziale 3°-30°, z zastrze

eniem

ust. 2,

3) dodatkowe pochylenie podłu

ne zewn

trznej kraw

dzi jezdni na krzywej przej

ciowej spełniało

warunki, o których mowa w § 18 ust. 3.

2. Warunek, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, nie musi by

spełniony przy k

cie zwrotu trasy mniejszym

9°, a tak

e na serpentynie.

3. W uzasadnionych wzgl

dami u

ytkowymi wypadkach zamiast krzywych przej

ciowych mo

stosowa

na drogach klasy L i D oraz ulicach klasy Z proste przej

ciowe o długo

ciach nie mniejszych

okre

lone w tabeli:

dko

ść

projektowa (km/h)

Długo

ść

prostej przej

ciowej (m)

4. Krzywych przej

ciowych mo

na nie stosowa

, je

eli:

1) promie

łuku w planie jest wi

kszy ni

2.000 m na drodze poza terenem zabudowy przy pr

dko

projektowej 120 km/h i 100 km/h lub wi

kszy ni

1000 m przy pr

dko

ci projektowej 80 km/h i

mniejszej,

2) droga na terenie zabudowy ma na łuku w planie pochylenie poprzeczne jezdni jak na odcinku

prostym.

5. Na drodze poza terenem zabudowy, gdy nie ma potrzeby stosowania krzywych przej

ciowych, a

t zwrotu trasy jest mniejszy ni

9°, długo

ść

łuku kołowego nie powinna by

mniejsza ni

okre

lona w

tabeli:

dko

ść

projektowa (km/h)

120

100

70-60

Długo

ść

łuku kołowego (m)

300

200

150

100

§ 23. 1. Na drodze klasy GP i drogach ni

szych klas mo

na stosowa

serpentyny. Parametry

serpentyny okre

la tabela:

Parametr serpentyny

dko

ść

projektowa serpentyny (km/h)

Promie

łuku podstawowego w osi jezdni nie

mniejszy ni

(m)

Pochylenie poprzeczne jezdni na łuku

podstawowym (%)

Długo

ść

krzywej (prostej) przej

ciowej nie

mniejsza ni

(m)

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Poszerzenie pasa ruchu na łuku podstawowym serpentyny powinno spełnia

warunki, o których

mowa w § 16.

§ 24. 1. Niweleta jezdni mo

e składa

z odcinków o stałym pochyleniu, krzywych wypukłych lub

krzywych wkl

słych.

2. Pochylenie niwelety jezdni nie powinno by

ksze ni

okre

lone w tabeli:

dko

ść

projektowa (km/h)

120

100

Pochylenie niwelety jezdni (%)

3. W wypadku przebudowy albo remontu drogi o pr

dko

ci projektowej 100 km/h i mniejszej

dopuszcza si

zwi

kszenie pochylenia, o którym mowa w ust. 2, nie wi

cej ni

o 1%.

4. Pochylenie uko

ne jezdni nie powinno by

mniejsze ni

0,7% i nie wi

ksze ni

12%. W wypadku

trudnego ukształtowania terenu dopuszcza si

na drogach klasy L i D pochylenie uko

ne wi

ksze ni

12%.

5. Pochylenie niwelety jezdni powinno wynosi

nie mniej ni

0,3%, z zastrze

eniem § 17 ust. 3 pkt 1.

6. Dopuszcza si

mniejsze pochylenie niwelety jezdni ni

okre

lone w ust. 5, gdy droga:

1) znajduje si

na terenie zabudowy,

2) przebiega po terenie bagiennym, zalesionym, płaskim lub o du

ej przepuszczalno

ci gruntu,

pod warunkiem nale

ytego odwodnienia jezdni i korpusu drogi.

7. Promienie krzywych wypukłych i wkl

słych niwelety jezdni, z zachowaniem warunków, o których

mowa w § 168, nie powinny by

mniejsze ni

okre

lone w tabeli:

dko

ść

120

100

projektowa

(km/h)

Promie

krzywej

droga

12000

7000

3500

2500

2000

dwujezdniowa

wypukłej

(m)

droga

8000

4500

3000

2500

1500

600

300

jednojezdniow
a

Promie

krzywej

4500

3000

2000

1800

1500

1000

600

300

wkl

słej

(m)

Dopuszcza si

6.000 m przy przebudowie albo remoncie drogi.

8. Okre

lone w ust. 7 promienie krzywych wkl

słych mog

na jezdni ulicy mniejsze, jednak nie

cej ni

dwukrotnie, z zachowaniem warunków, o których mowa w § 168.

§ 25. Ukształtowanie jezdni ulicy, przy której jest torowisko tramwajowe, powinno spełnia

tak

wymagania, o których mowa w rozdziale 10 niniejszego działu.

§ 26. 1. Je

eli na to pozwalaj

warunki miejscowe, powinna by

zapewniona kompozycja

przestrzenna elementów geometrycznych drogi w planie i w przekroju podłu

nym, spełniaj

ca w

szczególno

ci nast

puj

ce wymagania:

1) zapewniona jest ci

gło

ść

pola widzenia jezdni oraz płynno

ść

i brak wzrokowych złudze

deformacji

jej kraw

dzi na odległo

ść

nie mniejsz

300 m przy pr

dko

ci projektowej 120 km/h oraz nie

mniejsz

250 m i 200 m przy pr

dko

ci projektowej odpowiednio 100 km/h i 80 km/h,

2) nie stosuje si

długich prostych w planie oraz elementów krzywoliniowych wymagaj

cych pochylenia

poprzecznego jezdni wi

kszego ni

4% w wypadku drogi na terenie zabudowy i wi

kszego ni

poza nim.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Zapewnienie wymaga

zwi

zanych z kompozycj

przestrzenn

drogi nie powinno ogranicza

jej

wła

ciwo

ci u

ytkowych.

Rozdział 3

Dodatkowe pasy ruchu

§ 27. 1. Na wzniesieniach drogi klasy G i dróg wy

szych klas, o pr

dko

ci projektowej wi

kszej ni

60 km/h, mo

na poszerzy

jezdni

, w zale

ci od potrzeb, o dodatkowe pasy ruchu.

2. Dodatkowy pas ruchu na wzniesieniu powinien by

wyznaczony na jezdni drogi zgodnie z

warunkami okre

lonymi w przepisach w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

§ 28. 1. Na dwupasowej drodze dwukierunkowej poza terenem zabudowy, o pr

dko

ci projektowej

kszej ni

60 km/h, mo

na poszerzy

jezdni

, w zale

ci od potrzeb, o dodatkowe pasy

umo

liwiaj

ce wyprzedzanie.

2. Dodatkowy pas ruchu, o którym mowa w ust. 1, powinien by

wyznaczony na jezdni drogi zgodnie

z warunkami okre

lonymi w przepisach w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

§ 29. 1. Szeroko

ść

dodatkowego pasa, o którym mowa w § 27 i 28, powinna by

odpowiednia do

przeznaczenia oraz sposobu jego u

ytkowania i nie mo

e by

mniejsza ni

3,0 m.

2. Pochylenie podłu

ne i poprzeczne dodatkowego pasa oraz jego ukształtowanie w planie

sytuacyjnym powinny by

dostosowane do ukształtowania pasa ruchu, przy którym si

on znajduje.

Rozdział 4

Pasy postojowe

§ 30. 1. Na ulicy klasy GP, z zastrze

eniem ust. 2, oraz na ulicach ni

szych klas mo

na stosowa

pas postojowy, je

eli otaczaj

ce zagospodarowanie wywołuje zapotrzebowanie na miejsca postojowe.

Pas postojowy na ulicy klasy GP oraz na nowej ulicy klasy G powinien by

oddzielony od jezdni pasem

manewrowym o szeroko

ci 3,0 m, a w uzasadnionym wypadku dopuszcza si

pas manewrowy o

szeroko

ci nie mniejszej ni

2,5 m.

2. Pas postojowy na ulicy klasy GP dopuszcza si

przy przebudowie albo remoncie tej ulicy.

3. Szeroko

ść

pasa postojowego powinna by

dostosowana do rodzaju pojazdów oraz sposobu ich

umieszczenia na tym pasie. Wymiary stanowisk postojowych dla poszczególnych rodzajów pojazdów
okre

la § 116. Długo

ść

pasa postojowego powinna by

dostosowana do potrzeb przy uwzgl

dnieniu

bezpiecze

stwa ruchu na drodze.

4. Pochylenie podłu

ne i poprzeczne pasa postojowego usytuowanego przy jezdni powinny by

dostosowane do ukształtowania jezdni.

5. Pas postojowy nie powinien by

stosowany w szczególno

ci w otoczeniu skrzy

owa

, a tak

przej

ść

dla pieszych i przejazdów dla rowerzystów.

Rozdział 5

Pasy dziel

§ 31. Pas

dziel

powinien

mie

szeroko

ść

konstrukcj

powierzchni

odpowiednie

przeznaczenia oraz wymaga

bezpiecze

stwa ruchu.

§ 32. 1.

rodkowy pas dziel

cy drogi poza terenem zabudowy oraz dróg klasy A i S na terenie

zabudowy powinien mie

po obu stronach opaski, ka

o szeroko

ci 0,5 m.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Wła

ciwo

ci u

ytkowe opaski, a tak

e jej pochylenie poprzeczne i podłu

ne powinny by

takie

same jak pasa ruchu przylegaj

cego do niej.

3. Na opasce nie nale

y umieszcza

ć ż

adnych urz

dze

, a zwłaszcza kratek

ciekowych.

rodkowy pas dziel

cy drogi klasy A i S powinien umo

liwia

umieszczenie na nim bariery

ochronnej.

rodkowe pasy dziel

ce na drodze klasy A oraz, z zastrze

eniem § 34, na drodze klasy S powinny

spełnia

wymagania okre

lone w przepisach techniczno-budowlanych dotycz

cych autostrad płatnych.

§ 33. 1. Ukształtowanie i konstrukcja powierzchni

rodkowego pasa dziel

cego powinna umo

liwia

spływ wód opadowych i przej

cie tych wód w obr

bie pasa dziel

cego, z zastrze

eniem ust. 2.

2. Dopuszcza si

spływ wód z utwardzonego pasa dziel

cego na jezdni

, pod warunkiem

e materiał

utwardzaj

cy pas dziel

cy nie b

dzie zanieczyszcza

jezdni, a spływ z powierzchni pasa b

dzie

równomierny.

§ 34. Na terenie zabudowy oraz w obr

bie skrzy

owa

i w

złów pas dziel

cy na drodze klasy S i

drogach ni

szych klas mo

e by

obramowany kraw

ęż

nikiem, je

eli uzyskuje si

lepsze warunki

odwodnienia lub utrzymania drogi.

§ 35. 1. Na dwukierunkowej jezdni drogi, w zale

ci od potrzeb, mo

na stosowa

wyspy dziel

rodkowe lub boczne.

2. Wymiary wyspy powinny by

dostosowane do funkcji, jakie ona pełni. Je

eli jest ona stref

oczekiwania dla pieszych, jej szeroko

ść

nie powinna by

mniejsza ni

2,0 m.

3. Załamania osi i kraw

dzi jezdni zwi

zane z wysp

powinny by

wykonane o skosie okre

lonym w

§ 64.

4. Konstrukcja wyspy powinna spełnia

warunki okre

lone w § 76 dla wysp kanalizuj

cych ruch na

skrzy

owaniu.

Rozdział 6

Pobocza

§ 36. 1. Pobocza drogi klasy A lub S, z zastrze

eniem ust. 3, składaj

z umieszczonego przy

jezdni pasa awaryjnego i gruntowego pobocza.

2. Szeroko

ść

pasa awaryjnego i gruntowego pobocza nie powinny by

mniejsze ni

okre

lone w

tabeli:

Szeroko

ść

(m)

Droga klasy A

Droga klasy S

poza terenem zabudowy

na terenie zabudowy

dko

ść

projektowa (km/h)

120

100

120

100

pasa awaryjnego

3,00

2,50

gruntowego pobocza

1.25

0,75

Na jednojezdniowej drodze klasy S i etapowaniu budowy dopuszcza si

pas awaryjny o szeroko

2,0 m.

Szeroko

ść

gruntowego pobocza mo

e by

ksza, je

eli wynika to z warunków usytuowania

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

urz

dze

organizacji, bezpiecze

stwa ruchu lub ochrony

rodowiska.

3. Na drodze klasy S o pr

dko

ci projektowej 80 km/h poza terenem zabudowy dopuszcza si

zamiast pasa awaryjnego stosowanie opaski zewn

trznej o szeroko

ci nie mniejszej ni

0,7 m oraz co

około 2 km stosowanie zatok awaryjnych o szeroko

ci nie mniejszej ni

2,5 m i długo

ci nie mniejszej ni

60 m. Miejsca usytuowania zatok i odległo

ci mi

dzy nimi powinny by

dostosowane do potrzeb oraz

liwo

ci terenowych.

4. Pochylenie poprzeczne pasa awaryjnego oraz pochylenia podłu

ne pasa awaryjnego i gruntowego

pobocza powinny by

co do warto

ci i kierunku takie same jak jezdni.

5. Na pasie awaryjnym nie wolno lokalizowa

ć ż

adnych obiektów ani urz

dze

6. Pochylenie poprzeczne gruntowego pobocza, o którym mowa w ust. 1, powinno wynosi

1) od 6% do 8% - na odcinku prostym oraz na odcinku krzywoliniowym o pochyleniu poprzecznym

jezdni jak na odcinku prostym,

2) o 2% do 3% wi

cej ni

pasa awaryjnego - na odcinku krzywoliniowym o pochyleniu poprzecznym

jezdni innym ni

na odcinku prostym, je

li jest to pobocze po wewn

trznej stronie łuku,

3) od 3% do 4% w kierunku przeciwnym ni

pas awaryjny - na odcinku krzywoliniowym o pochyleniu

poprzecznym jezdni skierowanym do

rodka łuku, je

li jest to pobocze po zewn

trznej stronie łuku.

7. Przy przebudowie albo remoncie drogi w celu uzyskania parametrów drogi klasy A dopuszcza si

zmniejszenie szeroko

ci gruntowego pobocza, jednak nie wi

cej ni

do 0,75 m, je

eli szeroko

ść

pasa

awaryjnego spełnia wymagania, o których mowa w ust. 2.

§ 37. 1. Pobocza gruntowe drogi klasy GP i dróg ni

szych klas powinny mie

szeroko

ci, z

zastrze

eniem § 38, nie mniejsze ni

1) 1,50 m - na drodze klasy GP,
2) 1,25 m - na drodze klasy G,
3) 1,00 m - na drodze klasy Z,
4) 0,75 m - na drodze klasy L lub D.

2. Pochylenie poprzeczne gruntowego pobocza na odcinku prostym lub na odcinku krzywoliniowym o

pochyleniu poprzecznym jezdni jak na odcinku prostym powinno wynosi

1) od 6% do 8% - przy szeroko

ci pobocza nie mniejszej ni

1,0 m,

2) 8% - przy szeroko

ci pobocza mniejszej ni

1,0 m.

3. Pochylenie

poprzeczne

gruntowego

pobocza

odcinku

krzywoliniowym

pochyleniu

poprzecznym jezdni innym ni

na odcinku prostym powinno wynosi

1) o 2% do 3% wi

cej ni

pochylenie jezdni, je

eli jest to pobocze po wewn

trznej stronie łuku,

2) tyle co pochylenie jezdni - do szeroko

ci 1 m pobocza, a na pozostałej cz

ęś

ci pobocza - 2% w

kierunku przeciwnym, je

eli jest to pobocze po zewn

trznej stronie łuku.

§ 38. 1. Na drogach klasy GP, G i Z, w zale

ci od potrzeb, w tym ruchu lokalnego i pieszych,

ęść

pobocza przylegaj

ca do jezdni mo

e by

utwardzona.

2. Utwardzone pobocze powinno mie

szeroko

ść

nie mniejsz

2,0 m, z zastrze

eniem ust. 3, a

jego pochylenie podłu

ne i poprzeczne powinno by

dostosowane do pochyle

pasa ruchu, przy którym

ono znajduje.

3. Przy przebudowie, remoncie albo etapowaniu budowy dróg, o których mowa w ust. 1, dopuszcza

w trudnych warunkach terenowych utwardzone pobocza o szeroko

ci mniejszej ni

2,0 m.

4. Gruntowe pobocze, przylegaj

ce do utwardzonego pobocza, powinno mie

szeroko

ść

nie

mniejsz

0,75 m, a w wypadku przebudowy albo remontu drogi dopuszcza si

szeroko

ść

0,50 m.

§ 39. 1. Jednojezdniowa droga zaliczona do sieci dróg mi

dzynarodowych oraz dwujezdniowa droga

klasy GP, G lub Z, bez utwardzonych poboczy, powinny mie

opaski zewn

trzne stanowi

ce cz

ęść

poboczy przylegaj

cych do jezdni. Konstrukcja nawierzchni opaski powinna by

taka sama jak jezdni.

2. Opaska zewn

trzna powinna mie

szeroko

ść

0,50 m, a w wypadku drogi zaliczonej do sieci dróg

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

dzynarodowych - nie mniej ni

0,70 m.

§ 40. 1. Szeroko

ść

gruntowego pobocza, o którym mowa w § 37 ust. 1 i § 38 ust. 4, mo

e by

ksza, je

eli wynika to z warunków usytuowania urz

dze

organizacji, bezpiecze

stwa ruchu lub

ochrony

rodowiska.

2. Gruntowe pobocze, o którym mowa w § 37 ust. 1 i w § 38 ust. 4, powinno mie

nawierzchni

najmniej gruntow

ulepszon

§ 41. Wymagania dotycz

ce poboczy na obiektach in

ynierskich s

okre

lone w przepisach

dotycz

cych warunków technicznych, jakim powinny odpowiada

drogowe obiekty in

ynierskie i ich

usytuowanie.

Rozdział 7

Skarpy nasypów i wykopów

§ 42. 1. Skarpy nasypów dróg klasy A i S powinny mie

, z zastrze

eniem ust. 4 i 5, pochylenie:

1) 1 : 3 przy wysoko

ci skarpy nasypu do 2 m, z zastrze

eniem § 102 ust. 4,

2) 1 : 1,5 przy wysoko

ci skarpy nasypu wi

kszej ni

2 m do 8 m.

2. Skarpy wykopów dróg klasy A i S powinny mie

, z zastrze

eniem ust. 4 i 5, pochylenie:

1) 1 : 3 przy wysoko

ci skarpy wykopu do 1 m, z zastrze

eniem § 102 ust. 4,

2) 1 : 2 przy wysoko

ci skarpy wykopu wi

kszej ni

1 m do 2 m,

3) 1 : 1,5 przy wysoko

ci skarpy wykopu wi

kszej ni

2 m do 8 m.

3. Skarpy nasypów i wykopów dróg klasy GP i dróg ni

szych klas powinny mie

, z zastrze

eniem

ust. 4 i 5, pochylenie 1 : 1,5.

4. Pochylenie i konstrukcja urz

dze

wzmacniaj

cych skarpy nasypów i wykopów dróg powinny by

ustalone na podstawie oblicze

ich stateczno

ci zgodnie z Polsk

Norm

, w szczególno

ci wtedy, gdy:

1) skarpa nasypu lub wykopu ma wysoko

ść

ksz

8 m,

2) skarpa nasypu lub wykopu ma wysoko

ść

ksz

6 m, a zbocze ma pochylenie wi

ksze ni

1 : 3,

3) drogowa budowla ziemna b

dzie budowana z materiału lub w gruncie wymagaj

cym szczególnych

procedur technicznych i technologicznych,

4) nasyp b

dzie budowany na gruntach o małej no

ci, na terenie osuwiskowym albo na terenie

podlegaj

cym wpływom eksploatacji górniczej,

5) skarpa nasypu b

dzie nara

ona na działanie wód stoj

cych lub płyn

cych na terenie zalewowym.

5. Pochylenie skarpy nasypu lub wykopu mo

e by

mniejsze ni

okre

lone w ust. 1, 2 i 3, je

eli nie

wyst

puje

aden z wypadków, o których mowa w ust. 4, a za zmian

pochylenia przemawiaj

wzgl

utrzymania, ekonomiczne lub estetyczne.

6. W wypadkach, o których mowa w ust. 4 i 5, mog

stosowane w szczególno

ci zmienne

pochylenia skarp zale

ne od ich wysoko

ci, ławy oraz przypory skarp.

7. Skarpy nasypów i wykopów powinny by

umocnione obudow

linn

; w wypadkach, o których

mowa w ust. 4, mog

stosowane inne rozwi

zania.

Rozdział 8

Chodniki

§ 43. 1. Usytuowanie chodnika wzgl

dem jezdni powinno zapewnia

bezpiecze

stwo ruchu.

Odległo

ść

chodnika od kraw

dzi jezdni, z zastrze

eniem ust. 3 i 4, nie powinna by

mniejsza ni

1) 10,0 m - w wypadku ulicy klasy S,
2) 5,0 m - w wypadku ulicy klasy GP,
3) 3,5 m - w wypadku ulicy klasy G.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Na ulicy klasy Z, L lub D chodnik mo

e by

usytuowany bezpo

rednio przy jezdni lub przy pasie

postojowym. Ulica klasy L lub D w strefie zamieszkania mo

e nie mie

wyodr

bnionej jezdni i chodników.

3. W wyj

tkowych wypadkach, uzasadnionych warunkami miejscowymi oraz przy przebudowie albo

remoncie ulic, o których mowa w ust. 1, dopuszcza si

usytuowanie chodnika bezpo

rednio przy jezdni,

przy czym w wypadku ulic klasy S i GP - pod warunkiem zastosowania ogrodzenia oddzielaj

cego

chodnik od jezdni lub innych urz

dze

zapewniaj

cych bezpiecze

stwo ruchu.

4. Na drodze klasy GP, G lub Z poza terenem zabudowy, w zale

ci od potrzeb, mo

e by

stosowany samodzielny ci

g pieszy lub pieszo-rowerowy, usytuowany poza pasem drogowym lub

chodnik na koronie drogi, oddzielony od jezdni bocznym pasem dziel

cym o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,0 m.

5. W wypadkach, o których mowa w ust. 2 i 3, chodnik powinien by

wyniesiony ponad kraw

jezdni lub pasa postojowego na wysoko

ść

od 6 cm do 16 cm i oddzielony kraw

ęż

nikiem. Ustalenie to nie

dotyczy stref zamieszkania, przej

ść

dla pieszych i przejazdów dla rowerzystów.

§ 44. 1. Chodnik

powinien

mie

szeroko

ść

dostosowan

nat

ęż

enia

ruchu

pieszych,

zastrze

eniem ust. 3.

2. Szeroko

ść

chodnika przy jezdni lub przy pasie postojowym nie powinna by

mniejsza ni

2,0 m, a

w wypadku przebudowy albo remontu drogi dopuszcza si

miejscowe zmniejszenie szeroko

ci chodnika

do 1,25 m, je

eli jest on przeznaczony wył

cznie do ruchu pieszych.

3. Szeroko

ść

chodnika powinna by

odpowiednio zwi

kszona, je

eli oprócz ruchu pieszych jest on

przeznaczony do usytuowania urz

dze

technicznych, w szczególno

ci podpór znaków drogowych,

słupów, drzew, wej

ść

lub zjazdów utrudniaj

cych ruch pieszych.

4. Szeroko

ść

chodnika odsuni

tego od jezdni lub szeroko

ść

samodzielnego ci

gu pieszego nie

powinna by

mniejsza ni

1,5 m, a dopuszcza si

miejscowe zmniejszenie szeroko

ci chodnika do 1,0 m,

eli jest on przeznaczony wył

cznie do ruchu pieszych.

5. Długo

ść

chodnika usytuowanego w ci

gu przej

ść

dla pieszych mi

dzy jezdniami lub mi

dzy

jezdni

a torowiskiem tramwajowym powinna wynosi

nie mniej ni

2,0 m.

6. Urz

dzenia na chodniku, w szczególno

ci podpory znaków drogowych, słupy o

wietleniowe

nale

y tak usytuowa

, aby nie utrudniały u

ytkowania chodnika, w tym przez osoby niepełnosprawne.

§ 45. 1. Pochylenie podłu

ne chodnika lub samodzielnego ci

gu pieszego nie powinno przekracza

6%. Przy wi

kszych pochyleniach nale

y stosowa

schody lub pochylnie.

2. Schody i pochylnie na chodniku mog

jednobiegowe lub wielobiegowe proste lub łamane ze

spocznikami.

3. Liczba stopni w biegu schodów nie mo

e by

mniejsza ni

3 i nie wi

ksza ni

13; dopuszcza si

17 stopni w schodach jednobiegowych.

4. Wysoko

ść

stopnia nie mo

e by

ksza ni

17,5 cm, a szeroko

ść

od 30 cm do 35 cm, przy czym

2 h + s = 60 cm do 65 cm, gdzie h oznacza wysoko

ść

, a s - szeroko

ść

stopnia.

5. Pochylenie podłu

ne pochylni dla ruchu pieszych nie powinno by

ksze ni

8%, a wyj

tkowo

10%, gdy długo

ść

jej nie przekracza 10 m lub w wypadku pochylni zadaszonej. Je

eli długo

ść

pochylni

jest wi

ksza ni

10 m, to nale

y j

podzieli

na krótsze odcinki przedzielone po

rednimi spocznikami,

spełniaj

ce nast

puj

ce warunki:

1) ró

nica poziomów mi

dzy s

siednimi spocznikami nie jest wi

ksza ni

0,80 m,

2) długo

ść

odcinka pochylni nie jest wi

ksza ni

8 m,

3) długo

ść

spoczników nie jest mniejsza ni

1,5 m,

4) ka

dy odcinek pochylni powinien rozpoczyna

i ko

czy

spocznikiem.

6. Szeroko

ść

schodów i pochylni nale

y dostosowa

do nat

ęż

enia ruchu pieszych i do szeroko

chodnika. Szeroko

ść

ytkowa schodów powinna by

nie mniejsza ni

1,2 m, a pochylni - nie mniejsza

2,0 m. Szeroko

ść

ytkow

mierzy si

dzy wewn

trznymi kraw

dziami balustrad, a w wypadku

cian ograniczaj

cych schody - mi

dzy por

czami mocowanymi do nich.

7. Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiada

schody i pochylnie oraz balustrady i por

cze

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

okre

lone w przepisach dotycz

cych warunków technicznych, jakim powinny odpowiada

drogowe

obiekty in

ynierskie i ich usytuowanie.

8. Pochylenie poprzeczne chodnika powinno wynosi

od 1% do 3% w zale

ci od rodzaju

nawierzchni i powinno umo

liwia

sprawny spływ wody opadowej.

9. Stopnie schodów, spoczniki schodów i pochylni powinny mie

pochylenie od 1% do 2%, zgodne z

kierunkiem pochylenia biegów schodów i pochylni.

10. W wypadkach uzasadnionych dopuszcza si

na chodniku progi inne ni

stopnie schodów, je

ich wysoko

ść

nie jest wi

ksza ni

2 cm.

Rozdział 9

cie

ki rowerowe

§ 46. 1. Usytuowanie

cie

ki rowerowej wzgl

dem jezdni powinno zapewni

bezpiecze

stwo ruchu.

2. Odległo

ść ś

cie

ki rowerowej od kraw

dzi jezdni oraz jej usytuowanie powinny odpowiada

wymaganiom okre

lonym w § 43 ust. 1, z zastrze

eniem ust. 3.

3. Przy przebudowie lub remoncie drogi klasy G i dróg ni

szych klas dopuszcza si

wyznaczenie

przy prawej kraw

dzi jezdni pasa dla rowerów o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,5 m. Pas dla rowerów

powinien by

oddzielony od s

siedniego pasa ruchu znakami poziomymi.

§ 47. 1. Szeroko

ść ś

cie

ki rowerowej powinna wynosi

nie mniej ni

1) 1,5 m - gdy jest ona jednokierunkowa,
2) 2,0 m - gdy jest ona dwukierunkowa,
3) 2,5 m - gdy ze

cie

ki jednokierunkowej mog

korzysta

piesi.

2. Szeroko

ść ś

cie

ki rowerowej nale

y ustala

indywidualnie, je

eli oprócz prowadzenia ruchu

rowerowego pełni ona inne funkcje.

§ 48. 1. Pochylenie podłu

cie

ki rowerowej nie powinno przekracza

5%. W wyj

tkowych

wypadkach dopuszcza si

ksze pochylenia, lecz nie wi

ksze ni

15%. Wysoko

ść

progów i uskoków

cie

ce rowerowej nie powinna przekracza

1 cm.

2. Pochylenie poprzeczne

cie

ki rowerowej powinno by

jednostronne i wynosi

od 1% do 3%, w

zale

ci od rodzaju nawierzchni, i powinno umo

liwia

sprawny spływ wody opadowej.

Rozdział 10

Torowisko tramwajowe

§ 49. 1. Torowisko tramwajowe usytuowane w ulicy powinno by

wydzielone z jezdni, z

zastrze

eniem ust. 2.

2. Torowisko mo

e by

wspólne z jezdni

na skrzy

owaniu oraz na ulicy klasy G i ulicach ni

szych

klas mi

dzy skrzy

owaniami z wył

czeniem rozjazdów, a w szczególno

ci zwrotnic.

3. Wydzielone torowisko tramwajowe, je

eli nie przewiduje si

po nim ruchu innych pojazdów, w

szczególno

ci pojazdów uprzywilejowanych, powinno by

wyniesione ponad jezdni

na wysoko

ść

nie

mniejsz

10 cm i oddzielone kraw

ęż

nikiem od jezdni.

4. Na torowisku wspólnym z jezdni

, z wył

czeniem łuków w planie, poziomy główek szyn powinny

dostosowane do poziomu powierzchni jezdni, z tym

e ró

nica wysoko

ci mi

dzy szyn

wewn

trzn

i zewn

trzn

nie powinna by

ksza ni

2 cm.

§ 50. 1. Szeroko

ść

wydzielonego dwutorowego torowiska tramwajowego na szlaku, z zastrze

eniem

ust. 4, powinna wynosi

nie mniej ni

1) 2(d + b + p) + 0,50 m - gdy słupy trakcyjne s

na mi

dzytorzu,

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2) 2(d + b + p) + 0,10 m - gdy na mi

dzytorzu jest ogrodzenie,

3) 2(d + b) + p - gdy nie ma słupów trakcyjnych i ogrodzenia na mi

dzytorzu,

gdzie:
d - szeroko

ść

taboru tramwajowego, w metrach,

b - zewn

trzny pas bezpiecze

stwa, okre

lony w ust. 2,

p - wewn

trzny pas bezpiecze

stwa o szeroko

ci 0,50 m.

2. Zewn

trzny pas bezpiecze

stwa, mierzony od rzutu pionowego najbardziej wystaj

cej cz

ęś

taboru tramwajowego do ogrodzenia,

ciany lub kraw

dzi jezdni, powinien mie

szeroko

ść

nie mniejsz

0,75 m.

3. Dopuszcza si

zmniejszenie szeroko

ci pasa bezpiecze

stwa, o którym mowa w ust. 2, do 0,50

m, w wypadku usytuowania wzdłu

torów

cian lub wygrodze

, pod warunkiem wykonania w tych

urz

dzeniach wn

k w odst

pach co najwy

ej 20 m z pełn

szeroko

pasa bezpiecze

stwa.

4. Szeroko

ść

torowiska tramwajowego nale

y ustala

indywidualnie w obr

bie przystanków,

skrzy

owa

oraz gdy na torowisku s

inne ni

wymienione w ust. 1 obiekty i urz

dzenia, a tak

e gdy

torowisko pełni dodatkowe funkcje, w szczególno

ci gdy jest przeznaczone do ruchu komunikacji

autobusowej lub pojazdów uprzywilejowanych.

§ 51. Ulica z torowiskiem tramwajowym powinna spełnia

ej okre

lone warunki, jakim powinny

odpowiada

tory tramwajowe:

1) promie

łuku w planie toru tramwajowego na szlaku nie powinien by

mniejszy ni

50 m i 25 m na

skrzy

owaniu oraz na rozjazdach i p

tlach,

2) w wypadku jednoczesnego wyst

powania łuku w przekroju podłu

nym i łuku w planie, promie

łuku

w planie nie mo

e by

mniejszy ni

200 m,

3) pochylenie podłu

ne toru tramwajowego nie powinno by

ksze ni

a) 5% na szlaku, je

li przewidywany tabor ma odpowiednie wła

ciwo

ci trakcyjne,

b) 3% na dojazdach do wiaduktu i estakady,
c) 2,5% na przystanku tramwajowym i na rozjazdach,

4) łuk w przekroju podłu

nym powinien by

stosowany, gdy algebraiczna ró

nica pochyle

podłu

nych

jest wi

ksza ni

0,6%,

5) promie

łuku w przekroju podłu

nym nie powinien by

mniejszy ni

2 000 m.

Rozdział 11

Pasy zieleni

§ 52. 1. Pas zieleni mo

e by

elementem pasa drogowego, je

eli pełni funkcje estetyczne lub

zwi

zane z ochron

ą ś

rodowiska albo przyczynia si

do wypełnienia wymaga

okre

lonych w § 1 ust. 3

rozporz

dzenia.

2. Ziele

w pasie drogowym nie powinna zagra

bezpiecze

stwu uczestników ruchu, ogranicza

wymaganego pola widoczno

ci, skrajni drogi oraz utrudnia

utrzymania drogi.

3. Wymiary i zagospodarowanie pasa zieleni izolacyjnej, ograniczaj

cego wzajemnie negatywne

oddziaływanie drogi i

rodowiska, powinny by

dostosowane do wskaza

oceny oddziaływania drogi na

rodowisko, zgodnie z przepisami dotycz

cymi okre

lenia rodzajów inwestycji szczególnie szkodliwych

dla

rodowiska i zdrowia ludzi albo mog

cych pogorszy

stan

rodowiska oraz wymaga

, jakim powinny

odpowiada

oceny oddziaływania na

rodowisko tych inwestycji.

§ 53. 1. Szeroko

ść

pasa zieleni, zapewniaj

ca wystarczaj

ce warunki jej wegetacji i piel

gnacji

powinna wynosi

co najmniej 3,0 m, je

eli jest to rz

d drzew,

ywopłot lub pasmo krzewów.

2. Drzewa w pasie drogowym powinny by

tak usytuowane,

eby w okresie swojej wegetacji nie

powodowały niszczenia nawierzchni drogi oraz nie utrudniały u

ytkowania chodników przez pieszych, w

szczególno

ci przez osoby niepełnosprawne.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

3. Odległo

ść

pnia drzewa od kraw

dzi jezdni nie powinna by

mniejsza ni

3,0 m, a w wypadku

przebudowy albo remontu drogi dopuszcza si

mniejsz

odległo

ść

, je

li b

spełnione pozostałe

warunki okre

lone w rozporz

dzeniu.

4. Ustalenie odległo

ci urz

dze

ynieryjnych, drogowych i budowlanych od drzew lub terenów

wpisanych do rejestru zabytków lub obszarów obj

tych ochron

konserwatorsk

wymaga uzgodnienia z

wła

ciwym terenowo wojewod

Rozdział 12

Skrajnia drogi

§ 54. 1. Nad drog

powinna by

zachowana wolna przestrze

, zwana dalej "skrajni

drogi", o

wymiarach okre

lonych w zał

czniku nr 1.

2. Wysoko

ść

skrajni drogi, o której mowa w zał

czniku nr 1, powinna by

, z zastrze

eniem ust. 3, nie

mniejsza ni

1) 4,70 m - nad drog

klasy A, S lub GP,

2) 4,60 m - nad drog

klasy G lub Z,

3) 4,50 m - nad drog

klasy L lub D.

3. Wysoko

ść

skrajni drogi mo

e by

zmniejszona do:

1) 4,50 m - je

eli jest przebudowywana albo remontowana droga klasy A, S lub GP, natomiast obiekty

nad tymi drogami nie s

obj

te tymi robotami,

2) 4,20 m - je

eli jest przebudowywana albo remontowana droga klasy G lub Z, natomiast obiekty nad

tymi drogami nie s

obj

te tymi robotami,

3) 3,50 m - nad drog

klasy L lub D, za zgod

zarz

dcy tych dróg.

4. Wysoko

ść

skrajni nad chodnikiem lub

cie

rowerow

powinna by

nie mniejsza ni

2,50 m, a w

wypadku ich przebudowy albo remontu mo

e by

zmniejszona do 2,20 m.

5. Wymiary skrajni torowiska tramwajowego okre

laj

Polskie Normy.

6. Wymiary skrajni drogi na obiekcie in

ynierskim okre

laj

przepisy dotycz

ce warunków

technicznych, jakim powinny odpowiada

drogowe obiekty in

ynierskie i ich usytuowanie.

Rozdział 13

Skrzy

owania i zjazdy

§ 55. 1. W celu okre

lenia wymaga

technicznych i u

ytkowych wprowadza si

nast

puj

cy podział

skrzy

owa

i zjazdów:

1) skrzy

owanie zwykłe - nie zawiera na

adnym wlocie wyspy dziel

cej kierunki ruchu lub

rodkowego

pasa dziel

cego,

2) skrzy

owanie skanalizowane - zawiera co najmniej na jednym wlocie wysp

dziel

lub

rodkowy

pas dziel

cy; do skrzy

owa

skanalizowanych zalicza si

tak

e ronda,

3) zjazd publiczny - okre

lony przez zarz

drogi jako zjazd co najmniej do jednego obiektu, w którym

jest

prowadzona

działalno

ść

gospodarcza,

szczególno

stacji

paliw,

obiektu

gastronomicznego, hotelowego, przemysłowego, handlowego lub magazynowego,

4) zjazd indywidualny - okre

lony przez zarz

drogi jako zjazd do jednego lub kilku obiektów

ytkowanych indywidualnie.

2. Zakres stosowania skrzy

owa

, w

złów i przejazdów drogowych na drogach poszczególnych klas

okre

la tabela:

Klasa

drogi

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

P,(W)

W, (Sc)

W, Sc

P, (Sp)

W, (Sc)

W, Sc

Sc,(W)

Sc, (Sp)

Sc, Sp

Sz, Sp

P,(W)

W, Sc

Sc, (W)

Sc, Sz

P, (Sp)

Sc, (Sp)

Sc, Sz

Sc, Sp

Sc, Sz

Sz, Sp

Sc, Sz

Oznaczenia w tabeli:
W

- w

zeł,

- skrzy

owanie skanalizowane,

- skrzy

owanie zwykłe,

- skrzy

owanie tylko na prawe skr

ty,

- przejazd drogowy (ró

nopoziomowy),

(...) - rozwi

zanie dopuszczalne wyj

tkowo w uzasadnionych wypadkach.

§ 56. Skrzy

owanie dróg, jego układ funkcjonalny, przestrzenny i rozwi

zanie techniczne powinno

tak zaprojektowane i wykonane,

eby mogli z niego korzysta

wszyscy uczestnicy ruchu, dla których

jest ono przeznaczone, na warunkach ustalonych w rozporz

dzeniu i przepisach odr

bnych.

§ 57. 1. Parametry techniczne wlotu skrzy

owania drogi klasy G i dróg wy

szych klas z

pierwsze

stwem przejazdu, z wyj

tkiem ronda, powinny by

ustalone na podstawie pr

dko

miarodajnej.

2. Pr

dko

ść

miarodajn

wlotu, o którym mowa w ust. 1, ustala si

jako równ

dko

ci miarodajnej

drogi, na której ten wlot si

znajduje, je

li nie jest ona wi

ksza ni

100 km/h. Je

eli pr

dko

ść

miarodajna

drogi jest wi

ksza ni

100 km/h, nale

y ograniczy

dko

ść

na odcinku poprzedzaj

cym skrzy

owanie

do okre

lonej w projekcie organizacji ruchu i nie wi

kszej ni

80 km/h, a za pr

dko

ść

miarodajn

wlotu

przyj

ąć

dko

ść

ograniczon

znakiem powi

kszon

o 10 km/h lub 20 km/h, zgodnie z ustaleniami, o

których mowa w § 13 ust. 1 pkt 3.

§ 58. 1. Skrzy

owanie na drodze klasy S powinno by

skanalizowane. Rondo mo

e znajdowa

tylko na pocz

tku lub ko

cu tej drogi.

2. Pr

dko

ść

miarodajna odcinka drogi poprzedzaj

cego rondo, o którym mowa w ust. 1, powinna by

ograniczona do 50 km/h lub wyj

tkowo do 60 km/h za pomoc

znaków drogowych lub przez

ukształtowanie geometryczne drogi wymuszaj

ce ograniczenie pr

dko

ci ruchu.

§ 59. Na drodze klasy S oraz na nowej drodze klasy GP lub G liczba wlotów skrzy

owania nie

powinna by

ksza ni

cztery, chyba

e jest to skrzy

owanie typu rondo.

§ 60. 1. K

t przeci

cia osi dróg na skrzy

owaniu powinien by

zbli

ony do k

ta 90°, z

dopuszczalnym odchyleniem nie wi

kszym ni

30°, je

li s

spełnione wymagania widoczno

ci na

skrzy

owaniu okre

lone w zał

czniku nr 2.

2. K

t przeci

cia toru jazdy pojazdów z torem ruchu pieszych lub rowerzystów powinien by

zbli

ony

do k

ta 90°, z dopuszczalnym odchyleniem nie wi

kszym ni

10°.

3. W wyj

tkowych wypadkach, uzasadnionych warunkami miejscowymi, dopuszcza si

odst

pstwo

od warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, je

li b

spełnione pozostałe warunki okre

lone w

rozporz

dzeniu, w szczególno

ci wymagania widoczno

ci i przejezdno

ci.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

§ 61. Liczba pasów ruchu na wprost na odpowiadaj

cym sobie wlocie i wylocie skrzy

owania

powinna by

taka sama, jak na odcinku drogi przed skrzy

owaniem.

§ 62. 1. Ukształtowanie wysoko

ciowe powierzchni jezdni skrzy

owania powinno by

dostosowane

do pochylenia podłu

nego i poprzecznego drogi z pierwsze

stwem przejazdu przy jednoczesnym

zapewnieniu sprawnego odprowadzenia wody opadowej ze skrzy

owania. W wypadku skrzy

owania

dróg bez pierwsze

stwa przejazdu oraz ronda mo

na wzajemnie dostosowa

pochylenia podłu

ne i

poprzeczne dróg w celu zapewnienia sprawnego odprowadzenia wody.

2. Pochylenia podłu

ne i poprzeczne drogi z pierwsze

stwem przejazdu w miejscu wyst

powania

skrzy

owania nie powinny by

ksze ni

3% w wypadku dróg klasy S i GP, 3,5% - w wypadku dróg

klasy G i Z oraz 4% - w wypadku dróg klasy L i D. Na skrzy

owaniu poza terenem zabudowy dopuszcza

pochylenia drogi odpowiednio 4%, 5% i 6%.

3. Pochylenie podłu

ne drogi podporz

dkowanej nie powinno by

ksze ni

3% na długo

ci co

najmniej 20 m od kraw

dzi jezdni drogi z pierwsze

stwem przejazdu.

§ 63. Układ geometryczny, rozwi

zanie techniczne oraz sposób organizacji i sterowania ruchem na

skrzy

owaniu powinny by

wzajemnie dostosowane do siebie.

§ 64. 1. Na skrzy

owaniu skanalizowanym skos załamania w planie kraw

dzi jezdni drogi nie

powinien by

kszy ni

okre

lony w tabeli:

Usytuowanie

Skos załamania kraw

dzi jezdni przy pr

dko

skrzy

owania

miarodajnej*)
drogi (km/h)

≤

≥

Poza terenem zabudowy

1:10

1:15

1:20

1:25

1:30

1:40

(1:10)

(1:15)

(1:20)

(1:30)

Na terenie zabudowy

1:10

1:15

1:20

(1:5)

(1:10)

(1:15)

Na drodze klasy Z lub L jest to pr

dko

ść

projektowa, a w wypadku małego ronda jest to pr

dko

ść

przy doje

dzie do ronda.

(...) W wypadkach okre

lonych w ust. 2.

2. W wypadku przebudowy albo remontu skrzy

owania, a tak

e na drodze na terenie zabudowy z

ruchem uspokojonym skos załamania kraw

dzi jezdni mo

e by

zwi

kszony do warto

ci podanych w

nawiasach w ust. 1 w tabeli.

§ 65. 1. Pasy ruchu na skanalizowanym wlocie skrzy

owania dróg powinny mie

szeroko

ść

tak

, jak

przed skrzy

owaniem, a w wyj

tkowych wypadkach szeroko

ść

dego z nich mo

e by

pomniejszona:

1) nie wi

cej ni

o 0,25 m - je

eli jest to grupa pasów dla pojazdów jad

cych na wprost,

2) nie wi

cej ni

o 0,50 m - je

eli jest to grupa pasów dla pojazdów skr

caj

cych w lewo lub w prawo.

2. Na skrzy

owaniu skanalizowanym o jednym pasie ruchu na wprost na drodze z pierwsze

stwem

przejazdu pas ten powinien mie

szeroko

ść

1) od 4,50 m do 5,00 m - je

eli jest ograniczony z obu stron kraw

ęż

nikami,

2) od 4,00 m do 4,50 m - je

eli jest ograniczony z jednej strony kraw

ęż

nikami,

3) tak

jak pas ruchu - je

eli z obu stron nie jest ograniczony kraw

ęż

nikami,

4) tak

jak pas ruchu - je

eli w strefie uspokojonego ruchu jest ograniczony kraw

ęż

nikami (z jednej lub z

obu stron) na długo

ci mniejszej ni

20 m.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

3. Je

eli wyst

puje jeden pas ruchu na wprost na podporz

dkowanym wlocie drogi, powinien on

mie

szeroko

ść

1) od 4,00 m do 4,50 m - je

eli jest ograniczony z jednej lub z obu stron kraw

ęż

nikami,

2) tak

jak pas ruchu - je

eli z obu stron nie jest ograniczony kraw

ęż

nikami,

3) tak

jak pas ruchu - je

eli w strefie uspokojonego ruchu jest ograniczony kraw

ęż

nikami z jednej lub z

obu stron na długo

ci mniejszej ni

20 m.

4. Warunki okre

lone w ust. 2 i 3 nie dotycz

wlotów na skrzy

owaniu typu mini lub małe rondo, o

których mowa w § 75.

§ 66. 1. Dodatkowy pas dla pojazdów skr

caj

cych w lewo na skrzy

owaniu powinien by

stosowany

na:

1) wlocie drogi klasy S,
2) wlocie ulicy klasy GP.

2. Dodatkowy pas mo

e by

tak

e stosowany na wlotach pozostałych dróg klasy GP oraz dróg klasy

G i Z, je

eli s

one dwujezdniowe lub wynika to z warunków organizacji i bezpiecze

stwa ruchu.

3. Dodatkowy pas dla pojazdów skr

caj

cych w lewo powinien mie

1) odcinek zmiany pasa ruchu o długo

ci nie mniejszej ni

okre

lony w tabeli:

dko

ść

miarodajna drogi

(km/h)

≤

100

Długo

ść

odcinka zmiany pasa ruchu (m)

W wypadku drogi klasy Z jest to pr

dko

ść

projektowa.

2) odcinek zwalniania o długo

ci nie mniejszej ni

okre

lony w tabeli:

Pochylenie

Długo

ść

odcinka zwalniania (m) przy pr

dko

ci miarodajnej

(km/h)

podłu

ne wlotu

(%)

≤

100

-6

105

140

-4

120

-2

105

W wypadku drogi klasy Z jest to pr

dko

ść

projektowa.

3) odcinek akumulacji o długo

ci obliczonej na podstawie miarodajnego nat

ęż

enia ruchu pojazdów

skr

caj

cych w lewo, które musz

zatrzyma

eby umo

liwi

przejazd pojazdom z

pierwsze

stwem przejazdu; długo

ść

odcinka akumulacji nie powinna by

mniejsza ni

20 m.

4. Przy przebudowie albo remoncie skrzy

owania dopuszcza si

zmniejszenie długo

ci odcinka

zmiany pasa ruchu, o którym mowa w ust. 3 pkt 1, do 20 m.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

§ 67. 1. Dodatkowy pas dla pojazdów skr

caj

cych w prawo na skrzy

owaniu powinien by

stosowany na:

1) wlocie drogi klasy S,
2) wlocie dwujezdniowej ulicy klasy GP,
3) wlocie drogi klasy GP lub G poza terenem zabudowy o pr

dko

ci miarodajnej wi

kszej ni

90 km/h.

2. Dodatkowy pas dla pojazdów skr

caj

cych w prawo mo

e by

tak

e stosowany na wlotach dróg

klasy GP i G innych ni

wymienione w ust. 1 oraz dróg klasy Z, je

eli wynika to z warunków organizacji i

bezpiecze

stwa ruchu.

3. Dodatkowy pas dla pojazdów skr

caj

cych w prawo, z zastrze

eniem ust. 5, powinien mie

1) odcinek zmiany pasa ruchu o długo

ci okre

lonej w § 66 ust. 3 pkt 1,

2) odcinek zwalniania o długo

ci nie mniejszej ni

okre

lona w tabeli:

dko

ść

Pochylenie

Długo

ść

odcinka zwalniania (m) przy promieniu łuku skr

tu w

miarodajna

podłu

prawo

(m)

drogi

wlotu (%)

(km/h)

≤

11-15

16-20

21-30

>30

-4

-2

-4

-2

100

-4

120

115

110

105

100

-2

105

100

W wypadku drogi klasy Z jest to pr

dko

ść

projektowa.

eli na wlocie jest wyznaczone przej

cie dla pieszych lub skrzy

owanie jest wyposa

one w

sygnalizacj

ę ś

wietln

, to nale

y przyj

ąć

długo

ść

odcinka zwalniania jak dla promienia łuku równego

10 m.

3) odcinek akumulacji, je

li skrzy

owanie jest wyposa

one w sygnalizacj

ę ś

wietln

lub na jego wlocie

jest wyznaczone przej

cie dla pieszych; długo

ść

odcinka akumulacji powinna by

okre

lona zgodnie

z wymaganiami, o których mowa w § 66 ust. 3 pkt 3.

4. Przy przebudowie albo remoncie skrzy

owania dopuszcza si

zmniejszenie długo

ci odcinka

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

zmiany pasa ruchu, o którym mowa w ust. 3 pkt 1, do 15 m.

5. Je

eli dodatkowy pas dla pojazdów skr

caj

cych w prawo, o którym mowa w ust. 3, nie wymaga

odcinka akumulacji i pr

dko

ść

miarodajna drogi poza terenem zabudowy jest mniejsza ni

90 km/h,

dopuszcza si

stosowanie dodatkowego pasa w postaci klina o skosie nie wi

kszym ni

1 : 10 i długo

od 30 m do 50 m.

§ 68. 1. Dodatkowy pas ruchu na skrzy

owaniu z prawej strony wylotu drogi z pierwsze

stwem

przejazdu powinien by

stosowany na:

1) drodze klasy S oraz na dwujezdniowej drodze klasy GP lub G poza terenem zabudowy, gdy

miarodajne nat

ęż

enie ruchu pojazdów skr

caj

cych w prawo z wlotu podporz

dkowanego jest

ksze ni

60 P/h i pr

dko

ść

miarodajna na drodze z pierwsze

stwem przejazdu jest wi

ksza ni

km/h,

2) ulicy klasy GP.

2. Dodatkowy pas mo

e by

tak

e stosowany na drogach klasy GP i G innych ni

wymienione w ust.

1, je

eli wynika to z warunków organizacji i bezpiecze

stwa ruchu.

3. Dodatkowy pas ruchu, o którym mowa w ust. 1, powinien mie

1) odcinek przyspieszania o długo

ci nie mniejszej ni

100 m w wypadku ulicy klasy GP i w przedziale

od 100 m do 200 m w wypadku dróg klasy S, GP i G poza terenem zabudowy,

2) odcinek zmiany pasa ruchu o długo

ci okre

lonej w § 66 ust. 3 pkt 1.

§ 69. 1. Dodatkowy pas ruchu z lewej strony wylotu mo

na stosowa

na dwujezdniowej drodze klasy

S lub GP, je

li na skrzy

owaniu nie ma i nie przewiduje si

sygnalizacji

wietlnej.

2. Dodatkowy pas ruchu, o którym mowa w ust. 1, powinien mie

1) odcinek przyspieszania o długo

ci nie mniejszej ni

100 m,

2) odcinek zmiany pasa ruchu o długo

ci okre

lonej w § 66 ust. 3 pkt 1.

§ 70. Kształt i rozmiary pasa lub grupy pasów ruchu dla pojazdów skr

caj

cych na skrzy

owaniu

powinny by

dostosowane do struktury rodzajowej pojazdów i organizacji ruchu.

§ 71. Wewn

trzna kraw

pasa ruchu dla pojazdów skr

caj

cych w prawo na skrzy

owaniu

zwykłym powinna by

kształtowana za pomoc

łuku kołowego o promieniu nie mniejszym ni

1) 6,0 m - na wlocie drogi klasy L lub D,
2) 8,0 m - na wlocie drogi klasy G lub Z,
3) 10,0 m - na wlocie drogi klasy GP.

§ 72. 1. Wewn

trzna kraw

pasa lub grupy pasów ruchu dla pojazdów skr

caj

cych w prawo na

skrzy

owaniu skanalizowanym powinna by

kształtowana za pomoc

łuku kołowego lub krzywej

koszowej.

2. Promie

łuku kołowego nie powinien by

mniejszy ni

15 m w wypadku wlotu z drogi klasy S i 10

m w wypadku wlotu z pozostałych klas dróg.

3. Krzyw

koszow

o stosunku promieni R1 : R2 : R3 = n : 1 : m, gdzie n i m wynosi 2 lub 3, mo

stosowa

, je

li ułatwia ona ruch pojazdom skr

caj

cym w prawo, a jednocze

nie nie pogarsza warunków

ruchu na przej

ciach dla pieszych oraz nie utrudnia obserwacji pojazdów relacji koliduj

cych.

rodkowy

promie

krzywej koszowej nie powinien by

mniejszy ni

9 m, a k

rodkowe pocz

tkowego i

cowego łuku powinny mie

po 15°.

§ 73. Wewn

trzna kraw

pasa lub grupy pasów ruchu dla pojazdów skr

caj

cych w lewo na

skrzy

owaniu skanalizowanym powinna by

kształtowana za pomoc

łuku kołowego lub kombinacji

odcinka prostego i łuków kołowych o promieniach w przedziale od 10 m do 40 m, w zale

ci od klasy

drogi, jej przekroju poprzecznego oraz geometrii skrzy

owania.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

§ 74. Szeroko

ść

jednego pasa ruchu dla pojazdów skr

caj

cych w lewo lub w prawo na

skrzy

owaniu skanalizowanym nie powinna by

mniejsza ni

okre

lona w tabeli:

Promie

skr

tu (m)

Szeroko

ść

(m)

7,0

6,5

6,0

5,5

5,0

4,5

4,2

4,0

§ 75. Wymiary i zakres stosowania rond:

Typ ronda

rednica

Zakres stosowania

wyspy

zewn

trzna

rodkowej (m)

ronda (m)

mini

3-5

mniejsza ni

osiedla

małe

10(5)-28(33,5)

26(22)-40(45)

drogi klasy GP

, G, Z i L: wloty do

miast, strefy podmiejskie, osiedla
miejskie, poza terenem zabudowy

rednie

28-50

41-65

drogi klasy GP

i G: poza terenem

zabudowy, strefy podmiejskie, wloty do
miast

ksza ni

drogi klasy S

, GP i G: poza terenem

zabudowy

Wyspa

rodkowa przejezdna lub cz

ęś

ciowo przejezdna.

W uzasadnionych wypadkach na drogach jednojezdniowych.

W uzasadnionych wypadkach na pocz

tku lub ko

cu drogi klasy S.

(...) Oznacza warto

ci dopuszczalne w uzasadnionych wypadkach.

§ 76. 1. Wyspa kanalizuj

ca ruch na skrzy

owaniu powinna mie

1) kształt dostosowany do torów ruchu pojazdów,
2) wymiary dostosowane do funkcji przez ni

pełnionych, a w szczególno

ci jej szeroko

ść

w miejscu

wyznaczonej strefy oczekiwania pieszych nie powinna by

mniejsza ni

2,0 m.

2. Kraw

dzie wyspy wyodr

bnionej z jezdni powinny by

wyniesione ponad powierzchni

jezdni na

wysoko

ść

nie mniejsz

6 cm z wył

czeniem tej cz

ęś

ci wyspy, na której wyznaczono przej

cie dla

pieszych lub przejazd dla rowerzystów.

3. Wyspa kanalizuj

ca ruch wyodr

bniona z jezdni powinna wyra

nie ró

od jezdni, a

umieszczone na niej urz

dzenia lub ziele

nie powinny ogranicza

wymaganego pola widoczno

ci.

4. Urz

dzenia organizacji ruchu umieszczone na wyspie powinny by

odsuni

te od kraw

dzi pasa

ruchu na odległo

ść

okre

lon

w przepisach w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

5. Wyspa kanalizuj

ca ruch nie wyodr

bniona z jezdni powinna by

wył

czona z ruchu i wyznaczona

zgodnie z przepisami w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

§ 77. Zjazd z drogi powinien by

zaprojektowany i wybudowany w sposób odpowiadaj

wymaganiom wynikaj

cym z jego usytuowania i przeznaczenia, a w szczególno

ci powinien by

dostosowany do wymaga

bezpiecze

stwa ruchu na drodze, wymiarów gabarytowych pojazdów, dla

których jest przeznaczony, oraz do wymaga

ruchu pieszych.

§ 78. 1. Zjazd publiczny powinien by

usytuowany zgodnie z wymaganiami okre

lonymi w § 113 ust.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Zjazd publiczny:

1) powinien mie

a) szeroko

ść

nie mniejsz

5,0 m, w tym jezdni

o szeroko

ci nie mniejszej ni

3,5 m i nie wi

ksz

szeroko

ść

jezdni na drodze,

b) nawierzchni

tward

w granicach pasa drogowego,

c) przeci

cie kraw

dzi nawierzchni zjazdu i drogi wyokr

glone łukiem kołowym o promieniu nie

mniejszym ni

5 m,

d) pochylenie podłu

ne zjazdu w obr

bie korony drogi dostosowane do jej ukształtowania,

e) na długo

ci nie mniejszej ni

7,0 m od kraw

dzi korony drogi pochylenie podłu

ne zjazdu nie

ksze ni

5%, a na dalszym odcinku - nie wi

ksze ni

12%,

2) z nowej drogi klasy GP lub G do stacji paliw powinien by

wyposa

ony w dodatkowe pasy dla

pojazdów skr

caj

cych z tej drogi,

3) z drogi klasy GP, G lub Z do obiektu wymienionego w § 55 ust. 1 pkt 3, w wypadku uzasadnionym

wzgl

dami bezpiecze

stwa ruchu, mo

e by

wyposa

ony w dodatkowe pasy ruchu dla pojazdów

skr

caj

cych z tej drogi, w szczególno

ci gdy miarodajne nat

ęż

enie ruchu na drodze przekracza 400

P/h.

§ 79. Zjazd indywidualny powinien mie

1) szeroko

ść

nie mniejsz

4,5 m, w tym jezdni

o szeroko

ci nie mniejszej ni

3,0 m i nie wi

kszej

szeroko

ść

jezdni na drodze,

2) nawierzchni

co najmniej tward

w granicach pasa drogowego,

3) przeci

cie kraw

dzi nawierzchni zjazdu i drogi wyokr

glone łukiem kołowym o promieniu nie

mniejszym ni

3 m, lub skosem 1 : 1, je

eli jest to zjazd z ulicy,

4) pochylenie podłu

ne zjazdu w obr

bie korony drogi dostosowane do jej ukształtowania,

5) na długo

ci nie mniejszej ni

5,0 m od kraw

dzi korony drogi pochylenie podłu

ne nie wi

ksze ni

5%, a na dalszym odcinku - nie wi

ksze ni

15%.

Rozdział 14

zły drogowe

§ 80. 1. W celu okre

lenia wymaga

technicznych i u

ytkowych wprowadza si

nast

puj

cy podział

złów:

1) bezkolizyjny typu WA - na którym nie wyst

puje przecinanie torów jazdy, a relacje skr

tne s

realizowane tylko jako manewry wył

czania, wł

czania i przeplatania si

potoków ruchu,

2) cz

ęś

ciowo bezkolizyjny typu WB - na którym wyst

puje przecinanie torów jazdy niektórych relacji na

jednej z dróg; w ramach w

zła funkcjonuje wówczas na tej drodze skrzy

owanie lub zespół

skrzy

owa

, jednak relacje o dominuj

cych nat

ęż

eniach s

prowadzone bezkolizyjnie,

3) kolizyjny typu WC - na którym tylko jezdnie dróg krzy

w ró

nych poziomach, natomiast relacje

skr

tne na obu drogach odbywaj

na skrzy

owaniach.

2. Zakres stosowania w

złów, o których mowa w ust. 1, okre

lono w tabeli:

Klasa drogi

WA, WB

(WB)

WA, WB

WB, WC

WA, WB

WB, WC

(WB, WC)

(WB)

WB, WC

(WB, WC)

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Oznaczenia w tabeli:
WA, WB, WC - typ w

zła,

(...) - Rozwi

zanie dopuszczalne w uzasadnionych wypadkach.

§ 81. W

zeł, jego układ funkcjonalny i przestrzenny, rozwi

zanie techniczne i materiałowe

elementów budowlanych powinny by

zaprojektowane i wykonane w sposób umo

liwiaj

cy przejazd

dego typu pojazdu dopuszczonego do ruchu na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym.

§ 82. 1. W w

ęź

le mo

na usytuowa

stacje poboru opłat, zwane dalej "SPO", zgodnie z przepisami

odr

bnymi.

2. Usytuowanie SPO w w

ęź

le powinno by

dostosowane do układu w

zła i nie powinno ogranicza

jego wła

ciwo

ci u

ytkowych okre

lonych w rozporz

dzeniu.

3. W w

ęź

le nie powinny by

usytuowane

adne obiekty usługowe, do których wjazd odbywałby si

wykorzystaniem ł

cznic jako dojazdów.

§ 83. W w

ęź

le typu WA:

1) wyjazd i wjazd powinny by

usytuowane po prawej stronie jezdni drogi,

2) wyjazd z jezdni drogi powinien by

usytuowany przed wjazdem na t

jezdni

3) wyjazd powinien by

wyposa

ony w pas wył

czania, z zachowaniem wymaga

, o których mowa w §

94,

4) wjazd powinien by

wyposa

ony w pas wł

czania, z zachowaniem wymaga

, o których mowa w §

96.

§ 84. W w

ęź

le typu WB:

1) droga wy

szej klasy, a przy drogach tej samej klasy droga o wi

kszym miarodajnym nat

ęż

eniu ruchu,

powinna by

prowadzona bez zakłóce

, natomiast do warunków lokalnych powinna by

dostosowana

droga ni

szej klasy lub przy drogach tej samej klasy droga o mniejszym miarodajnym nat

ęż

eniu

ruchu,

2) wyjazd z jezdni drogi, na której relacje skr

tne odbywaj

bezkolizyjnie, powinien poprzedza

wjazd na ni

3) wyjazd i wjazd na jezdni

drogi, na której relacje skr

tne odbywaj

bezkolizyjnie, powinny by

usytuowane po prawej stronie tej jezdni,

4) wyjazd i wjazd, o których mowa w pkt 3, powinny by

wyposa

one w pasy wył

czania i wł

czania, z

zachowaniem wymaga

, o których mowa w § 94 i § 96,

5) poł

czenie ł

cznicy z drog

szej klasy powinno odbywa

na skrzy

owaniu,

6) wjazd na jednojezdniow

drog

szej klasy powinien odbywa

na skrzy

owaniu.

§ 85. W w

ęź

le typu WC:

1) mo

na stosowa

, odpowiednio do potrzeb, ł

cznic

P4 lub dwie ł

cznice P1, o których mowa w § 87,

rozdzielone pasem dziel

cym,

2) poł

czenie ł

cznic z drog

powinno odbywa

na skrzy

owaniu.

§ 86. Graniczne pr

dko

ci projektowe ł

cznic na w

złach okre

la tabela:

tabela

cznice zaczynaj

ce si

pasem wył

czania i ko

ce si

pasem wł

czania.

cznice zako

czone na jednym ko

cu skrzy

owaniem.

cznice zako

czone na obu ko

cach skrzy

owaniami.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

§ 87. 1. Jednopasowa ł

cznica jednokierunkowa, oznaczona dalej symbolem "P1", powinna mie

1) jezdni

wraz z opaskami o szeroko

ci nie mniejszej ni

6,0 m,

2) obustronne gruntowe pobocza, ka

de o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,0 m.

2. Dwupasowa ł

cznica jednokierunkowa, oznaczona dalej symbolem "P2", powinna mie

1) jezdni

wraz z opaskami o szeroko

ci nie mniejszej ni

8,0 m,

2) obustronne gruntowe pobocza, ka

de o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,0 m.

3. Dwupasowa ł

cznica jednokierunkowa z pasem awaryjnym, oznaczona dalej symbolem "P3",

powinna mie

1) jezdni

wraz z opask

z lewej strony razem o szeroko

ci nie mniejszej ni

7,5 m,

2) pas awaryjny o szeroko

ci 2,0 m po prawej stronie jezdni,

3) obustronne gruntowe pobocza, ka

de o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,0 m.

4. Dwupasowa ł

cznica dwukierunkowa, oznaczona dalej symbolem "P4", powinna mie

1) jezdni

wraz z opaskami o szeroko

ci nie mniejszej ni

8,0 m,

2) obustronne gruntowe pobocza, ka

de o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,0 m.

5. W wypadku w

zła na drodze klasy S lub na drogach ni

szych klas dopuszcza si

zmniejszenie

szeroko

ci jezdni ł

cznic nie wi

cej ni

o 1,0 m.

6. Typ ł

cznicy powinien by

dostosowany do przewidywanego nat

ęż

enia ruchu oraz długo

cznicy.

§ 88. 1. Jezdnia wraz z opaskami na ł

cznicy P1, P2 lub P3 powinna mie

na odcinku prostym w

planie jednostronne pochylenie poprzeczne nie mniejsze ni

2% i nie wi

ksze ni

3%.

2. Jezdnia wraz z opaskami na ł

cznicy P4 powinna mie

na odcinku prostym w planie dwustronne

pochylenie poprzeczne, nie mniejsze ni

2% i nie wi

ksze ni

3%.

3. Jezdnia wraz z opaskami na ł

cznicy P1, P2, P3 lub P4 powinna mie

na łuku kołowym w planie

jednostronne pochylenie poprzeczne o warto

ci okre

lonej w tabeli:

dko

ść

Warto

ść

promienia łuku w planie (m) przy pochyleniu poprzecznym jezdni

projektowa
ł

cznicy

(km/h)

≥

580

420-579

350-419

290-349

270-289

250-269

≥

365

290-364

235-289

215-234

195-214

185-194

≥

250

190-249

155-189

140-154

130-139

120-129

≥

160

125-159

100-124

90-99

85-89

75-84

≥

75-94

60-74

55-59

50-54

45-49

≥

50-59

40-49

35-39

30-34

25-29

4. Zachowanie warto

ci pochylenia poprzecznego jezdni ł

cznicy, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie

jest wymagane na krzywych przej

ciowych i na prostych przej

ciowych przed i za łukiem kołowym, na

których nast

puje zmiana kierunku pochylenia poprzecznego. Strefy te powinny by

tak kształtowane,

eby był zapewniony sprawny odpływ wody.

§ 89. 1. Szeroko

ść

jezdni ł

cznicy powinna by

zwi

kszona na łuku kołowym w planie o promieniu R

mniejszym ni

150 m o warto

ść

1) 50/R - na ł

cznicy P1,

2) 70/R - na ł

cznicy P2, P3 lub P4.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Zwi

kszenie szeroko

ci jezdni, o którym mowa w ust. 1, wykonuje si

na krzywej przej

ciowej lub

na prostej przej

ciowej, je

li krzywa przej

ciowa nie wyst

puje.

§ 90. 1. O

jezdni ł

cznicy w planie powinna składa

z odcinków prostych i odcinków

krzywoliniowych.

2. Odcinek krzywoliniowy mo

e zawiera

łuk kołowy, kombinacje łuków kołowych i krzywych

przej

ciowych, a tak

e inne rodzaje krzywych.

3. Ł

cznica powinna by

zaprojektowana i wykonana w taki sposób,

eby było zachowane

bezpiecze

stwo pojazdu poruszaj

cego si

z pr

dko

projektow

po mokrej nawierzchni.

4. Wymagania, o których mowa w ust. 3, uznaje si

za spełnione, je

eli:

1) warto

ci promienia łuku kołowego w planie oraz pochylenia poprzecznego jezdni ł

cznicy

odpowiadaj

wymaganiom okre

lonym w § 88 ust. 3,

2) parametry geometryczne ł

cznicy nie przekraczaj

warto

ci okre

lonych w tabeli:

dko

ść

Najmniejszy

Najwi

ksze pochylenie podłu

ne (%)

Najmniejszy promie

łuku w

projektowa

parametr

przekroju podłu

nym (m)

cznicy

klotoidy (m)

(km/h)

cznicy

wypukłego

wkl

słego

wyjazdowej

wjazdowej

na łuku

wzniesieniu

spadku

wzniesieniu

spadku

w planie

proste
j
w
planie

100

4500

3000

2000

3200

2000

1400

2700

1700

1000

1400

1000

750

700

500

200

250

3) odległo

ść

widoczno

ci na ł

cznicy jest nie mniejsza ni

okre

lona w § 168.

§ 91. 1. Jezdni

zbieraj

co-rozprowadzaj

na stosowa

na w

ęź

le lub na odcinku drogi mi

dzy

złami, je

eli taka potrzeba wynika z kierunkowego rozkładu ruchu lub usytuowania wyjazdów i

wjazdów.

2. Pr

dko

ść

projektowa jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej powinna wynosi

60 km/h, a wyj

tkowo

70 km/h lub 80 km/h.

3. Jezdnia

zbieraj

co-rozprowadzaj

powinna

jednokierunkowa

zale

miarodajnego nat

ęż

enia ruchu mie

przekrój poprzeczny taki jak ł

cznica P1, P2 albo P3.

4. Ukształtowanie jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej w planie i w przekroju podłu

nym powinno

odpowiada

wymaganiom dotycz

cym ł

cznic, o których mowa w § 90.

§ 92. Pochylenia poprzeczne gruntowego pobocza ł

cznicy i jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej

powinny by

ustalone z zachowaniem warunków, o których mowa w § 37 ust. 2 i 3.

§ 93. Pochylenia skarp nasypów i wykopów ł

cznicy i jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej powinny

ustalone z zachowaniem warunków, o których mowa w § 42.

§ 94. 1. Wyjazd w w

ęź

le typu WA oraz wyjazd z drogi klasy A, S i GP w w

ęź

le typu WB powinny

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

mie

, z zastrze

eniem ust. 9, równoległe pasy wył

czania.

2. Do pasa wył

czania, o którym mowa w ust. 1, nale

1) klin, na którego długo

ci pas wył

czania uzyskuje pełn

szeroko

ść

2) odcinek zwalniania, którego długo

ść

jest mierzona od ko

ca klina do pocz

tku łuku kołowego

cznicy.

3. Pas wył

czania na ł

cznic

P1, P2 lub P3, powinien mie

1) klin o długo

ci nie mniejszej ni

a) 100 m - je

eli pr

dko

ść

miarodajna drogi jest wi

ksza ni

110 km/h,

b) 75 m - przy pr

dko

ci miarodajnej drogi 110 km/h lub 100 km/h,

c) 50 m - w pozostałych wypadkach,

2) odcinek zwalniania o długo

ci nie mniejszej ni

okre

lona w tabeli:

Ró

nica

Długo

ść

odcinka zwalniania (m) przy pochyleniu podłu

nym pasa wył

czania

dko

∆

V(km/h)

-5%

-4%

-3%

-2%

280

250

230

210

190

170

160

150

250

230

210

190

170

150

140

130

220

200

180

170

150

130

120

110

170

160

150

140

120

110

100

≤

120

110

100

Oznaczenia:

∆

V= 0,75 x Vm - Vp

gdzie: Vm - pr

dko

ść

miarodajna drogi w km/h,

Vp - pr

dko

ść

projektowa ł

cznicy w km/h.

4. Odcinek zwalniania, o którym mowa w ust. 3 pkt 2, powinien mie

pas ruchu o szeroko

ci 3,5 m,

li pr

dko

ść

projektowa drogi jest wi

ksza od 80 km/h, i 3,0 m w pozostałych wypadkach oraz pas

awaryjny o szeroko

ci 2,0 m lub opask

o szeroko

ci co najmniej 0,5 m, w zale

ci od tego, który z

elementów wyst

puje na ł

cznicy.

5. Podwójny pas wył

czania na ł

cznic

P3, bez zmniejszenia liczby pasów ruchu na jezdni drogi,

powinien mie

1) klin o długo

ci nie mniejszej ni

a) 200 m - je

eli pr

dko

ść

miarodajna drogi jest wi

ksza ni

110 km/h,

b) 150 m - przy pr

dko

ci miarodajnej drogi 110 km/h lub 100 km/h,

c) 100 m - w pozostałych wypadkach,

2) wspóln

kraw

pasa wył

czania o pełnej szeroko

ci i jezdni drogi, o długo

ci nie mniejszej ni

400

6. Podwójny pas wył

czania na ł

cznic

P3, ze zmniejszeniem o jeden liczby pasów ruchu na jezdni

drogi, powinien mie

1) klin o długo

ci nie mniejszej ni

a) 100 m - je

eli pr

dko

ść

miarodajna drogi jest wi

ksza ni

110 km/h,

b) 75 m - przy pr

dko

ci miarodajnej drogi 110 km/h,

c) 50 m - w pozostałych wypadkach,

2) wspóln

kraw

pasa wył

czania o pełnej szeroko

ci i jezdni drogi, o długo

ci nie mniejszej ni

450

7. Odcinek, o którym mowa w ust. 5 pkt 2 i ust. 6 pkt 2, powinien mie

dwa pasy ruchu o szeroko

nie mniejszej ni

7,0 m oraz pas awaryjny o szeroko

ci 2,0 m.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

8. Pas wył

czania, o którym mowa w ust. 3, powinien mie

wspóln

kraw

odcinka pasa o pełnej

szeroko

ci i jezdni drogi klasy A lub S, o długo

ci nie mniejszej ni

200 m przy pr

dko

ci miarodajnej 130

km/h, nie mniejszej ni

175 m przy pr

dko

ci miarodajnej 110 km/h i nie mniejszej ni

150 m przy

dko

ci miarodajnej poni

ej 110 km/h. W odniesieniu do jezdni dróg klas GP i G wymienione długo

nie powinny by

mniejsze ni

odpowiednio 150 m, 125 m i 100 m.

9. W wypadku dobrej widoczno

ci wyjazdu z jezdni drogi na ł

cznic

P1 mo

e by

stosowany

kierunkowy pas wył

czania, je

eli pr

dko

ść

projektowa drogi jest mniejsza ni

120 km/h. Kierunkowy pas

wył

czania powinien mie

1) skos 1 : 30 z klinem o długo

ci 75 m,

2) odcinek zwalniania o długo

ci nie mniejszej ni

okre

lona w tabeli w ust. 3 pkt 2; jego długo

ść

jest

mierzona od ko

ca klina do pocz

tku łuku kołowego ł

cznicy,

3) pas awaryjny o szeroko

ci 2,0 m lub opask

o szeroko

ci co najmniej 0,5 m, w zale

ci od tego,

który z elementów wyst

puje na ł

cznicy.

10. Pochylenie podłu

ne i poprzeczne pasa wył

czania oraz jego ukształtowanie w planie

sytuacyjnym powinny by

dostosowane do pasa ruchu, przy którym si

on znajduje.

11. Wyjazdy z dróg w w

ęź

le typu WC mog

mie

dodatkowe pasy ruchu, które s

ęś

skrzy

owa

na tych drogach.

§ 95. 1. Wyjazd z ł

cznicy i z jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej, z zastrze

eniem ust. 8, powinny

mie

równoległe pasy wył

czania.

2. Pas wył

czania z ł

cznicy P1 na ł

cznic

P1 powinien mie

1) klin o długo

ci nie mniejszej ni

60 m,

2) odcinek zwalniania o długo

ci nie mniejszej ni

150 m, je

eli jest to w

zeł typu WA, i nie mniejszej ni

100 m w pozostałych wypadkach.

3. Odcinek zwalniania, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, powinien mie

pas ruchu o szeroko

ci 3,0 m

oraz opask

o szeroko

ci co najmniej 0,5 m.

4. Pas wył

czania z ł

cznicy P2 lub P3 na ł

cznic

P1 powinien mie

1) klin o długo

ci nie mniejszej ni

60 m,

2) odcinek zwalniania o długo

ci nie mniejszej ni

150 m, je

eli jest to ł

cznica P3, i nie mniejszej ni

100 m, je

eli jest to ł

cznica P2.

5. Odcinek zwalniania, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, powinien mie

pas ruchu o szeroko

ci 3,0 m

oraz opask

o szeroko

ci co najmniej 0,5 m.

6. Pas wył

czania z ł

cznicy P3 na ł

cznic

P3 powinien mie

1) klin o długo

ci nie mniejszej ni

60 m,

2) odcinek zwalniania o wymiarach jak w ust. 4 pkt 2.

7. Odcinek zwalniania, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, powinien mie

dwa pasy ruchu oraz pas

awaryjny o szeroko

ciach jak na ł

cznicy P3.

8. W wypadku dobrej widoczno

ci wyjazdu z ł

cznicy lub jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej w w

ęź

typu WA lub WB:

1) długo

ci klina i odcinka zwalniania na pasie wył

czania mog

nawet o połow

krótsze,

2) mo

e by

stosowany kierunkowy pas wył

czania.

9. Pochylenie podłu

ne i poprzeczne pasa wył

czania oraz jego ukształtowanie w planie

sytuacyjnym, powinny by

dostosowane do jezdni ł

cznicy lub jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej.

§ 96. 1. Wjazd w w

ęź

le typu WA oraz wjazd na drog

klasy A, S lub GP w w

ęź

le typu WB powinny

mie

równoległe pasy wł

czania, z zastrze

eniem ust. 9, umieszczone z prawej strony jezdni

krzy

cych si

dróg.

2. Do pasa wł

czania, o którym mowa w ust. 1, nale

1) odcinek przyspieszania, którego długo

ść

jest mierzona od ko

ca łuku kołowego na ł

cznicy do

pocz

tku klina,

2) klin, na którego długo

ci zanika pas wł

czania.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

3. Pas wł

czania z ł

cznic P1 lub P2 powinien mie

1) odcinek przyspieszania o długo

ci nie mniejszej ni

okre

lona w tabeli:

Ró

nica

Długo

ść

odcinka przyspieszania (m) przy pochyleniu podłu

nym pasa wł

czania

dko

∆

V (km/h)

-5%

-4%

-3%

-2%

190

200

210

230

270

340

390

450

170

180

200

210

250

320

370

430

150

160

180

190

230

290

330

400

130

140

150

160

200

250

290

350

≤

100

110

120

160

200

240

300

Oznaczenia:

∆

V= 0,75 x Vm - Vp

gdzie: Vm - pr

dko

ść

miarodajna drogi w km/h,

Vp - pr

dko

ść

projektowa ł

cznicy w km/h.

2) klin o długo

ci nie mniejszej ni

a) 100 m - je

eli pr

dko

ść

miarodajna drogi jest wi

ksza ni

110 km/h,

b) 75 m - przy pr

dko

ci miarodajnej drogi 110 km/h lub 100 km/h,

c) 50 m - w pozostałych wypadkach.

4. Odcinek przyspieszania, o którym mowa w ust. 3 pkt 1, powinien mie

pas ruchu o szeroko

ci 3,5

m, je

li pr

dko

ść

projektowa drogi jest wi

ksza od 80 km/h, i 3,0 m w pozostałych wypadkach oraz pas

awaryjny o szeroko

ci 2,0 m lub opask

o szeroko

ci co najmniej 0,5 m, w zale

ci od tego, który z

elementów wyst

puje na ł

cznicy.

5. Pas wł

czania, o którym mowa w ust. 3, powinien mie

wspóln

kraw

odcinka pasa o pełnej

szeroko

ci i jezdni drogi klasy A lub S, na długo

ci nie mniejszej ni

250 m przy pr

dko

ci miarodajnej

drogi 130 km/h, nie mniejszej ni

200 m przy pr

dko

ci miarodajnej drogi 110 km/h i nie mniejszej ni

150 m przy pr

dko

ci miarodajnej drogi poni

ej 110 km/h. W odniesieniu do jezdni dróg klas GP i G

wymienione długo

ci nie powinny by

mniejsze ni

odpowiednio 200 m, 150 m i 100 m.

6. Podwójny pas wł

czania z ł

cznicy P3 powinien mie

1) dwa nast

puj

ce po sobie odcinki równoległego wzgl

dem kraw

dzi jezdni drogi pasa wł

czania,

dy o długo

ci nie mniejszej ni

500 m,

2) kliny na ko

cach odcinków, o których mowa w pkt 1, długo

ci nie mniejszej ni

a) 100 m - je

eli pr

dko

ść

miarodajna drogi jest wi

ksza ni

110 km/h,

b) 75 m - przy pr

dko

ci miarodajnej drogi 110 km/h lub 100 km/h,

c) 50 m - w pozostałych wypadkach,

3) szeroko

ść

a) 7,0 m - dwóch pasów ruchu na pierwszym odcinku przyspieszania,
b) 3,5 m - pasa ruchu na drugim odcinku,

4) pas awaryjny o szeroko

ci 2,0 m.

7. Podwójny pas wł

czania z ł

cznicy P3, ze zwi

kszeniem o jeden liczby pasów ruchu na drodze,

powinien mie

1) odcinek równoległego wzgl

dem kraw

dzi jezdni pasa wł

czania, o długo

ci nie mniejszej ni

500 m,

2) klin o długo

ci nie mniejszej ni

a) 100 m - je

eli pr

dko

ść

miarodajna drogi jest wi

ksza ni

110 km/h,

b) 75 m - przy pr

dko

ci miarodajnej drogi 110 km/h lub 100 km/h,

c) 50 m - w pozostałych wypadkach,

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

3) pas ruchu na odcinku przyspieszania o szeroko

ci 3,5 m,

4) pas awaryjny o szeroko

ci 2,0 m.

8. Pochylenie podłu

ne i poprzeczne pasa wł

czania oraz jego ukształtowanie w planie sytuacyjnym

powinny by

dostosowane do pasa ruchu, przy którym si

on znajduje.

9. Pas wł

czania, o którym mowa w ust. 1, powinien by

stosowany, je

eli droga w obr

bie wjazdu

jest dwujezdniowa. W wypadku drogi jednojezdniowej powinien by

stosowany dodatkowy pas ruchu jak

na skrzy

owaniu.

10. Wjazdy na drogi w w

ęź

le typu WC mog

mie

dodatkowe pasy ruchu, które s

ęś

skrzy

owa

na tych drogach.

§ 97. 1. Wjazd na ł

cznic

lub jezdni

zbieraj

co-rozprowadzaj

powinien mie

równoległy pas

wł

czania.

2. Pas wł

czania, o którym mowa w ust. 1, powinien mie

1) odcinek przyspieszania o długo

ci nie mniejszej ni

90 m i szeroko

ci 3,0 m oraz opask

szeroko

ci co najmniej 0,5 m,

2) klin o długo

ci nie mniejszej ni

60 m.

3. W wypadku dobrej widoczno

ci wjazdu, o którym mowa w ust. 1, w w

ęź

le typu WA lub WB,

długo

ci odcinka przyspieszania i klina mog

nawet o połow

krótsze ni

okre

lone w ust. 2.

§ 98. 1. Obszar przeplatania mo

e wyst

powa

na jezdni drogi klasy S i drogach ni

szych klas oraz

na jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej.

2. Na obszarze przeplatania powinna by

zwi

kszona liczba pasów ruchu nie mniej ni

o jeden, na

długo

ci od 100 m do 300 m, odpowiednio do potrzeb i warunków u

ytkowych.

Rozdział 15

Przejazdy drogowe i skrzy

owania z liniami kolejowymi

§ 99. Droga w obr

bie przejazdu drogowego powinna by

tak zaprojektowana i wykonana,

eby nie

ograniczała wła

ciwo

ci technicznych i u

ytkowych drogi, z któr

krzy

uje.

§ 100. Skrzy

owanie drogi z lini

kolejow

powinno by

zaprojektowane i wykonane zgodnie z

przepisami w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada

skrzy

owania linii kolejowych

z drogami publicznymi i ich usytuowanie.

Dział IV

WYPOSA

ENIE TECHNICZNE DRÓG

Rozdział 1

Urz

dzenia odwadniaj

ce oraz odprowadzaj

ce wod

§ 101. 1. Urz

dzenia do powierzchniowego odwodnienia pasa drogowego powinny zapewnia

sprawne odprowadzenie wody.

2. Wymiary urz

dze

odwadniaj

cych drog

ustala si

na podstawie deszczu miarodajnego,

okre

lonego przy prawdopodobie

stwie p pojawienia si

opadów, przy czym prawdopodobie

stwo to

wynosi:

1) p = 10% - na drodze klasy A lub S,
2) p = 20% - na drodze klasy GP,
3) p = 50% - na drodze klasy G lub Z,

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

4) p = 100% - na drodze klasy L lub D.

3. Obliczenia hydrauliczne urz

dze

odwadniaj

cych powinny by

wykonane zgodnie z Polsk

Norm

§ 102. 1. Rowy odwadniaj

ce drog

wykonuje si

w kształcie opływowym, trójk

tnym lub

trapezowym.

2. Rów opływowy stosuje si

na drogach klas A i S, a dopuszcza si

jego stosowanie na drodze

klasy GP wył

cznie w wykopach.

3. Rów opływowy stosuje si

w wykopie, przy kraw

dzi korony drogi, je

eli korpus drogi ma

odwodnienie wgł

bne lub jest wykonany z materiału nie wymagaj

cego odwodnienia wgł

bnego; rów

opływowy powinien by

równie

stosowany przy wysoko

ci skarpy nasypu do 2 m, gdy zachodzi

potrzeba odprowadzenia wody, w wypadku niestosowania skrajnej bariery ochronnej. Szeroko

ść

rowu

opływowego nie powinna by

mniejsza ni

1,5 m, a gł

boko

ść

nie powinna by

ksza ni

1/5 jego

szeroko

ci.

4. Rów trójk

tny stosuje si

na drogach klasy A, S i GP, w szczególno

ci w celu ułatwienia

utrzymania drogi, kiedy wysoko

ść

skarpy nasypu lub wykopu jest mniejsza ni

1,0 m. Pochylenie skarpy

wewn

trznej nie powinno by

ksze ni

1 : 3, skarpy zewn

trznej nie wi

ksze ni

1 : 5, a gł

boko

ść

rowu powinna wynika

ze sposobu odwodnienia korpusu drogi.

5. Rów trapezowy stosuje si

na drogach wszystkich klas, z zastrze

eniem ust. 6, a tak

e jako rów

stokowy. Dno rowu powinno mie

szeroko

ść

co najmniej 0,4 m, a gł

boko

ść

rowu nie powinna by

mniejsza ni

0,5 m, przy czym je

eli górna cz

ęść

korpusu drogi jest odwadniana drenami lub warstw

ods

czaj

, dno rowu powinno by

poni

ej poziomu wylotu drenu, s

czka lub warstwy ods

czaj

cej nie

mniej ni

0,2 m, a na odcinku wododziału nie mniej ni

0,1 m. Pochylenie skarpy rowu nie powinno by

ksze ni

1:1,5 z zastrze

eniem § 42.

6. Rów trapezowy, o którym mowa w ust. 5, dopuszcza si

na drodze klasy A lub S, gdy na koronie

drogi przewiduje si

ustawienie skrajnej bariery ochronnej.

7. Poł

czenie rowów, o których mowa w ust. 1, powinno by

wykonane w sposób płynny.

8. Rów stokowy stosuje si

w celu przej

cia wody powierzchniowej napływaj

cej ze stoku; rów

stokowy powinien by

wykonany co najmniej 3,0 m powy

ej kraw

dzi przeci

cia si

skarpy wykopu z

terenem. Rów ten nie mo

e zmniejsza

stateczno

ci skarpy wykopu. Gdy istnieje obawa,

e rów stokowy

nawodni skarp

wykopu, powinien by

uszczelniony lub odsuni

ty od skarpy wykopu. Pochylenie skarp

rowu stokowego nie powinno by

ksze ni

1 : 1,5.

9. W celu zapewnienia sprawnego odprowadzenia wody nale

y stosowa

pochylenie podłu

ne dna

rowu nie mniejsze ni

0,5%; dopuszcza si

pochylenie dna rowu nie mniejsze ni

0,2% na terenie

płaskim oraz na terenie płaskim o gruntach przepuszczalnych i odcinkach wododziału - nie mniejsze ni

0,1%. Najwi

ksze dopuszczalne pochylenie podłu

ne dna rowu w zale

ci od rodzaju gruntu lub

sposobu umocnienia jego dna okre

la Polska Norma.

§ 103. 1. Urz

dzenie

ciekowe, zwane dalej "

ciekiem", powinno by

stosowane w wypadku, gdy

woda powierzchniowa spowodowałaby uszkodzenie elementów korpusu drogi, oraz na obszarze, z
którego odprowadzenie wody powierzchniowej bezpo

rednio do ziemi lub do odbiornika wody nie jest

dopuszczalne.

cieki mog

stosowane do odwodnienia elementów pasa drogowego, w szczególno

ci:

1) jezdni, pasa awaryjnego, utwardzonego pobocza, opaski, chodnika,

cie

ki rowerowej,

2) pasa dziel

cego,

3) odprowadzenia wody z kraw

dzi korony w wykopie skalistym lub przy

cianie oporowej,

4) umocnienia dna rowu.

2. Ze wzgl

du na cechy u

ytkowe wyró

nia si

nast

puj

cieki:

1) płaskie (przykraw

ęż

nikowe),

2) korytkowe,
3) kryte.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

3. Wody powierzchniowe ze

cieku powinny by

odprowadzone przez studzienki

ciekowe

przykanalikiem do kanalizacji lub w wypadku braku kanalizacji - przykanalikiem do rowu przydro

nego.

4. Dopuszcza si

na drogach klasy G i drogach ni

szych klas odprowadzenie wody do rowu

przydro

nego, o którym mowa w ust. 3,

ciekiem podchodnikowym lub

ciekiem skarpowym.

5. Zako

czenie wylotu przykanalika i

cieku skarpowego, o których mowa w ust. 3 i 4, powinno

chroni

rów przed rozmywaniem.

6. Pochylenie podłu

ne dna

cieku powinno by

nie mniejsze ni

0,5%; na terenie płaskim

dopuszcza si

pochylenie podłu

ne dna

cieku nie mniejsze ni

0,2%. W wypadku gdy

ciek ma

niewystarczaj

ce pochylenie podłu

ne, dopuszcza si

łamanie niwelety dna

cieku w celu zwi

kszenia

pochylenia podłu

nego.

7. Odległo

ść

dzy miejscami odprowadzenia wody ze

cieku powinna by

okre

lona przy

uwzgl

dnieniu ilo

ci wody spływaj

cej z powierzchni zlewni, pochylenia podłu

nego dna

cieku i jego

napełnienia. Przy pochyleniu podłu

nym dna

cieku wynosz

cym 0,2% odległo

ść

ta nie powinna by

ksza ni

50 m.

8. Miejsca odprowadzenia wody, o których mowa w ust. 7, na terenie zabudowy powinny by

umieszczane w szczególno

ci:

1) przed skrzy

owaniem lub przej

ciem dla pieszych od strony napływu wody,

2) w najni

szym miejscu wkl

słego załamania niwelety dna

cieku.

9. Studzienki

ciekowe powinny by

zlokalizowane poza pasem ruchu, opask

, utwardzonym

poboczem lub pasem awaryjnym, cofni

te za kraw

nawierzchni. Przy przebudowie albo remoncie ulic

oraz przy budowie nowych ulic klasy G i ulic ni

szych klas dopuszcza si

lokalizowanie studzienek

ciekowych w jezdni przy kraw

ęż

niku.

§ 104. 1. Urz

dzenia do powierzchniowego odwodnienia placu powinny zapewnia

sprawne

odprowadzenie wody.

2. Plac powinien by

podzielony na zlewnie, z których odprowadzana woda do jednej studzienki

ciekowej nie powinna mie

kszej powierzchni ni

800 m

3. Pochylenie wzdłu

kierunku spływu wody nie powinno by

mniejsze ni

0,4%.

4. Wzdłu

obrze

y zbieraj

cych wod

ze zlewni, o których mowa w ust. 2, nale

y przewidzie

ć ś

cieki

płaskie lub kryte, w których powinny by

usytuowane studzienki

ciekowe.

§ 105. 1. Urz

dzenia do wgł

bnego odwodnienia drogi maj

na celu odprowadzenie wody z podło

korpusu drogowego.

2. Parametry urz

dze

do odwodnienia wgł

bnego drogi powinny by

okre

lone na podstawie bada

gruntowo-wodnych podło

3. Odwodnienie wgł

bne mo

e by

stosowane do:

1) odprowadzenia wody z warstwy ods

czaj

cej i wody przedostaj

cej si

z powierzchni pasa

drogowego do gruntu,

2) obni

enia poziomu wody gruntowej, je

eli spód konstrukcji nawierzchni jest wyniesiony mniej ni

1,0

m nad poziom wody gruntowej.

4. Do obni

enia poziomu wody gruntowej mo

na stosowa

dreny. Dren nale

y umieszcza

, w

zale

ci od potrzeb, pod dnem rowu, dnem

cieku lub w pasie dziel

cym.

5. W wypadku napływu wody gruntowej w wykopie w kierunku korpusu drogi mo

na stosowa

dren

odcinaj

cy. Dren ten od strony korony drogi powinien by

uszczelniony.

6. Je

eli woda gruntowa wypływa na skarp

wykopu, powinien by

stosowany dren skarpowy.

7. Dren powinien by

umieszczony poni

ej gł

boko

ci przemarzania gruntu. Dopuszcza si

wykonanie płytkiego drenu do odprowadzenia wody z warstwy ods

czaj

cej.

8. Spadek podłu

ny drenu powinien by

nie mniejszy ni

0,2%.

§ 106. 1. Kanalizacj

deszczow

wykonuje si

, gdy nie ma mo

liwo

ci odprowadzenia wody za

pomoc

urz

dze

do powierzchniowego odwodnienia lub gdy wymagaj

tego przepisy odr

bne.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Przy usytuowaniu kanalizacji deszczowej w pasie drogowym powinna by

uwzgl

dniona

lokalizacja innych urz

dze

i budowli podziemnych, a tak

e nadziemnych o gł

bokich fundamentach.

3. Kolektor kanalizacji deszczowej powinien by

usytuowany, z zastrze

eniem ust. 4:

1) na dwujezdniowej drodze w pasie dziel

cym lub w innym uzasadnionym technicznie miejscu poza

jezdni

2) na jednojezdniowej drodze pod chodnikiem, pasem zieleni, poboczem lub poza koron

drogi, je

eli

uzasadniaj

to wzgl

dy zagospodarowania pasa drogowego.

4. Na drodze klasy Z i drogach ni

szych klas oraz na przebudowywanym albo remontowanym

odcinku drogi klasy GP lub G na terenie zabudowy dopuszcza si

usytuowanie kolektora kanalizacji

deszczowej pod jezdni

. Studzienki rewizyjne, o których mowa w ust. 7, powinny by

usytuowane w

miejscu najmniej nara

onym na działanie kół pojazdów.

5. Strop kolektora lub przykanalika powinien by

zagł

biony poni

ej gł

boko

ci przemarzania gruntu.

Gdy uzyskanie tego zagł

bienia nie jest mo

liwe, w szczególno

ci ze wzgl

du na zapewnienie

wymaganego pochylenia podłu

nego, nale

y przewidzie

odpowiedni

ich izolacj

rednica kolektora powinna by

ustalona na podstawie ilo

ci wody spływaj

cej z odwadnianej

powierzchni oraz przy zało

eniu,

1) pr

dko

ść

przepływu wody nie powinna by

mniejsza ni

0,5 m/s,

2) najwi

ksza pr

dko

ść

przepływu nie powinna przekroczy

warto

ci dopuszczalnej dla materiału, z

którego kolektor jest wykonany,

3) pochylenie dna kolektora o

rednicy 0,30 m nie powinno by

ksze ni

3,0%, a o

rednicy 1,00 m i

kszej co najwy

ej 1,0%; przy po

rednich

rednicach kolektora jego pochylenie nale

interpolowa

;

rednica kolektora nie powinna by

mniejsza ni

0,30 m, przykanalika za

- 0,15 m.

7. Studzienka rewizyjna powinna by

stosowana, gdy kolektor zmienia kierunek, rozgał

zia si

zmienia

rednic

lub pochylenie podłu

ne. W innych wypadkach studzienki te rozmieszcza si

przy

zachowaniu odległo

ci okre

lonych w Polskiej Normie.

§ 107. 1. Indywidualne rozwi

zania urz

dze

odwadniaj

cych uwzgl

dniaj

ce specyficzne warunki

otoczenia i podło

a mog

stosowane w szczególno

ci na drodze przebiegaj

cej na terenie

chronionym, w niekorzystnych warunkach gruntowo-wodnych, w terenie górskim, na obszarze
osuwiskowym albo na terenie podlegaj

cym wpływom eksploatacji górniczej.

2. Urz

dzenia, o których mowa w ust. 1, to w szczególno

ci:

1) szczelny przekrój poprzeczny korony drogi,
2) szczelny rów odprowadzaj

cy wody powierzchniowe,

3) kanalizacja z elastycznych rur,
4) drena

skarpowy,

5) ekrany iłowe odcinaj

ce dopływ wody,

6) przegrody zmniejszaj

ce pr

dko

ść

przepływu, kaskady, bystrotoki, rynny,

7) dreny pionowe, studnie drenarskie i chłonne.

§ 108. 1. Wody opadowe z pasa drogowego odprowadzane do odbiornika wody lub do ziemi powinny

spełnia

wymagania okre

lone w przepisach dotycz

cych ochrony

rodowiska.

2. Wody z kanalizacji mo

na odprowadza

do odbiornika wody kolektorem lub rowem odpływowym,

przy czym w zale

ci od potrzeb dla oczyszczenia odprowadzanej wody mo

e by

stosowany rów

trawiasty, o pochyleniu podłu

nym dna nie przekraczaj

cym 0,5%, w którym mog

stosowane

przegrody. Woda z kolektora powinna by

odprowadzona do odbiornika wodnego przez urz

dzenia

oczyszczaj

ce.

3. Je

eli nie ma mo

liwo

ci odprowadzenia nie oczyszczonej wody z urz

dze

odwadniaj

cych,

powinno si

stosowa

urz

dzenia zabezpieczaj

rodowisko przed zanieczyszczeniami spływaj

cymi

z drogi.

4. Urz

dzeniami, o których mowa w ust. 3, mog

w szczególno

ci:

1) zbiornik retencyjno-infiltracyjny - gdy zachodzi potrzeba zwolnienia odpływu lub zatrzymania wody,

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2) zbiornik infiltracyjny - gdy grunt do gł

boko

ci 1,5 m poni

ej dna zbiornika zapewnia szybko

ść

filtracji

co najmniej 1,25 cm/h i znajduje si

powy

ej poziomu wody gruntowej,

3) rów infiltracyjny - gdy grunt do gł

boko

ci 1,5 m poni

ej dna rowu zapewnia szybko

ść

filtracji co

najmniej 0,7 cm/h i znajduje si

powy

ej poziomu wody gruntowej,

4) rów trawiasty - gdy jest stosowany samodzielnie lub w poł

czeniu z innymi urz

dzeniami

oczyszczaj

cymi; powinien by

pokryty g

traw

wysoko koszon

, na podło

u o szybko

ci filtracji

co najmniej 1,25 cm/h.

5. Odległo

ść

od zabudowy urz

dze

, o których mowa w ust. 4, nie powinna by

mniejsza ni

8,0 m;

w celu utrzymania sprawno

ci technicznej tych urz

dze

powinien by

zapewniony dojazd.

Rozdział 2

Urz

dzenia o

wietleniowe

§ 109. 1. Droga powinna by

wietlona ze wzgl

dów bezpiecze

stwa ruchu, w szczególno

ci:

1) gdy przebiega przez obszar o

wietlony i wyst

puje zagro

enie ol

nienia uczestników ruchu,

2) w obr

bie w

zła lub skrzy

owania, je

eli jedna z krzy

cych si

dróg jest o

wietlona,

3) na skrzy

owaniu z drog

klasy S,

4) na skrzy

owaniu typu rondo,

5) na skrzy

owaniu skanalizowanym z wyspami w kraw

ęż

nikach - je

eli jest to droga klasy GP,

6) mi

dzy odcinkami o

wietlonymi - je

eli długo

ść

odcinka nie przekracza 500 m,

7) na odcinku przyległym do obiektu mostowego - je

eli obiekt jest o

wietlony,

8) w obr

bie miejsca poboru opłat, zwanego dalej "MPO",

9) na ulicy klasy S,

10) na jednojezdniowej ulicy o czterech i wi

kszej liczbie pasów ruchu,

11) na skrzy

owaniu na terenie zabudowy, przy którym znajduj

budynki u

yteczno

ci publicznej,

przystanki komunikacji zbiorowej,

12) w obr

bie przej

cia dla pieszych i doj

cia do przystanków komunikacji zbiorowej na terenie

zabudowy.

2. Urz

dzenie obsługi podró

nych, pojazdów i przesyłek - miejsce obsługi podró

nych, o którym

mowa w przepisach o drogach publicznych, zwane dalej "MOP", parking dla pojazdów ci

ęż

arowych,

stacja paliw powinny by

wietlone co najmniej w cz

ęś

ci dost

pnej dla uczestników ruchu.

wiatło o

wietlenia nie mo

e zmienia

barwy znaków drogowych.

4. Mi

dzy o

wietlonym a nie o

wietlonym odcinkiem drogi powinna by

wykonana strefa przej

ciowa

o zmniejszaj

cym si

nat

ęż

eniu

wiatła i długo

ci nie mniejszej ni

1) 200 m - na drodze klasy A lub S,
2) 100 m - na drodze klasy GP i drogach ni

szych klas.

5. Słupy

wietleniowe

powinny

tak

usytuowane,

aby

nie

powodowały

zagro

enia

bezpiecze

stwa ruchu i nie ograniczały widoczno

ci. Słupy o

wietleniowe oraz oprawy o

wietleniowe

powinny by

umieszczone poza skrajni

drogi, o której mowa w § 54.

6. Odległo

ść

lica słupa o

wietleniowego nie powinna by

mniejsza ni

1) 1,0 m - od kraw

dzi jezdni nie ograniczonej kraw

ęż

nikami,

2) 0,5 m - od kraw

dzi pasa awaryjnego, pasa postojowego, utwardzonego pobocza lub opaski,

3) 1,0 m - od lica kraw

ęż

nika na drodze klasy S lub GP,

4) 0,5 m - od lica kraw

ęż

nika na drodze klasy G i drogach ni

szych klas,

przy spełnieniu wymaga

, o których mowa w § 130.

7. Wymagania dotycz

ce nat

ęż

enia o

wietlenia i rozmieszczenia punktów

wietlnych okre

la Polska

Norma.

Rozdział 3

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Obiekty i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu

§ 110. 1. Droga w zale

ci od potrzeb mo

e by

wyposa

ona w obiekty i urz

dzenia obsługi

uczestników ruchu. Do obiektów tych i urz

dze

zalicza si

w szczególno

ci MOP, punkty kontroli

samochodów ci

ęż

arowych, MPO, zatoki postojowe, zatoki autobusowe, perony tramwajowe, p

tle

autobusowe, place do zawracania, mijanki, przej

cia dla pieszych.

2. Obiekty i urz

dzenia, o których mowa w ust. 1, mog

znajdowa

w obr

bie korony lub poza

koron

drogi w zale

ci od ich przeznaczenia.

3. Odległo

ść

obiektów budowlanych przeznaczonych do obsługi pojazdów i uczestników ruchu od

kraw

dzi jezdni drogi nie powinna by

mniejsza ni

okre

lona w przepisach o drogach publicznych.

4. Obiekty i inne przeszkody ograniczaj

ce widoczno

ść

powinny by

usytuowane poza wymaganym

polem widoczno

ci, o którym mowa w rozdziale 2 działu VII.

§ 111. 1. Odległo

ść

dzy s

siednimi MOP na drodze klasy A powinna by

nie mniejsza ni

15 km,

a odległo

ść

MOP od przej

cia granicznego - nie mniejsza ni

3,0 km. Przy przebudowie albo remoncie

drogi klasy A, w wypadku istniej

cych obiektów i urz

dze

obsługi uczestników ruchu, dopuszcza si

zmniejszenie do 50% tych odległo

ci.

2. Odległo

ść

dzy s

siednimi MOP na drodze klasy S powinna by

nie mniejsza ni

10 km, a

odległo

ść

MOP od przej

cia granicznego - nie mniejsza ni

1,5 km. Przy przebudowie albo remoncie

drogi klasy S, w wypadku istniej

cych obiektów i urz

dze

obsługi uczestników ruchu, dopuszcza si

zmniejszenie do 50% tych odległo

ci.

§ 112. 1. MOP na drodze klasy A lub S powinien zapewni

obsług

uczestników ruchu w zakresie, o

którym mowa w § 114. Przy przebudowie albo remoncie drogi klasy S dopuszcza si

odr

bne

usytuowanie istniej

cych obiektów i urz

dze

obsługi uczestników ruchu przy dodatkowej jezdni, która

powinna by

poł

czona z jezdni

drogi klasy S jednym wyjazdem i wjazdem.

2. Odległo

ść

dzy wyjazdem i wjazdem z MOP jest okre

lona w § 166 ust. 2.

§ 113. 1. Poł

czenie obiektu lub urz

dzenia obsługi uczestników ruchu z drog

, je

eli nie jest ono

usytuowane bezpo

rednio przy jezdni, powinno by

zapewnione za pomoc

dwu- lub jednokierunkowego

wyjazdu i wjazdu.

2. Wyjazd i wjazd na drog

klasy A lub S z obiektu i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu powinny

zlokalizowane oddzielnie dla ka

dego kierunku ruchu.

3. Na drodze klasy GP i drogach ni

szych klas o dwóch jezdniach oraz na jednojezdniowej drodze o

miarodajnym nat

ęż

eniu ruchu wi

kszym ni

800 P/h, poł

czenie obiektu i urz

dzenia obsługi

uczestników ruchu z drog

powinno by

wykonane oddzielnie dla ka

dego kierunku ruchu.

4. Na jednojezdniowej drodze klasy GP i drogach ni

szych klas o pr

dko

ci miarodajnej powy

ej 70

km/h dopuszcza si

wykonanie wyjazdu i wjazdu na drog

z obiektu i urz

dzenia obsługi uczestników

ruchu dla obu kierunków ruchu po jednej stronie drogi, je

eli nat

ęż

enie miarodajne ruchu nie jest wi

ksze

400 P/h. Przy wi

kszym miarodajnym nat

ęż

eniu ruchu w obr

bie wyjazdu z drogi do tych urz

dze

nale

y zapewni

dodatkowy pas ruchu dla skr

tów w lewo.

5. Na drogach nie wymienionych w ust. 2, 3 i 4 wyjazdy i wjazdy na drog

z obiektu i urz

dzenia

obsługi uczestników ruchu mog

usytuowane dla jednego lub obu kierunków ruchu, je

li nie zagra

to bezpiecze

stwu ruchu.

6. Zatoka autobusowa, niezale

nie od klasy drogi, powinna by

przeznaczona do ruchu w jednym

kierunku.

7. Wyjazd z drogi do obiektu i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu i wjazd na drog

nie mog

usytuowane w miejscach zagra

cych bezpiecze

stwu ruchu drogowego, a w szczególno

ci:

1) w obszarze oddziaływania skrzy

owania lub w

zła,

2) w miejscu, w którym nie jest zapewniona wymagana widoczno

ść

wjazdu na drog

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

3) na odcinku drogi o pochyleniu niwelety wi

kszym ni

4%,

4) nie bli

ej wierzchołka łuku wypukłego ni

wymagana odległo

ść

widoczno

ci na zatrzymanie,

5) na odcinku wyst

powania dodatkowego pasa ruchu.

8. Poł

czenie obiektu i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu do drogi klasy A lub S powinno by

wyposa

one w pasy wył

czania i wł

czania.

9. Poł

czenie obiektu i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu do dwujezdniowych dróg klasy GP i

dróg ni

szych klas powinno by

wyposa

one w dodatkowe pasy ruchu. Warunki techniczne, jakim

powinny odpowiada

dodatkowe pasy ruchu, s

okre

lone w § 66-69.

10. Przedłu

eniem pasa wł

czania powinien by

pas awaryjny, a dodatkowego pasa ruchu -

utwardzone pobocze, o długo

ci nie mniejszej ni

100 m i o szeroko

ci nie mniejszej ni

2,0 m.

§ 114. 1. W celu okre

lenia cech u

ytkowych MOP wyró

nia si

nast

puj

ce ich rodzaje:

1) MOP I - o funkcji wypoczynkowej: wyposa

ony w stanowiska postojowe (parking), jezdnie

manewrowe, urz

dzenia wypoczynkowe, sanitarne i o

wietlenie; dopuszcza si

wyposa

enie w

obiekty małej gastronomii,

2) MOP II - o funkcji wypoczynkowo-usługowej: wyposa

ony w obiekty, o których mowa w pkt 1, oraz w

stacj

paliw,

stanowiska

obsługi

pojazdów,

obiekty

gastronomiczno-handlowe,

informacji

turystycznej,

3) MOP III - o funkcji wypoczynkowej i usługowej: wyposa

ony w obiekty, o których mowa w pkt 2,

obiekty noclegowe oraz w zale

ci od potrzeb w agendy poczty, banku, biur turystycznych, biur

ubezpieczeniowych.

2. MOP I usytuowany naprzeciw MOP II lub MOP III ze wzgl

du na bezpiecze

stwo ruchu nale

poł

czy

bezkolizyjnym przej

ciem dla pieszych.

3. Liczb

stanowisk

postojowych

ęś

parkingowej

nale

okre

indywidualnie

uwzgl

dnieniem w szczególno

redniego dobowego ruchu w roku, wyra

onego w pojazdach na dob

(P/d), zwanego dalej "SDR" i cz

stotliwo

ci wyst

powania MOP oraz ogranicze

wynikaj

cych z oceny

oddziaływania na

rodowisko.

§ 115. 1. Rodzaje MOP, o których mowa w § 114, ustala si

w programie zagospodarowania drogi.

2. W cz

ęś

ci parkingowej MOP, w zale

ci od potrzeb, nale

y wykona

stanowiska do kontroli

technicznej pojazdów oraz stanowiska postojowe dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne.

Wymiary i liczb

stanowisk do kontroli pojazdów ustala si

indywidualnie. Wymagania dotycz

usytuowania stanowisk postojowych dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne okre

la § 160.

3. Na obszarze MOP dopuszcza si

umieszczanie reklam i tablic informacyjnych nie zwi

zanych z

organizacj

ruchu pojazdów, zgodnie z odr

bnymi przepisami.

4. W obr

bie MOP w ka

dym zespole stanowisk postojowych dla samochodów osobowych powinny

zapewnione nie mniej ni

dwa stanowiska postojowe dla samochodów osób niepełnosprawnych,

specjalnie oznakowane i usytuowane blisko wej

ść

do budynków u

yteczno

ci publicznej.

5. Uskok o wysoko

ci od 2 cm do 15 cm mi

dzy chodnikiem a jezdni

lub innym urz

dzeniem

ytkowanym przez osoby niepełnosprawne powinien by

wyposa

ony w ramp

o szeroko

ci co

najmniej 0,90 m i pochyleniu nie wi

kszym ni

15%. Przy uskokach wi

kszych ni

15 cm powinny by

stosowane pochylnie lub schody, z zachowaniem warunków okre

lonych w § 45.

6. MOP powinien by

wyposa

ony w sprz

t i urz

dzenia ochrony przeciwpo

arowej, zgodnie z

warunkami okre

lonymi w przepisach dotycz

cych ochrony przeciwpo

arowej.

7. Wody powierzchniowe i bytowo-gospodarcze odprowadzone z obiektów i urz

dze

obsługi

uczestników ruchu wymagaj

oczyszczenia przed odprowadzeniem ich do odbiorników lub do ziemi,

zgodnie z przepisami o ochronie i kształtowaniu

rodowiska.

§ 116. 1. Wymiary stanowisk postojowych, w zale

ci od ich usytuowania w stosunku do kraw

dzi

jezdni, nie powinny by

mniejsze ni

okre

lone w tabelach:

1) dla samochodów osobowych:

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Rodzaj pojazdu

Usytuowanie

Długo

ść

Szeroko

ść

pod k

tem

(m)

(°)

Samochód osobowy

4,50

2,30

6,00

2,50

Samochód osobowy z przyczep

10,00

2,50

Samochód dla osób niepełnosprawnych

4,50

3,60

Wymiary stanowisk postojowych przy innych k

tach usytuowania w stosunku do kraw

dzi jezdni

powinny by

ustalone z zachowaniem wymiarów podanych dla k

ta 90°.

2) dla samochodów ci

ęż

arowych i autobusów:

Rodzaj pojazdu

Usytuowanie pod

Długo

ść

Szeroko

ść

tem

(m)

(°)

Samochód ci

ęż

arowy

8,00

3,50

15,00

3,00

Autobus

10,00

4,00

19,00

3,00

Samochód ci

ęż

arowy z

19,00

3,50

przyczep

lub członowy

19,00

3,50

30,00

3,00

Stanowiska postojowe samochodów ci

ęż

arowych z przyczepami lub członowych powinny by

wykonane jako przelotowe.

Wymiary stanowisk postojowych przy innych k

tach usytuowania w stosunku do kraw

dzi jezdni

powinny by

ustalone z zachowaniem wymiarów podanych dla k

ta 90°.

2. Szeroko

ść

jezdni manewrowej przy stanowiskach postojowych nie powinna by

mniejsza ni

okre

lono w tabeli:

Rodzaj pojazdu

Usytuowanie stanowiska

Szeroko

ść

jezdni

w stosunku do kraw

dzi jezdni

manewrowej

(°)

(m)*)

Samochód osobowy

5,00

4,00

3,50

3,00

Samochód ci

ęż

arowy

12,00

7,50

6,00

3,50

Autobus

16,00

10,00

7,50

3,50

Przy k

cie innym ni

podany w tabeli powinna by

przyj

ta szeroko

ść

jezdni manewrowej jak dla

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

najbli

szego k

ta wi

kszego.

3. Pozostałe parametry techniczne:

1) jezdni manewrowej nie powinny by

mniejsze ni

okre

lono w tabeli:

Parametr jezdni

Jednostka

Rodzaj pojazdu u

ytkuj

cego jezdni

miary

osobowy

osobowy z

ęż

arowy

przyczep

lub autobus

Szeroko

ść

jezdni jednokierunkowej:

1) bez kraw

ęż

ników

3,00

3,50

4,50

2) w kraw

ęż

nikach

4,50

Promie

łuku:

1) w planie

2) w przekroju podłu

nym:

a) wypukły

250

b) wkl

sły

150

Promie

wewn

trznej kraw

dzi jezdni

6,00

10,00

dko

ść

projektowa

km/h

2) pochylenie stanowisk postojowych nie powinno by

ksze ni

a) 2,5% - je

eli jest to pochylenie podłu

ne,

b) 2,5% - je

eli jest to pochylenie poprzeczne nawierzchni twardej ulepszonej,

c) 3,5% - je

eli jest to pochylenie poprzeczne nawierzchni twardej nie ulepszonej.

§ 117. 1. Zgodnie z przepisami odr

bnymi w odległo

ci nie wi

kszej ni

25 km od przej

cia

granicznego, na którym s

odprawiane samochody ci

ęż

arowe, powinien by

zlokalizowany parking ze

stanowiskami postojowymi dla tych samochodów.

2. Wyjazd i wjazd na drog

z parkingu, o którym mowa w ust. 1, powinny by

wykonane zgodnie z

warunkami okre

lonymi w § 113 ust. 7.

§ 118. 1. Na drodze klasy GP i drogach ni

szych klas, poza terenem zabudowy, dopuszcza si

usytuowanie zatoki postojowej w obr

bie korony drogi, gdy nie ma warunków do wykonania parkingu

poza ni

2. Na drodze zaliczonej do sieci dróg mi

dzynarodowych zgodnie z odr

bnymi przepisami oraz na

drodze o pr

dko

ci miarodajnej nie mniejszej ni

80 km/h, zatoka postojowa powinna by

oddzielona od

jezdni bocznym pasem dziel

cym o szeroko

ci nie mniejszej ni

1,50 m. Boczny pas dziel

cy powinien

odsuni

ty od kraw

dzi jezdni o 0,50 m.

3. Zatoka postojowa powinna mie

co najmniej 2 stanowiska postojowe, a pojazdy stoj

ce w zatoce

nie powinny ogranicza

widoczno

ci urz

dze

drogi maj

cych wpływ na bezpiecze

stwo ruchu.

4. Ustala si

nast

puj

ce parametry zatoki postojowej poza terenem zabudowy:

1) szeroko

ść

zatoki przy jezdni drogi - 3,0 m; w uzasadnionych wypadkach dopuszcza si

szeroko

ść

nie

mniejsz

2,5 m, a za bocznym pasem dziel

cym - szeroko

ść

nie mniejsz

3,5 m,

2) pochylenie podłu

ne jezdni w zatoce nie powinno przekracza

2,5%, a jej pochylenie poprzeczne

powinno by

zgodne z pochyleniem jezdni drogi,

3) skos wyjazdowy z drogi powinien by

nie wi

kszy ni

1 : 3, a skos wjazdowy na drog

- nie wi

kszy

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

1 : 1, wyokr

glone łukami kołowymi.

5. Na ulicy klasy G i ulicach ni

szych klas zatoki postojowe dla samochodów osobowych mo

wykonywa

przy jezdni. W zale

ci od warunków zagospodarowania, miejsca postojowe mog

stosunku do kraw

dzi jezdni równoległe, prostopadłe lub uko

ne. Wymiary i parametry techniczne miejsc

postojowych okre

la § 116.

6. Na nowych ulicach klasy G zatoka postojowa powinna by

oddzielona od jezdni pasem

manewrowym o szeroko

ci nie mniejszej ni

2,5 m.

7. Ustala si

nast

puj

ce parametry zatoki postojowej na terenie zabudowy:

1) szeroko

ść

zatoki przy jezdni od 2,5 m do 4,5 m - w zale

ci od usytuowania miejsc postojowych,

2) pochylenie podłu

ne jezdni nie powinno przekracza

2,5%, a jej pochylenie poprzeczne nie powinno

mniejsze ni

2% i zapewnia

sprawne odprowadzenie wody,

3) skos wyjazdowy i wjazdowy z miejsc postojowych równoległych - powinien by

nie wi

kszy ni

1 : 1,

4) załomy kraw

dzi jezdni powinny by

wyokr

glone łukami o promieniu nie mniejszym ni

2,0 m.

§ 119. 1. Zatok

autobusow

, ze wzgl

du na bezpiecze

stwo ruchu, nale

y usytuowa

1) na prostym w planie odcinku drogi lub na łuku, z zastrze

eniem ust. 6 i 7,

2) za skrzy

owaniem,

3) na drodze jednojezdniowej z przesuni

ciem w kierunku ruchu wzgl

dem zatoki dla kierunku

przeciwnego,

4) na odcinku drogi o pochyleniu podłu

nym nie wi

kszym ni

a) 2,5% - na drogach klasy S i GP,
b) 4,0% - na drogach klasy G i drogach ni

szych klas.

2. Przy przebudowie albo remoncie drogi na terenie zabudowy dopuszcza si

wyj

tkowo inne

usytuowanie zatoki autobusowej ni

okre

lono w ust. 1 pkt 2.

3. Na drodze klasy S mo

na, z uwzgl

dnieniem wymaga

bezpiecze

stwa ruchu, usytuowa

zatok

autobusow

1) przy pasie awaryjnym - na odcinku mi

dzy skrzy

owaniami lub w

złami za bocznym pasem

dziel

cym i poł

czon

z jezdni

drogi pasem wył

czania i wł

czania,

2) w obr

bie w

zła - przy jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej lub jezdni wydzielonej dla autobusów i

poł

czon

z jezdni

drogi pasem wył

czania i wł

czania.

4. Na drodze klasy GP zaliczonej do sieci dróg mi

dzynarodowych, o pr

dko

ci miarodajnej nie

mniejszej ni

100 km/h, zatoka autobusowa powinna by

oddzielona od jezdni bocznym pasem

dziel

cym.

5. Na dwupasowej drodze dwukierunkowej klasy G, Z lub L, gdy przewiduje si

zbiorow

komunikacj

autobusow

i nat

ęż

enie miarodajne ruchu wynosi co najmniej 400 P/h, powinny by

wykonane zatoki autobusowe. Przy przebudowie albo remoncie drogi dopuszcza si

odst

pstwo od

wykonania zatoki, je

eli jest zapewniona wymagana odległo

ść

widoczno

ci na zatrzymanie.

6. Mo

na wykona

zatok

autobusow

po wewn

trznej stronie łuku w planie, je

eli:

1) na terenie zabudowy - jest zapewniona odległo

ść

widoczno

ci na zatrzymanie,

2) poza terenem zabudowy - pr

dko

ść

miarodajna nie jest wi

ksza ni

70 km/h, a widoczno

ść

przed i za

zatok

jest zapewniona na odległo

ść

co najmniej 1,5 raza wi

ksz

wymagana odległo

ść

widoczno

ci na zatrzymanie.

7. Mo

na wykona

zatok

autobusow

po zewn

trznej stronie łuku w planie lub za wierzchołkiem

wypukłego łuku w przekroju podłu

nym, je

eli widoczno

ść

przed zatok

jest zapewniona na odległo

ść

najmniej równ

wymaganej odległo

ci widoczno

ci na zatrzymanie. Zatoka autobusowa na łuku w planie

powinna by

oddzielona od jezdni bocznym pasem dziel

cym.

8. Zatoka autobusowa powinna by

wykonana, z zastrze

eniem ust. 9, o parametrach nie mniejszych

1) długo

ść

kraw

dzi zatrzymania - 20,0 m,

2) szeroko

ść

zatoki przy jezdni - 3,0 m,

3) szeroko

ść

zatoki - 3,5 m, je

eli jest ona oddzielona od jezdni bocznym pasem dziel

cym,

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

4) wyokr

glenie załomów kraw

dzi jezdni łukami o promieniu - 30,0 m,

5) szeroko

ść

peronu - 1,5 m,

6) pochylenie poprzeczne jezdni w zatoce 2,0%, skierowane do kraw

dzi jezdni drogi lub zgodnie z jej

pochyleniem, w zale

ci od warunków odwodnienia.

Skos wyjazdowy z drogi nie powinien by

kszy ni

1 : 8, a skos wjazdowy na drog

nie wi

kszy ni

1 :

9. Dopuszcza si

na ulicach klasy G, L i D inne parametry zatoki autobusowej dostosowane do

wymiarów pojazdów, dla których jest ona przeznaczona.

10. Urz

dzenie dla ochrony pieszych przed warunkami atmosferycznymi (wiata), powinno by

oddzielne dla ka

dego kierunku ruchu i odsuni

te od wewn

trznej kraw

dzi zatoki co najmniej o 1,5 m, a

eli zatoka nie jest wykonywana - nie mniej ni

2,5 m od kraw

dzi jezdni drogi. Urz

dzenie to nie mo

ogranicza

widoczno

ci na drodze i w obr

bie skrzy

owania.

§ 120. 1. Ulica z torowiskiem tramwajowym powinna mie

perony przystanków tramwajowych. Peron

przystanku powinien mie

szeroko

ść

dostosowan

do nat

ęż

enia ruchu pasa

erskiego w godzinie

szczytowej. Przy przebudowie albo remoncie ulicy klasy G i ulic ni

szych klas dopuszcza si

odst

pstwo

od wykonania peronu.

2. Szeroko

ść

peronu, do którego doj

cie jest w poziomie jezdni lub przej

ciem nadziemnym (kładk

powinna by

nie mniejsza ni

3,50 m, a przy doj

ciu do peronu przej

ciem podziemnym - nie mniejsza

4,50 m.

3. Przy przebudowie albo remoncie ulicy klasy G lub Z peron, do którego doj

cie jest w poziomie

jezdni, mo

e mie

szeroko

ść

nie mniejsz

2,0 m, je

eli szeroko

ść

ta jest wystarczaj

ca dla ruchu

pasa

erskiego, o którym mowa w ust. 1. Na peronie o szeroko

ci 2,0 m nie stosuje si

wiaty peronowej.

4. Rampa ł

ca peron z przej

ciem dla pieszych w poziomie jezdni powinna mie

szeroko

ść

równ

peronowi i pochylenie nie wi

ksze ni

8%, dla umo

liwienia korzystania z peronu przez osoby

niepełnosprawne.

5. Długo

ść

peronu powinna by

nie mniejsza ni

30,0 m. Je

eli nat

ęż

enie ruchu poci

gów

tramwajowych na godzin

wynosi wi

cej ni

30, długo

ść

peronu powinna by

wykonana dla dwóch

poci

gów.

6. Peron w stosunku do główki szyny powinien by

wyniesiony nie mniej ni

o 0,1 m.

7. Cz

ęś

ci budowlane urz

dze

technicznych peronu od strony torowiska powinny by

oddalone od

kraw

dzi peronu co najmniej o 0,75 m. Dopuszcza si

przew

ęż

enie do 0,50 m, je

eli w odległo

ci nie

kszej ni

20,0 m od niego jest wn

ka, która zapewnia pas bezpiecze

stwa o szeroko

ci nie mniejszej

0,75 m.

8. Na peronie od strony jezdni nale

y przewidzie

miejsce na ogrodzenie, a w wypadku nowych ulic

klasy G i ulic wy

szych klas - na barier

. Odległo

ść

ogrodzenia lub bariery od kraw

dzi jezdni powinna

wynosi

nie mniej ni

0,5 m, je

eli peron jest obramowany wystaj

cym kraw

ęż

nikiem.

9. Pochylenie poprzeczne peronu powinno zapewnia

sprawne odprowadzenie wody opadowej.

§ 121. 1. Zjazd z drogi do urz

dze

obsługi miejsca widokowego, kultu lub pami

ci narodowej

powinien spełnia

wymagania okre

lone w § 78.

2. Na drodze klasy GP usytuowanie obiektów i urz

dze

, o których mowa w ust. 1, powinno

uniemo

liwia

przekraczanie jezdni tej drogi przez pieszych.

§ 122. 1. Poł

czenie terminalu do odpraw celnych samochodów ci

ęż

arowych z drog

klasy A lub S

powinno by

wykonane przez w

zeł, a w wypadku drogi klasy S dopuszcza si

przez skrzy

owanie.

Poł

czenie to z drog

klasy GP i drogami ni

szych klas powinno by

wykonane przez skrzy

owanie.

2. Na dwupasowej drodze dwukierunkowej mi

dzy granic

a przej

ciem granicznym, je

eli przej

cie

nie jest usytuowane na granicy pa

stwowej, powinien by

wykonany dodatkowy pas ruchu dla stra

granicznej, stra

y po

arnej, słu

b medycznych i słu

b specjalnych.

3. Na odcinku drogi do przej

cia granicznego dopuszcza si

wykonanie dodatkowego pasa

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

postojowego o szeroko

ci nie mniejszej ni

3,0 m, umieszczonego przy jezdni po jej prawej stronie z

zewn

trzn

opask

o szeroko

ci w przedziale 0,5 m - 1,0 m i z gruntowym poboczem o szeroko

ci od

0,75 m do 1,25 m. Długo

ść

dodatkowego pasa postojowego nale

y dostosowa

do wielko

ci nat

ęż

enia

ruchu granicznego, rodzajowej struktury ruchu i sposobu odprawy granicznej.

§ 123. 1. Przy przebudowie albo remoncie drogi klasy S odległo

ść

dzy wyjazdem i wjazdem

siaduj

cych istniej

cych stacji paliw powinna spełnia

warunki okre

lone w § 111 ust. 2 i § 112.

2. Na drodze klasy GP odległo

ść

dzy zjazdami s

siaduj

cych stacji paliw nie powinna by

mniejsza ni

1) 5 km - poza terenem zabudowy,
2) 2 km - na terenie zabudowy.

Zjazdy powinny spełnia

warunki okre

lone w § 113 ust. 3 i 4.

3. Wyjazd i wjazd na drog

klasy S i zjazdy z dróg ni

szych klas do stacji paliw powinny spełnia

warunki okre

lone w § 113 ust. 7.

§ 124. 1. P

tla autobusowa powinna mie

parametry nie mniejsze ni

1) promie

wewn

trznej kraw

dzi jezdni na p

tli - 12,0 m,

2) szeroko

ść

jezdni - 6,0 m,

3) wyokr

glenie załomu kraw

dzi jezdni na p

tli i jezdni drogi - łukiem o promieniu 20,0 m.

2. Peron przy p

tli autobusowej powinien spełnia

wymagania okre

lone w § 119 ust. 8.

3. Wyjazd i wjazd na drog

z p

tli autobusowej powinny spełnia

warunki okre

lone w § 113 ust. 7.

§ 125. 1. W wypadku nieprzelotowego zako

czenia drogi klasy L lub D wykonuje si

plac do

zawracania samochodów.

2. Plac do zawracania samochodów powinien spełnia

nast

puj

ce warunki:

1) dla samochodów osobowych - mie

promie

nie mniejszy ni

6,0 m,

2) dla samochodów ci

ęż

arowych - mie

promie

nie mniejszy ni

9,0 m lub kształt kwadratu o

wymiarach nie mniejszych ni

12,5 m x 12,5 m.

3. Plac do zawracania samochodów mo

e mie

inne wymiary i kształt w planie, je

li b

spełnione

warunki zawracania samochodów, o których mowa w ust. 2.

4. W wypadku gdy droga klasy L lub D jest zaliczona do dróg po

arowych, plac do zawracania

powinien mie

wymiary nie mniejsze ni

20,0 m x 20,0 m.

§ 126. 1. Je

eli ł

czna szeroko

ść

utwardzonej cz

ęś

ci jednopasowej drogi klasy D jest mniejsza ni

5,0 m, powinny by

stosowane mijanki. Odległo

ść

dzy mijankami powinna zapewni

ich wzajemn

widoczno

ść

. Dopuszcza si

stosowanie mijanek na drogach klasy Z i L, je

eli jezdnia jest realizowana

etapowo jako jednopasowa.

2. Mijank

lokalizuje si

1) na prostym w planie odcinku drogi,
2) po zewn

trznej stronie łuku w planie,

3) w obr

bie skrzy

owania jako dodatkowy pas ruchu.

3. Długo

ść

mijanki bez skosów powinna wynosi

nie mniej ni

25,0 m. Całkowita szeroko

ść

jezdni w

obr

bie mijanki powinna by

nie mniejsza ni

5,0 m, a na łuku w planie powi

kszona o warto

ść

poszerzenia. Skosy wyjazdowy i wjazdowy powinny by

nie wi

ksze ni

1 : 2.

4. Pochylenie poprzeczne i podłu

ne jezdni mijanki powinny by

zgodne z pochyleniami jezdni drogi.

Dopuszcza si

wykonanie pochylenia poprzecznego przeciwnego w stosunku do pochylenia jezdni drogi,

eli uzyskuje si

lepsze warunki odwodnienia.

§ 127. 1. Wyró

nia si

nast

puj

ce przej

cia dla pieszych:

1) w poziomie jezdni, z sygnalizacj

ą ś

wietln

lub bez sygnalizacji,

2) bezkolizyjne podziemne (tunel) lub nadziemne (kładka).

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2. Usytuowanie przej

ść

dla pieszych ustala si

w projekcie organizacji ruchu drogi z uwzgl

dnieniem

potrzeb pieszych. Przej

cie dla pieszych umieszcza si

1) w obr

bie skrzy

owania,

2) mi

dzy skrzy

owaniami,

3) w miejscu przeci

cia samodzielnego ci

gu pieszego z drog

3. Na drodze klasy A lub S powinny by

bezkolizyjne przej

cia dla pieszych. Na drodze klasy S

dopuszcza si

przej

cia dla pieszych w poziomie jezdni, je

eli:

1) droga jest budowana etapowo,
2) na skrzy

owaniu jest sygnalizacja

wietlna.

4. Na ulicy klasy GP, G lub Z przej

cia dla pieszych powinny by

usytuowane w odległo

ciach nie

mniejszych ni

100 m, je

eli nie ma sygnalizacji

wietlnej.

5. Odległo

ść

przej

cia dla pieszych z sygnalizacj

ą ś

wietln

od skrzy

owania lub s

siedniego

przej

cia dla pieszych z sygnalizacj

ą ś

wietln

nie powinna by

mniejsza ni

a) na ulicy klasy GP - 600 m,
b) na ulicy klasy G - 400 m,
c) na ulicy klasy Z - 200 m.

6. Przy przebudowie albo remoncie ulic klasy G i Z dopuszcza si

w uzasadnionych wypadkach

zmniejszenie odległo

ci, o których mowa w ust. 5, do 50%.

7. Na drodze klasy GP i drogach ni

szych klas, poza terenem zabudowy, przej

cia dla pieszych

powinny by

usytuowane z uwzgl

dnieniem bezpiecze

stwa ruchu:

1) w obr

bie skrzy

owa

2) mi

dzy skrzy

owaniami w ci

gu pieszych, przy zapewnieniu widoczno

ci przej

cia z odległo

ci nie

mniejszej ni

wymagana odległo

ść

widoczno

ci na zatrzymanie.

8. Szeroko

ść

przej

cia dla pieszych w poziomie jezdni nie powinna by

mniejsza ni

4,0 m.

9. Na przej

ciu dla pieszych powinna by

umieszczona wyspa dziel

ca jezdni

ograniczona

kraw

ęż

nikami o szeroko

ci nie mniejszej ni

2,0 m, w szczególno

ci:

1) na jezdni dwukierunkowej mi

dzy skrzy

owaniami, o liczbie pasów co najmniej 4,

2) na skrzy

owaniu bez wyspy dziel

cej kierunki ruchu, je

eli liczba pasów ruchu wynosi co najmniej 4,

3) mi

dzy jezdni

a torowiskiem, w wypadku wydzielonego torowiska tramwajowego,

4) na odcinku drogi dwupasowej z uspokojeniem ruchu.

10. Przej

cie dla pieszych w obr

bie wyspy albo pasa dziel

cego powinno by

w poziomie jezdni.

Dopuszcza si

wykonanie rampy na szeroko

ci przej

cia o pochyleniu nie wi

kszym ni

15%.

Wyniesienie kraw

ęż

nika wyspy albo pasa dziel

cego na przej

ciu dla pieszych nie powinno by

ksze

2 cm.

11. W obr

bie przej

cia dla pieszych, na poł

czeniu chodnika z jezdni

, nale

y wykona

ramp

szeroko

ci nie mniejszej ni

0,9 m i pochyleniu nie wi

kszym ni

15%.

12. Szeroko

ść

bezkolizyjnego przej

cia dla pieszych nie powinna by

mniejsza ni

1) 3,0 m - je

eli jest to przej

cie nadziemne,

2) 4,5 m - je

eli jest to przej

cie podziemne.

13. Doj

cie do bezkolizyjnego przej

cia dla pieszych powinno by

wyposa

one w pochylnie, je

eli

przej

cie dostosowane do osób niepełnosprawnych jest w odległo

ci wi

kszej ni

200 m. Warunki

techniczne pochylni s

okre

lone w § 45.

14. Na drodze poza terenem zabudowy doj

cie do bezkolizyjnego przej

cia dla pieszych mo

e by

wyposa

one w schody na zasadach okre

lonych w warunkach technicznych, jakim powinny odpowiada

drogowe obiekty in

ynierskie i ich usytuowanie, przy czym szeroko

ść

schodów dwukierunkowych nie

powinna by

mniejsza ni

2 m.

15. W wypadku intensywnego ruchu pieszych dopuszcza si

stosowanie ruchomych pochylni i

schodów.

Rozdział 4

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Urz

dzenia techniczne drogi

§ 128. Na drodze powinno by

przewidziane miejsce na urz

dzenia techniczne okre

lone w

odr

bnych przepisach, w taki sposób, aby gwarantowało to bezpieczne korzystanie z drogi.

§ 129 1. Na drodze, w tym na ł

cznicy w

zła lub jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej, powinno si

stosowa

bariery ochronne, zwane dalej "barierami", z uwzgl

dnieniem zasad okre

lonych w ust. 2 i 3.

2. Odległo

ść

lica prowadnicy stalowej bariery lub podstawy betonowej bariery pełnej powinna

wynosi

nie mniej ni

1) 0,50 m - licz

c od kraw

dzi pasa awaryjnego albo utwardzonego pobocza,

2) 1,00 m - licz

c od kraw

dzi pasa ruchu drogi klasy Z i dróg wy

szych klas,

3) 0,75 m - licz

c od kraw

dzi pasa ruchu drogi klasy L lub D.

3. Dopuszcza si

odległo

ść

lica prowadnicy stalowej bariery lub podstawy betonowej bariery pełnej

od kraw

dzi pasa ruchu 0,5 m, je

eli na kraw

dzi pasa ruchu znajduje si

kraw

ęż

nik o wysoko

ci co

najmniej 0,12 m.

§ 130. 1. Bariera skrajna na drodze klasy A lub S powinna by

stosowana w wypadku, gdy:

1) wysoko

ść

nasypu, mierzona na kraw

dzi korony drogi, jest wi

ksza ni

2,00 m, a nachylenie skarpy

jest wi

ksze ni

1 : 3,

2) u podnó

a nasypu znajduje si

obiekt lub przeszkoda niebezpieczna dla uczestników ruchu,

3) nasyp jest ograniczony

cian

oporow

, której wysoko

ść

jest wi

ksza ni

1,50 m,

4) przy kraw

dzi korony drogi znajduje si

obiekt lub przeszkoda, której odległo

ść

od kraw

dzi pasa

awaryjnego jest mniejsza ni

1,25 m lub od kraw

dzi pasa ruchu mniejsza ni

3,50 m,

5) na zewn

trznej stronie łuku w planie, w odległo

ci mniejszej ni

1,50 m od kraw

dzi korony drogi,

e wyst

zagro

enie dla uczestników ruchu,

6) w odległo

ci od kraw

dzi pasa ruchu mniejszej ni

15,00 m znajduje si

tor kolejowy lub tramwajowy

w poziomie drogi, w wykopie albo na nasypie ni

szym ni

1,80 m.

2. Bariera na pasie dziel

cym na drodze klasy A lub S powinna by

stosowana w wypadku, gdy:

1) szeroko

ść

pasa dziel

cego z opaskami jest mniejsza ni

6,00 m,

2) na pasie dziel

cym znajduje si

obiekt lub przeszkoda, której odległo

ść

od kraw

dzi pasa ruchu jest

mniejsza ni

3,50 m,

3) po przeciwnych stronach drogi s

usytuowane obiekty i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu.

3. Bariera skrajna na drodze klasy GP i drogach ni

szych klas powinna by

stosowana w wypadku

gdy:

1) wysoko

ść

nasypu, mierzona od kraw

dzi korony drogi, jest wi

ksza ni

3,50 m i nachylenie skarpy

jest wi

ksze ni

1 : 3,

2) u podnó

a nasypu znajduje si

obiekt lub przeszkoda niebezpieczna dla uczestników ruchu,

3) nasyp jest ograniczony

cian

oporow

, której wysoko

ść

jest wi

ksza ni

1,50 m,

4) przy kraw

dzi korony drogi znajduje si

obiekt lub przeszkoda, z wył

czeniem słupów

wietleniowych na drodze klasy G i drogach klas ni

szych, której odległo

ść

od kraw

dzi

utwardzonego pobocza jest mniejsza ni

1,25 m lub od kraw

dzi pasa ruchu mniejsza ni

2,00 m,

5) w odległo

ci od kraw

dzi pasa ruchu mniejszej ni

10,00 m, znajduje si

w szczególno

ci zalew,

urwisko, tor kolejowy lub tramwajowy, w poziomie drogi, w wykopie albo na nasypie ni

szym ni

1,80

4. Bariera na pasie dziel

cym drogi klasy GP i drogach ni

szych klas powinna by

stosowana w

wypadku, gdy:

1) na pasie dziel

cym znajduje si

obiekt lub przeszkoda, z wył

czeniem słupów o

wietleniowych na

drodze klasy G i drogach klas ni

szych, których odległo

ść

od kraw

dzi pasa ruchu jest mniejsza ni

2,50 m,

2) w obr

bie łuku w planie, skrzy

owania i w

zła wymagaj

tego warunki bezpiecze

stwa.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

5. Bariera betonowa pełna mo

e by

stosowana w szczególno

ci:

1) na w

skim pasie dziel

cym,

2) jako bariera osłonowa przy obiekcie i przeszkodzie,
3) jako bariera skrajna w tunelu i przy

cianie oporowej,

4) na odcinku drogi niebezpiecznym dla uczestników ruchu.

6. Bariera od strony najazdu powinna by

zako

czona odcinkiem najazdowym, nachylonym do

powierzchni korony drogi.

7. Dopuszcza si

stosowanie bariery z elementami por

czy w celu oddzielenia ruchu pieszych od

ruchu pojazdów.

§ 131. 1. W szczególnie niebezpiecznych miejscach powinno by

przewidziane miejsce na

umieszczenie osłon energochłonnych.

2. Lico osłony energochłonnej w stosunku do kraw

dzi jezdni, pasa awaryjnego lub utwardzonego

pobocza powinno znajdowa

w odległo

ci okre

lonej dla barier w § 129 ust. 2 i 3.

§ 132. 1. Na drodze, w zale

ci od potrzeb, mo

na przewidzie

miejsce na ogrodzenie drogi i inne

urz

dzenia zabezpieczaj

ce przed wkroczeniem zwierz

t na drog

2. Ogrodzenie drogi mo

e by

stosowane w szczególno

ci:

1) obustronnie na całej długo

ci,

2) odcinkowo, jedno- lub dwustronnie, w obr

bie naturalnego ci

gu migracyjnego dzikiej zwierzyny lub

innego potencjalnego zagro

enia dla uczestników ruchu.

3. Do ogrodzenia drogi zalicza si

1) siatk

o konstrukcji dostosowanej do rodzaju zagro

enia, o którym mowa w ust. 2 pkt 2,

2) wał ziemny z ekranem lub ekran słu

żą

cy ochronie

rodowiska.

4. Ogrodzenie drogi powinno by

zlokalizowane nie bli

ej ni

1) 0,75 m - od granicy pasa drogowego i co najmniej 1,00 m od kraw

dzi skarpy nasypu lub skarpy

wykopu; dopuszcza si

zmniejszenie tych odległo

ci na drodze klasy GP i drogach ni

szych klas do

0,50 m od granicy pasa drogowego i do 0,5 m od kraw

dzi skarpy nasypu lub skarpy wykopu,

2) 1,50 m - od kraw

dzi pasa ruchu oraz 1,00 m od pasa awaryjnego, utwardzonego pobocza lub

opaski.

§ 133. Na drodze, w zale

ci od potrzeb, powinno by

przewidziane miejsce na urz

dzenia

zabezpieczaj

ce ruch pieszych przed zagro

eniem, na jakie mog

nara

eni przy korzystaniu z drogi.

Warunki techniczne, jakim powinny odpowiada

te urz

dzenia, oraz ich usytuowanie s

okre

lone w

przepisach odr

bnych dotycz

cych urz

dze

bezpiecze

stwa ruchu.

§ 134. 1. W zale

ci od potrzeb powinny by

przewidziane miejsce na osłony przeciwol

nieniowe

na nie o

wietlonych odcinkach drogi klasy GP i dróg wy

szych klas w celu zapewnienia uczestnikom

ruchu ochrony przed

wiatłem padaj

cym z przeciwnego kierunku ruchu lub stałego o

wietlenia

obiektów.

2. Osłony przeciwol

nieniowe powinny :

1) przeciwdziała

nieniu, na wysoko

ci 1,0 m nad powierzchni

jezdni,

2) zapewni

osłon

na całym zagro

onym ol

nieniem odcinku drogi.

3. Osłony przeciwol

nieniowe nie powinny:

1) ogranicza

widoczno

ci,

2) narusza

skrajni drogi,

3) powodowa

zagro

enia bezpiecze

stwa ruchu,

4) powodowa

nie

ania drogi.

4. Osłony przeciwol

nieniowe mog

usytuowane w szczególno

ci:

1) mi

dzy jezdniami dla przeciwnych kierunków ruchu na odcinku zagro

onym ol

nieniem, w obr

bie

zła, na łuku w planie przy pochyleniu podłu

nym drogi do 2%, na którym odchylenie osi tego łuku

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

od stycznej w odległo

ci równej wymaganej widoczno

ci na zatrzymanie jest wi

ksze ni

szeroko

ść

pasa dziel

cego zwi

kszona o 2,0 m,

2) wzdłu

cznicy przylegaj

cej do drogi w w

ęź

le, na której ruch pojazdów jest przeciwny do kierunku

ruchu na drodze,

3) mi

dzy równolegle przebiegaj

cymi drogami lub mi

dzy drog

a torem kolejowym,

4) mi

dzy jezdni

drogi a urz

dzeniem obsługi uczestników ruchu, na którym ruch pojazdów widoczny z

drogi odbywa si

w przeciwnym kierunku,

5) w obr

bie obiektów stałych, których o

wietlenie powoduje ol

nienie na drodze.

5. Jako osłony przeciwol

nieniowe mog

stosowane w szczególno

ci:

1) krzewy lub drzewa,
2) urz

dzenia wykonane z materiałów naturalnych lub sztucznych,

3) sztuczne formy terenowe, wały ziemne.

§ 135. 1. Osłony przeciwwietrzne powinny by

stosowane na odcinku drogi o pr

dko

ci projektowej

nie mniejszej ni

70 km/h, nara

onym na działanie silnych wiatrów bocznych, mog

cych zagra

bezpiecze

stwu ruchu, a w szczególno

ci na dojazdach do mostu, przy przekraczaniu dolin i w

wozów.

2. Osłon

przeciwwietrzn

mog

w szczególno

ci urz

dzenia, o których mowa w § 134 ust. 5.

3. Rodzaj i miejsce zastosowania osłon przeciwwietrznych powinny by

okre

lone z uwzgl

dnieniem

siły, kierunku i cz

stotliwo

ci wiatru.

§ 136. 1. Stały objazd awaryjny mo

na wykona

, w zale

ci od potrzeb, w celu omini

cia wiaduktu

drogowego w ci

gu drogi klasy GP i dróg wy

szych klas lub przy wiadukcie na drodze, któr

wyznaczono

dla ruchu pojazdów ponadnormatywnych albo na drodze specjalnego znaczenia.

2. Odległo

ść

stałego objazdu awaryjnego od wiaduktu nie powinna by

mniejsza ni

50 m, przy czym

skrzy

owania i przeci

cia z innymi trasami komunikacyjnymi w ci

gu tego objazdu powinny by

jednopoziomowe.

3. Parametry techniczne stałego objazdu awaryjnego powinny odpowiada

drodze klasy G.

Dopuszcza si

wykonanie stałego objazdu awaryjnego o parametrach drogi klasy Z, je

eli SDR nie

przekracza 4 000 P/d.

§ 137. 1. Objazd tymczasowy mo

na wykona

, w zale

ci od potrzeb, przy przebudowie albo

remoncie drogi lub obiektu in

ynierskiego oraz w wypadku umieszczenia w korpusie drogi infrastruktury

technicznej nie zwi

zanej z drog

2. Objazd tymczasowy wykonuje si

w zale

ci od technologii wykonywanych robót, czasu trwania

i nat

ęż

enia ruchu:

1) na cz

ęś

ci korony drogi,

2) na jednej jezdni drogi dwujezdniowej,
3) w pasie drogowym lub poza pasem na przyległym do drogi terenie,
4) po trasie zast

pczej wykorzystuj

cej istniej

sie

drogow

3. Na obje

dzie tymczasowym, o którym mowa w ust. 2 pkt 3 i 4, pr

dko

ść

projektowa nie powinna

mniejsza ni

40 km/h.

4. Długo

ść

objazdu tymczasowego, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, nie powinna by

ksza ni

1) 300 m - przy ruchu dwukierunkowym,
2) 150 m - przy ruchu wahadłowym,
3) 5.000 m - przy zamkni

ciu jednej jezdni drogi dwujezdniowej.

5. Szeroko

ść

jezdni objazdu tymczasowego nie powinna by

mniejsza ni

1) w wypadku drogi klasy GP lub S:

a) 3,00 m - przy jednym pasie ruchu,
b) 6,00 m - przy ruchu dwukierunkowym,

2) w wypadku drogi klasy G i dróg ni

szych klas:

a) 2,75 m - przy jednym pasie ruchu,

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

b) 5,50 m - przy ruchu dwukierunkowym.

§ 138. 1. Na drodze, w zale

ci od potrzeb, powinno si

przewidzie

miejsce na:

1) znaki drogowe oraz słupki prowadz

ce na kraw

dzi korony i w pasie dziel

cym drogi,

2) słupki przeszkodowe,
3) sygnalizatory wiatru, mgły, gołoledzi,
4) urz

dzenia do pomiaru, sterowania i kontroli ruchu.

2. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiada

urz

dzenia, o których mowa w ust. 1, okre

laj

przepisy w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

§ 139. 1. W pasie drogowym drogi klasy A, w zale

ci od potrzeb, mo

e by

usytuowany pas

technologiczny, po obu lub po jednej stronie drogi, przeznaczony do utrzymania drogi, a tak

e do

umieszczenia podziemnej infrastruktury technicznej.

2. Pas technologiczny w cz

ęś

ci przeznaczonej do ruchu pojazdów jednostek utrzymania drogi klasy

A powinien by

utwardzony.

3. Usytuowanie pasa technologicznego nie powinno powodowa

obni

enia cech u

ytkowych drogi

klasy A.

Rozdział 5

Infrastruktura techniczna w pasie drogowym nie zwi

zana z drog

§ 140. 1. Umieszczenie w pasie drogowym urz

dze

infrastruktury technicznej nie zwi

zanej z

drog

, zwanej dalej "infrastruktur

", nie mo

e narusza

elementów technicznych drogi oraz nie mo

przyczynia

do czasowego lub trwałego zagro

enia bezpiecze

stwa ruchu albo zmniejszenia

warto

ci u

ytkowej drogi.

2. Infrastruktur

, o której mowa w ust. 1, stanowi

w szczególno

ci:

1) linie elektroenergetyczne wysokiego i niskiego napi

cia oraz linie telekomunikacyjne,

2) przewody kanalizacyjne nie słu

żą

ce do odwodnienia drogi, gazowe, ciepłownicze i wodoci

gowe,

3) urz

dzenia wodnych melioracji,

4) urz

dzenia podziemne specjalnego przeznaczenia,

5) ci

gi transportowe.

3. Infrastruktura liniowa przebiegaj

ca poprzecznie nad drog

nie mo

e naruszy

skrajni drogi.

Urz

dzenie oddziałuj

ce niekorzystnie na uczestników ruchu powinno by

odpowiednio zabezpieczone.

4. Podziemna budowla liniowa przebiegaj

ca poprzecznie przez drog

nie mo

e zmniejsza

stateczno

ci i no

ci podło

a oraz nawierzchni drogi, naruszy

urz

dze

odwadniaj

cych i innych

podziemnych urz

dze

drogi.

5. Podziemna budowla dla infrastruktury powinna spełnia

wymagania okre

lone w warunkach

technicznych, jakim powinny odpowiada

drogowe obiekty in

ynierskie i ich usytuowanie.

6. Budowla liniowa przecinaj

ca poprzecznie drog

lub usytuowana wzdłu

drogi, powinna by

wykonana w taki sposób, aby nie ograniczała mo

liwo

ci przebudowy albo remontu drogi.

7. Infrastruktura liniowa napowietrzna i podziemna przebiegaj

ca wzdłu

drogi poza terenem

zabudowy powinna by

usytuowana poza pasem drogowym, w taki sposób, aby:

1) nie wpływała ujemnie na system korzeniowy drzew rosn

cych w pasie drogowym,

2) wykopy pod t

infrastruktur

nie naruszały granicy pasa drogowego.

8. Usytuowanie infrastruktury w ulicy powinno uwzgl

dnia

planowan

docelow

realizacj

ulicy.

Nowa infrastruktura podziemna nie powinna by

usytuowana pod jezdni

istniej

i docelow

9. Infrastruktura powinna by

lokalizowana w odległo

ciach od drogi okre

lonych w przepisach o

drogach publicznych.

Dział V

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

ŚĆ

I STATECZNO

ŚĆ

DROGOWYCH BUDOWLI ZIEMNYCH ORAZ KONSTRUKCJI

NAWIERZCHNI DRÓG

Rozdział 1

Wymagania ogólne

§ 141. 1. Konstrukcja drogowej budowli ziemnej oraz konstrukcja nawierzchni drogi, rozumiane jako

warstwa lub zespół warstw, powinny by

projektowane i wykonane w taki sposób, aby:

1) przenosiły wszystkie oddziaływania i wpływy mog

ce wyst

powa

podczas budowy i podczas

ytkowania drogi, je

li nie s

przekraczane dopuszczalne naciski osi pojazdu na nawierzchni

2) miały trwało

ść

co najmniej równ

okresowi u

ytkowania okre

lonemu w dokumentacji projektowej,

pod warunkiem wykonania czynno

ci wynikaj

cych z rodzaju wbudowanych materiałów, kosztów

ytkowania i zasad utrzymania nawierzchni,

3) nie uległy zniszczeniu w stopniu nieproporcjonalnym do jego przyczyny.

2. Rozró

nia si

nast

puj

ce nawierzchnie:

1) jezdni: nawierzchnie zasadniczych i dodatkowych pasów ruchu, pasów awaryjnych, pasów wł

czania

i wył

czania, ł

cznicy, MOP, placu, opaski, utwardzonych poboczy, przystanku autobusowego na

pasach ruchu i w zatoce, drogi w strefie zamieszkania oraz jezdni manewrowej,

2) przeznaczone do postoju pojazdów: nawierzchnie stanowisk, pasów i zatok postojowych,
3) przeznaczone do ruchu pieszych i rowerów: nawierzchnie chodnika i

cie

ki rowerowej.

3. Nawierzchnie

MPO

SPO

powinny

spełnia

wymagania

okre

lone

przepisach

techniczno-budowlanych dotycz

cych autostrad płatnych.

§ 142. Wymagania okre

lone w § 141 ust. 1 uznaje si

za zachowane, je

eli równocze

nie:

1) s

spełnione warunki okre

lone w niniejszym rozporz

dzeniu, zapewniaj

ce nieprzekroczenie

stanów granicznych no

ci i stanów granicznych przydatno

ci do u

ytkowania w ka

dym z

elementów oraz w całej konstrukcji budowli ziemnej i nawierzchni drogi,

2) wbudowywane materiały i wyroby spełniaj

wymagania Polskich Norm i specyfikacji robót

drogowych.

Rozdział 2

Drogowa budowla ziemna

§ 143. W celu prawidłowego zaprojektowania i wykonania drogowej budowli ziemnej powinny by

przeprowadzone badania geologiczne i geotechniczne gruntów, zgodnie z wymaganiami okre

lonymi w

Polskich Normach i przepisach szczególnych. Szczegółowy sposób bada

okre

la zał

cznik nr 4.

§ 144. 1. Sprawdzenie ogólnej stateczno

ci skarp, zboczy oraz

cian oporowych, a tak

e no

podło

a budowli ziemnej powinno by

wykonywane zgodnie z Polskimi Normami, przepisami odr

bnymi

oraz zał

cznikiem nr 4.

2. Pochylenia skarp nasypów i wykopów powinny by

zgodne z wymaganiami, o których mowa w §

42. Wska

niki stateczno

ci skarp i zboczy okre

lane indywidualnie metodami podanymi w Polskich

Normach nie powinny by

mniejsze ni

1,5. Przy sprawdzaniu ogólnej stateczno

ciany oporowej i

uskoku naziomu, lub w wypadku wyst

pienia osuwiska zbocza ł

cznie ze

cian

oporow

, wymagane

wska

niki stateczno

ci powinny by

przyjmowane według Polskich Norm.

3. Budowla ziemna powinna by

tak zaprojektowana, aby dopuszczalne osiadania eksploatacyjne

powierzchni korpusu nasypu i podło

a drogowej budowli ziemnej nie przekraczały warto

ci okre

lonych

w zał

czniku nr 4. Obliczenia osiadania nasypu i podło

a budowli ziemnej mog

pomini

te, je

li do

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

gł

boko

ci strefy aktywnej, okre

lonej zgodnie z Polsk

Norm

, wyst

puj

grunty:

1) skaliste i kamieniste,
2) niespoiste (drobnoziarniste i gruboziarniste w stanie

rednio zag

szczonym, zag

szczonym lub

bardzo zag

szczonym),

3) spoiste w stanie zwartym, półzwartym i twardoplastycznym.

4. W wypadku posadowienia nasypu na gruntach bardzo

liwych konstrukcja drogowej budowli

ziemnej powinna by

sprawdzona obliczeniowo.

5. Sprawdzenie stanów granicznych przydatno

ci do u

ytkowania drogowej budowli ziemnej, których

przekroczenie uniemo

liwia eksploatowanie budowli ziemnej na skutek jej odkształce

, przemieszcze

lub drga

, powinno by

wykonywane zgodnie z Polsk

Norm

6. Parametry stanu granicznego przydatno

ci do u

ytkowania

cian oporowych okre

la Polska

Norma.

§ 145. Drogowa budowla ziemna oraz

ciany oporowe powinny by

odwadniane.

§ 146. Na

terenie

podlegaj

cym

wpływom

eksploatacji

górniczej

powinny

stosowane

zabezpieczenia drogowej budowli ziemnej, odpowiednio do kategorii terenu górniczego, okre

lonej w

przepisach odr

bnych.

§ 147. Rozbudowa lub przebudowa drogowej budowli ziemnej powinna by

poprzedzona ocen

jej

stanu technicznego.

Rozdział 3

Konstrukcja nawierzchni drogi

§ 148. Nawierzchnia jezdni powinna by

tak projektowana, aby stan graniczny no

ci i

przydatno

ci do u

ytkowania nie był przekraczany w okresach eksploatacji krótszych ni

okre

lone w

zał

czniku nr 5.

§ 149. 1. Stany graniczne no

ci nawierzchni jezdni i nawierzchni przeznaczonych do postoju

pojazdów uwa

a si

za przekroczone, je

eli:

1) konstrukcja nawierzchni osi

ła stan zm

czenia, w którym warto

ść

zast

pczego modułu

spr

ęż

ysto

ci nawierzchni stanowi mniej ni

50% warto

ci pocz

tkowej,

2) nie mniej ni

20% powierzchni jest pokryte p

kni

ciami zm

czeniowymi o rozwarto

ci wi

kszej ni

mm.

ść

nawierzchni ocenia si

na podstawie ugi

ęć

; na drogach klasy L i D dopuszcza si

wykonanie

oceny wył

cznie na podstawie stanu sp

2. Stany graniczne przydatno

ci do u

ytkowania uwa

a si

za przekroczone, je

eli powstały

uszkodzenia uniemo

liwiaj

ce bezpieczne u

ytkowanie nawierzchni w rozumieniu § 171 i 172.

§ 150. 1. W projekcie nowej albo przebudowywanej konstrukcji nawierzchni jezdni powinna by

uwzgl

dniona prognoza nat

ęż

enia ruchu. Jako podstaw

obliczenia nat

ęż

enia ruchu przyjmuje si

1) wyniki ostatniego pomiaru generalnego albo wyniki specjalnie przeprowadzonych pomiarów,

dotycz

ce nat

ęż

enia ruchu, struktury rodzajowej pojazdów oraz wska

ników wzrostu,

2) wyniki prognoz wykorzystuj

ce modelowanie ruchu, w szczególno

ci dla nowych dróg.

2. W strukturze rodzajowej ruchu, dla celów wymiarowania nawierzchni jezdni, powinny by

uwzgl

dnione co najmniej nast

puj

ce kategorie pojazdów:

1) samochody ci

ęż

arowe bez przyczep,

2) pojazdy członowe (samochody ci

ęż

arowe z przyczepami, ci

gniki siodłowe z naczepami),

3) autobusy.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

§ 151. 1. Dopuszczalne naciski pojedynczej osi pojazdu na nawierzchni

jezdni i nawierzchni

przeznaczon

do postoju pojazdów okre

la tabela:

Klasa drogi, elementy drogi

Dopuszczalny nacisk osi pojazdu (kN)

A, S

115

115, 100

G, Z, L, D

100, 80

Pas ruchu i zatoka w rejonie przystanku

100

autobusowego

Stanowiska postojowe, pasy i zatoki

115, 80

postojowe

Dopuszcza si

przy przebudowie albo remoncie drogi.

Stanowiska postojowe przeznaczone dla pojazdów o ci

ęż

arze całkowitym nie wi

kszym ni

2.500

kG.

2. Sposób ustalenia obci

ąż

enia ruchem okre

la zał

cznik nr 5.

§ 152. 1. Konstrukcja nawierzchni jezdni drogi klasy A lub S powinna by

projektowana

indywidualnie.

2. Zalecane konstrukcje nawierzchni jezdni dróg pozostałych klas, nawierzchni przeznaczonych do

postoju pojazdów oraz ruchu pieszych i rowerów okre

la zał

cznik nr 5.

3. Konstrukcja nawierzchni poszerzenia jezdni oraz utwardzonych poboczy powinna by

taka jak

pasów ruchu.

4. Nawierzchnia betonowa powinna by

projektowana indywidualnie, z wyj

tkiem nawierzchni

przystanków okre

lonych w zał

czniku nr 5.

5. Nawierzchnia przebudowywanej drogi powinna by

projektowana indywidualnie.

§ 153. Na terenie podlegaj

cym wpływom eksploatacji górniczej nawierzchnie powinny by

projektowane indywidualnie, odpowiednio do kategorii terenu górniczego, okre

lonej w przepisach

odr

bnych.

§ 154. Przebudowa i remont nawierzchni drogi powinny by

poprzedzone ocen

stanu technicznego

konstrukcji nawierzchni oraz jej podło

a, wykonan

według zasad okre

lonych w zał

czniku nr 4 oraz na

podstawie wyników bada

ugi

ęć

nawierzchni.

Dział VI

WARUNKI TECHNICZNE DOTYCZ

CE BEZPIECZE

STWA Z UWAGI NA MO

LIWO

ŚĆ

WYST

PIENIA PO

ARU LUB INNEGO MIEJSCOWEGO ZAGRO

ENIA

§ 155. Droga i urz

dzenia z ni

zwi

zane powinny by

zaprojektowane i wykonane w sposób:

1) utrudniaj

cy rozprzestrzenianie si

aru lub innego miejscowego zagro

enia,

2) umo

liwiaj

cy dost

p słu

b ratowniczych do miejsca zdarzenia, o którym mowa w pkt 1,

3) nie powoduj

cy wydłu

enia czasu dojazdu słu

b ratowniczych oraz nie ograniczaj

cy dost

pu do

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

zaopatrzenia wodnego dla celów ratowniczych.

§ 156. Przy projektowaniu drogi klasy A lub S, w strefie oddziaływania urz

dze

trz

cych wod

nale

y przewidzie

zabezpieczenie tej drogi przed skutkami awarii urz

dze

trz

cych zaliczonych do

jednej z czterech klas wa

ci, okre

lonych w przepisach w sprawie warunków technicznych, jakim

powinny odpowiada

obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich usytuowanie.

§ 157. Urz

dzenia odprowadzaj

ce wod

z drogi klasy A lub S usytuowanej poza terenem zabudowy

powinny umo

liwia

zablokowanie odpływu wody zanieczyszczonej materiałami niebezpiecznymi, które

przedostały si

do tych urz

dze

w wyniku zdarze

, o których mowa w § 155 pkt 1.

§ 158. 1.

rodkowy pas dziel

cy drogi klasy A, S lub GP poza terenem zabudowy, powinien mie

przejazdy awaryjne na jezdni

przeznaczon

dla przeciwnego kierunku ruchu, w odst

pach nie

kszych ni

4 km, z wył

czeniem tuneli i mostów. Ka

de skrzy

owanie na drodze klasy S lub GP

spełnia funkcj

przejazdu awaryjnego.

2. Przejazdy awaryjne, o których mowa w ust. 1, powinny by

usytuowane w szczególno

ci w pobli

MOP, jednostek utrzymania dróg, a tak

e przy w

złach, tunelach i mostach.

3. Przejazd awaryjny przez pas dziel

cy powinien mie

konstrukcj

nawierzchni tak

, jak jezdnia

drogi, ukształtowanie umo

liwiaj

ce przejazd pojazdów z jednej jezdni na drug

oraz zapewnia

sprawne

odprowadzenie wody powierzchniowej. Długo

ść

przejazdu powinna by

dostosowana do potrzeb i nie

e by

mniejsza ni

75 m w wypadku drogi klasy A i nie mniejsza ni

45 m na drogach klasy S i GP.

4. Na przeje

dzie awaryjnym przez pas dziel

cy nie powinny by

umieszczane

adne obiekty i

urz

dzenia, z wyj

tkiem bariery, która powinna mie

łatwo rozbieraln

konstrukcj

, nie utrudniaj

stanie zło

onym ruchu na drodze.

§ 159. 1. Na drodze klasy A lub S, w rejonie wyznaczonych przejazdów drogowych, w zale

ci od

potrzeb słu

b ratowniczych lub jednostek utrzymania dróg, powinny by

zapewnione wjazdy awaryjne z

drogi krzy

cej si

na ka

jezdni

tych dróg.

2. Jezdnia wjazdu awaryjnego powinna odpowiada

warunkom technicznym dotycz

cym dróg

arowych, okre

lonym w przepisach odr

bnych.

3. Odległo

ść

wjazdu awaryjnego od przejazdu drogowego powinna by

ustalona odpowiednio do

warunków miejscowych.

4. Na wje

dzie awaryjnym, w miejscu poł

czenia z jezdni

drogi klasy A lub S, nie powinny

znajdowa

ę ż

adne obiekty i urz

dzenia, z wyj

tkiem bariery o łatwo rozbieralnej konstrukcji.

§ 160. 1. MOP II i MOP III na drodze klasy A lub S powinny mie

nie mniej ni

dwa stanowiska

postojowe dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne, okre

lone w przepisach odr

bnych,

usytuowane w odległo

ci nie mniejszej ni

30 m od budynków i urz

dze

przeznaczonych dla

uczestników ruchu, a tak

e od stanowisk postojowych dla innych pojazdów.

2. Stanowiska postojowe dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne nie powinny by

usytuowane w zagł

bieniach terenu, w terenie podmokłym oraz w odległo

ci mniejszej ni

10 m od

rowów, studzienek i urz

dze

melioracyjnych.

3. Stanowiska postojowe dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne powinny mie

odr

bny, szczelny system odwodnienia, zaopatrzony w urz

dzenia do przejmowania i neutralizacji

wycieków niebezpiecznych substancji.

4. Nawierzchnia stanowiska postojowego dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne

powinna by

utwardzona, nienasi

kliwa oraz zapobiegaj

ca przenikaniu materiałów niebezpiecznych do

gruntu i urz

dze

melioracyjnych.

5. Ukształtowanie stanowisk postojowych dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne

powinno uniemo

liwia

rozprzestrzenianie si

ewentualnego rozlewiska materiałów niebezpiecznych

poza teren stanowisk.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

6. Do stanowisk postojowych dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne powinien by

doprowadzony dojazd o parametrach technicznych okre

lonych w przepisach odr

bnych dotycz

cych

dróg po

arowych.

§ 161. 1. Na drodze klasy G i drogach wy

szych klas, w zale

ci od potrzeb i w uzgodnieniu z

wła

ciwym komendantem wojewódzkim Pa

stwowej Stra

y Po

arnej, mog

usytuowane parkingi

przeznaczone dla pojazdów przewo

żą

cych materiały niebezpieczne.

2. Parking, o którym mowa w ust. 1, powinien by

usytuowany w odległo

ci nie mniejszej ni

1) 30 m - od budynków i urz

dze

ynieryjnych nie zwi

zanych z parkingiem,

2) 40 m - od lasu o powierzchni powy

ej 3 ha, gazoci

gów wysokiego ci

nienia i torów kolejowych,

3) 300 m - od budynków mieszkalnych i innych przeznaczonych na pobyt ludzi.

3. Stanowiska postojowe na parkingu powinny spełnia

wymagania, o których mowa w § 116 i 160.

4. Przy projektowaniu parkingu nale

y przewidzie

konieczno

ść

wyposa

enia go w sprz

t ga

niczy,

materiały neutralizuj

ce i pomocnicze w ilo

ci i rodzaju uzgodnionych z wła

ciwym komendantem

wojewódzkim Pa

stwowej Stra

y Po

arnej.

§ 162. 1. Je

eli droga klasy A lub S jest ogrodzona, to nale

y w ogrodzeniu umieszcza

bramy

awaryjne, o szeroko

ci nie mniejszej ni

3,6 m, usytuowane w miejscach przydatnych dla słu

ratowniczych i jednostek utrzymania dróg. Bramy awaryjne powinny by

w szczególno

ci usytuowane w

miejscach zapewniaj

cych dost

p do zaopatrzenia wodnego i dróg po

arowych.

2. Do bramy awaryjnej nale

y doprowadzi

utwardzony dojazd.

§ 163. Zaopatrzenie wodne dla celów ratowniczych w pasie drogowym dróg klasy A lub S poza

terenem zabudowy powinno by

zapewnione przy wykorzystaniu:

1) istniej

cych cieków i zasobów wodnych, zgodnie z przepisami prawa wodnego,

2) zaopatrzenia wodnego dla obiektów MOP,
3) innych

ródeł.

§ 164. 1. Droga klasy A powinna mie

platformy przeznaczone na kolumny ł

czno

ci alarmowej.

2. Platformy, o których mowa w ust. 1, powinny by

umieszczone w szczególno

ci:

1) przy gruntowym poboczu po obu stronach drogi naprzeciwko siebie w odst

pach nie wi

kszych ni

km,

2) na MOP,
3) w innych miejscach w zale

ci od potrzeb.

3. Platforma powinna mie

wymiary nie mniejsze ni

1,5 m na 1,0 m, a doj

cie do niej od strony

jezdni powinno mie

szeroko

ść

nie mniejsz

1,0 m i by

przystosowane do osób niepełnosprawnych.

4. W wypadku gdy platforma jest umieszczona przy kraw

dzi korony drogi na nasypie o wysoko

skarpy wi

kszej ni

1,5 m, powinna by

wyposa

ona od strony skarpy w por

cze.

Dział VII

WARUNKI TECHNICZNE DOTYCZ

CE BEZPIECZE

STWA U

YTKOWANIA

Rozdział 1

Wymagania ogólne

§ 165. Obiekty i urz

dzenia w pasie drogowym, przeznaczone dla uczestników ruchu, powinny

zapewnia

bezpiecze

stwo ich u

ytkowania, w tym równie

przez osoby niepełnosprawne.

§ 166. 1. Wyjazdy

wjazdy

jezdnie

drogi

klasy

cznicy

oraz

jezdni

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

zbieraj

co-rozprowadzaj

powinny by

łatwo rozpoznawalne oraz zrozumiałe dla uczestników ruchu, a

ich rozmieszczenie nie mo

e stanowi

uci

ąż

liwo

ci dla ruchu oraz zagro

enia bezpiecze

stwa.

2. Rozmieszczenie wyjazdów i wjazdów uznaje si

za wła

ciwe, je

eli:

1) odległo

ść

dzy ostatnim wjazdem i pierwszym wyjazdem s

siaduj

cych ze sob

złów lub w

zła

z MOP z jezdni drogi klasy A lub S jest nie mniejsza ni

2 700 m - w wypadku w

zła typu WA, nie

mniejsza ni

2 000 m, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach nie mniejsza ni

600 m - w

wypadku w

zła typu WB; odległo

ść

ta jest mierzona od ko

ca pasa wł

czania do pocz

tku pasa

wył

czania w

zła lub MOP,

2) odległo

ść

dzy dwoma nast

puj

cymi po sobie wyjazdami z jezdni drogi klasy A lub S na w

ęź

jest nie mniejsza ni

300 m, 250 m i 200 m, odpowiednio dla pr

dko

ci projektowych 120 km/h, 100

km/h i 80 km/h; odległo

ść

ta jest mierzona od ko

ca pierwszego pasa wył

czania do pocz

tku

drugiego pasa wył

czania,

3) odległo

ść

dzy dwoma nast

puj

cymi po sobie wjazdami na jezdni

drogi klasy A lub S na w

ęź

jest nie mniejsza ni

200 m; odległo

ść

ta jest mierzona od ko

ca pierwszego pasa wł

czania do

ca powierzchni wył

czonej z ruchu otwieraj

cej nast

pny pas wł

czania,

4) odległo

ść

dzy kolejnymi wyjazdami z ł

cznicy lub z jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej jest nie

mniejsza ni

wynika to z mo

liwo

ci umieszczenia informacyjnych znaków pionowych, zgodnie z

wymaganiami okre

lonymi w przepisach w sprawie znaków i sygnałów drogowych.

§ 167. 1. Niezb

dne szlaki migracji zwierz

t, przeci

te w wyniku budowy lub eksploatacji drogi klasy

A lub S, powinny by

odtworzone przez budow

nadziemnych lub podziemnych przej

ść

dla zwierz

2. Obiekty przeznaczone dla zwierz

t, w szczególno

ci wiadukty i przepusty, powinny spełnia

wymagania okre

lone w przepisach dotycz

cych warunków technicznych, jakim powinny odpowiada

drogowe obiekty in

ynierskie i ich usytuowanie.

Rozdział 2

Wymagania widoczno

§ 168. 1. Na ka

dym pasie ruchu drogi klasy G i dróg wy

szych klas powinna by

zapewniona co

najmniej odległo

ść

widoczno

ci pozwalaj

ca kierowcy pojazdu poruszaj

cego si

z pr

dko

miarodajn

, a w wypadku pozostałych klas dróg z pr

dko

o 10 km/h wi

ksz

dko

ść

projektowa, na zatrzymanie pojazdu przed przeszkod

na jezdni.

2. Wymaganie, o którym mowa w ust. 1, uznaje si

za spełnione, je

eli:

a) cel obserwacji znajduj

cy si

nad osi

pasa ruchu jest widoczny z punktu obserwacyjnego,

zlokalizowanego na wysoko

ci 1,0 m nad osi

tego samego pasa ruchu z odległo

ci nie mniejszej

okre

lona w tabeli:

dko

ść

Najmniejsza odległo

ść

widoczno

ci na zatrzymanie (m) na pochyleniu

(km/h)

≤

-10%

-8%

-6%

-4%

-2%

≥

10%

130

390

350

330

310

300

290

280

120

340

310

290

270

260

250

240

110

280

260

240

230

220

200

100

220

200

180

170

190

170

150

130

120

160

140

120

110

100

110

100

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

b) wysoko

ść

celu obserwacji jest okre

lona w tabeli:

dko

ść

(km/h)

>100

100 - 81

80 - 61

≤

Wysoko

ść

celu obserwacji

(m)

0,45

0,30

0,15

0,00

3. Na ł

cznicy, jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej oraz na jezdni manewrowej MOP powinna by

zapewniona co najmniej odległo

ść

widoczno

ci, o której mowa w ust. 2, przyjmuj

c pr

dko

ść

projektow

dej z wymienionych jezdni.

§ 169. 1. Je

eli na to pozwalaj

warunki miejscowe, na dwupasowej drodze dwukierunkowej o

dko

ci projektowej 60 km/h i wi

kszej, poza terenem zabudowy, powinno si

zapewni

udział

odcinków z mo

liwo

wyprzedzania, nie mniejszy ni

okre

lony w tabeli:

dko

ść

projektowa

(km/h)

100

Udział odcinków z mo

liwo

wyprzedzania

(%)

2. Na odcinku drogi jest mo

liwe wyprzedzanie, je

eli cel obserwacji znajduj

cy si

nad osi

pasa

ruchu dla przeciwnego kierunku ruchu na wysoko

ci 1,0 m jest widoczny z punktu obserwacyjnego,

zlokalizowanego na wysoko

ci 1,0 m nad osi

drugiego pasa ruchu, z odległo

ci nie mniejszej ni

okre

lona w tabeli:

dko

ść

miarodajna drogi

(km/h)

120

100

Odległo

ść

widoczno

ci na wyprzedzanie (m)

700

600

550

500

450

400

3. Powinno si

ąż

do tego, aby usytuowanie odcinków z mo

liwo

wyprzedzania oraz

dodatkowych pasów ruchu umo

liwiaj

cych wyprzedzanie, o których mowa w § 27 i 28, było

dostosowane do potrzeb.

§ 170. 1. Na skrzy

owaniu oraz przy wje

aniu na drog

ze zjazdu albo z obiektu lub urz

dzenia

obsługi uczestników ruchu bez pasa wł

czania powinny by

zapewnione warunki widoczno

ci, o których

mowa w zał

czniku nr 2.

2. Na

wje

dzie

pasem

wł

czania

jezdni

drogi

klasy

lub GP, na jezdni

zbieraj

co-rozprowadzaj

lub na jezdni

cznicy, powinny by

zapewnione wolne od przeszkód pola

widoczno

ci, o których mowa w zał

czniku nr 3.

3. Na wyje

dzie z jezdni drogi klasy A lub S powinna by

zapewniona widoczno

ść

nosa wyspy

dziel

cej pas wył

czania od jezdni z odległo

ci nie mniejszej ni

180 m, a na wyje

dzie z ł

cznicy lub

jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej z odległo

ci nie mniejszej ni

100 m.

4. W w

złach na terenie zabudowy odległo

ci, o których mowa w ust. 3, mog

zmniejszone nie

cej ni

o jedn

czwart

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Rozdział 3

Wymagania, jakim powinna odpowiada

nawierzchnia jezdni

§ 171. Nawierzchnia jezdni drogi nowej, przebudowanej albo remontowanej powinna spełnia

wymagania w zakresie:

1) równo

ci podłu

nej,

2) równo

ci poprzecznej,

3) wła

ciwo

ci przeciwpo

lizgowych.

§ 172. Wymagania, o których mowa w § 171, dotycz

ce nawierzchni jezdni drogi nowej,

przebudowanej albo remontowanej okre

lono w zał

czniku nr 6.

§ 173. Okre

lone w rozporz

dzeniu wymagania, z zachowaniem wymaga

Polskich Norm

dotycz

cych zag

szczenia podło

a gruntowego i jako

ci materiałów, nawierzchnia jezdni powinna

spełnia

w trakcie robót i po ich zako

czeniu.

Dział VIII

OCHRONA

RODOWISKA

Rozdział 1

Wymagania ogólne

§ 174. W celu ochrony

rodowiska przed uci

ąż

liwo

drogi i ruchu drogowego stosuje si

przy

projektowaniu i wykonaniu drogi zasady i warunki okre

lone w rozporz

dzeniu, przepisach odr

bnych i

Polskich Normach.

§ 175. Badania i oceny zwi

zane z oddziaływaniem projektowanej drogi na

rodowisko powinny by

wykonywane zgodnie z przepisami odr

bnymi dotycz

cymi okre

lenia rodzajów inwestycji szczególnie

szkodliwych dla

rodowiska i zdrowia ludzi albo mog

cych pogorszy

stan

rodowiska oraz wymaga

jakim powinny odpowiada

oceny oddziaływania na

rodowisko tych inwestycji.

§ 176. 1. Przy projektowaniu i wykonaniu drogi powinno si

ąż

do zachowania istniej

cego stanu

rodowiska oraz w zale

ci od potrzeb do stosowania

rodków słu

żą

cych jego ochronie, odpowiednio

do wskaza

ocen oddziaływania na

rodowisko, o których mowa w § 175.

2. Urz

dzenia słu

żą

ce ochronie

rodowiska powinny by

usytuowane w pasie drogowym zgodnie z

warunkami wynikaj

cymi z rozporz

dzenia oraz przepisów odr

bnych.

Rozdział 2

Ochrona obiektów i obszarów przed hałasem i wibracjami

§ 177. Przy projektowaniu drogi powinno si

ąż

do tego, aby w otoczeniu drogi obliczeniowe

poziomy hałasu i wibracji powodowane prognozowanym ruchem na drodze nie przekraczały warto

dopuszczalnych okre

lonych w przepisach odr

bnych.

§ 178. 1. Je

eli prognozowane poziomy hałasu i wibracji przekraczaj

warto

ci dopuszczalne

okre

lone w przepisach odr

bnych, przy projektowaniu drogi powinno si

zaplanowa

zastosowanie

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

odpowiednich

rodków ochrony.

2. Urz

dzenia ochrony przed hałasem i wibracjami mog

tak

e zastosowane po wybudowaniu

drogi w wypadku stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu i wibracji.

§ 179. Za podstawowe urz

dzenia ochrony obiektów i obszarów przed hałasem uwa

a si

ekrany

akustyczne.

§ 180. Za podstawowe urz

dzenia ochrony obiektów przed wibracjami uwa

a si

ekrany

przeciwwibracyjne oraz konstrukcje przeciwwibracyjne.

Rozdział 3

Ochrona powietrza

§ 181. Przy projektowaniu drogi powinno si

ąż

do tego, aby w powietrzu w otoczeniu drogi

prognozowane st

ęż

enia substancji zanieczyszczaj

cych emitowanych przez pojazdy poruszaj

ce si

drodze nie przekraczały warto

ci dopuszczalnych, okre

lonych w przepisach odr

bnych.

§ 182. 1. Je

eli

prognozowane

ęż

enia

substancji

zanieczyszczaj

cych

otoczeniu

drogi

przekraczaj

warto

dopuszczalne,

okre

lone

przepisach

odr

bnych,

nale

przewidzie

zastosowanie

rodków

ochrony

powietrza,

ograniczaj

cych

skutki

działania

tych

substancji.

Podstawowym urz

dzeniem ochrony s

pasy zieleni izolacyjnej.

2. Urz

dzenia ochrony powietrza mog

tak

e zastosowane po wybudowaniu drogi w wypadku

stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczenia powietrza.

Rozdział 4

Ochrona wód i powierzchniowych utworów geologicznych

§ 183. Przy projektowaniu i wykonaniu drogi powinno si

ąż

do tego, aby nie stanowiła ona

zagro

enia dla wód podziemnych oraz nie pogarszała stanu odbiornika, do którego jest odprowadzana

woda z pasa drogowego, pod wzgl

dem okre

lonej dla niego klasy czysto

ci wód.

§ 184. 1. Przy projektowaniu i wykonaniu drogi powinno si

uwzgl

dnia

warunki hydrogeologiczne

panuj

ce w jej otoczeniu, a w szczególno

ci:

1) usytuowanie obszarów zasilania wód podziemnych,
2) charakterystyk

geologiczn

utworów powierzchniowych oraz mo

liwo

ci wyst

powania w strefie

oddziaływania drogi procesów geodynamicznych,

3) mo

liwo

nie

kontrolowanego

przenikania

zanieczyszcze

wód

powierzchniowych

podziemnych.

2. Przy wykonywaniu drogi nie powinno si

dopuszcza

do nie kontrolowanych spływów wód z pasa

drogowego, mog

cych uruchomi

procesy erozyjne lub zanieczy

okresowo wody gruntowe i

powierzchniowe.

§ 185. 1. Przy projektowaniu i wykonaniu drogi powinno si

ogranicza

liwe zmiany i zakłócenia

w stosunkach wodnych w strefie wpływu drogi, okre

lonej w ocenie oddziaływania na

rodowisko,

uwzgl

dniaj

c przepisy prawa wodnego oraz naruszania powierzchniowych utworów geologicznych.

2. Je

eli prognozowane poziomy zanieczyszczenia wód i gleb przekraczaj

warto

ci dopuszczalne,

okre

lone w przepisach odr

bnych, powinno si

przewidzie

zastosowanie odpowiednich

rodków

ochrony eliminuj

cych lub ograniczaj

cych skutki działania tych zanieczyszcze

3. Urz

dzenia ochrony wód i gleb mog

wykonane tak

e po wybudowaniu drogi w przypadku

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszcze

wód i gleb.

4. Za podstawowe urz

dzenia ochrony uwa

a si

1) w odniesieniu do wód - separatory, oczyszczalniki i oczyszczalnie wód,
2) w odniesieniu do gleb, poza

rodkami wymienionymi w pkt 1 - tak

e pasy zieleni izolacyjnej.

Rozdział 5

Ochrona przyrody, krajobrazu, gruntów rolnych i le

nych

§ 186. Przy projektowaniu i wykonaniu drogi powinno si

uwzgl

dnia

uwarunkowania przyrodnicze

oraz d

ąż

do ograniczenia negatywnego wpływu drogi na przyrod

, krajobraz, grunty rolne i le

ne w jej

otoczeniu.

§ 187. Je

eli nie jest mo

liwe wykonanie drogi bez powstania zagro

przyrody, krajobrazu,

gruntów rolnych i le

nych w jej otoczeniu, powinno si

zaplanowa

zastosowanie

rodków ochrony

ograniczaj

cych te zagro

enia.

§ 188. 1. Podstawowymi

rodkami ograniczaj

cymi zagro

enia wynikaj

ce z negatywnego wpływu

drogi na przyrod

, krajobraz, grunty rolne i le

ne s

1) przejazdy gospodarcze pod drog

celem zapewnienia poł

cze

lokalnych, przemieszczania si

zwierz

t gospodarskich oraz przepusty dla zwierz

t dziko

cych,

2) wiadukty nad drog

dla celów okre

lonych w pkt 1,

3) ogrodzenia chroni

ce zwierz

ta gospodarskie i zwierzyn

przed wtargni

ciem na drog

oraz

uczestników ruchu przed skutkami takiego wtargni

cia,

4) pasy zieleni izolacyjnej,
5) rekonstrukcje terenów le

nych naruszonych budow

drogi.

rodki okre

lone w ust. 1, ograniczaj

ce wpływ drogi na przyrod

, krajobraz, grunty rolne i le

ne,

mog

tak

e wykonane po wybudowaniu drogi, na podstawie przeprowadzonych bada

i analiz

potwierdzaj

cych celowo

ść

ich zastosowania.

Rozdział 6

Ochrona

rodowiska kulturowego

§ 189. Przy projektowaniu i wykonaniu drogi oraz urz

dze

z ni

zwi

zanych powinno si

ąż

zmniejszania ich negatywnego wpływu na podlegaj

ce ochronie elementy

rodowiska kulturowego,

okre

lone w ocenie oddziaływania drogi na

rodowisko, opracowanej na podstawie przepisów

odr

bnych.

§ 190. Je

eli zaprojektowanie i wykonanie drogi bez nara

enia na powstanie zagro

podlegaj

cym ochronie

rodowisku kulturowym nie jest mo

liwe, powinny by

zastosowane

rodki

ochrony ograniczaj

ce skutki tego wpływu, wskazane w ocenie oddziaływania drogi na

rodowisko.

Rozdział 7

Zagospodarowanie terenów zieleni

§ 191. Otaczaj

ce drog

tereny zielone powinny by

zaprojektowane z uwzgl

dnieniem charakteru

terenu przylegaj

cego do pasa drogowego.

§ 192. Na terenach przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

budow

drogi, je

eli warunki miejscowe na to pozwalaj

, co najmniej 10% powierzchni powinno by

przeznaczone pod ziele

, je

eli decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu nie stanowi

inaczej.

§ 193. 1. Ziele

w pasie drogowym powinna by

zaprojektowana z uwzgl

dnieniem jej roli i zada

, w

szczególno

ci w zakresie bezpiecze

stwa ruchu, estetyki i funkcji zwi

zanych z jej pozytywnym

wpływem na

rodowisko, a zwłaszcza jako

rodek jego ochrony przed hałasem oraz zanieczyszczeniem

powietrza i gleb.

2. Dobór odpowiedniej dla danego terenu ro

linno

ci powinien by

dokonany z uwzgl

dnieniem

miejscowych warunków klimatycznych oraz cech podło

a gruntowego.

§ 194. Usytuowanie elementów zagospodarowania terenów zieleni powinno by

zgodne z

wymaganiami wynikaj

cymi z przepisów odr

bnych.

Dział IX

PRZEPISY PRZEJ

CIOWE I KO

COWE

§ 195. Przepisów rozporz

dzenia nie stosuje si

do dróg, wobec których przed dniem wej

cia w

ycie rozporz

dzenia została wydana decyzja o pozwoleniu na budow

lub został zło

ony wniosek o

wydanie takiej decyzji.

§ 196. Rozporz

dzenie wchodzi w

ycie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyj

tkiem ust. 4 w

zał

czniku nr 6, który wchodzi w

ycie po upływie 5 lat od dnia ogłoszenia.

ZAŁ

CZNIKI

ZAŁ

CZNIK Nr 1

SCHEMATY SKRAJNI DRÓG

1. Dwujezdniowa droga klasy A lub S

rys.
______________

Wymiary podano w metrach.

2. Jednojezdniowa droga klasy S

rys.

3. Dwujezdniowa droga klasy GP i drogi ni

szych klas

3.1. Jezdnia nie ograniczona kraw

ęż

nikami

rys.

3.2. Jezdnia ograniczona kraw

ęż

nikami

rys.

4. Jednojezdniowa droga klasy GP i drogi ni

szych klas

4.1. Jezdnia nie ograniczona kraw

ęż

nikami

rys.

4.2. Jezdnia ograniczona kraw

ęż

nikami

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

rys.

5. Chodnik i

cie

ka rowerowa

5.1. Chodnik
5.2.

cie

ka rowerowa

rys.

ZAŁ

CZNIK Nr 2

WARUNKI WIDOCZNO

CI NA SKRZY

OWANIACH I ZJAZDACH

1. Na skrzy

owaniu, z zastrze

eniem ust. 6, powinny by

zapewnione wolne od przeszkód pola

widoczno

ci przy:

1) zbli

aniu si

do skrzy

owania po krzywoliniowym odcinku drogi podporz

dkowanej, okre

lone w ust.

3.1 i 3.2,

2) zbli

aniu si

do skrzy

owania po drodze podporz

dkowanej, okre

lone w ust. 4.1 i 4.2,

3) ruszaniu z miejsca zatrzymania na wlocie drogi podporz

dkowanej, okre

lone w ust. 5.

2. Przy wje

aniu na drog

ze zjazdu lub z obiektu i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu bez

pasa wł

czania, z zastrze

eniem ust. 6, powinno by

zapewnione wolne od przeszkód pole widoczno

przy ruszaniu z miejsca zatrzymania, okre

lone w ust. 5.

3.1. Przy zbli

aniu si

do skrzy

owania po krzywoliniowym odcinku drogi podporz

dkowanej

powinna by

zapewniona widoczno

ść

ustawionego przed skrzy

owaniem znaku drogowego "ust

pierwsze

stwa przejazdu" lub znaku "stop" z odległo

ci widoczno

ci Lz umo

liwiaj

cej zatrzymanie

pojazdu poruszaj

cego si

z pr

dko

miarodajn

po drodze podporz

dkowanej, nie mniejszej ni

okre

la tabela:

dko

ść

miarodajna na drodze

100

podporz

dkowanej

(km/h)

Odległo

ść

widoczno

ci Lz (m)

180

150

120

Na drodze klasy Z, L i D jest to pr

dko

ść

projektowa drogi.

3.2. W polu widoczno

ci, oznaczonym na rysunku 1, umieszczonym nad jezdni

na wysoko

ci 1 m,

nie powinny znajdowa

ę ż

adne przeszkody. Nie s

przeszkodami w rozumieniu niniejszego zał

cznika

poruszaj

ce si

pojazdy, piesi i inne osoby znajduj

ce si

na drodze, pnie pojedynczych drzew, podpory

znaków drogowych.

4.1. Przy zbli

aniu si

do skrzy

owania po drodze podporz

dkowanej powinna by

zapewniona

widoczno

ść

drogi

pierwsze

stwem

przejazdu

umo

liwiaj

podj

cie

decyzji

wykonaniu

zamierzonego manewru lub o konieczno

ci zatrzymania si

przed skrzy

owaniem:

1) poza terenem zabudowy w odległo

ci od kraw

dzi jezdni nie mniejszej ni

a) 20 m - je

eli droga podporz

dkowana jest klasy GP lub G,

b) 10 m - je

eli droga podporz

dkowana jest klasy Z, L lub D,

2) na terenie zabudowy w odległo

ci od kraw

dzi jezdni nie mniejszej ni

10 m, je

eli droga

podporz

dkowana jest klasy GP, G lub Z.

Odległo

ść

widoczno

ci L1 pola widoczno

ci, mierzon

wzdłu

drogi z pierwsze

stwem przejazdu,

okre

la tabela:

dko

ść

miarodajna na drodze z

100

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

pierwsze

stwem przejazdu

(km/h)

Odległo

ść

widoczno

ci L1 pola widoczno

ci:

210

180

160

140

120

100

(m)

Na drodze klasy Z, L i D jest to pr

dko

ść

projektowa drogi.

4.2. W wypadku gdy nie jest mo

liwe zapewnienie oznaczonego na rysunku 2 wolnego od przeszkód

pola widoczno

ci, umieszczonego nad jezdni

na wysoko

ci 1 m, nale

y d

ąż

do usuni

cia tych

przeszkód, zmiany lokalizacji skrzy

owania lub wprowadzenia ogranicze

wynikaj

cych z przepisów o

ruchu drogowym.

5. Przy ruszaniu z miejsca zatrzymania na wlocie drogi podporz

dkowanej oraz przy wje

aniu na

drog

ze zjazdu lub z obiektu i urz

dzenia obsługi uczestników ruchu bez pasa wł

czania, w odległo

nie mniejszej ni

3,0 m od kraw

dzi jezdni lub kraw

dzi

cie

ki rowerowej, powinna by

zapewniona

widoczno

ść

drogi z pierwsze

stwem przejazdu, co najmniej na odległo

ść

widoczno

ci L2 okre

lon

tabeli:

dko

ść

miarodajna na drodze

100

z pierwsze

stwem przejazdu

(km/h)

Odległo

ść

widoczno

ci L2 (m)

180

160

120

100

Na drodze klasy Z, L i D jest to pr

dko

ść

projektowa drogi.

W polu widoczno

ci, oznaczonym na rysunku 3, umieszczonym nad jezdni

na wysoko

ci 1 m, nie

powinny znajdowa

ę ż

adne przeszkody.

6. Wymagania okre

lone w niniejszym zał

czniku nie dotycz

skrzy

owa

oraz zjazdów i wjazdów

usytuowanych w strefie zamieszkania.

Rys. 1. Pole widoczno

ci przy zbli

aniu si

do skrzy

owania po krzywoliniowym odcinku drogi

rys.

Rys. 2. Pole widoczno

ci przy zbli

aniu si

do skrzy

owania po drodze podporz

dkowanej

rys.

Rys. 3. Pole widoczno

ci przy ruszaniu z miejsca zatrzymania

rys.

ZAŁ

CZNIK Nr 3

WARUNKI WIDOCZNO

CI NA WJAZDACH Z PASEM WŁ

CZANIA

1. Na

wje

dzie

pasem

wł

czania

jezdni

drogi

klasy

lub GP, na jezdni

zbieraj

co-rozprowadzaj

lub na ł

cznic

powinny by

zapewnione wolne od przeszkód pola

widoczno

ci:

1) przy zbli

aniu si

do pasa wł

czania - oznaczone na rysunku 1 literami ABCD,

2) na całej długo

ci pasa wł

czania - oznaczone na rysunku 2 literami EFG.

2. Punkty od A do G, b

ce wierzchołkami pól widoczno

ci, o których mowa w ust. 1, powinny by

umieszczone nad jezdni

na wysoko

ci 1 m.

3. Punkt A jest punktem obserwacyjnym umieszczonym w osi jezdni wjazdu w odległo

ci nie

mniejszej ni

50 m od punktu B na drodze klasy A i S oraz 20 m - w pozostałych wypadkach, o których

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

mowa w ust. 1.

4. Punkt B jest celem obserwacji umieszczonym w osi pasa wł

czania przy ko

cu powierzchni

wył

czonej z ruchu.

5. Punkt C jest celem obserwacji umieszczonym w osi prawego pasa ruchu jezdni, na któr

jest

wjazd, przy ko

cu powierzchni wył

czonej z ruchu.

6. Punkt D jest celem obserwacji umieszczonym w osi prawego pasa ruchu jezdni, na któr

jest

wjazd, w odległo

ci nie mniejszej ni

100 m od punktu C.

7. Punkt E jest punktem obserwacyjnym poruszaj

cym si

po osi pasa wł

czania na całej jego

długo

ci.

8. Punkt F jest celem obserwacji umieszczonym w osi prawego pasa ruchu jezdni, na któr

jest

wjazd, i poruszaj

cym si

z punktem E.

9. Punkt G jest celem obserwacji umieszczonym w osi prawego pasa ruchu jezdni, na któr

jest

wjazd, w odległo

ci nie mniejszej ni

Lb od punktu F. Długo

ść

odcinka Lb powinna by

okre

lona z

rysunku 3, przyjmuj

1) pr

dko

ść

miarodajn

drogi - je

eli wł

czanie odbywa si

na jezdni

dróg klasy A, S i GP,

2) pr

dko

ść

projektow

jezdni zbieraj

co-rozprowadzaj

cej lub ł

cznicy - je

eli wł

czanie odbywa si

na te jezdnie.

10. Pola widoczno

ci, o których mowa w ust. 1, powinny by

wolne od przeszkód. Nie s

przeszkodami w rozumieniu niniejszego zał

cznika poruszaj

ce si

pojazdy, piesi i inne osoby

znajduj

ce si

na drodze, pnie pojedynczych drzew, podpory znaków drogowych.

rys.
Rys. 1. Pole widoczno

ci przy zbli

aniu si

do pasa wł

czania

rys.
Rys. 2. Pole widoczno

ci na pasie wł

czania

rys.
Rys. 3. Długo

ść

odcinka Lb w zale

ci od pr

dko

ZAŁ

CZNIK Nr 4

SPOSÓB PRZEPROWADZANIA BADA

GEOTECHNICZNYCH I OKRE

LENIA WARUNKÓW

GRUNTOWO-WODNYCH PODŁO

A NAWIERZCHNI

1. Zakres bada

podło

a drogowych budowli ziemnych

W celu okre

lenia stanów granicznych no

ci i przydatno

ci do u

ytkowania drogowej budowli

ziemnej powinny by

prowadzone badania i ocena parametrów geotechnicznych zgodnie z Polskimi

Normami i przepisami odr

bnymi. W celu dokonania oceny podło

a oprócz podstawowych bada

geotechnicznych powinny by

przeprowadzone badania specjalistyczne, w szczególno

ci:

1) badania potrzebne do oceny przydatno

ci gruntu podło

a budowli ziemnej, zgodnie z Polskimi

Normami,

2) badania wysadzinowo

ci gruntu: kapilarno

ci biernej Hkb , wska

nika piaskowego WP, p

cznienia

liniowego,

3) wska

nika no

ci CBR,

4) ocena zag

szczenia: maksymalna g

sto

ść

obj

ciowa

ds , wska

nik zag

szczenia Is , moduły

odkształcenia : pierwotny (E1) i wtórny (E2),

5) wła

ciwo

ci gruntów antropogenicznych.

2. Stan graniczny no

ci podło

a drogowej budowli ziemnej

2.1. Sprawdzenie stanu granicznego no

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Sprawdzenie stanu granicznego no

ci powinno obejmowa

1) analiz

stateczno

ci skarp i zboczy swobodnych oraz podpartych,

2) no

ść

podło

a budowli ziemnej.

2.2. Stateczno

ść

skarp i zboczy

Sprawdzenie stateczno

ci skarp i zboczy powinno by

wykonane zgodnie z Polsk

Norm

. Przy

rozpatrywaniu wszystkich mo

liwych obci

ąż

oraz postaci zniszczenia skarp i zboczy swobodnych i

podpartych nale

y przyjmowa

1) dla gruntu jednorodnego pod wzgl

dem podatno

ci - kołowo-cylindryczne powierzchnie po

lizgu,

2) dla skarp zbudowanych z kilku warstw gruntu, ró

cych si

znacznie wytrzymało

cinanie -

niekołowe powierzchnie po

lizgu,

3) na sp

kanych skałach - kształt powierzchni po

lizgu zale

y od wyst

puj

cych nieci

gło

ci;

równowag

bryły ograniczonej ka

z mo

liwych powierzchni po

lizgu sprawdza si

, dla

obliczeniowych

warto

sił

oraz

parametrów

geotechnicznych,

metod

pasków;

warto

dopuszczalnych wska

ników stateczno

ci nie powinny by

mniejsze ni

1,5,

4) obci

ąż

enia od pojazdów samochodowych równomiernie rozło

one, o wielko

ci 25 kPa.

2.3. Obliczenie no

ci podło

a drogowej budowli ziemnej

Obliczenie no

ci podło

a budowli ziemnej powinno by

wykonane zgodnie z Polsk

Norm

, przez

porównanie obliczeniowej warto

ci obci

ąż

enia działaj

cego na podło

e z oporem granicznym podło

gruntowego.

2.4. Stan graniczny przydatno

ci do u

ytkowania drogowej budowli ziemnej

Drogowa budowla ziemna powinna by

zaprojektowana tak, aby jej odkształcenia nie spowodowały

utraty przydatno

ci u

ytkowej konstrukcji nawierzchni drogi oraz innych urz

dze

zlokalizowanych w

pobli

u. Dopuszczalne warto

ci osiada

eksploatacyjnych sk korpusu i podło

a budowli ziemnej nie

powinny przekracza

10 cm, z wyj

tkiem styku z obiektem in

ynierskim. W miejscu styku osiadanie

nasypu powinno by

równe osiadaniu obiektu in

ynierskiego. Nale

y je obliczy

według Polskiej Normy.

3. Warunki gruntowo-wodne podło

a nawierzchni

3.1. Warunki wodne
Warunki wodne ustala si

według klasyfikacji okre

lonej w tabeli:

Warunki wodne w wypadku wyst

powania swobodnego zwierciadła

wody

Charakterystyka

<1 m

od 1 m do 2 m

> 2 m

Wykopy

≤

1 m

złe

przeci

tne

przeci

tne

złe

przeci

tne

dobre

Nasypy

≤

1 m

złe

przeci

tne

przeci

tne

przeci

tne

przeci

tne

dobre

Wykopy > 1 m

złe

przeci

tne

dobre

przeci

tne

przeci

tne

dobre

Nasypy > 1 m

złe

przeci

tne

dobre

przeci

tne

dobre

Oznaczenia:

a) nie utwardzone pobocza,
b) utwardzone i szczelne pobocza oraz dobre odprowadzenie wód powierzchniowych.

W wypadku ulic warunki wodne okre

la si

indywidualnie. Poziom wyst

powania wody gruntowej

powinien by

okre

lony na podstawie dost

pnych najwy

szych notowa

uwarunkowanych opadami

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

atmosferycznymi albo ich skutkami lub wysokimi stanami wód powierzchniowych.

3.2. Warunki gruntowe
Grunty podło

a dzieli si

, w zale

ci od ich wra

liwo

ci na działanie wody i mrozu, zgodnie z

Polsk

Norm

. Cechy gruntu powinny by

ustalone na podstawie bada

laboratoryjnych jego wła

ciwo

podanych w Polskiej Normie. Podstawowym kryterium oceny jest zawarto

ść

drobnych cz

stek gruntu, a

dodatkowymi, stosowanymi w wypadkach w

tpliwych: wska

nik piaskowy i kapilarno

ść

bierna. Wska

nik

piaskowy stanowi kryterium oceny gruntów niespoistych, zwłaszcza zbli

onych do mało spoistych. Je

oceny na podstawie badania ró

nymi metodami s

rozbie

ne, to przyjmuje si

wynik najmniej korzystny.

3.3. Okre

lenie grupy no

ci podło

Grupy no

ci podło

a okre

laj

tabele a i b:

Tabela a

Rodzaj gruntów podło

Grupa no

ci podło

a dla

warunków wodnych

dobrych

przeci

tny

złych

Grunty niewysadzinowe: rumosze (niegliniaste),

wiry i pospółki, piaski grubo-,

rednio- i

drobnoziarniste,

le nierozpadowe

Grunty w

tpliwe: piaski pylaste

Grunty w

tpliwe: zwietrzeliny gliniaste i rumosze

gliniaste,

wiry i pospółki gliniaste

Grunty mało wysadzinowe

: gliny zwi

złe, gliny

piaszczyste i pylaste zwi

złe, iły, iły piaszczyste

i pylaste

Grunty bardzo wysadzinowe

: piaski gliniaste, pyły

piaszczyste, pyły, gliny, gliny piaszczyste i
pylaste, iły warwowe

W stanie zwartym, półzwartym lub twardoplastycznym (IL

≤

0,25).

Tabela b

Wska

nik no

ci CBR

Grupa no

ci podło

a nawierzchni

10%

≤

CBR

≤

CBR< 10%

≤

CBR < 5%

CBR < 3%

Badanie wska

nika no

ci CBR wykonuje si

zgodnie z Polsk

Norm

, lecz po czterech dobach

nasycania wod

Dla gruntów w

tpliwych i wysadzinowych porównuje si

grup

ci, okre

lon

według tabeli a z

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

grup

ci okre

lon

według tabeli b. Do projektowania nawierzchni przyjmuje si

grup

ci.

wypadku

zmienno

gruntów

oraz

wyst

powania

podło

gruntów

kkoplastycznych, plastycznych, organicznych lub skał, grup

ci podło

a ustala si

indywidualnie.

3.4. Gł

boko

ść

przemarzania gruntu

Gł

boko

ść

przemarzania gruntu okre

la Polska Norma.

4. Warunki ogólne dla podło

a nawierzchni drogi

Konstrukcje nawierzchni podatnych i półsztywnych powinny by

wykonywane na podło

niewysadzinowym grupy no

ci G1, charakteryzuj

cym si

warto

ciami wska

nika zag

szczenia i

modułu spr

ęż

ysto

ci (wtórny moduł odkształcenia) okre

lonymi w tabeli:

Kategorie ruchu

Wtórny moduł odkształcenia

Wska

nik zag

szczenia

KR1 i KR2

100

1,00

Od KR3 do KR6

120

1,03

Kategorie ruchu s

okre

lone w zał

czniku nr 5.

Wtórny moduł odkształcenia oznacza si

przy drugim obci

ąż

eniu płyt

rednicy

≥

30 cm według

Polskiej Normy. Badanie przeprowadza si

w zakresie od 0 MPa do 0,25 MPa. Warto

ci modułu

powinny by

wyznaczone dla przyrostu obci

ąż

enia od 0,05 MPa do 0,15 MPa.

Podło

e nawierzchni zaszeregowane do innej grupy no

ci powinno by

doprowadzone do grupy

ci G1, zgodnie ze sposobami przedstawionymi w ust. 5.

5. Wzmocnienie słabego podło

a nawierzchni

W celu doprowadzenia podło

a nawierzchni zakwalifikowanego do grupy no

ci G2, G3 lub G4 do

grupy no

ci G1 powinny by

stosowane sposoby podane w ust. 5.1 i 5.2.

5.1. Wymiana

warstwy

gruntu

podło

nawierzchni

warstw

gruntu

lub

materiału

niewysadzinowego

Wymianie powinna podlega

warstwa słabego podło

a nawierzchni o grubo

ci okre

lonej w tabeli

zale

nie od grupy no

ci podło

a i przyj

tego wska

nika no

ci CBR wymienionej warstwy:

Wska

nik no

Grubo

ść

wymienianej warstwy podło

a o grupie no

ci (cm)

CBR wymienionej
warstwy (%)

Zalecane wzmocnienie podło

a geosyntetykiem.

Grubo

ci warstw gruntu podlegaj

cych wymianie według powy

szej tabeli mo

na zmniejszy

, gdy

pod wymienionym gruntem podło

e zostanie wzmocnione geosyntetykiem. W szczególno

ci zaleca si

wykonywanie wzmocnienia geosyntetykiem podło

a nawierzchni, gdy jest ono sklasyfikowane w grupie

ci G3 albo G4 i z powy

szej tabeli wynika konieczno

ść

wymiany warstwy o grubo

≥

50 cm.

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

Wzmocnienie podło

a nawierzchni geosyntetykiem zaleca si

tak

e w wypadku przebudowy podło

a z

nadmiernie nawilgoconych rodzimych gruntów spoistych w stanie mi

kkoplastycznym i plastycznym. We

wszystkich tych wypadkach wykonanie wzmocnienia geosyntetykami powinno by

zaprojektowane

indywidualnie z uwzgl

dnieniem cech gruntów, wła

ciwo

ci technicznych geosyntetyków oraz mo

liwo

uzyskania wymaganych charakterystyk podło

a okre

lonych w ust. 4. W wypadku stanowisk

postojowych, chodników i

cie

ek rowerowych powinno si

wymieni

grunt podło

a na niewysadzinowy

w warstwie o grubo

ci okre

lonej w tabeli:

Grupa no

ci podło

Stanowiska postojowe dla

Pozostałe nawierzchnie

wymienianej warstwy

samochodów ci

ęż

arowych

G2 i G3

15 cm

10 cm

30 cm

20 cm

Cała wymieniona warstwa lub jej górna cz

ęść

o grubo

ci nie mniejszej ni

25 cm powinna pełni

rol

warstwy ods

czaj

cej i spełnia

warunek wodoprzepuszczalno

ci. Warstwa ta powinna by

uło

ona na

całej szeroko

ci korony korpusu ziemnego, a w wypadku przekrojów ulicznych - mi

dzy kraw

ęż

nikami.

5.2. Uło

enie dodatkowych warstw podło

a nawierzchni

5.2.1. Wykonanie pod konstrukcj

jezdni dróg:

1) na podło

u o grupie no

ci G2 : 10 cm warstwy z gruntów stabilizowanych spoiwem (cementem,

wapnem lub aktywnym popiołem lotnym) o Rm = 1,5 MPa

2) na podło

u o grupie no

ci G3 : 15 cm warstwy z gruntów stabilizowanych spoiwem (cementem,

wapnem lub aktywnym popiołem lotnym) o Rm = 2,5 MPa,

3) na podło

u o grupie no

ci G4:

a) 25 cm warstwy z gruntów stabilizowanych spoiwem (cementem, wapnem lub aktywnym popiołem

lotnym) o Rm = 2,5 MPa,

b) dwóch warstw po 15 cm z gruntów stabilizowanych spoiwem (cementem, wapnem lub aktywnym

popiołem lotnym):

____________________
*)

Marka gruntu stabilizowanego spoiwem jest to parametr okre

laj

cy jego wytrzymało

ść

ciskanie:

- po 28 dniach twardnienia, je

li spoiwem jest cement,

- po 42 dniach twardnienia, je

li spoiwem jest aktywny popiół lotny lub wapno.

Wyró

nia si

nast

puj

ce marki gruntu stabilizowanego spoiwem:

- Rm = 1,5 MPa o wytrzymało

ci od 0,5 MPa do 1,5 MPa,

- Rm = 2,5 MPa o wytrzymało

ci od 1,5 MPa do 2,5 MPa,

- Rm = 5,0 MPa o wytrzymało

ci od 2,5 MPa do 5,0 MPa.

warstwa górna o Rm = 2,5 MPa,
warstwa dolna o Rm = 1,5 MPa.

Warstwy z gruntów stabilizowanych spoiwem (cementem, wapnem lub aktywnym popiołem lotnym)

powinny by

wykonane z zachowaniem warunków jak dla ulepszonego podło

a (marka Rm = 1,5 MPa)

lub dolnej warstwy podbudowy (marka Rm = 2,5 MPa), okre

lonych w Polskich Normach.

5.2.2. Wykonanie pod konstrukcj

stanowisk postojowych, chodników i

cie

ek rowerowych:

1) na podło

u o grupie no

ci G2, G3 : 10 cm warstwy ulepszonej spoiwem (cementem, wapnem lub

aktywnym popiołem lotnym), Rm = 1,5 MPa,

2) na podło

u o grupie no

ci G4 : 15 cm warstwy ulepszonej spoiwem (cementem, wapnem lub

aktywnym popiołem lotnym), Rm = 1,5 MPa.

5.3. Inne sposoby doprowadzenia słabego podło

a nawierzchni do grupy no

ci G1

Dopuszcza si

ulepszenie gruntu w górnej warstwie podło

a w sposób inny ni

podano w ust. 5.1 lub

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

ust. 5.2 pod warunkiem uzyskania wymaganych charakterystyk podło

a okre

lonych w ust. 4.

6. Warunki dodatkowe dla podło

a nawierzchni

Z uwagi na mo

liwo

ść

wyst

pienia w okresie budowy nawierzchni ci

ęż

kiego ruchu technologicznego

górna warstwa podło

a o grubo

ci nie mniejszej ni

10 cm, spełniaj

ca ogólne warunki okre

lone w ust.

4, powinna by

wykonana z:

1) gruntu stabilizowanego cementem o Rm = 2,5 MPa,
2) kruszywa stabilizowanego mechanicznie o wska

niku no

ci CBR

≥

40%.

Warstwa taka powinna by

uwzgl

dniona w projektowaniu nawierzchni drogi zaliczonej do kategorii

ruchu KR5 lub KR6 lub w innych technologicznie uzasadnionych wypadkach (np. w projektowaniu
podbudowy asfaltowej na podło

u gruntowym).

Wysokie parametry CBR lub Rm warstwy ulepszonego podło

a nie upowa

niaj

do zmiany

konstrukcji nawierzchni ustalonej jak dla podło

a G1.

7. Odwodnienie podło

a nawierzchni

W technicznie uzasadnionym wypadku konieczno

ci odwodnienia podło

a nawierzchni powinno si

zastosowa

warstw

ods

czaj

wykonan

z materiałów mrozoodpornych o współczynniku filtracji k

≥

m/d (

≥

0,0093 cm/s). Warstwa ods

czaj

ca powinna by

wykonana na całej szeroko

ci korpusu

drogowego, a w wypadku przekrojów ulicznych - mi

dzy kraw

ęż

nikami; jej grubo

ść

nie powinna by

mniejsza ni

15 cm. W wypadku wyst

powania pod warstw

ods

czaj

gruntów nie ulepszonych

spoiwem powinien by

spełniony warunek szczelno

ci warstw okre

lony zgodnie z wzorem:

D15

—————

≤

d85

gdzie:
D15

- wymiar sita, przez które przechodzi 15% ziaren warstwy ods

czaj

cej,

d85

- wymiar sita, przez które przechodzi 85% ziaren gruntu podło

eli powy

szy warunek szczelno

ci warstw nie mo

e by

spełniony, to mi

dzy tymi warstwami

powinna by

uło

ona warstwa odcinaj

ca o grubo

ci co najmniej 10 cm z odpowiednio uziarnionego

gruntu lub wykonana warstwa po

rednia z geowłókniny.

W nawierzchniach dróg zaliczonych do kategorii ruchu KR5 albo KR6 warstwa ods

czaj

ca powinna

wyst

powa

pod warstw

wzmacniaj

, stanowi

ęść

podbudowy zasadniczej, wykonan

zachowaniem warunków, o których mowa w ust. 6.

8. Mrozoodporno

ść

podło

a nawierzchni

W wypadku wyst

powania w podło

u gruntów wysadzinowych lub w

tpliwych powinno si

sprawdzi

, czy rzeczywista grubo

ść

wszystkich warstw nawierzchni i ulepszonego podło

a nie jest

mniejsza od okre

lonej w tabeli:

Kategoria obci

ąż

enia

Grupa no

ci podło

a z gruntów w

tpliwych i wysadzinowych

ruchem

G1 i G2

KR1

0,40 hz

0,50 hz

0,60 hz

KR2

0,45 hz

0,55 hz

0,65 hz

KR3

0,50 hz

0,60 hz

0,70 hz

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

KR4

0,55 hz

0,65 hz

0,75 hz

KR5

0,60 hz

0,70 hz

0,80 hz

KR6

0,65 hz

0,75 hz

0,85 hz

hz oznacza gł

boko

ść

przemarzania gruntów, przyjmowan

zgodnie z Polsk

Norm

eli warunek ten nie jest spełniony, to najni

ej poło

ona warstwa ulepszonego podło

a powinna

odpowiednio pogrubiona zgodnie z ust. 5.

Dopuszcza si

stosowanie układu warstw w podło

u według ust. 5 spełniaj

cych jedynie wymagania

odpowiedniej no

ci, pod warunkiem

e najni

ej poło

ona warstwa podło

a b

dzie wykonana z gruntu

stabilizowanego spoiwem o Rm=1,5 MPa i o grubo

ci nie mniejszej ni

15 cm na całej szeroko

korpusu drogowego, a w wypadku przekrojów ulicznych - mi

dzy kraw

ęż

nikami.

ZAŁ

CZNIK Nr 5

PROJEKTOWANIE KONSTRUKCJI NAWIERZCHNI DRÓG

1. Okresy eksploatacji nawierzchni
Przy projektowaniu nawierzchni przyjmuje si

okresy eksploatacji okre

lone w tabeli:

Klasa drogi,

Konstrukcje podatne i

Konstrukcje z betonu

elementy drogi

półsztywne

cementowego

nowe

remontowane

nowe

remontowane

lub

przebudowa

A, S, GP, G i Z

20 lat

10 lat

30 lat

20 lat

L i D

20 lat

10 lat

20 lat

10 lat

Pasy ruchu i zatoki w rejonie

20 lat

10 lat

20 lat

10 lat

przystanku autobusowego, miejsca
przeznaczone do postoju pojazdów,
ruchu pieszych i rowerów

Okresy eksploatacji s

takie same dla wszystkich elementów jezdni, tj. zasadniczych i dodatkowych

pasów ruchu, pasów awaryjnych, pasów wł

czania i wył

czania.

2. Sposób wyznaczania obci

ąż

enia ruchem

Do projektowania konstrukcji nawierzchni drogi przyjmuje si

ę ś

redni dobowy ruch w roku (SDR) w

przekroju drogi, prognozowany dla połowy okresu eksploatacji.

Pojazdy powinny by

przeliczone na liczb

osi obliczeniowych 100 kN na dob

na obliczeniowy pas

ruchu, za pomoc

wzoru:

L = (N1 x r1~ + N2 x r2 + N3 x r3) x f

gdzie:
L -

liczba osi obliczeniowych na dob

na obliczeniowy pas ruchu,

N1 -

redni dobowy ruch samochodów ci

ęż

arowych bez przyczep w przekroju drogi, w połowie

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

okresu eksploatacji,

N2 -

redni dobowy ruch pojazdów członowych (samochodów ci

ęż

arowych z przyczepami i

gników siodłowych z naczepami) w przekroju drogi, w połowie okresu eksploatacji,

N3 -

redni dobowy ruch autobusów w przekroju drogi, w połowie okresu eksploatacji,

f -

współczynnik obliczeniowego pasa ruchu okre

lony zgodnie z tabel

r1, r2, r3 - współczynniki przeliczeniowe na osie obliczeniowe okre

lone zgodnie z tabel

Tabela a

Liczba pasów ruchu w obu kierunkach

Współczynnik obliczeniowego

droga jednojezdniowa

droga dwujezdniowa

pasa ruchu f

0,50

0,45

0,35

0,30

Tabela b

Rodzaj pojazdu

Współczynnik przeliczeniowy na osie
obliczeniowe

Samochód ci

ęż

arowy bez przyczepy

r1 = 0,109

Pojazd członowy (samochód ci

ęż

arowy z

r2 = 1,245

, r2 = 1,950

przyczepami, ci

gnik siodłowy z naczep

)

Autobus

r3 = 0,594

Warto

ść

współczynnika przy mniejszym ni

8% udziale pojazdów o nacisku osi na jezdni

115 kN.

Warto

ść

współczynnika przy od 8% do 20% udziale pojazdów o nacisku osi na jezdni

115 kN.

eli udział w ruchu pojazdów o nacisku osi na jezdni

115 kN jest wi

kszy ni

20%, współczynnik

przeliczeniowy powinien by

wyznaczony indywidualnie.

Liczba osi obliczeniowych stanowi podstaw

do ustalenia kategorii ruchu na drodze według Polskiej

Normy.

3. Indywidualne projektowanie nawierzchni
Przy

indywidualnym

projektowaniu

konstrukcji

nawierzchni

zaleca

stosowanie

metod

mechanistycznych z wykorzystaniem obliczenia napr

ęż

i odkształce

w nawierzchni według teorii

wielowarstwowej półprzestrzeni spr

ęż

ystej lub lepkospr

ęż

ystej. Konstrukcje podatne z podbudow

kruszywa łamanego stabilizowanego mechanicznie lub podbudow

z mieszanki mineralno-asfaltowej

powinny by

projektowane z zastosowaniem kryteriów zm

czeniowych warstw asfaltowych i deformacji

podło

a oraz warstw z materiałów nie zwi

zanych

Konstrukcje półsztywne z podbudow

z gruntu lub kruszywa stabilizowanego cementem lub chudego

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

betonu powinny by

projektowane dwuetapowo (pierwszy etap - uszkodzenia zm

czeniowe warstw

podbudowy, drugi - uszkodzenia zm

czeniowe warstw bitumicznych i deformacja podło

a) z

zastosowaniem kryteriów zm

czeniowych

_____________

Do najcz

ęś

ciej stosowanych kryteriów zalicza si

kryteria:

- Instytutu Asfaltowego w USA,
- SHELL'a.

Do najcz

ęś

ciej stosowanych kryteriów zalicza si

kryteria:

- Centrum Bada

Drogowych CRR w Belgii (Verstraeten ),

- Narodowego Instytutu Bada

Transportu i Dróg CSIR w RPA (De Beer),

- Uniwersytetu Illinois w USA (Dempsey),
- Instytutu Asfaltowego w USA.

4. Zało

enia do projektowania

Przy projektowaniu nawierzchni dróg powinny by

uwzgl

dnione lokalne parametry, a w

uzasadnionych wypadkach dopuszcza si

do stosowania nast

puj

ce ich warto

ci:

4.1. Temperatura
Dla warstw bitumicznych przyjmuje si

nast

puj

rednie warto

ci temperatur:

1) okres zimy (3 miesi

ce)

-2°C,

2) okres wiosny i jesieni (6 miesi

cy)

10°C,

3) okres lata (3 miesi

ce)

23°C.

4.2. Ruch
Za obliczeniowy nacisk osi pojedynczej na nawierzchni

przyjmuje si

100 kN, a rozkład ruchu na

poszczególne okresy w roku jest nast

puj

cy:

1) okres zimy (3 miesi

ce)

20%,

2) okres wiosny i jesieni (6 miesi

cy)

50%,

3) okres lata (3 miesi

ce)

30%.

4.3. Stałe materiałowe
Warto

modułu

spr

ęż

ysto

(sztywno

ci)

współczynnika

Poissona

mieszanek

mineralno-asfaltowych powinny by

obliczane przy nast

puj

cych zało

eniach:

rednia temperatura według ust. 4.1,

2) czas oddziaływania obci

ąż

enia - 0,02 sekundy.

5. Rodzaje zalecanych konstrukcji nawierzchni
5.1. Nat

ęż

enie ruchu

Konstrukcje nawierzchni podatnych i półsztywnych okre

lone w ust. 5.3-5.7 zaprojektowano dla

skumulowanej liczby osi obliczeniowych odpowiadaj

cej dwudziestoletniemu okresowi eksploatacji przy

nat

ęż

eniach ruchu odpowiadaj

cych górnym granicom kategorii ruchu od KR1 do KR5 oraz 3 000 osi

obliczeniowych na dob

na obliczeniowy pas dla KR6; kategorie ruchu okre

la Polska Norma.

5.2. Zało

enia materiałowe

Konstrukcje nawierzchni podatnych i półsztywnych okre

lone w ust. 5.3-5.7 zaprojektowano przy

podanych ni

ej zało

eniach materiałowych:

1) przyj

te warto

ci modułów spr

ęż

ysto

ci (sztywno

ci) E i współczynników Poissona

mieszanek

mineralno-asfaltowych okre

la tabela:

Rodzaj mieszanki

Zima

Wiosna, jesie

Lato

E (MPa)

Beton asfaltowy o strukturze

19300

0,25

10300

0,30

2800

0,40

zamkni

tej przeznaczony do

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

warstwy

cieralnej

Beton asfaltowy o strukturze

18800

0,25

10100

0,30

3000

0,40

ęś

ciowo zamkni

tej przeznaczony

do warstwy wi

ążą

cej

Beton asfaltowy o strukturze

18100

0,25

9600

0,30

3000

0,40

ęś

ciowo zamkni

tej przeznaczony

do warstwy podbudowy

Piasek otoczony asfaltem

12700

0,25

6800

0,30

2400

0,40

przeznaczony do warstwy podbudowy

2) przyj

te warto

ci modułów spr

ęż

ysto

ci E i współczynników Poissona

oraz wytrzymało

ść

ciskanie pozostałych materiałów konstrukcyjnych okre

la tabela:

Rodzaj materiału

Wytrzymało

ść

E (MPa)

ciskanie (po

28 dniach) (MPa)

Beton cementowy

35.000

0,20

Kruszywo łamane o ci

głym uziarnieniu,

400

0,30

stabilizowane mechanicznie

Tłucze

400

0,30

Kruszywo naturalne o ci

głym uziarnieniu,

200

0,30

stabilizowane mechanicznie

Chudy beton nie sp

kany

12.900

0,20

od 6 do 8

Chudy beton sp

kany

400

0,30

Grunt lub kruszywo stabilizowane cementem nie

4500

0,25

od 2,5 do 5

kane

Grunt lub kruszywo stabilizowane cementem

300

0,30

kane

Podło

e bezpo

rednio pod konstrukcj

100

0,30

nawierzchni dla ruchu kategorii KR1 i KR2

Podło

e bezpo

rednio pod konstrukcj

120

0,30

nawierzchni dla ruchu kategorii od KR3 do KR6

5.3. Nawierzchnie jezdni
Zalecane konstrukcje nawierzchni jezdni na podło

u G1 o module spr

ęż

ysto

ci (wtórnym) nie

mniejszym ni

100 MPa dla kategorii ruchu KR1 i KR2 oraz 120 MPa dla pozostałych kategorii ruchu

okre

laj

tabele

5.3.1. Drogi o ruchu kategorii KR1

tabela
____________

Grubo

warstw

podano

centymetrach.

schematach

nie

okre

lone

zwi

zania

dzywarstwowe.

5.3.2. Drogi o ruchu kategorii KR2

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

tabela

5.3.3. Drogi o ruchu kategorii KR3

tabela

5.3.4. Drogi o ruchu kategorii KR4

tabela

5.3.5. Drogi o ruchu kategorii KR5

tabela

5.3.6. Drogi o ruchu kategorii KR6

tabela

5.4. Nawierzchnie w rejonie przystanku autobusowego
Zalecane konstrukcje nawierzchni pasa ruchu w rejonie przystanku autobusowego powinny by

takie, jak nawierzchni jezdni dla kategorii ruchu o jeden wy

szej a dla kategorii KR6 - powinny by

projektowane indywidualnie. Zalecane konstrukcje nawierzchni zatok w rejonie przystanku s

1) konstrukcjami półsztywnymi jak nawierzchni jezdni,
2) konstrukcjami na podło

u G1 o module spr

ęż

ysto

ci (wtórnym) nie mniejszym ni

120 MPa,

okre

lonymi w tabelach:

5.4.1. Drogi o ruchu kategorii KR3

tabela

5.4.2. Drogi o ruchu kategorii KR4

tabela

5.4.3. Drogi o ruchu kategorii KR5

tabela

5.5. Nawierzchnie jezdni dróg klasy L i D w strefie zamieszkania, w rozumieniu przepisów o ruchu

drogowym

Zalecane konstrukcje nawierzchni na podło

u G1 o module spr

ęż

ysto

ci (wtórnym) nie mniejszym

100 MPa okre

la tabela:

tabela

5.6. Nawierzchnie przeznaczone do postoju pojazdów i jezdni manewrowej
5.6.1. Zalecane konstrukcje nawierzchni stanowiska postojowego dla samochodów o ci

ęż

arze

całkowitym nie wi

kszym ni

2.500 kG, na podło

u G1 o module spr

ęż

ysto

ci (wtórnym) nie mniejszym

100 MPa, okre

la tabela:

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

tabela

5.6.2. Zalecane konstrukcje nawierzchni stanowiska postojowego dla samochodów ci

ęż

arowych na

podło

u G1 o module spr

ęż

ysto

ci (wtórnym) nie mniejszym ni

120 MPa okre

la tabela:

tabela
tabela

5.6.3. Konstrukcje nawierzchni jezdni manewrowych powinny by

takie, jak nawierzchni pasów

ruchu. Kategori

ruchu ustala si

zgodnie z tabel

Liczba stanowisk dla

Kategoria ruchu

Liczba stanowisk

Kategoria ruchu

pojazdów osobowych

jezdni manewrowej

dla pojazdów

jezdni manewrowej

ęż

arowych

200

KR1

≤

KR1

od 6 do 15

KR2

od 200 do 1.000

KR2

od 16 do 45

KR3

od 46 do 125

KR4

1.000

od 126 do 250

KR5

250

KR6

5.7. Nawierzchnie

cie

ek rowerowych i chodników

5.7.1. Zalecane konstrukcje nawierzchni

cie

ek rowerowych okre

la tabela:

tabela

5.7.2. Zalecane konstrukcje nawierzchni chodnika z dopuszczeniem postoju samochodów o ci

ęż

arze

całkowitym nie wi

kszym ni

2.500 kG, na podło

u G1 o module spr

ęż

ysto

ci (wtórnym) nie mniejszym

80 MPa, okre

la tabela:

tabela

5.7.3. Zalecane konstrukcje nawierzchni chodników przeznaczonych wył

cznie dla ruchu pieszych

okre

la tabela:

tabela

6. Materiały warstw konstrukcyjnych nawierzchni
Warstwy konstrukcyjne nawierzchni, okre

lone w ust. 5 niniejszego zał

cznika, powinny by

wykonywane zgodnie z podanymi ni

ej zaleceniami.

6.1. Podbudowa
6.1.1. Do wykonania warstw podbudowy powinny by

stosowane nast

puj

ce typy mieszanek

zgodnie z Polsk

Norm

1) beton asfaltowy,

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

2) chudy beton,
3) kruszywo lub grunt stabilizowane cementem,
4) mieszanka z kruszyw naturalnych albo łamanych, albo

lowych stabilizowanych mechanicznie.

6.1.2. Je

eli trwało

ść

czeniowa konstrukcji z warstw

alternatywn

dzie nie mniejsza ni

zalecanej konstrukcji, dopuszcza si

wykonywanie podbudów innych ni

wymienione w ust. 6.1.1, a w

szczególno

ci:

1) z mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych i mineralno-cementowych, zawieraj

cych skruszony

materiał z rozbiórki starych nawierzchni albo wykonywane w technologii recyklingu na zimno na
miejscu,

2) z mieszanek mineralno-emulsyjnych,
3) z

li wielkopiecowych i stalowniczych,

4) z popiołów.

6.1.3. Kruszywo lub grunt stabilizowany cementem powinny spełnia

wymagania okre

lone w

Polskich Normach, przy czym zaleca si

, aby wytrzymało

ść

Rm wynosiła 5,0 MPa.

Mieszanka z kruszyw naturalnych, łamanych i

lowych stabilizowanych mechanicznie powinna

spełnia

wymagania okre

lone w Polskiej Normie. Powinno by

stosowane:

1) kruszywo naturalne,

wir i pospółka - do podbudów na drodze o ruchu kategorii KR1 i KR2,

2) kruszywo łamane zwykłe i kruszywo

lowe wielkopiecowe - do warstw podbudowy na drogach o

ruchu wszystkich kategorii.

6.2. Warstwa wi

ążą

Do wykonywania warstw wi

ążą

cych powinien by

stosowany beton asfaltowy zgodnie z Polsk

Norm

6.3. Warstwa

cieralna

Do wykonywania warstw

cieralnych powinno si

stosowa

nast

puj

ce typy mieszanek

mineralno-asfaltowych zgodnie z Polsk

Norm

1) beton asfaltowy,
2) beton asfaltowy o nieci

głym uziarnieniu,

3) mieszank

mastyksowo-grysow

4) mieszank

o nieci

głym uziarnieniu,

5) asfalt piaskowy,
6) asfalt lany,
7) mieszanki mineralno-asfaltowe na zimno zgodnie z zaleceniami technologicznymi producenta,

dopuszczone do obrotu i powszechnego albo jednostkowego stosowania w budownictwie drogowym.

Asfalt lany rozkładany r

cznie dopuszcza si

jedynie w wyj

tkowych wypadkach. Warstwy

cieralne

nawierzchni mog

wykonywane z asfaltu twardolanego jedynie przy ich mechanicznym układaniu

specjalistycznym sprz

tem.

Dopuszcza si

wykonywanie warstw

cieralnych z asfaltu piaskowego na drogach o ruchu kategorii

KR1 i KR2.

6.4. Zwi

zanie mi

dzywarstwowe

Bez wzgl

du na kategori

ruchu musi by

stosowane wi

zanie mi

dzy warstwami asfaltowymi oraz

dzy warstwami podbudowy nie zwi

zanej lub zwi

zanej spoiwem hydraulicznym a warstw

asfaltow

zanie warstw nawierzchni uzyskuje si

przez skrapianie lepiszczem asfaltowym podło

a pod

wykonywan

warstw

Jako

lepiszcze

asfaltowe

powinien

stosowany

asfalt

upłynniony

rozpuszczalnikiem organicznym lub emulsja asfaltowa. Wła

ciwo

ci lepiszcza asfaltowego do skrapiania

powinny by

dostosowane do warunków stosowania (typu i porowato

ci podło

a i wykonywanej warstwy,

temperatury otoczenia, wilgotno

ci).

Podło

e pod wykonywan

warstw

powinno by

skropione w ilo

ci wystarczaj

cej do zwi

zania

warstw, bez nadmiaru lepiszcza. Zalecan

ilo

ść

asfaltu w poł

czeniu mi

dzywarstwowym powinno si

przyjmowa

zgodnie z Polsk

Norm

. W wypadku wi

zania warstw asfaltowych nawierzchni dróg

obci

ąż

onych ruchem KR5 i KR6 zaleca si

przyjmowanie najmniejszych dopuszczalnych ilo

ci asfaltu.

Skropienie powinno by

wykonane sprz

tem mechanicznym zapewniaj

cym równomierno

ść

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

skropienia lepiszczem.

Wbudowanie kolejnej warstwy na skropionym podło

u mo

na rozpocz

ąć

po odparowaniu

rozpuszczalnika lub po rozpadzie emulsji i odparowaniu wody. Skrapiania nie powinno si

wykonywa

wypadku układania warstwy z asfaltu lanego.

ZAŁ

CZNIK Nr 6

WARUNKI TECHNICZNE, JAKIM POWINNY ODPOWIADA

NAWIERZCHNIE JEZDNI

1. Rz

dne wysoko

ciowe

Przy wykonywaniu nowych i przebudowie dróg powinny by

badane rz

dne wysoko

ciowe podło

podbudowy i powierzchni nawierzchni. Na drogach klasy A i S pomiar wykonuje si

na siatce o

rozmiarach 10 m x 10 m wraz ze sprawdzeniem rz

dnych osi podłu

nej jezdni i obu kraw

dzi. Na

drogach o jezdni w

ęż

szej ni

10 m sprawdza si

dne osi podłu

nej i kraw

dzi. Na drogach klasy GP i

drogach ni

szych klas sprawdza si

dne osi podłu

nej jezdni i kraw

dzi co 20 m, a na odcinkach

krzywoliniowych co 10 m. Warto

ci dopuszczalnych odchyle

w stosunku do rz

dnych projektowych

okre

la tabela:

Rodzaj warstwy konstrukcyjnej

Dopuszczalne odchylenie

Podło

-2 cm, +0 cm

Podbudowa zasadnicza

-1 cm, +0 cm

Warstwa

cieralna

± 1 cm

Wymaga si

, aby 95% zmierzonych rz

dnych danej warstwy nie przekraczało dopuszczalnych

odchyle

2. Ocena równo

ci podłu

nej

2.1. Do oceny równo

ci podłu

nej warstw nawierzchni drogi klasy Z i dróg wy

szych klas nale

stosowa

jedn

z nast

puj

cych metod:

1) metod

profilometryczn

pomiaru, umo

liwiaj

obliczanie wska

nika równo

ci IRI,

2) metod

pomiaru równowa

yciu łaty i klina, okre

lonych w Polskiej Normie,

3) metod

z wykorzystaniem łaty i klina, okre

lonych w Polskiej Normie.

Stosowanie łaty czterometrowej i klina dopuszcza si

do oceny równo

ci podłu

nej drogi klasy Z oraz

tych elementów nawierzchni drogi klasy G i dróg wy

szych klas, gdzie nie mo

na wykorzysta

innych

metod.

2.2. Do profilometrycznych pomiarów równo

ci podłu

nej powinien by

wykorzystywany sprz

umo

liwiaj

cy rejestracj

, z bł

dem pomiaru nie wi

kszym ni

1,0 mm, profilu podłu

nego o

charakterystycznych długo

ciach mieszcz

cych si

w przedziale od 0,5 m do 50 m. Warto

ci IRI oblicza

nie rzadziej ni

co 50 m. Wymagana równo

ść

podłu

na jest okre

lona przez warto

ci wska

nika,

których nie mo

na przekroczy

na 50%, 80% i 100% długo

ci badanego odcinka nawierzchni. Warto

wska

nika, wyra

one w mm/m, okre

la tabela:

Klasa drogi

Element nawierzchni

Rodzaj warstwy

50%

80%

100%

konstrukcyjnej

A, S, GP

Pasy ruchu

cieralna

≤

1,2

≤

2,0

≤

3,3

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

zasadnicze,
awaryjne,
dodatkowe,
wł

czania i

wył

czania

ążą

≤

2,0

≤

3,4

≤

5,6

podbudowa zasadnicza

≤

2,9

≤

4,8

≤

7,8

jezdnie

cieralna

≤

2,0

≤

2,8

≤

4,0

cznic,

jezdnie
MOP,
utwardzone pobocza

ążą

≤

3,4

≤

4,8

≤

6,8

podbudowa zasadnicza

≤

4,8

≤

6,7

≤

9,5

G, Z

Pasy ruchu

cieralna

≤

2,8

≤

3,9

≤

4,9

zasadnicze,
dodatkowe,
wł

czania i

wył

czania,

postojowe
jezdnie ł

cznic,

utwardzone pobocza

ążą

≤

3,4

≤

4,8

≤

6,8

podbudowa zasadnicza

≤

4,8

≤

6,7

≤

9,5

eli na odcinku nie mo

na wyznaczy

cej ni

10 warto

ci IRI, to warto

ść

miarodajna b

sum

warto

redniej E(IRI) i odchylenia standardowego D : E(IRI) + D nie powinna przekroczy

warto

ci odpowiedniej dla 80% długo

ci badanego odcinka nawierzchni.

2.3. W wypadku gdy konieczne jest stosowanie łaty i klina, okre

lonych w Polskiej Normie, pomiar

wykonuje si

nie rzadziej ni

co 10 m. Wymagana równo

ść

podłu

na jest okre

lona przez warto

odchyle

równo

ci, które nie mog

przekroczone w liczbie pomiarów stanowi

cych 95% oraz 100%

liczby wszystkich pomiarów na badanym odcinku. Przez odchylenie równo

ci rozumie si

najwi

ksz

odległo

ść

dzy łat

a mierzon

powierzchni

. Warto

ci odchyle

, wyra

one w mm, okre

la tabela:

Klasa drogi

Element nawierzchni

Rodzaj warstwy

Procent liczby pomiarów

konstrukcyjnej

95%

100%

A, S, GP

Pasy ruchu

cieralna

≤

zasadnicze,
awaryjne,
dodatkowe,
wł

czania i

wył

czania

ążą

≤

podbudowa

≤

zasadnicza

jezdnie

cieralna

≤

cznic,

jezdnie
MOP,
utwardzone pobocza

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

ążą

≤

podbudowa

≤

zasadnicza

G, Z

Pasy ruchu

cieralna

≤

zasadnicze,
dodatkowe, wł

czania

i wył

czania,

postojowe, jezdnie
ł

cznic, utwardzone

pobocza

ążą

≤

podbudowa

≤

zasadnicza

2.4. Wymagania dotycz

ce równo

ci podłu

nej, okre

lone w ust. 2, powinny by

spełnione w trakcie

wykonywania robót i po ich zako

czeniu.

3. Ocena równo

ci poprzecznej

3.1. Do pomiaru poprzecznej równo

ci nawierzchni powinna by

stosowana metoda równowa

metodzie z wykorzystaniem łaty i klina, okre

lonych w Polskiej Normie. Pomiar powinien by

wykonywany nie rzadziej ni

co 5 m, a liczba pomiarów nie mo

e by

mniejsza ni

20. Wymagana

równo

ść

poprzeczna jest okre

lona przez warto

ci odchyle

równo

ci, które nie mog

przekroczone

w liczbie pomiarów stanowi

cych 90% i 100% albo 95% i 100% liczby wszystkich pomiarów na badanym

odcinku. Odchylenie równo

ci oznacza najwi

ksz

odległo

ść

dzy łat

a mierzon

powierzchni

danym profilu. Warto

ci odchyle

, wyra

one w mm, okre

la tabela:

Klasa drogi

Element nawierzchni

Rodzaj warstwy

90%

95%

100%

konstrukcyjnej

A, S, GP

Pasy ruchu

cieralna

≤

zasadnicze,
awaryjne, dodatkowe,
wł

czania i

wył

czania

ążą

≤

podbudowa zasadnicza

≤

jezdnie, ł

cznic,

cieralna

≤

jezdnie MOP,
utwardzone pobocza

ążą

≤

podbudowa zasadnicza

≤

G, Z

Pasy ruchu

cieralna

≤

zasadnicze,
dodatkowe, wł

czania

i wył

czania,

postojowe, jezdnie
ł

cznic, utwardzone

pobocza

ążą

≤

Dz.U.99.43.430 - tekst pierwotny

SYSTEM INFORMACJI PRAWNEJ LEX ("OMEGA") 50/2004

podbudowa zasadnicza

≤

3.2. Wymagania dotycz

ce równo

ci poprzecznej, okre

lone w ust. 3, powinny by

spełnione w

trakcie wykonywania robót i po ich zako

czeniu.

4. Ocena wła

ciwo

ci przeciwpo

lizgowych

4.1. Przy ocenie wła

ciwo

ci przeciwpo

lizgowych nawierzchni drogi klasy G i dróg wy

szych klas

powinien by

okre

lony współczynnik tarcia na mokrej nawierzchni przy całkowitym po

lizgu opony

testowej.

4.2. Pomiar wykonuje si

nie rzadziej ni

co 50 m na nawierzchni zwil

anej wod

w ilo

ci 0,5 l/m

, a

wynik pomiaru powinien by

przeliczalny na warto

ść

przy 100% po

lizgu opony bezbie

nikowej rozmiaru

5,60S x 13. Miar

wła

ciwo

ci przeciwpo

lizgowych jest miarodajny współczynnik tarcia. Za miarodajny

współczynnik tarcia przyjmuje si

ró

nic

warto

redniej E(

) i odchylenia standardowego D : E(

) - D.

4.3. Parametry miarodajnego współczynnika tarcia nawierzchni wymagane po dwóch miesi

cach od

oddania drogi do u

ytkowania okre

la tabela:

Klasa

Element nawierzchni

Miarodajny współczynnik tarcia

drogi

przy
pr

dko

ci zablokowanej opony

wzgl

dem

nawierzchni

30 km/h

60 km/h

90 km/h

120 km/h

Pasy ruchu zasadnicze, dodatkowe,

0,52

0,46

0,42

0,37

awaryjne

Pasy wł

czania i wył

czania, jezdnie

0,52

0,48

0,44

cznic

S, GP,

Pasy ruchu, pasy dodatkowe, utwardzone

0,48

0,39

0,32

0,30

pobocza

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dz U 99 43 430 drogi i ich ustytuowanie
99.43.430-DROGI PUBLICZNE I ICH USYTUOWANIE, PRAWO BUDOWLANE
99.43.430, ROZPORZĄDZENIE
DzU 99 43 430 warunki techniczne dróg
dz u nr 43 poz 430 czesc
dz u nr 43 poz 430 czesc
dz u nr 43
Europejska Karta Społeczna Dz U 99 8 67
9 STYMULOWANIE AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ NAUCZYCIELA PROBLEMY I DROGI ICH ROZWIĄZANIA
Toksyny i drogi ich ustrojowego transportu i wydalania
ustawa o ochronie informacji niejawnych [Dz.U.99.11.95], Licencja Pracownika Ochrony-Różne dokumenty
15 1 Dz U 99 74 836 Użytkowanie budynków mieszkalnych
Dz U 99 74 836
kodeks karny skarbowy [Dz.U.99.83.930], Licencja Pracownika Ochrony
Dz U 99 7 64
Dz U 99 60 636 swiadczenia pien Nieznany
wewnętrzne służby ochrony [Dz.U.99.4.31], Licencja Pracownika Ochrony-Różne dokumenty
Dz U 99 74 836
Dz U 99 45 453 Rozgraniczanie nieruchomości Rozporządzenie

więcej podobnych podstron