Akta stanu cywilnego – zagadnienia
wybrane
Prawo administracyjne – studia niestacjonarne
Semestr zimowy
mgr Adrian Misiejko
Akta stanu cywilnego – zagadnienia
wybrane
Prawo administracyjne – studia niestacjonarne
Semestr zimowy
mgr Adrian Misiejko
Podstawa prawna
●
Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu
cywilnego (Dz. U. z dnia 8 grudnia 2014 r. ze zm.);
●
Art. 1 – ustawa reguluje zasady i tryb rejestracji stanu
cywilnego oraz dokonywania czynności z zakresu rejestracji
stanu cywilnego;
●
Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, M. Stahl, Prawo
administracyjne materialne, Warszawa 2014, s. 149: należy
pamiętać, że stan cywilny występuje w dwóch aspektach –
cywilnoprawnym oraz publicznoprawnym;
Stan cywilny i akt stanu cywilnego
●
Stan cywilny (art. 2 ust. 1) – „sytuacja prawna osoby,
wyrażona przez cechy indywidualizujące osobę,
kształtowana przez zdarzenia naturalne, czynności prawne
lub orzeczenia sądów, lub decyzje organów, stwierdzona w
akcie stanu cywilnego”;
●
Zamknięty katalog aktów prawa cywilnego:
- wpis o urodzeniu;
- wpis o małżeństwie;
- wpis o zgonie;
●
Późniejsze wpisy wpływające na treść lub ważność aktu
prawa cywilnego, również stanowią akt stanu cywilnego;
Urząd Stan Cywilnego
●
Rejestracja stanu cywilnego jest wykonywana przez gminy
w urzędach stanu cywilnego; gmina jest też okręgiem stanu
cywilnego;
●
Kierownikiem stanu cywilnego jest wójt (burmistrz,
prezydent miasta); w okręgach liczących poniżej 50 tysięcy
mieszkańców wójt musi zatrudnić zastępcę kierownika lub
może zatrudnić osobę na stanowisko kierownika; w
okręgach liczących powyżej 50 tysięcy mieszkańców, wójt
musi zatrudnić inną osobę na stanowisko kierownika USC;
●
Kierownik USC może upoważnić pisemnie pracownika USC
do wydawania m.in. odpisów aktów stanu cywilnego;
Rejestr stanu cywilnego
●
Nowa ustawa wprowadza rejestr stanu cywilnego, czyli
elektroniczną platformę w miejsce dotychczasowych,
papierowych ksiąg;
●
Umożliwia to otrzymanie wybranych odpisów w każdym
USC na terenie Polski, a jeżeli danego aktu nie będzie
jeszcze w rejestrze – przewidziano terminy 7 i 10 dniowy na
wykonanie wniosku (przewidziano, że przeniesienie winno
skończyć się 31 grudnia 2015 r.);
Rejestracja stanu cywilnego
●
Art. 22 – rejestracji stanu cywilnego dokonuje się na
podstawie dowodów potwierdzających prawdziwość
zgłoszonych danych. W przypadku uznania tych dowodów
za niewystarczające stan faktyczny ustala się w
postępowaniu wyjaśniającym;
●
Art. 24 - wpis wpływający na treść lub ważność aktu stanu
cywilnego dołącza się do aktu w formie wzmianki
dodatkowej na podstawie: prawomocnych orzeczeń sądów,
ostatecznych decyzji administracyjnych i decyzji o zmianie
imienia i nazwiska, odpisów aktów sc i innych;
Zmiany w aktach stanu cywilnego
●
Art. 35 - 43
●
Akt stanu cywilnego, który zawiera dane niezgodne z danymi
zawartymi w aktach zbiorowych rejestracji stanu cywilnego lub z
innymi aktami stanu cywilnego (o ile stwierdzają one zdarzenie
wcześniejsze i dotyczą tej samej osoby lub jej wstępnych) albo z
zagranicznymi dokumentami stanu cywilnego podlegają
sprostowaniu przez kierownika USC, który go sporządził.
●
Uzupełnienia aktu lub unieważnienia wzmianki dodatkowej
dołączonego do niewłaściwego aktu dokonuje kierownik usc.
●
Następuje to z urzędu lub na wniosek, w formie czynności
materialno-technicznej;
Zmiany w aktach stanu cywilnego - cd
●
Sprostowania, uzupełnienia, unieważnienia i ustalenia aktu
stanu cywilnego w określonych przypadkach
(enumeratywnie wskazanych w ustawie) dokonuje sąd w
postępowaniu cywilnym nieprocesowym;
Wydawanie dokumentów z rejestru stanu
cywilnego
●
Art. 44
●
Kierownik USC wydaje z rejestru stanu cywilnego:
- odpisy zupełne i odpisy skrócone aktów prawa cywilnego;
- zaświadczenia o zamieszczonych lub niezamieszczonych
w rejestrze sc danych dotyczących wskazanej osoby;
- zaświadczenia o stanie cywilnym;
●
Odpis zupełny aktu sc stanowi dosłowne powtórzenie treści
aktu sc oraz treści dołączonych wzmianek dodatkowych;
●
Odpis skrócony aktu sc zawiera treść aktu uwzględniającą
treść dołączonych wzmianek dodatkowych;
Wybrane zagadnienia
●
Art. 59 - zgłaszająca urodzenie (matka lub ojciec) składa
oświadczenie o wyborze nie więcej niż dwóch imion dla
dziecka; wybrane imię lub imiona nie mogą być
zamieszczone w akcie urodzenia w formie zdrobniałej oraz
nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub
nieprzyzwoitego (przesłanki inne, niż w ustawie o z.i.n.);
imię może być obce oraz nie musi wskazywać na płeć
dziecka, o ile w powszechnym mniemaniu jest przypisane
do danej płci (!);
●
Jeżeli podane imię nie spełniają ustawowych przesłanek,
kierownik USC wybiera dla dziecka imię z urzędu, w formie
decyzji administracyjnej podlegającej natychmiastowemu
wykonaniu;
●
Nieaktualny stan prawny – kazus Solidariusza, wyrok NSA z
7 lipca 1982 r., sygn. II SA 635/83.
Wybrane zagadnienia
●
Art. 59 - zgłaszająca urodzenie (matka lub ojciec) składa
oświadczenie o wyborze nie więcej niż dwóch imion dla
dziecka; wybrane imię lub imiona nie mogą być
zamieszczone w akcie urodzenia w formie zdrobniałej oraz
nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub
nieprzyzwoitego (przesłanki inne, niż w ustawie o z.i.n.);
imię może być obce oraz nie musi wskazywać na płeć
dziecka, o ile w powszechnym mniemaniu jest przypisane
do danej płci (!);
●
Jeżeli podane imię nie spełniają ustawowych przesłanek,
kierownik USC wybiera dla dziecka imię z urzędu, w formie
decyzji administracyjnej podlegającej natychmiastowemu
wykonaniu;
●
Nieaktualny stan prawny – kazus Solidariusza, wyrok NSA z
7 lipca 1982 r., sygn. II SA 635/83.
Slajdy dodatkowe - właściwość
●
Art. 13:
- urodzenie oraz małżeństwo rejestruje kierownik USC właściwy
ze względu na miejsce urodzenia dziecka albo zawarcie
małżeństwa;
- zgon rejestruje kierownik USC właściwy ze względu na miejsce
zgonu albo znalezienia zwłok;
- małżeństwo zawarte przed konsulem rejestruje kierownik USC
właściwy dla Warszawy;
- urodzenie/zgon na statku morskim/powietrznym, okręcie
wojennym, wojskowym okręcie powietrznym oraz zgon żołnierza
w czynnej służbie wojskowej (i innej osoby przydzielonej do
jednostki wojskowej) poległego lub zmarłego w związku z
działaniami wojennymi rejestruje kierownik USC właściwy dla
Warszawy;
- kierownik USC w.d. Warszawy rejestruje także zgon w razie
stwierdzenia zgonu lub uznania za zmarłego w postępowaniu
sądowym;
Slajdy dodatkowe – wybrane pojęcia
●
Art. 2 – stan cywilny, miejsce wpisu, moment sporządzenia
aktu, forma odmowy dokonania czynności z zakresu
rejestracji
●
Art. 3
- domniemanie zgodności aktów stanu cywilnego z prawdą;
- zaprzeczenie zgodności z prawdą;
●
Art. 11 - właściwy miejscowo wojewoda sprawuje nadzór
nad rejestracją stanu cywilnego; jest on organem
odwoławczym od decyzji administracyjnych z zakresu
rejestracji stanu cywilnego;
●
Art. 19 ust. 2
- rejestr uznań, gromadzący dane związane z uznaniem
ojcostwa
●
Art. 29, 30
- Nazwisko rodowe;
- Miejsce zdarzenia;
Slajdy dodatkowe – wybrane pojęcia
●
Szczegółowe przepisy odnośnie do aktów stanu cywilnego:
- 52-53, 55 - 56, 76-79, 81, 83-87, 92 – 93;
- bez przepisów szczegółowo regulujących, co powinien
zawierać protokół lub zaświadczenie lub podobne;
●
Wybrane zasady rejestracji stanu cywilnego (za: Z.
Duniewska, B. Jaworska-Dębska, M. Stahl, Prawo
administracyjne materialne, Warszawa 2014):
- zasada świeckości – rejestracja należy do kompetencji
organów świeckich, pomimo pewnych przejawów
wyznaniowości – np. małżeństwa konkordatowe);
- zasada powszechności – objęcie systemem rejestracji,
poza wyjątkami, zdarzeń kształtujących stan cywilny osób
bez względu na ich wyznanie (brak wyznania) albo
przynależność państwową (w sposób określony ustawą);
- zasada samowystarczalności aktu – art. 4, mają
szczególną moc dowodową;