Akta stanu cywilnego – zagadnienia

wybrane

Prawo administracyjne – studia niestacjonarne

Semestr zimowy

mgr Adrian Misiejko

Podstawa prawna

●

Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu
cywilnego (Dz. U. z dnia 8 grudnia 2014 r. ze zm.);

●

Art. 1 – ustawa reguluje zasady i tryb rejestracji stanu
cywilnego oraz dokonywania czynności z zakresu rejestracji
stanu cywilnego;

●

Z. Duniewska, B. Jaworska-Dębska, M. Stahl, Prawo
administracyjne materialne, Warszawa 2014, s. 149: należy
pamiętać, że stan cywilny występuje w dwóch aspektach –

cywilnoprawnym oraz publicznoprawnym;

Stan cywilny i akt stanu cywilnego

●

Stan cywilny (art. 2 ust. 1) – „sytuacja prawna osoby,
wyrażona przez cechy indywidualizujące osobę,

kształtowana przez zdarzenia naturalne, czynności prawne
lub orzeczenia sądów, lub decyzje organów, stwierdzona w
akcie stanu cywilnego”;

●

Zamknięty katalog aktów prawa cywilnego:
- wpis o urodzeniu;
- wpis o małżeństwie;

- wpis o zgonie;

●

Późniejsze wpisy wpływające na treść lub ważność aktu

prawa cywilnego, również stanowią akt stanu cywilnego;

Urząd Stan Cywilnego

●

Rejestracja stanu cywilnego jest wykonywana przez gminy
w urzędach stanu cywilnego; gmina jest też okręgiem stanu

cywilnego;

●

Kierownikiem stanu cywilnego jest wójt (burmistrz,
prezydent miasta); w okręgach liczących poniżej 50 tysięcy

mieszkańców wójt musi zatrudnić zastępcę kierownika lub
może zatrudnić osobę na stanowisko kierownika; w
okręgach liczących powyżej 50 tysięcy mieszkańców, wójt

musi zatrudnić inną osobę na stanowisko kierownika USC;

●

Kierownik USC może upoważnić pisemnie pracownika USC

do wydawania m.in. odpisów aktów stanu cywilnego;

Rejestr stanu cywilnego

●

Nowa ustawa wprowadza rejestr stanu cywilnego, czyli
elektroniczną platformę w miejsce dotychczasowych,

papierowych ksiąg;

●

Umożliwia to otrzymanie wybranych odpisów w każdym

USC na terenie Polski, a jeżeli danego aktu nie będzie
jeszcze w rejestrze – przewidziano terminy 7 i 10 dniowy na
wykonanie wniosku (przewidziano, że przeniesienie winno

skończyć się 31 grudnia 2015 r.);

Rejestracja stanu cywilnego

●

Art. 22 – rejestracji stanu cywilnego dokonuje się na
podstawie dowodów potwierdzających prawdziwość

zgłoszonych danych. W przypadku uznania tych dowodów
za niewystarczające stan faktyczny ustala się w
postępowaniu wyjaśniającym;

●

Art. 24 - wpis wpływający na treść lub ważność aktu stanu
cywilnego dołącza się do aktu w formie wzmianki
dodatkowej na podstawie: prawomocnych orzeczeń sądów,

ostatecznych decyzji administracyjnych i decyzji o zmianie
imienia i nazwiska, odpisów aktów sc i innych;

Zmiany w aktach stanu cywilnego

●

Art. 35 - 43

●

Akt stanu cywilnego, który zawiera dane niezgodne z danymi
zawartymi w aktach zbiorowych rejestracji stanu cywilnego lub z
innymi aktami stanu cywilnego (o ile stwierdzają one zdarzenie
wcześniejsze i dotyczą tej samej osoby lub jej wstępnych) albo z
zagranicznymi dokumentami stanu cywilnego podlegają
sprostowaniu przez kierownika USC, który go sporządził.

●

Uzupełnienia aktu lub unieważnienia wzmianki dodatkowej
dołączonego do niewłaściwego aktu dokonuje kierownik usc.

●

Następuje to z urzędu lub na wniosek, w formie czynności
materialno-technicznej;

Zmiany w aktach stanu cywilnego - cd

●

Sprostowania, uzupełnienia, unieważnienia i ustalenia aktu
stanu cywilnego w określonych przypadkach

(enumeratywnie wskazanych w ustawie) dokonuje sąd w

postępowaniu cywilnym nieprocesowym;

Wydawanie dokumentów z rejestru stanu

cywilnego

●

Art. 44

●

Kierownik USC wydaje z rejestru stanu cywilnego:

- odpisy zupełne i odpisy skrócone aktów prawa cywilnego;
- zaświadczenia o zamieszczonych lub niezamieszczonych
w rejestrze sc danych dotyczących wskazanej osoby;

- zaświadczenia o stanie cywilnym;

●

Odpis zupełny aktu sc stanowi dosłowne powtórzenie treści
aktu sc oraz treści dołączonych wzmianek dodatkowych;

●

Odpis skrócony aktu sc zawiera treść aktu uwzględniającą
treść dołączonych wzmianek dodatkowych;

Wybrane zagadnienia

●

Art. 59 - zgłaszająca urodzenie (matka lub ojciec) składa

oświadczenie o wyborze nie więcej niż dwóch imion dla
dziecka; wybrane imię lub imiona nie mogą być
zamieszczone w akcie urodzenia w formie zdrobniałej oraz

nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub
nieprzyzwoitego (przesłanki inne, niż w ustawie o z.i.n.);

imię może być obce oraz nie musi wskazywać na płeć
dziecka, o ile w powszechnym mniemaniu jest przypisane

do danej płci (!);

●

Jeżeli podane imię nie spełniają ustawowych przesłanek,
kierownik USC wybiera dla dziecka imię z urzędu, w formie

decyzji administracyjnej podlegającej natychmiastowemu
wykonaniu;

●

Nieaktualny stan prawny – kazus Solidariusza, wyrok NSA z
7 lipca 1982 r., sygn. II SA 635/83.

Wybrane zagadnienia

●

Art. 59 - zgłaszająca urodzenie (matka lub ojciec) składa

oświadczenie o wyborze nie więcej niż dwóch imion dla
dziecka; wybrane imię lub imiona nie mogą być
zamieszczone w akcie urodzenia w formie zdrobniałej oraz

nie mogą mieć charakteru ośmieszającego lub
nieprzyzwoitego (przesłanki inne, niż w ustawie o z.i.n.);

imię może być obce oraz nie musi wskazywać na płeć
dziecka, o ile w powszechnym mniemaniu jest przypisane

do danej płci (!);

●

Jeżeli podane imię nie spełniają ustawowych przesłanek,
kierownik USC wybiera dla dziecka imię z urzędu, w formie

decyzji administracyjnej podlegającej natychmiastowemu
wykonaniu;

●

Nieaktualny stan prawny – kazus Solidariusza, wyrok NSA z
7 lipca 1982 r., sygn. II SA 635/83.

Slajdy dodatkowe - właściwość

●

Art. 13:

- urodzenie oraz małżeństwo rejestruje kierownik USC właściwy

ze względu na miejsce urodzenia dziecka albo zawarcie

małżeństwa;

- zgon rejestruje kierownik USC właściwy ze względu na miejsce

zgonu albo znalezienia zwłok;

- małżeństwo zawarte przed konsulem rejestruje kierownik USC

właściwy dla Warszawy;

- urodzenie/zgon na statku morskim/powietrznym, okręcie

wojennym, wojskowym okręcie powietrznym oraz zgon żołnierza

w czynnej służbie wojskowej (i innej osoby przydzielonej do

jednostki wojskowej) poległego lub zmarłego w związku z

działaniami wojennymi rejestruje kierownik USC właściwy dla

Warszawy;

- kierownik USC w.d. Warszawy rejestruje także zgon w razie

stwierdzenia zgonu lub uznania za zmarłego w postępowaniu

sądowym;

Slajdy dodatkowe – wybrane pojęcia

●

Art. 2 – stan cywilny, miejsce wpisu, moment sporządzenia

aktu, forma odmowy dokonania czynności z zakresu
rejestracji

●

Art. 3

- domniemanie zgodności aktów stanu cywilnego z prawdą;
- zaprzeczenie zgodności z prawdą;

●

Art. 11 - właściwy miejscowo wojewoda sprawuje nadzór
nad rejestracją stanu cywilnego; jest on organem

odwoławczym od decyzji administracyjnych z zakresu
rejestracji stanu cywilnego;

●

Art. 19 ust. 2

- rejestr uznań, gromadzący dane związane z uznaniem
ojcostwa

●

Art. 29, 30
- Nazwisko rodowe;
- Miejsce zdarzenia;

Slajdy dodatkowe – wybrane pojęcia

●

Szczegółowe przepisy odnośnie do aktów stanu cywilnego:

- 52-53, 55 - 56, 76-79, 81, 83-87, 92 – 93;
- bez przepisów szczegółowo regulujących, co powinien
zawierać protokół lub zaświadczenie lub podobne;

●

Wybrane zasady rejestracji stanu cywilnego (za: Z.
Duniewska, B. Jaworska-Dębska, M. Stahl, Prawo

administracyjne materialne, Warszawa 2014):
- zasada świeckości – rejestracja należy do kompetencji

organów świeckich, pomimo pewnych przejawów
wyznaniowości – np. małżeństwa konkordatowe);
- zasada powszechności – objęcie systemem rejestracji,

poza wyjątkami, zdarzeń kształtujących stan cywilny osób
bez względu na ich wyznanie (brak wyznania) albo

przynależność państwową (w sposób określony ustawą);
- zasada samowystarczalności aktu – art. 4, mają
szczególną moc dowodową;