plik

prenumerata

Poniedziałek

3 marca 2014 nr 42 (3683)

gazetaprawna.pl

RACHUNKOWOŚĆ

i AUDYT

Agnieszka Pokojska
agnieszka.pokojska@infor.pl

Zasiłki wypłacane z ubezpieczenia społecznego,

np. chorobowe, podlegają potrąceniom i egze-

kucji na zasadach określonych w przepisach

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-

pieczeń Społecznych (art. 833 par. 5 kodeksu

postępowania cywilnego). Dokonując ich po-

trąceń, należy pamiętać, że osoba uprawnio-

na do świadczenia nie może otrzymać kwoty

niższej, niż wynosi wartość wolna od potrąceń.

A to 50 proc. lub 60 proc. najniższej emerytu-

ry (art. 141 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-

czeń Społecznych; dalej: ustawa emerytalna).

Natomiast od 1 marca 2014 r. najniższa eme-

rytura wynosi 844,45 zł (od 1 marca 2013 r. do

28 lutego 2014 r. wynosiła 831,15 zł).

W księgach płatnika

Przypomnijmy, że zasiłek wypłacają płatnicy

składek na ubezpieczenie chorobowe, któ-

rzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowe-

go powyżej 20 ubezpieczonych. Ponieważ

tacy pracodawcy tylko wypłacają świadcze-

nie w imieniu ZUS, nie stanowi to dla nich

w księgach rachunkowych kosztu. O kwotę

wypłaconych zasiłków chorobowych obniża

się kwotę należnych do zapłaty składek na

ubezpieczenia społeczne. W księgach rachun-

kowych kwotę zasiłku ujmuje się zapisem:

strona Wn konta 227 – Rozrachunki z ZUS,

strona Ma konta 231 – Rozrachunki z tytułu

wynagrodzeń. Zaś zaliczkę na podatek, jaką

pracodawca musi odprowadzić, księguje się:

strona Wn konta 231 – Rozrachunki z tytułu

wynagrodzeń, strona Ma konta 222 – Rozra-

chunki z urzędem skarbowym.

Jak liczyć...

Zasiłek podlega egzekucji na mocy tytu-

łów wykonawczych na pokrycie należno-

ści innych niż świadczenia alimentacyjne

do wysokości 25 proc. Potrącenia dokonuje

się po odliczeniu od jego kwoty zaliczki na

podatek dochodowy. Jednak trzeba zwrócić

uwagę na to, że kwota, którą należy potrą-

cić, powinna być ustalona procentowo od

kwoty zasiłku przed odliczeniem zaliczki

na PIT (art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Z kolei potrącenia egzekucyjne należności

niealimentacyjnych nie mogą naruszyć kwo-

ty wolnej, która jest równa części zasiłku po

odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od-

powiadającej połowie wspomnianej już kwoty

najniższej emerytury, tj. 422,23 zł. Kwoty wolne

od potrąceń w podanej w tabeli wysokości obo-

wiązują w przypadku, gdy zasiłek przysługuje

za cały miesiąc, bez względu na wymiar etatu.

Jeżeli zasiłek chorobowy jest wypłacany tylko

za część miesiąca, to kwota wolna od potrąceń

podlega proporcjonalnemu obniżeniu.

...i ujmować

Po dokonaniu obliczeń przeprowadzamy na-

stępujące księgowania. Potrącenie na poczet

egzekucji należności niealimentacyjnej uj-

mujemy: strona Wn konta 231 – Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń strona Ma konta 240

– Inne rozrachunki (zajęcie komornicze). Zaś

samą wypłatę zasiłku pomniejszonego o zaję-

tą kwotę na konto bankowe pracownika księ-

gujemy: strona Wn konta 231 – Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń, strona Ma konta 130

– Rachunek bankowy. Pozostał jeszcze do uję-

cia w księgach przelew na konto komornika

kwoty potrąconej z zasiłku: strona Wn konta

240 – Inne rozrachunki (zajęcie komornicze),

strona Ma konta 130 – Rachunek bankowy.

Od kiedy stosować

Nową wysokość kwoty wolnej od potrąceń

należy stosować dopiero przy zasiłkach na-

leżnych za okres od 1 marca 2014 r. Ważny

jest bowiem okres, za który zasiłek przysłu-

guje, a nie data wypłaty. Jeśli trzeba dokonać

zajęcia komorniczego z zasiłku chorobowe-

go należnego za luty 2014 r. (wypłacanego

w marcu), to trzeba zastosować kwotę wolną

od potrąceń obliczaną od wysokości najniższej

emerytury obowiązującej w lutym.

Podstawa prawna

Art. 139–143 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440).

Art. 833 par. 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postę-

powania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 196 z późn. zm.).

Od marca ewidencja zasiłków

z wyższą kwotą wolną od potrąceń

Nową wysokość należy stosować dopiero przy świadczeniach chorobowych należnych za okres od początku tego

miesiąca. Rozliczamy je na dotychczasowych zasadach i księgujemy na koncie rozrachunków

PRZYKŁAD

Zawiadomienie od komornika

Pracodawca ma wypłacić pracownikowi zasiłek chorobowy w wartości brutto 1922 zł. Zaliczka
na podatek dochodowy, który musi odprowadzić do urzędu skarbowego, wynosi [(1922 x 18 proc.)
– 46,33] = 299,63 zł, czyli po zaokrągleniu 300 zł. Kwota do przekazania wynosi więc 1622 zł. Jednak
pracodawca otrzymał zawiadomienie od komornika o zajęciu na poczet należności niealimentacyj-
nych – 1200 zł. W bieżącym miesiącu pracodawca potrącił na poczet zajęcia 480,50 zł
- maksymalna kwota potrącenia (25 proc. x 1922 zł) – 480,50 zł
- kwota wolna - 422,23 zł
Kontrola wartości potrącanej sumy pod kątem kwoty wolnej 1622 zł (kwota zasiłku potrącona
o PIT) – 480,50 = 1141,50 zł (> 422,23 zł).

Rozrachunki

Rachunek bankowy

z urzędem skarbowym

z ZUS

1141,50 (3

300 (2

1) 1922

480,50 (5

Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń

Inne rozrachunki

2) 300

1922 (1

5) 480,50

480,50 (3

3) 480,50

4) 1141,50

Objaśnienia do schematu:
1. Zasiłek chorobowy brutto – 1922 zł.
2. Zaliczka na podatek – 300 zł.
3. Potrącenie na poczet egzekucji należności niealimentacyjnej – 480,50 zł.
4. Wypłata zasiłku pomniejszonego o zajętą kwotę na konto bankowe pracownika – 1141,50 zł.
5. Przelew na konto komornika kwoty potrąconej z zasiłku – 480,50 zł.

Daninę płaconą np. od gruntów i budynków ewidencjonuje się w księgach rachunkowych jako koszty

działalności operacyjnej. Służy do tego konto z zespołu cztery 450 – Podatki i opłaty. Są jednak od tego wyjątki

Agnieszka Pokojska
agnieszka.pokojska@infor.pl

Podmioty, które w toku prowadzonej działal-

ności wykorzystują grunty i budynki, muszą

pamiętać o obowiązkach związanych z podat-

kiem od nieruchomości. W tym przypadku dla

jego zaksięgowania istotne jest, czy dotyczy

on osoby fi zycznej czy innych podmiotów.

Jeżeli podatnikiem jest osoba fi zyczna,

wysokość podatku na dany rok podatkowy

ustala w drodze decyzji organ podatkowy

właściwy ze względu na miejsce położenia

przedmiotu opodatkowania. Podatek w tym

przypadku płatny jest w czterech ratach pro-

porcjonalnych do czasu trwania obowiązku

podatkowego, w terminach: do 15 marca (w

tym roku 17 marca – 15 jest dnem wolnym),

15 maja, 15 września i 15 listopada (w tym

roku 17 listopada – 15 jest dniem wolnym)

roku podatkowego.

Z kolei osoby prawne, jednostki organizacyj-

ne oraz spółki niemające osobowości prawnej

muszą same obliczyć należny podatek i do 15

stycznia danego roku podatkowego złożyć de-

klarację. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał

po tym terminie, deklarację składa się w ciągu

14 dni od zaistnienia okoliczności uzasadnia-

jących powstanie tego obowiązku.

Zapłata podatku następuje w miesięcznych

ratach. Odpowiednia kwota musi trafi ć na ra-

chunek budżetu właściwej gminy.

Gdy wartość nieistotna…

Jeżeli wartość tego podatku nie jest istotna,

ujęcie tego kosztu w księgach rachunkowych

następuje w momencie jego naliczenia zapisem:

strona Wn konta 450 – Podatki i opłaty, strona

Ma konta 220 – Rozrachunki publicznopraw-

ne. Z kolei wpłatę należy ująć: strona Wn konta

220 – Rozrachunki publicznoprawne, strona

Ma konta 130 – Rachunek bieżący.

W przypadku uznania przez podmiot kwoty

podatku za istotną konieczne jest dokonanie

jego rozliczenia w czasie.

…a inaczej gdy istotna

Zarachowanie rocznej opłaty do rozliczenia

w czasie może przebiegać w następujący sposób:

strona Wn konta 450 – Podatki i opłaty, strona

Ma konta 220 – Rozrachunki publicznoprawne

oraz dodatkowo strona Wn konta 640 – Rozli-

czenia międzyokresowe kosztów czynne, stro-

na Ma konta 490 – Rozliczenie kosztów. Z kolei

miesięczny odpis księguje się: strona Wn konta

490 – Rozliczenie kosztów, strona Ma konta 640

– Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne.

Warto pamiętać, że podatek od nieruchomo-

ści nie zawsze musi być ujmowany w koszty.

Przykładowo dotyczy to deweloperów co Ko-

mitet Standardów Rachunkowości wyjaśnił

w nowym standardzie nr 8 – „Działalność de-

weloperska”. Można go znaleźć w Dzienniku

Urzędowym ministra fi nansów z 20 lutego 2014

r. poz. 5 i na stronie internetowej resortu www.

mf.gov.pl. Z dokumentu tego wynika, że poda-

tek od nieruchomości, od gruntu na którym

posadowiona jest nieruchomość stanowiąca

przedmiot przedsięwzięcia deweloperskiego,

poniesiony po dniu jego rozpoczęcia, aż do dnia

jego zakończenia, może być zaliczony do kosztu

wytworzenia przedsięwzięcia deweloperskiego.

Zdarzało się do tej pory, że taka praktyka była

kwestionowana przez biegłych rewidentów.

Oczywiście podatek od nieruchomości ponie-

siony przed dniem rozpoczęcia przedsięwzięcia

deweloperskiego obciąża koszty i wynik fi nan-

sowy okresu w którym zostały poniesiony.

Podstawa prawna

Ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych

(t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 z późn. zm.).

Więcej na ten temat w tygodniku Podatki

i Księgowości, s. C6.

Podatek od nieruchomości też może być wliczony

do wartości wytworzenia

KWOTY WOLNE OD POTRĄCEŃ SĄ RÓŻNE

Lp.

Rodzaj potrącenia

Wysokość kwoty wolnej

sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie
należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi

422,23 zł (50 proc. kwoty
najniższej emerytury)

należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podsta-
wie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego

sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należ-
ności niealimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi

należności z tytułu pobytu w domach opieki społecznej, zakładach opie-
kuńczo-leczniczych lub pielęgnacyjno-opiekuńczych

168,89 zł (20 proc. kwoty
najniższej emerytury)

potrącanie należności innych niż wyżej wymienione

506,67 zł, (60 proc. kwoty
najniższej emerytury)

prenumerata

Poniedziałek

3 marca 2014 nr 42 (3683)

gazetaprawna.pl

Agnieszka Pokojska
agnieszka.pokojska@infor.pl

Zasiłki wypłacane z ubezpieczenia społecznego,

np. chorobowe, podlegają potrąceniom i egze-

kucji na zasadach określonych w przepisach

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-

pieczeń Społecznych (art. 833 par. 5 kodeksu

postępowania cywilnego). Dokonując ich po-

trąceń, należy pamiętać, że osoba uprawnio-

na do świadczenia nie może otrzymać kwoty

niższej, niż wynosi wartość wolna od potrąceń.

A to 50 proc. lub 60 proc. najniższej emerytu-

ry (art. 141 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-

czeń Społecznych; dalej: ustawa emerytalna).

Natomiast od 1 marca 2014 r. najniższa eme-

rytura wynosi 844,45 zł (od 1 marca 2013 r. do

28 lutego 2014 r. wynosiła 831,15 zł).

W księgach płatnika

Przypomnijmy, że zasiłek wypłacają płatnicy

składek na ubezpieczenie chorobowe, któ-

rzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowe-

go powyżej 20 ubezpieczonych. Ponieważ

tacy pracodawcy tylko wypłacają świadcze-

nie w imieniu ZUS, nie stanowi to dla nich

w księgach rachunkowych kosztu. O kwotę

wypłaconych zasiłków chorobowych obniża

się kwotę należnych do zapłaty składek na

ubezpieczenia społeczne. W księgach rachun-

kowych kwotę zasiłku ujmuje się zapisem:

strona Wn konta 227 – Rozrachunki z ZUS,

strona Ma konta 231 – Rozrachunki z tytułu

wynagrodzeń. Zaś zaliczkę na podatek, jaką

pracodawca musi odprowadzić, księguje się:

strona Wn konta 231 – Rozrachunki z tytułu

wynagrodzeń, strona Ma konta 222 – Rozra-

chunki z urzędem skarbowym.

Jak liczyć...

Zasiłek podlega egzekucji na mocy tytu-

łów wykonawczych na pokrycie należno-

ści innych niż świadczenia alimentacyjne

do wysokości 25 proc. Potrącenia dokonuje

się po odliczeniu od jego kwoty zaliczki na

podatek dochodowy. Jednak trzeba zwrócić

uwagę na to, że kwota, którą należy potrą-

cić, powinna być ustalona procentowo od

kwoty zasiłku przed odliczeniem zaliczki

na PIT (art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Z kolei potrącenia egzekucyjne należności

niealimentacyjnych nie mogą naruszyć kwo-

ty wolnej, która jest równa części zasiłku po

odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od-

powiadającej połowie wspomnianej już kwoty

najniższej emerytury, tj. 422,23 zł. Kwoty wolne

od potrąceń w podanej w tabeli wysokości obo-

wiązują w przypadku, gdy zasiłek przysługuje

za cały miesiąc, bez względu na wymiar etatu.

Jeżeli zasiłek chorobowy jest wypłacany tylko

za część miesiąca, to kwota wolna od potrąceń

podlega proporcjonalnemu obniżeniu.

...i ujmować

Po dokonaniu obliczeń przeprowadzamy na-

stępujące księgowania. Potrącenie na poczet

egzekucji należności niealimentacyjnej uj-

mujemy: strona Wn konta 231 – Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń strona Ma konta 240

– Inne rozrachunki (zajęcie komornicze). Zaś

samą wypłatę zasiłku pomniejszonego o zaję-

tą kwotę na konto bankowe pracownika księ-

gujemy: strona Wn konta 231 – Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń, strona Ma konta 130

– Rachunek bankowy. Pozostał jeszcze do uję-

cia w księgach przelew na konto komornika

kwoty potrąconej z zasiłku: strona Wn konta

240 – Inne rozrachunki (zajęcie komornicze),

strona Ma konta 130 – Rachunek bankowy.

Od kiedy stosować

Nową wysokość kwoty wolnej od potrąceń

należy stosować dopiero przy zasiłkach na-

leżnych za okres od 1 marca 2014 r. Ważny

jest bowiem okres, za który zasiłek przysłu-

guje, a nie data wypłaty. Jeśli trzeba dokonać

zajęcia komorniczego z zasiłku chorobowe-

go należnego za luty 2014 r. (wypłacanego

w marcu), to trzeba zastosować kwotę wolną

od potrąceń obliczaną od wysokości najniższej

emerytury obowiązującej w lutym.

Podstawa prawna

Art. 139–143 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440).

Art. 833 par. 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postę-

powania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 196 z późn. zm.).

Od marca ewidencja zasiłków

z wyższą kwotą wolną od potrąceń

Nową wysokość należy stosować dopiero przy świadczeniach chorobowych należnych za okres od początku tego

miesiąca. Rozliczamy je na dotychczasowych zasadach i księgujemy na koncie rozrachunków

PRZYKŁAD

Zawiadomienie od komornika

Rozrachunki

Rachunek bankowy

z urzędem skarbowym

z ZUS

1141,50 (3

300 (2

1) 1922

480,50 (5

1141,50 (3

480,50 (5

300 (2

Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń

Inne rozrachunki

2) 300

1922 (1

5) 480,50

480,50 (3

3) 480,50

4) 1141,50

2) 300

1922 (1

3) 480,50

4) 1141,50

5) 480,50

480,50 (3

Daninę płaconą np. od gruntów i budynków ewidencjonuje się w księgach rachunkowych jako koszty

działalności operacyjnej. Służy do tego konto z zespołu cztery 450 – Podatki i opłaty. Są jednak od tego wyjątki

Agnieszka Pokojska
agnieszka.pokojska@infor.pl

Podmioty, które w toku prowadzonej działal-

ności wykorzystują grunty i budynki, muszą

pamiętać o obowiązkach związanych z podat-

kiem od nieruchomości. W tym przypadku dla

jego zaksięgowania istotne jest, czy dotyczy

on osoby fi zycznej czy innych podmiotów.

Jeżeli podatnikiem jest osoba fi zyczna,

wysokość podatku na dany rok podatkowy

ustala w drodze decyzji organ podatkowy

właściwy ze względu na miejsce położenia

przedmiotu opodatkowania. Podatek w tym

przypadku płatny jest w czterech ratach pro-

porcjonalnych do czasu trwania obowiązku

podatkowego, w terminach: do 15 marca (w

tym roku 17 marca – 15 jest dnem wolnym),

15 maja, 15 września i 15 listopada (w tym

roku 17 listopada – 15 jest dniem wolnym)

roku podatkowego.

Z kolei osoby prawne, jednostki organizacyj-

ne oraz spółki niemające osobowości prawnej

muszą same obliczyć należny podatek i do 15

stycznia danego roku podatkowego złożyć de-

klarację. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał

po tym terminie, deklarację składa się w ciągu

14 dni od zaistnienia okoliczności uzasadnia-

jących powstanie tego obowiązku.

Zapłata podatku następuje w miesięcznych

ratach. Odpowiednia kwota musi trafi ć na ra-

chunek budżetu właściwej gminy.

Gdy wartość nieistotna…

Jeżeli wartość tego podatku nie jest istotna,

ujęcie tego kosztu w księgach rachunkowych

następuje w momencie jego naliczenia zapisem:

strona Wn konta 450 – Podatki i opłaty, strona

Ma konta 220 – Rozrachunki publicznopraw-

ne. Z kolei wpłatę należy ująć: strona Wn konta

220 – Rozrachunki publicznoprawne, strona

Ma konta 130 – Rachunek bieżący.

W przypadku uznania przez podmiot kwoty

podatku za istotną konieczne jest dokonanie

jego rozliczenia w czasie.

…a inaczej gdy istotna

Zarachowanie rocznej opłaty do rozliczenia

w czasie może przebiegać w następujący sposób:

strona Wn konta 450 – Podatki i opłaty, strona

Ma konta 220 – Rozrachunki publicznoprawne

oraz dodatkowo strona Wn konta 640 – Rozli-

czenia międzyokresowe kosztów czynne, stro-

na Ma konta 490 – Rozliczenie kosztów. Z kolei

miesięczny odpis księguje się: strona Wn konta

490 – Rozliczenie kosztów, strona Ma konta 640

– Rozliczenia międzyokresowe kosztów czynne.

Warto pamiętać, że podatek od nieruchomo-

ści nie zawsze musi być ujmowany w koszty.

Przykładowo dotyczy to deweloperów co Ko-

mitet Standardów Rachunkowości wyjaśnił

w nowym standardzie nr 8 – „Działalność de-

weloperska”. Można go znaleźć w Dzienniku

Urzędowym ministra fi nansów z 20 lutego 2014

r. poz. 5 i na stronie internetowej resortu www.

mf.gov.pl. Z dokumentu tego wynika, że poda-

tek od nieruchomości, od gruntu na którym

posadowiona jest nieruchomość stanowiąca

przedmiot przedsięwzięcia deweloperskiego,

poniesiony po dniu jego rozpoczęcia, aż do dnia

jego zakończenia, może być zaliczony do kosztu

wytworzenia przedsięwzięcia deweloperskiego.

Zdarzało się do tej pory, że taka praktyka była

kwestionowana przez biegłych rewidentów.

Oczywiście podatek od nieruchomości ponie-

siony przed dniem rozpoczęcia przedsięwzięcia

deweloperskiego obciąża koszty i wynik fi nan-

sowy okresu w którym zostały poniesiony.

Podstawa prawna

Ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych

(t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 z późn. zm.).

Więcej na ten temat w tygodniku Podatki

i Księgowości, s. C6.

Podatek od nieruchomości też może być wliczony

do wartości wytworzenia

KWOTY WOLNE OD POTRĄCEŃ SĄ RÓŻNE

Lp.

Rodzaj potrącenia

Wysokość kwoty wolnej

sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie
należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi

422,23 zł (50 proc. kwoty
najniższej emerytury)

należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podsta-
wie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego

sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należ-
ności niealimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi

należności z tytułu pobytu w domach opieki społecznej, zakładach opie-
kuńczo-leczniczych lub pielęgnacyjno-opiekuńczych

168,89 zł (20 proc. kwoty
najniższej emerytury)

potrącanie należności innych niż wyżej wymienione

506,67 zł, (60 proc. kwoty
najniższej emerytury)

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

ObOwiązki

Dziennik Gazeta Prawna, 3 marca 2014 nr 42 (3683)

gazetaprawna.pl

Jak wyceniać i ujmować należności

oraz zobowiązania w bilansie

W każdej jednostce są to kategorie aktywów i pasywów, do których najczęściej pojawiają się księgowania.

Pozycje te mogą być zróżnicowane. Dlatego podpowiadamy, co warto sprawdzić, aby uniknąć pomyłek

dr Katarzyna Trzpioła
Katedra Finansów i Rachunkowości
Uniwersytetu Warszawskiego

Należności to prawa jednostki do otrzymania

aktywów, najczęściej środków pieniężnych

powstałe wskutek zdarzeń, które zaistniały

w przeszłości. Z kolei zobowiązania to wyni-

kający z przeszłych zdarzeń obowiązek wy-

konania świadczeń o wiarygodnie określonej

wartości, które spowodują wykorzystanie już

posiadanych lub przyszłych aktywów jed-

nostki. Są to kategorie aktywów i pasywów,

w odniesieniu do których najczęściej w każdej

jednostce pojawiają się księgowania. Jedno-

cześnie są to pozycje, które mogą być bardzo

zróżnicowane. Z tego powodu niesłychanie

ważne są prawidłowe ich ujęcie i wycena na

dzień bilansowy.

[tab. 2]

Generalnie podział należności i zobowiązań

jest przeprowadzany według tych samych

zasad także na potrzeby sprawozdania finan-

sowego. Odrębnie prezentowane są te długo-

terminowe, do których zaliczamy należności

i zobowiązania lub ich części, których termin

realizacji wypada później niż 12 miesięcy od

dnia bilansowego, z wyjątkiem tych, które

dotyczą dostaw i usług. Pozostałe, w szczegól-

ności wszystkie powstałe w wyniku realizacji

transakcji handlowych (od dostawców i od-

biorców) zaliczamy do krótkoterminowych.

Jednostki, które nie mają prawa sporządzać

uproszczonego sprawozdania finansowego,

muszą jeszcze dokonać podziału na te wyni-

kające z transakcji z podmiotami powiąza-

nymi w rozumieniu ustawy o rachunkowo-

ści i pozostałe (zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 43

ustawy o rachunkowości, zalicza się do nich

spółki tworzące grupę kapitałową, obejmu-

jącą jednostkę dominującą lub znaczącego

inwestora, jednostki zależne, współzależne

i stowarzyszone, a także wspólnika jednostki

współzależnej).

[tab. 1, przykład 1, ramka]

Aktualizacja

Należności wycenia się do bilansu w kwocie

wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady

ostrożności. Na dzień bilansowy konieczne

jest zaktualizowanie wartości należności,

uwzględniając stopień prawdopodobieństwa

ich zapłaty. Odpisy aktualizacyjne od tych

należności zaliczane są do pozostałych kosz-

tów operacyjnych lub kosztów finansowych

w zależności od charakteru należności obję-

tej aktualizacją.

Oznacza to, że należności na dzień bilan-

sowy powiększa się o należne odsetki z ty-

tułu zwłoki w zapłacie i pomniejsza o odpisy

aktualizujące ich wartość. Zgodnie z art. 481

par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks

cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121) wierzyciel

może żądać odsetek za czas opóźnienia, cho-

ciażby nie poniósł żadnej szkody i chociaż-

by opóźnienie było następstwem okoliczno-

ści, za które dłużnik odpowiedzialności nie

ponosi. Należy wtedy przekazać dłużnikowi

notę odsetkową, w której określa się wartość

odsetek naliczonych od przeterminowanej

należności. Odsetki te zaliczane są do przy-

chodów finansowych. Nie będą to przychody

podlegające opodatkowaniu do dnia otrzy-

mania tych odsetek.

Wartość należności aktualizuje się ponadto,

uwzględniając stopień prawdopodobieństwa

uzyskania ich zapłaty, poprzez dokonanie od-

pisu aktualizującego (art. 35b ust. 1 ustawy

o rachunkowości) od należności:

1) wymaganych od dłużników postawio-

nych w stan likwidacji lub w stan upadłości

– do wysokości należności nieobjętej gwaran-

cją lub innym zabezpieczeniem należności,

zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu ko-

misarzowi w postępowaniu upadłościowym;

2) wymaganych od dłużników w przypad-

ku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadło-

ści, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na

zaspokojenie kosztów postępowania upadło-

ściowego – w pełnej wysokości należności;

3) kwestionowanych przez dłużników oraz

z których zapłatą dłużnik zalega, a według

oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłuż-

nika spłata należności w umownej kwocie

nie jest prawdopodobna – do wysokości nie-

pokrytej gwarancją lub innym zabezpiecze-

niem należności;

4) stanowiących równowartość kwot pod-

wyższających należności, w stosunku do któ-

rych uprzednio dokonano odpisu aktualizu-

jącego – w wysokości tych kwot, do czasu ich

otrzymania lub odpisania,

5) przeterminowanych lub nieprzetermi-

nowanych o znacznym stopniu prawdopo-

dobieństwa nieściągalności, w przypadkach

uzasadnionych rodzajem prowadzonej dzia-

łalności lub strukturą odbiorców – w wyso-

kości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpi-

su, w tym także ogólnego, na nieściągalne

należności.

Odpisy te ujmowane są jako pozostałe kosz-

ty operacyjne (np. od kwoty głównej należ-

ności handlowej) lub jako koszty finansowe

(np. od naliczonych odsetek lub od należności

o charakterze finansowym).

[przykład 2]

Niezapłacone na dzień bilansowy należ-

ności długoterminowe wyrażone w walucie

obcej wyceniane są po obowiązującym na ten

dzień średnim kursie ustalonym dla danej

waluty przez Narodowy Bank Polski (art. 30

ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości). Różni-

ce kursowe z tej wyceny wpływają na koszty

finansowe, (jeśli są ujemne) lub na przychody

finansowe (jeśli są to dodatnie różnice kur-

sowe).

[przykład 3]

Modyfikacje

Analogiczne zasady prezentacji i wyceny obo-

wiązują przy zobowiązaniach. Przy pozycjach

zobowiązań zwrócono szczególną uwagę na

modyfikacje dotyczące zasad wyceny w szcze-

gólnych przypadkach.

Pozycja zobowiązań długoterminowych

obejmuje zobowiązania wymagalne w okre-

sie przekraczającym 12 miesięcy od dnia bi-

lansowego. Przede wszystkie obejmują one:

■

Kredyty i pożyczki – kredyty i pożyczki dłu-

goterminowe zaciągnięte przez jednostkę,

bez względu na ich przeznaczenie tj. za-

równo na sfinansowanie nabycia i budowy

środków trwałych oraz innych składników

majątku trwałego, jak i aktywów obroto-

wych, wyrażone w walucie polskiej i walu-

tach obcych. Mogą być wyceniane w kwocie

wymagającej zapłaty albo w skorygowanej

cenie nabycia.

■

Zobowiązania długoterminowe z tytułu

emisji dłużnych papierów wartościowych

– wynikające z rozrachunków z tytułu wy-

emitowanych przez jednostkę dłużnych

papierów wartościowych – w wartości emi-

syjnej, powiększonej o różnicę między war-

tością nominalną a niższą od niej wartością

uzyskaną (emisyjną).

■

Inne finansowe zobowiązania długotermi-

nowe – z innych tytułów niż wymienione

w poprzednich wierszach: B.II.2a i 2b, któ-

rych termin zapłaty przypada w okresie

dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilan-

sowego.

■

Inne zobowiązania długoterminowe – na

przykład zobowiązania długoterminowe

wobec leasingodawcy – z tytułu leasingu

finansowego lub ustalone w wyniku po-

stępowania ugodowego z bankiem albo

postępowania układowego i naprawcze-

go, rozłożone do spłaty w okresie dłuż-

szym niż 12 miesięcy od dnia bilanso-

wego.

Zobowiązania krótkoterminowe wykazy-

wane są w bilansie w wierszu B.III w podziale

na następujące grupy:

■

zobowiązania wobec jednostek powiąza-

nych (wiersz B.III.1),

■

zobowiązania wobec pozostałych jednostek

(wiersz B.III.2),

■

fundusze specjalne (wiersz B.III.3).

Do zobowiązań krótkoterminowych zali-

czyć należy przede wszystkim:

1. Kredyty i pożyczki w kwocie, która zgod-

nie z umową będzie zapłacona w terminie

12 miesięcy od dnia bilansowego (razem z od-

setkami).

2. Zobowiązania krótkoterminowe z tytu-

łu emisji dłużnych papierów wartościowych

– z tytułu wyemitowanych przez jednostkę

dłużnych papierów wartościowych (np. ob-

ligacji własnych).

3. Inne krótkoterminowe zobowiązania finan-

sowe – inne niż wymienione wcześniej m.in.

zobowiązania z tytułu instrumentów pochod-

nych. Wycenia się je na dzień bilansowy zgod-

nie z art. 28 ust. 1 pkt. 8 ustawy, tj. w kwocie

wymagającej zapłaty lub w wartości godziwej.

4. Zobowiązania krótkoterminowe z tytu-

łu dostaw i usług – należy zaprezentować je

CYKL: WYeLiminuj błędY przY sporządzaniu spraWozdania finansoWego (cz. 3)

przYKład 1

Klasyfikacja

Spółka ABC z o.o. ma należności:

od kontrahentów z tytułu:

– dostaw i usług (jedną z terminem realizacji 2–3 miesięcy w kwocie 236 000 zł i drugą z terminem
realizacji 13 miesięcy w kwocie 25 000 zł),
– kaucji w wysokości 12 000 zł (spółka posiada informację, że będzie zwrócona po zakończeniu
umowy najmu, czyli za 4 lata),

od pracowników z tytułu:

– zaliczek w wysokości 3600 zł,
– udzielonych im pożyczek krótkoterminowych w wysokości 2000 zł,

kaucje do zwrotu za 5–8 miesięcy w kwocie 8000 zł.

Klasyfikacja tych należności w bilansie będzie następująca:
Należności długoterminowe w kwocie 12 000 zł (tylko ta z tytułu kaucji)
Należności krótkoterminowe
Z tytułu dostaw i usług
Powyżej 12 miesięcy w kwocie 25 000 zł
Do 12 miesięcy w kwocie 236 000 zł
Inne należności 3600 zł (zaliczki) + 2000 zł (pożyczka krótkoterminowa) + 8000 zł (kaucja do zwrotu)
= 13 600 zł

przYKład 2

Kontrakty

Spółka ABC z o.o. poddała analizie swoje należności od kontraktów:
A – w kwocie 18 000 zł, których termin płatności upłynął 18 października 2013 r.;
B – w kwocie 90 000 zł (spółka ma informacje, że kontrahent ma problemy finansowe i prawdopodob-
nie uda się odzyskać tylko 75 000 zł);
C – w kwocie 160 000 zł i naliczone uprzednio odsetki w wysokości 2500 zł. Postanowiono tu o odpisie
aktualizacyjnym kwoty głównej, który wynosi 20 000 zł.
W wyniku analizy należy dokonać ujęcia następujących operacji gospodarczych

rozrachunki z odbiorcami

przychody finansowe

pozostałe koszty operacyjne

saldo 268 000

474,41 (1

2) 15 000

1) 474,41

4) 20 000

odpisy aktualizacyjne należności

Koszty finansowe

15 000 (2

3) 2500

2500 (3

20 000 (4

Objaśnienia do schematu:
1. Naliczenie odsetek za 74 dni według stawki 13 proc. = 474,41 zł: strona Wn konta Rozrachunki
z odbiorcami, strona Ma konta Przychody finansowe;
2. Odpis aktualizacyjny od należności kontrahenta B 15 000 zł: strona Wn konta Pozostałe koszty opera-
cyjne, strona Ma konta Odpisy aktualizacyjne należności;
3. Odpis aktualizacyjny odsetek kontrahenta C (zgodnie z art. 35b ust 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości)
2500 zł: strona Wn konta Koszty finansowe, strona Ma konta Odpisy aktualizacyjne należności.
4. Odpis aktualizacyjny kwoty głównej od kontrahenta C 20 000 zł: strona Wn konta Pozostałe koszty
operacyjne, strona Ma konta Odpisy aktualizacyjne należności.

Należności długoterminowe

Do należności długoterminowych w tej chwili zalicza się praktycznie tylko należ-

ności:

wynikające z rozrachunków określonych umową o ugodzie lub układzie,

wynikające z rozrachunków z tytułu sprzedaży środków trwałych, środków trwa-

łych w budowie lub operacji finansowych,

kaucje, które będą jednostce zwrócone po 1 stycznia 2015 r.

Nie wolno wykazywać tu udzielonych pożyczek, są to inwestycje długoterminowe.

Tab. 1. należności krótkoterminowe trzeba podzielić w bilansie na:

Należności od jednostek powiązanych

Należności od pozostałych jednostek

z tytułu dostaw i usług,

inne należności

z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty,

z tytułu podatków, dotacji, ceł i ubezpieczeń

społecznych,

inne należności,

dochodzone na drodze sądowej

ObOwiązki

Dziennik Gazeta Prawna, 3 marca 2014 nr 42 (3683)

gazetaprawna.pl

Jak wyceniać i ujmować należności

oraz zobowiązania w bilansie

W każdej jednostce są to kategorie aktywów i pasywów, do których najczęściej pojawiają się księgowania.

Pozycje te mogą być zróżnicowane. Dlatego podpowiadamy, co warto sprawdzić, aby uniknąć pomyłek

dr Katarzyna Trzpioła
Katedra Finansów i Rachunkowości
Uniwersytetu Warszawskiego

Należności to prawa jednostki do otrzymania

aktywów, najczęściej środków pieniężnych

powstałe wskutek zdarzeń, które zaistniały

w przeszłości. Z kolei zobowiązania to wyni-

kający z przeszłych zdarzeń obowiązek wy-

konania świadczeń o wiarygodnie określonej

wartości, które spowodują wykorzystanie już

posiadanych lub przyszłych aktywów jed-

nostki. Są to kategorie aktywów i pasywów,

w odniesieniu do których najczęściej w każdej

jednostce pojawiają się księgowania. Jedno-

cześnie są to pozycje, które mogą być bardzo

zróżnicowane. Z tego powodu niesłychanie

ważne są prawidłowe ich ujęcie i wycena na

dzień bilansowy.

[tab. 2]

Generalnie podział należności i zobowiązań

jest przeprowadzany według tych samych

zasad także na potrzeby sprawozdania finan-

sowego. Odrębnie prezentowane są te długo-

terminowe, do których zaliczamy należności

i zobowiązania lub ich części, których termin

realizacji wypada później niż 12 miesięcy od

dnia bilansowego, z wyjątkiem tych, które

dotyczą dostaw i usług. Pozostałe, w szczegól-

ności wszystkie powstałe w wyniku realizacji

transakcji handlowych (od dostawców i od-

biorców) zaliczamy do krótkoterminowych.

Jednostki, które nie mają prawa sporządzać

uproszczonego sprawozdania finansowego,

muszą jeszcze dokonać podziału na te wyni-

kające z transakcji z podmiotami powiąza-

nymi w rozumieniu ustawy o rachunkowo-

ści i pozostałe (zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 43

ustawy o rachunkowości, zalicza się do nich

spółki tworzące grupę kapitałową, obejmu-

jącą jednostkę dominującą lub znaczącego

inwestora, jednostki zależne, współzależne

i stowarzyszone, a także wspólnika jednostki

współzależnej).

[tab. 1, przykład 1, ramka]

Aktualizacja

Należności wycenia się do bilansu w kwocie

wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady

ostrożności. Na dzień bilansowy konieczne

jest zaktualizowanie wartości należności,

uwzględniając stopień prawdopodobieństwa

ich zapłaty. Odpisy aktualizacyjne od tych

należności zaliczane są do pozostałych kosz-

tów operacyjnych lub kosztów finansowych

w zależności od charakteru należności obję-

tej aktualizacją.

Oznacza to, że należności na dzień bilan-

sowy powiększa się o należne odsetki z ty-

tułu zwłoki w zapłacie i pomniejsza o odpisy

aktualizujące ich wartość. Zgodnie z art. 481

par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks

cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121) wierzyciel

może żądać odsetek za czas opóźnienia, cho-

ciażby nie poniósł żadnej szkody i chociaż-

by opóźnienie było następstwem okoliczno-

ści, za które dłużnik odpowiedzialności nie

ponosi. Należy wtedy przekazać dłużnikowi

notę odsetkową, w której określa się wartość

odsetek naliczonych od przeterminowanej

należności. Odsetki te zaliczane są do przy-

chodów finansowych. Nie będą to przychody

podlegające opodatkowaniu do dnia otrzy-

mania tych odsetek.

Wartość należności aktualizuje się ponadto,

uwzględniając stopień prawdopodobieństwa

uzyskania ich zapłaty, poprzez dokonanie od-

pisu aktualizującego (art. 35b ust. 1 ustawy

o rachunkowości) od należności:

1) wymaganych od dłużników postawio-

nych w stan likwidacji lub w stan upadłości

– do wysokości należności nieobjętej gwaran-

cją lub innym zabezpieczeniem należności,

zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu ko-

misarzowi w postępowaniu upadłościowym;

2) wymaganych od dłużników w przypad-

ku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadło-

ści, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na

zaspokojenie kosztów postępowania upadło-

ściowego – w pełnej wysokości należności;

3) kwestionowanych przez dłużników oraz

z których zapłatą dłużnik zalega, a według

oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłuż-

nika spłata należności w umownej kwocie

nie jest prawdopodobna – do wysokości nie-

pokrytej gwarancją lub innym zabezpiecze-

niem należności;

4) stanowiących równowartość kwot pod-

wyższających należności, w stosunku do któ-

rych uprzednio dokonano odpisu aktualizu-

jącego – w wysokości tych kwot, do czasu ich

otrzymania lub odpisania,

5) przeterminowanych lub nieprzetermi-

nowanych o znacznym stopniu prawdopo-

dobieństwa nieściągalności, w przypadkach

uzasadnionych rodzajem prowadzonej dzia-

łalności lub strukturą odbiorców – w wyso-

kości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpi-

su, w tym także ogólnego, na nieściągalne

należności.

Odpisy te ujmowane są jako pozostałe kosz-

ty operacyjne (np. od kwoty głównej należ-

ności handlowej) lub jako koszty finansowe

(np. od naliczonych odsetek lub od należności

o charakterze finansowym).

[przykład 2]

Niezapłacone na dzień bilansowy należ-

ności długoterminowe wyrażone w walucie

obcej wyceniane są po obowiązującym na ten

dzień średnim kursie ustalonym dla danej

waluty przez Narodowy Bank Polski (art. 30

ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości). Różni-

ce kursowe z tej wyceny wpływają na koszty

finansowe, (jeśli są ujemne) lub na przychody

finansowe (jeśli są to dodatnie różnice kur-

sowe).

[przykład 3]

Modyfikacje

Analogiczne zasady prezentacji i wyceny obo-

wiązują przy zobowiązaniach. Przy pozycjach

zobowiązań zwrócono szczególną uwagę na

modyfikacje dotyczące zasad wyceny w szcze-

gólnych przypadkach.

Pozycja zobowiązań długoterminowych

obejmuje zobowiązania wymagalne w okre-

sie przekraczającym 12 miesięcy od dnia bi-

lansowego. Przede wszystkie obejmują one:

■

Kredyty i pożyczki – kredyty i pożyczki dłu-

goterminowe zaciągnięte przez jednostkę,

bez względu na ich przeznaczenie tj. za-

równo na sfinansowanie nabycia i budowy

środków trwałych oraz innych składników

majątku trwałego, jak i aktywów obroto-

wych, wyrażone w walucie polskiej i walu-

tach obcych. Mogą być wyceniane w kwocie

wymagającej zapłaty albo w skorygowanej

cenie nabycia.

■

Zobowiązania długoterminowe z tytułu

emisji dłużnych papierów wartościowych

– wynikające z rozrachunków z tytułu wy-

emitowanych przez jednostkę dłużnych

papierów wartościowych – w wartości emi-

syjnej, powiększonej o różnicę między war-

tością nominalną a niższą od niej wartością

uzyskaną (emisyjną).

■

Inne finansowe zobowiązania długotermi-

nowe – z innych tytułów niż wymienione

w poprzednich wierszach: B.II.2a i 2b, któ-

rych termin zapłaty przypada w okresie

dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilan-

sowego.

■

Inne zobowiązania długoterminowe – na

przykład zobowiązania długoterminowe

wobec leasingodawcy – z tytułu leasingu

finansowego lub ustalone w wyniku po-

stępowania ugodowego z bankiem albo

postępowania układowego i naprawcze-

go, rozłożone do spłaty w okresie dłuż-

szym niż 12 miesięcy od dnia bilanso-

wego.

Zobowiązania krótkoterminowe wykazy-

wane są w bilansie w wierszu B.III w podziale

na następujące grupy:

■

zobowiązania wobec jednostek powiąza-

nych (wiersz B.III.1),

■

zobowiązania wobec pozostałych jednostek

(wiersz B.III.2),

■

fundusze specjalne (wiersz B.III.3).

Do zobowiązań krótkoterminowych zali-

czyć należy przede wszystkim:

1. Kredyty i pożyczki w kwocie, która zgod-

nie z umową będzie zapłacona w terminie

12 miesięcy od dnia bilansowego (razem z od-

setkami).

2. Zobowiązania krótkoterminowe z tytu-

łu emisji dłużnych papierów wartościowych

– z tytułu wyemitowanych przez jednostkę

dłużnych papierów wartościowych (np. ob-

ligacji własnych).

3. Inne krótkoterminowe zobowiązania finan-

sowe – inne niż wymienione wcześniej m.in.

zobowiązania z tytułu instrumentów pochod-

nych. Wycenia się je na dzień bilansowy zgod-

nie z art. 28 ust. 1 pkt. 8 ustawy, tj. w kwocie

wymagającej zapłaty lub w wartości godziwej.

4. Zobowiązania krótkoterminowe z tytu-

łu dostaw i usług – należy zaprezentować je

CYKL: WY

CYKL: W

CYKL: W eLiminuj błędY prz

Y sporządzaniu spra

Wozdania finansoWego (cz. 3)

przYKład 1

Klasyfikacja

Spółka ABC z o.o. ma należności:

od kontrahentów z tytułu:

od pracowników z tytułu:

– zaliczek w wysokości 3600 zł,
– udzielonych im pożyczek krótkoterminowych w wysokości 2000 zł,

kaucje do zwrotu za 5–8 miesięcy w kwocie 8000 zł.

przYKład 2

Kontrakty

rozrachunki z odbiorcami

przychody finansowe

pozostałe koszty operacyjne

saldo 268 000

474,41 (1

2) 15 000

1) 474,41

4) 20 000

odpisy aktualizacyjne należności

Koszty finansowe

15 000 (2

3) 2500

2500 (3

20 000 (4

Należności długoterminowe

Do należności długoterminowych w tej chwili zalicza się praktycznie tylko należ-

ności:

wynikające z rozrachunków określonych umową o ugodzie lub układzie,

wynikające z rozrachunków z tytułu sprzedaży środków trwałych, środków trwa-

łych w budowie lub operacji finansowych,

kaucje, które będą jednostce zwrócone po 1 stycznia 2015 r.

Nie wolno wykazywać tu udzielonych pożyczek, są to inwestycje długoterminowe.

Tab. 1. należności krótkoterminowe trzeba podzielić w bilansie na:

Należności od jednostek powiązanych

Należności od pozostałych jednostek

z tytułu dostaw i usług,

inne należności

z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty,

z tytułu podatków, dotacji, ceł i ubezpieczeń
społecznych,

inne należności,

dochodzone na drodze sądowej

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

ObOwiązki

iii

Dziennik Gazeta Prawna, 3 marca 2014 nr 42 (3683)

gazetaprawna.pl

w podziale na zobowiązania o okresie wy-

magalności do 12 miesięcy od dnia bilan-

sowego (tj. płatne w 2014 roku) i o okresie

wymagalności powyżej 12 miesięcy od dnia

bilansowego – w tej grupie wykazuje się zo-

bowiązania, których termin zapłaty upływa

w 2015 roku i w latach następnych.

5. Zaliczki otrzymane na dostawy – są to

otrzymane od kontrahentów zarówno za-

liczki, jak i przedpłaty i zadatki na poczet

dostaw towarów i usług. Nie wykazuje się

w tej pozycji kwot dotyczących świadczeń,

które zostaną wykonane w przyszłości, jak

np. czynsz opłacony z góry, prenumerata

czasopism.

6. Zobowiązania wekslowe – weksle własne

o terminie wykupu nie dłuższym niż rok od

dnia bilansowego. Wycenia się je w wartości

nominalnej.

7. Zobowiązania z tytułu podatków, ceł,

ubezpieczeń i innych świadczeń – w kwo-

cie wymagającej zapłaty. Grupa obejmuje

w szczególności zobowiązania z tytułu:

a) różnego rodzaju podatków (VAT, docho-

dowy, podatek od nieruchomości, od

środków transportu, podatek rolny i le-

śny), których podatnikiem i płatnikiem

bądź tylko płatnikiem jest jednostka,

b) składek na ubezpieczenia społeczne,

zdrowotne, Fundusz Pracy, FGŚP za-

trudnionych pracowników,

c) w spółkach osobowych mogą wystąpić

dodatkowo zobowiązania z tytułu po-

datku dochodowego od osób fizycznych

oraz składek na ubezpieczenia społecz-

ne, zdrowotne wspólników, jeżeli są one

opłacane ze środków spółki – gdy tak zde-

cydują wspólnicy,

d) zobowiązań celnych,

e) należnych wpłat na rzecz PFRON,

f) z tytułu różnego rodzaju opłat lokalnych,

g) wszelkich innych zobowiązań publicz-

noprawnych.

8. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

– niewypłacone na dzień bilansowy wyna-

grodzenia za grudzień wykazuje się w war-

tości nominalnej.

9. Inne zobowiązania krótkoterminowe

– na przykład zobowiązania z tytułu zaku-

pu i budowy lub ulepszenia środków trwa-

łych, zobowiązania wobec jednostek i osób

fizycznych z tytułu pobranych od nich kau-

cji, zobowiązania wynikające z rozrachun-

ków z właścicielami, wspólnikami z tytułu

uchwalonej, lecz nieodebranej dywidendy

i inne zobowiązania. Wyceniane są w kwo-

cie wymagającej zapłaty.

Natomiast pozycja Fundusze specjalne to

stan funduszy specjalnych m.in. zakładowe-

go funduszu świadczeń socjalnych i zakła-

dowego funduszu rehabilitacji osób niepeł-

nosprawnych.

Wycena

Zobowiązania generalnie wycenia się na

dzień bilansowy w kwocie wymagającej za-

płaty, przy czym zobowiązania finansowe

– których uregulowanie zgodnie z umową

następuje drogą wydania aktywów finanso-

wych innych niż środki pieniężne lub wy-

miany na instrumenty finansowe – według

wartości godziwej. Od 2009 roku zobowiąza-

nia finansowe można także wyceniać w sko-

rygowanej cenie nabycia.

Stan zobowiązań niefinansowych na dzień

bilansowy wykazuje się zatem wraz z odset-

kami z tytułu zwłoki w zapłacie po pomniej-

szeniu o wartość zobowiązań przedawnio-

nych, umorzonych.

Takie zobowiązania, które nie są już wyma-

galne, są zaliczane do przychodów – pozosta-

łych przychodów operacyjnych lub przycho-

dów finansowych w zależności od charakteru

wyłączanych zobowiązań. Z kolei odsetki do

zapłacenia przez jednostkę zalicza się do

kosztów finansowych. Odsetki naliczone,

lecz niezapłacone, nie są uznane za koszt

uzyskania przychodu.

Zobowiązania z tytułu dostaw wyrażane

w walucie obcej przelicza się na dzień bilan-

sowy na walutę polską (art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy

o rachunkowości), stosując kurs średni, usta-

lony na ten dzień dla danej waluty obcej przez

NBP. Wynikające z tej wyceny różnice kursowe

zalicza się: dodatnie – do przychodów finanso-

wych, zaś ujemne – do kosztów finansowych,

z wyjątkiem różnic kursowych za czas trwania

budowy środków trwałych.

[przykład 4]

Podstawa prawna

Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.).

Przykład 3

Według kursu

Spółka posiada należności w wysokości 151 000 zł euro. Po przeliczeniu na złotówki jest to kwota 621
236 zł (przeliczenie według kursów średnich NBP z dnia poprzedzającego ich powstanie). Na dzień bilan-
sowy należy dokonać ich wyceny według kursu 4,1472 z tabeli nr 251/A/2013 z 31 grudnia 2013 r.
151 000 euro x 4,1472 zł = 626 227,20 zł
Różnice kursowe 626 227,20 zł – 621 236 zł = 4991,20 zł

rozrachunki z odbiorcami

Przychody finansowe

Sp. 621 236

4991,20 (1

1) 4991,20

Objaśnienia do schematu:
1) Różnice kursowe 4991,20 zł: strona Wn konta Rozrachunki z odbiorcami, strona Ma konta Przychody
finansowe.

Przykład 4

Zobowiązania

Spółka ABC sp. z o.o. na koniec roku posiadała zobowiązania:
– w walucie obcej w wysokości 85 000 euro (wycenione po kursie historycznym na kwotę 273 560 zł);
– wobec dostawy A w wysokości 65 000 zł (31 grudnia spółka otrzymała notę odsetkową na kwotę
2500 zł);
– wobec dostawców F i G o wartości 25 000 zł (spółka otrzymała informację, iż dostawca F umorzył
kwotę 2850 zł).
Na koniec roku konieczne będą zatem księgowania:

rozrachunki z dostawcami

Przychody finansowe

Sp. 353 560

2500 (2

3992 (1

1) 3992

3) 2850

koszty finansowe

Pozostałe przychody operacyjne

2) 2500

2850 (3

Objaśnienia do schematu:
1. Ujęcie różnic kursowych obliczonych obliczonych na kwotę –3992 zł
a) strona Wn konta Rozrachunki z dostawcami 3992 zł,
b) strona Ma konta Przychody finansowe 3992 zł.
2. Ujęcie noty odsetkowej 2500 zł: strona Wn konta Koszty finansowe, strona Ma konta Rozrachunki
z dostawcami.
3. Ujęcie umorzonych zobowiązań 2850 zł: strona Wn konta Rozrachunki z dostawcami,
strona Ma konta Pozostałe przychody operacyjne.

Wniosek pracownika o przyznanie dofinansowania do wypoczynku dziecka powinien być sprawdzony

pod względem merytorycznym i zatwierdzony do wypłaty. Określa to instrukcja obiegu dokumentów

karolina Pawlak
ekspert z zakresu rachunkowości

Pracownicy, a właściwie ich dzieci, otrzymują

dofinansowanie do wypoczynku zimowego

z zakładowego funduszu świadczeń socjal-

nych. Jak pracownicy powinni udokumento-

wać wnioski o przyznanie takich dopłat? W jaki

sposób takie dofinansowanie zaksięgować?

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodo-

wym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT)

nie zawiera szczególnych unormowań doty-

czących dokumentowania poniesionych wydat-

ków dla potrzeb zastosowania zwolnienia z art.

21 ust. 1 pkt 78 tej ustawy (szczegóły odnośnie

do stosowania tego artykułu zostały omówio-

ne w tygodniku Podatki i Księgowość str. C8.).

W takiej sytuacji zasadne jest, zatem przyjęcie,

że ma tu zastosowanie ogólna reguła, według

której dowodem może być wszystko, co może

się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, a nie jest

sprzeczne z prawem. W takiej sytuacji stosuje

się dokumenty zwyczajowo przyjęte, jakimi są

np. dowody zapłaty. Pojęcie dowód zapłaty jest

pojęciem szerokim i obejmuje swym zakresem

rachunek lub fakturę VAT wystawioną przez

organizatora wypoczynku, przelew bankowy,

przekaz pocztowy, jak również dokument wpła-

ty w kasie podmiotu prowadzącego działalność

w tym zakresie. Z dowodu tego powinno jedno-

znacznie wynikać: kto jest organizatorem wy-

poczynku, kto korzystał z wypoczynku, jakie są

forma wypoczynku, okres, w którym korzysta-

no z wypoczynku, kwota poniesionego wydat-

ku, oraz powinien widnieć podpis osoby, która

wystawiała ten dokument.

Dowodem będą również dokumenty wska-

zane w przepisach wewnętrznych jednostki,

tj. regulaminie określającym warunki korzy-

stania ze świadczeń z zakładowego funduszu

świadczeń socjalnych, w tym sposób dokumen-

towania wydatków dofinansowywanych lub

zwracanych ze środków tego funduszu.

Są to jednak regulacje niezależne od obowią-

zujących na gruncie prawa podatkowego. Jak

na przykład podkreślił dyrektor Izby Skarbowej

w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 17 stycz-

nia 2014 r. nr IPTPB1/415-652/13-4/AG: „przedło-

żenie, przez osobę ubiegającą się o dofinansowa-

nie, dowodu (dowodów) – na podstawie którego

udzielający świadczenia może stwierdzić, czy

zarówno w zakresie przedmiotowym (np. forma

i termin wypoczynku, tytuł zapłaty), jak i pod-

miotowym (np. dane identyfikacyjne podmiotu

prowadzącego działalność w zakresie organizacji

wypoczynku, imię i nazwisko dziecka korzysta-

jącego z zorganizowanej formy wypoczynku,

imię i nazwisko osoby dokonującej zapłaty), są

spełnione warunki określone w art. 21 ust. 1 pkt

78 ww. ustawy – jest dokumentem wystarczają-

cym do zastosowania tego zwolnienia”.

Za spełnienie wymogu identyfikacji podmio-

tu uprawnionego do organizacji takiego wypo-

czynku może być uznane np. przedłożenie wy-

ciągu ze statutu organizatora lub oświadczenia

organizatora. Do wypłaty świadczeń z ZFŚS służą

wnioski składane przez pracowników jednost-

ki. Powinny one zostać określone w regulami-

nie ZFŚS, a także wpisane w instrukcji sporzą-

dzania, obiegu i kontroli dowodów księgowych.

Wnioski o przyznanie świadczeń z ZFŚS przed

realizacją powinny być sprawdzone pod wzglę-

dem merytorycznym przez osobę upoważnioną,

zatwierdzone do wypłaty (decyzja o przyzna-

niu świadczenia) np. przez dyrektora. Realizacja

świadczenia następuje na podstawie polecenia

wypłaty wydanego np. przez dyrektora. W celu

zweryfikowania zasadności przyznania świad-

czenia jako załącznik do wniosku dołącza się do-

kumenty określone w regulaminie, może to być

właśnie dowód zapłaty. Po zatwierdzeniu wypła-

tę świadczenia ujmuje się na kontach.

[przykład]

Podstawa prawna

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób

fizycznych (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świad-

czeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).

Więcej na temat rozliczeń podatkowych

świadczenia w tygodniku Podatki i Księ-

gowość, s. C10.

Dowody zapłaty za ferie trzeba zweryfikować przed ewidencją

Tab. 2. Sporządzając bilans, koniecznie trzeba zweryfikować, czy:

należności z tytułu dostaw i usług zawsze

wykazywane są w aktywach obrotowych,
nawet jeśli termin ich płatności wynosi
ponad 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Trzeba je zaprezentować w podziale na
te do i powyżej 12 miesięcy;

do należności dochodzonych na drodze

sądowej zaliczone zostały wszelkie należ-
ności skierowane na drogę postępowania
sądowego, co do których nie zapadł prawo-
mocny wyrok sądowy;

należności i roszczenia wykazywane są

w wartości netto, tj. pomniejszone o odpisy
na należności wątpliwe.

stan zobowiązań wykazany został wraz

z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli
jednostka – jako nabywca – została nimi
obciążona przez wierzyciela lub zgodnie
z umową i zasadą memoriału sama je nali-
czyła;

wyksięgowano zobowiązania, które w ciągu

roku obrotowego uległy przedawnieniu lub
umorzono je;

weksle własne o terminie wykupu nie

dłuższym niż rok od dnia bilansowego
prezentowane są jako zobowiązania
wekslowe

Przykład

Po spełnieniu warunków

Pracownik ubiega się o dofinansowanie do wypoczynku zimowego dziecka w kwocie 520 zł. Jeśli
wymogi zostaną spełnione, wartość świadczenia przyznanego pracownikowi księguje się:

zakładowy Fundusz

Pozostałe rozrachunki

Świadczeń Socjalnych

z pracownikami

rachunek bankowy

1) 520

2) 520

520 (1

520 (2

Objaśnienia do schematu:
1. Przyznanie świadczenia ze środków ZFŚS 520 zł: strona Wn konta Zakładowy Fundusz Świadczeń
Socjalnych, strona Ma konta Pozostałe rozrachunki z pracownikami;
2. Wypłata świadczenia 520 zł: strona Wn konta Pozostałe rozrachunki z pracownikami,
strona Ma konta Rachunek bankowy ZFŚS.
Świadczenie to nie podlega ani opodatkowaniu, ani ZUS

ObOwiązki

iii

Dziennik Gazeta Prawna, 3 marca 2014 nr 42 (3683)

gazetaprawna.pl

w podziale na zobowiązania o okresie wy-

magalności do 12 miesięcy od dnia bilan-

sowego (tj. płatne w 2014 roku) i o okresie

wymagalności powyżej 12 miesięcy od dnia

bilansowego – w tej grupie wykazuje się zo-

bowiązania, których termin zapłaty upływa

w 2015 roku i w latach następnych.

5. Zaliczki otrzymane na dostawy – są to

otrzymane od kontrahentów zarówno za-

liczki, jak i przedpłaty i zadatki na poczet

dostaw towarów i usług. Nie wykazuje się

w tej pozycji kwot dotyczących świadczeń,

które zostaną wykonane w przyszłości, jak

np. czynsz opłacony z góry, prenumerata

czasopism.

6. Zobowiązania wekslowe – weksle własne

o terminie wykupu nie dłuższym niż rok od

dnia bilansowego. Wycenia się je w wartości

nominalnej.

7. Zobowiązania z tytułu podatków, ceł,

ubezpieczeń i innych świadczeń – w kwo-

cie wymagającej zapłaty. Grupa obejmuje

w szczególności zobowiązania z tytułu:

a) różnego rodzaju podatków (VAT, docho-

dowy, podatek od nieruchomości, od

środków transportu, podatek rolny i le-

śny), których podatnikiem i płatnikiem

bądź tylko płatnikiem jest jednostka,

b) składek na ubezpieczenia społeczne,

zdrowotne, Fundusz Pracy, FGŚP za-

trudnionych pracowników,

c) w spółkach osobowych mogą wystąpić

dodatkowo zobowiązania z tytułu po-

datku dochodowego od osób fizycznych

oraz składek na ubezpieczenia społecz-

ne, zdrowotne wspólników, jeżeli są one

opłacane ze środków spółki – gdy tak zde-

cydują wspólnicy,

d) zobowiązań celnych,

e) należnych wpłat na rzecz PFRON,

f) z tytułu różnego rodzaju opłat lokalnych,

g) wszelkich innych zobowiązań publicz-

noprawnych.

8. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

– niewypłacone na dzień bilansowy wyna-

grodzenia za grudzień wykazuje się w war-

tości nominalnej.

9. Inne zobowiązania krótkoterminowe

– na przykład zobowiązania z tytułu zaku-

pu i budowy lub ulepszenia środków trwa-

łych, zobowiązania wobec jednostek i osób

fizycznych z tytułu pobranych od nich kau-

cji, zobowiązania wynikające z rozrachun-

ków z właścicielami, wspólnikami z tytułu

uchwalonej, lecz nieodebranej dywidendy

i inne zobowiązania. Wyceniane są w kwo-

cie wymagającej zapłaty.

Natomiast pozycja Fundusze specjalne to

stan funduszy specjalnych m.in. zakładowe-

go funduszu świadczeń socjalnych i zakła-

dowego funduszu rehabilitacji osób niepeł-

nosprawnych.

Wycena

Zobowiązania generalnie wycenia się na

dzień bilansowy w kwocie wymagającej za-

płaty, przy czym zobowiązania finansowe

– których uregulowanie zgodnie z umową

następuje drogą wydania aktywów finanso-

wych innych niż środki pieniężne lub wy-

miany na instrumenty finansowe – według

wartości godziwej. Od 2009 roku zobowiąza-

nia finansowe można także wyceniać w sko-

rygowanej cenie nabycia.

Stan zobowiązań niefinansowych na dzień

bilansowy wykazuje się zatem wraz z odset-

kami z tytułu zwłoki w zapłacie po pomniej-

szeniu o wartość zobowiązań przedawnio-

nych, umorzonych.

Takie zobowiązania, które nie są już wyma-

galne, są zaliczane do przychodów – pozosta-

łych przychodów operacyjnych lub przycho-

dów finansowych w zależności od charakteru

wyłączanych zobowiązań. Z kolei odsetki do

zapłacenia przez jednostkę zalicza się do

kosztów finansowych. Odsetki naliczone,

lecz niezapłacone, nie są uznane za koszt

uzyskania przychodu.

Zobowiązania z tytułu dostaw wyrażane

w walucie obcej przelicza się na dzień bilan-

sowy na walutę polską (art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy

o rachunkowości), stosując kurs średni, usta-

lony na ten dzień dla danej waluty obcej przez

NBP. Wynikające z tej wyceny różnice kursowe

zalicza się: dodatnie – do przychodów finanso-

wych, zaś ujemne – do kosztów finansowych,

z wyjątkiem różnic kursowych za czas trwania

budowy środków trwałych.

[przykład 4]

Podstawa prawna

Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.).

Przykład 3

Według kursu

rozrachunki z odbiorcami

Przychody finansowe

Sp. 621 236

4991,20 (1

1) 4991,20

Objaśnienia do schematu:
1) Różnice kursowe 4991,20 zł: strona Wn konta Rozrachunki z odbiorcami, strona Ma konta Przychody
finansowe.

Przykład 4

Zobowiązania

rozrachunki z dostawcami

Przychody finansowe

Sp. 353 560

2500 (2

3992 (1

1) 3992

3) 2850

koszty finansowe

Pozostałe przychody operacyjne

2) 2500

2850 (3

Wniosek pracownika o przyznanie dofinansowania do wypoczynku dziecka powinien być sprawdzony

pod względem merytorycznym i zatwierdzony do wypłaty. Określa to instrukcja obiegu dokumentów

karolina Pawlak
ekspert z zakresu rachunkowości

Pracownicy, a właściwie ich dzieci, otrzymują

dofinansowanie do wypoczynku zimowego

z zakładowego funduszu świadczeń socjal-

nych. Jak pracownicy powinni udokumento-

wać wnioski o przyznanie takich dopłat? W jaki

sposób takie dofinansowanie zaksięgować?

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodo-

wym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT)

nie zawiera szczególnych unormowań doty-

czących dokumentowania poniesionych wydat-

ków dla potrzeb zastosowania zwolnienia z art.

21 ust. 1 pkt 78 tej ustawy (szczegóły odnośnie

do stosowania tego artykułu zostały omówio-

ne w tygodniku Podatki i Księgowość str. C8.).

W takiej sytuacji zasadne jest, zatem przyjęcie,

że ma tu zastosowanie ogólna reguła, według

której dowodem może być wszystko, co może

się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, a nie jest

sprzeczne z prawem. W takiej sytuacji stosuje

się dokumenty zwyczajowo przyjęte, jakimi są

np. dowody zapłaty. Pojęcie dowód zapłaty jest

pojęciem szerokim i obejmuje swym zakresem

rachunek lub fakturę VAT wystawioną przez

organizatora wypoczynku, przelew bankowy,

przekaz pocztowy, jak również dokument wpła-

ty w kasie podmiotu prowadzącego działalność

w tym zakresie. Z dowodu tego powinno jedno-

znacznie wynikać: kto jest organizatorem wy-

poczynku, kto korzystał z wypoczynku, jakie są

forma wypoczynku, okres, w którym korzysta-

no z wypoczynku, kwota poniesionego wydat-

ku, oraz powinien widnieć podpis osoby, która

wystawiała ten dokument.

Dowodem będą również dokumenty wska-

zane w przepisach wewnętrznych jednostki,

tj. regulaminie określającym warunki korzy-

stania ze świadczeń z zakładowego funduszu

świadczeń socjalnych, w tym sposób dokumen-

towania wydatków dofinansowywanych lub

zwracanych ze środków tego funduszu.

Są to jednak regulacje niezależne od obowią-

zujących na gruncie prawa podatkowego. Jak

na przykład podkreślił dyrektor Izby Skarbowej

w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 17 stycz-

nia 2014 r. nr IPTPB1/415-652/13-4/AG: „przedło-

żenie, przez osobę ubiegającą się o dofinansowa-

nie, dowodu (dowodów) – na podstawie którego

udzielający świadczenia może stwierdzić, czy

zarówno w zakresie przedmiotowym (np. forma

i termin wypoczynku, tytuł zapłaty), jak i pod-

miotowym (np. dane identyfikacyjne podmiotu

prowadzącego działalność w zakresie organizacji

wypoczynku, imię i nazwisko dziecka korzysta-

jącego z zorganizowanej formy wypoczynku,

imię i nazwisko osoby dokonującej zapłaty), są

spełnione warunki określone w art. 21 ust. 1 pkt

78 ww. ustawy – jest dokumentem wystarczają-

cym do zastosowania tego zwolnienia”.

Za spełnienie wymogu identyfikacji podmio-

tu uprawnionego do organizacji takiego wypo-

czynku może być uznane np. przedłożenie wy-

ciągu ze statutu organizatora lub oświadczenia

organizatora. Do wypłaty świadczeń z ZFŚS służą

wnioski składane przez pracowników jednost-

ki. Powinny one zostać określone w regulami-

nie ZFŚS, a także wpisane w instrukcji sporzą-

dzania, obiegu i kontroli dowodów księgowych.

Wnioski o przyznanie świadczeń z ZFŚS przed

realizacją powinny być sprawdzone pod wzglę-

dem merytorycznym przez osobę upoważnioną,

zatwierdzone do wypłaty (decyzja o przyzna-

niu świadczenia) np. przez dyrektora. Realizacja

świadczenia następuje na podstawie polecenia

wypłaty wydanego np. przez dyrektora. W celu

zweryfikowania zasadności przyznania świad-

czenia jako załącznik do wniosku dołącza się do-

kumenty określone w regulaminie, może to być

właśnie dowód zapłaty. Po zatwierdzeniu wypła-

tę świadczenia ujmuje się na kontach.

[przykład]

Podstawa prawna

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób

fizycznych (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świad-

czeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.).

Więcej na temat rozliczeń podatkowych

świadczenia w tygodniku Podatki i Księ-

gowość, s. C10.

Dowody zapłaty za ferie trzeba zweryfikować przed ewidencją

Tab. 2. Sporządzając bilans, koniecznie trzeba zweryfikować, czy:

należności z tytułu dostaw i usług zawsze
wykazywane są w aktywach obrotowych,
nawet jeśli termin ich płatności wynosi
ponad 12 miesięcy od dnia bilansowego.
Trzeba je zaprezentować w podziale na
te do i powyżej 12 miesięcy;

do należności dochodzonych na drodze
sądowej zaliczone zostały wszelkie należ-
ności skierowane na drogę postępowania
sądowego, co do których nie zapadł prawo-
mocny wyrok sądowy;

należności i roszczenia wykazywane są
w wartości netto, tj. pomniejszone o odpisy
na należności wątpliwe.

stan zobowiązań wykazany został wraz
z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli
jednostka – jako nabywca – została nimi
obciążona przez wierzyciela lub zgodnie
z umową i zasadą memoriału sama je nali-
czyła;

wyksięgowano zobowiązania, które w ciągu
roku obrotowego uległy przedawnieniu lub
umorzono je;

weksle własne o terminie wykupu nie
dłuższym niż rok od dnia bilansowego
prezentowane są jako zobowiązania
wekslowe

Przykład

Po spełnieniu warunków

Pracownik ubiega się o dofinansowanie do wypoczynku zimowego dziecka w kwocie 520 zł. Jeśli
wymogi zostaną spełnione, wartość świadczenia przyznanego pracownikowi księguje się:

zakładowy Fundusz

Pozostałe rozrachunki

Świadczeń Socjalnych

z pracownikami

rachunek bankowy

1) 520

2) 520

520 (1

520 (2

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 4

EwidEncja

gazetaprawna.pl

[przykład]

Podstawa prawna

Przykład

pierwszy

drugi

trzeci

■

kalendarz budżetowy

EwidEncja

Dziennik Gazeta Prawna, 3 marca 2014 nr 42 (3683)

gazetaprawna.pl

Ewidencja jest uzależniona od tego, którym z kolei uczestnikiem jest polski

przedsiębiorca. Jest to skutek zastosowania rozliczenia na zasadach uproszczonych

Polska firma P uczestniczy w wewnątrz-

wspólnotowej transakcji trójstronnej

rozliczanej na zasadach uproszczonych.

W transakcji tej udział biorą również

firmy z Czech Cz oraz ze Słowacji S.

Jak należy zaksięgować ww. transak-

cję w zależności od tego, którym w ko-

lejności uczestnikiem takiej transakcji

jest firma P?

Marek Barowicz
dgp@infor.pl

Zastosowanie procedury uproszczo-

nej w transakcji trójstronnej powodu-

je w księgach rachunkowych każdego

z jej uczestników odpowiednie zapisy.

Wszystko zależy od tego, którym w kolej-

ności uczestnikiem transakcji jest dany

podmiot.

[przykład]

Pierwszy w kolejności

Podatnik VAT (przedsiębiorstwo P) jest

pierwszym w kolejności uczestnikiem

wewnątrzwspólnotowej transakcji trój-

stronnej zgodnie z procedurą uproszczo-

ną. Powoduje to w jego księgach rachun-

kowych następujące zapisy. Po pierwsze

musi wystawić fakturę VAT na rzecz dru-

giego w kolejności podatnika (tj. przed-

siębiorstwo Cz), stwierdzającą fakt do-

konania sprzedaży. Takie wystawienie

faktury VAT dla unijnego kontrahenta

z tytułu WDT (bez podatku VAT) trzeba

ująć: strona Wn konta 20 –Rozrachun-

ki z odbiorcami, strona Ma konta 73–0

Sprzedaż towarów.

Po drugie kontrahent P, będący zare-

jestrowanym podatnikiem VAT UE, opo-

datkowuje dostawę stawką 0 proc. Towar

wydaje bezpośrednio trzeciemu podat-

nikowi (przedsiębiorstwu S), dokonując

wysyłki towarów samodzielnie lub zle-

cając jej wykonanie innemu podmioto-

wi. Takie wydanie towarów trzeciemu

w kolejności podmiotowi (przedsiębior-

stwo S) księgujemy: strona Wn konta

73–1 – Wartość sprzedanych towarów

w cenach zakupu (nabycia); strona Ma

konta 33 – Towary.

Jako drugi

Przedsiębiorstwo P jako podatnik VAT,

będący drugim w kolejności podatni-

kiem w wewnątrzwspólnotowej trans-

akcji trójstronnej, rozliczanej według

zasad uproszczonych wykazuje w swo-

jej deklaracji podatkowej dane o WNT

od przedsiębiorstwa Cz. Nie wykazuje

natomiast dostawy na rzecz ostatniego

podatnika (przedsiębiorstwa S). Przed-

siębiorstwo P wystawia na rzecz kon-

trahenta S fakturę VAT.

Taka wewnątrzwspólnotowa transak-

cja trójstronna u drugiego w kolejności

podatnika (przedsiębiorstwo P) powoduje

w jego księgach rachunkowych następu-

jące zapisy. Otrzymanie faktury handlo-

wej od kontrahenta unijnego (przedsię-

biorstwa Cz) ewidencjonujemy: strona

Wn konta 30 – Rozliczenie zakupu towa-

rów, strona Ma konta 21 – Rozrachunki

z dostawcami.

Zaś wystawienie faktury VAT dla unij-

nego kontrahenta (przedsiębiorstwa S)

(bez podatku VAT): strona Wn konta 20

– Rozrachunki z odbiorcami, strona Ma

konta 73–0 Sprzedaż towarów.

Przeksięgowanie wartości towarów

nabytych od kontrahenta zagraniczne-

go (przedsiębiorstwa Cz) ujmuje się za-

pisem: strona Wn konta 73–1 – Wartość

sprzedanych towarów w cenach zakupu

(nabycia), strona Ma konta 30 – Rozlicze-

nie zakupu towarów.

Ostatni podatnik

Trzeci, biorący udział w transakcji

podatnik VAT rozlicza podatek z ty-

tułu WNT w formie samoobliczenia.

W tym przypadku wewnątrzwspólno-

towa transakcja trójstronna u ostatnie-

go w kolejności podatnika (przedsię-

biorstwo P) powoduje w jego księgach

rachunkowych odpowiednie zapisy.

Otrzymanie faktury handlowej od kon-

trahenta unijnego (przedsiębiorstwa S)

ujmuje się: strona Wn konta 30 – Roz-

liczenie zakupu towarów, strona Ma

konta 21 – Rozrachunki z dostawcami.

Rozliczenie podatku VAT z tytułu WNT

księgujemy: strona Wn konta 22 – Roz-

rachunki publicznoprawne (VAT nali-

czony) (23 proc.), strona Ma konta 22

– Rozrachunki publicznoprawne (VAT

należny) (23 proc.).

Na końcu ujmujemy przyjęcie towarów

do magazynu: strona Wn konta 33 – To-

wary, strona Ma konta 30 Rozliczenie

zakupu towarów.

Podstawa prawna

Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.).

Kwestie podatkowe związane z tą transak-

cją zostały omówione w tygodniku Podatki

i Księgowość, s. C11.

Kolejność w transakcjach trójstronnych

wpływa na sposób ujęcia w księgach

Przykład

Przedsiębiorstwo P jako uczestnik:

pierwszy

rozrachunki z odbiorcami

Sprzedaż towarów

1) 50 000

50 000 (1

Wartość sprzedanych towarów

w cenach zakupu (nabycia)

Towary

2) 30 000

30 000 (2

Objaśnienia do schematu:
1) Faktura VAT z tytułu WDT (bez podatku VAT) dla unijnego kontrahenta przedsiębiorstwa „Cz” (drugie-
go w kolejności podatnika) 50 000 zł: strona Wn konta Rozrachunki z odbiorcami, strona Ma konta
Sprzedaż towarów.
2) Wydanie towarów przedsiębiorstwu S (trzeciemu w kolejności podmiotowi) 30 000 zł: strona Wn
konta Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia), strona Ma konta Towary.

drugi

rozliczenie zakupu towarów

rozrachunki z dostawcami

rozrachunki z odbiorcami

1) 30 000 30 000 (3

30 000 (1

2) 50 000

Wartość sprzedanych towarów

Sprzedaż towarów

w cenach zakupu (nabycia)

50 000 (2

3) 30 000

Objaśnienia do schematu:
1) Faktura od kontrahenta unijnego przedsiębiorstwa Cz 30 000 zł: strona Wn konta Rozliczenie zakupu
towarów, strona Ma konta Rozrachunki z dostawcami.
2) Wystawienie faktury VAT dla unijnego kontrahenta przedsiębiorstwa S (bez podatku VAT) 50 000 zł:
strona Wn konta Rozrachunki z odbiorcami, strona Ma konta Sprzedaż towarów.
3) Przeksięgowanie wartości towarów nabytych od kontrahenta zagranicznego przedsiębiorstwa Cz
30 000 zł: strona Wn konta Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia), strona Ma
konta Rozliczenie zakupu towarów.

trzeci

rozrachunki publicznoprawne

rozliczenie zakupu towarów rozrachunki z dostawcami

(Va

(V T naliczony)

1) 30 000 30 000 (3

30 000 (1

2) 6900

rozrachunki publicznoprawne

(Va

(V T należny)

Towary

6900 (2

3) 30 000

Objaśnienia do schematu:
1) Otrzymanie faktury handlowej od kontrahenta unijnego przedsiębiorstwa S 30 000 zł: strona Wn
konta Rozliczenie zakupu towarów, strona Ma konta Rozrachunki z dostawcami;
2) Rozliczenie podatku VAT z tytułu WNT 6 900 zł (23 proc.): strona Wn konta Rozrachunki publiczno-
prawne (VAT naliczony), strona Ma konta Rozrachunki publicznoprawne (VAT należny).
3) Przyjęcie towarów do magazynu 30 000 zł: strona Wn konta Towary, strona Ma konta Rozliczenie
zakupu towarów.

3 marca

Dziś mija termin złożenia przez regio-

nalne izby obrachunkowe:

■

miesięcznych sprawozdań Rb-27S, Rb-

-28S za styczeń 2014 r.,

■

kwartalnego sprawozdania Rb-NDS,

Rb-30S, Rb-34S za IV kw. 2013 r.,

■

rocznych sprawozdań Rb-27S, Rb-28S,

Rb-ST za 2013 rok,

■

rocznego sprawozdania Rb-PDP

za 2013 rok.

Ponadto jest to ostatni dzień na prze-

kazanie:

■

kwartalnego sprawozdania Rb-50

za IV kw. 2013 r. przez dysponentów

części budżetowych

■

rocznego sprawozdania Rb-27UE

za 2013 rok przez dysponenta czę-

ści 87,

■

kwartalnego sprawozdania Rb-33 za

IV kw. 2013 r. przez dysponentów pań-

stwowych funduszy celowych,

■

kwartalnego sprawozdania Rb-34PL

za IV kw. 2013 r. przez dysponentów

części budżetowych

■

kwartalnego sprawozdania Rb-35 za

IV kw. 2013 r. przez ministrów nadzo-

rujących agencje wykonawcze

■

kwartalnego sprawozdania Rb-40

za IV kw. 2013 r. przez dysponen-

tów państwowych funduszy celo-

wych, ministrów nadzorujących

agencje wykonawcze, organy wy-

konujące funkcje organu założy-

cielskiego.

6 marca

Mija termin przekazania przez regional-

ne izby obrachunkowe:

■

kwartalnych sprawozdań Rb-Z, Rb-N

za IV kw. 2013 r.,

■

rocznych sprawozdań RB-UZ, Rb-UN

za 2013 rok.

10 marca

Mija termin przekazania:

■

miesięcznych sprawozdań Rb-23, Rb-

-23B, Rb-27, Rb-28, Rb-28NW, Rb-28

Programy, Rb-28 NW Programy, Rb-

28 Programy WPR, Rb-28UE WPR

za luty 2014 r. przez dysponentów

środków budżetu państwa trzecie-

go stopnia,

■

miesięcznych sprawozdań Rb-27S, Rb-

-28S za luty 2014 r. przez jednostki bu-

dżetowe,

■

rocznego sprawozdania Rb-27 za

2013 rok przez dysponenta części 77.

11 marca

Mija termin złożenia przez regionalne

izby obrachunkowe:

■

kwartalnych sprawozdań zbiorczych

Rb-Z, Rb-N za IV kw. 2013 r.,

■

rocznych sprawozdań zbiorczych Rb-

-UZ, Rb-UN za 2013 rok.

12 marca

Mija termin na przekazanie:

■

miesięcznych sprawozdań Rb-24, Rb-

27 z wykonania dochodów budżetu

państwa za luty 2014 r. przez urzędy

skarbowe,

■

miesięcznych sprawozdań Rb-23A, Rb-

-23B, Rb-27 za luty 2014 r. przez izby

celne,

■

rocznego sprawozdania z wykonania

planu finansowego instytucji gospodar-

ki budżetowej Rb-BZ2 za 2013 r. przez

dyrektorów instytucji gospodarki bu-

dżetowej,

■

rocznego sprawozdania z wykonania

planu finansowego państwowej oso-

by prawnej Rb-BZ2 za 2013 r. przez

właściwe organy państwowych osób

prawnych,

■

rocznego sprawozdania z wykonania

planu finansowego agencji wykonaw-

czej Rb-BZ2 za 2013 r. przez kierowni-

ków agencji wykonawczych.

Oprac.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 4