„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Marian Cymerys

Rozpoznawanie oprzyrządowania modelowego

722[01].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
Mgr inż. Ewa Pogorzelska
Dr inż. Rafał Suwart


Opracowanie redakcyjne:
Mgr inż. Marian Cymerys


Konsultacja:
Dr inż. Jacek Przepiórka


Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[01].Z1.03
rozpoznawanie oprzyrządowania modelowego, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu modelarz odlewniczy.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia 12
5.1. Elementy zespołów modelowych. Osprzęt modelarski 12

5.1.1. Ćwiczenia 12

5.2. Znakowanie barwne modeli drewnianych. Znaki rdzeniowe i rdzenniki

14

5.2.1. Ćwiczenia 14

5.3. Płyty modelowe, modele i rdzennice metalowe. Modele ceramiczne

i z tworzyw sztucznych 16

5.3.1. Ćwiczenia 16

5.4. Układy wlewowe i ich elementy. Skrzynki formierskie, tulejki ustalające, sworznie

i zaciski 18

5.4.1. Ćwiczenia 18

5.5. Specjalne narzędzia i wyposażenie formierskie. Sprawdziany do formy rdzeni

20

5.5.1. Ćwiczenia 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 22
7. Literatura 36

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik dla nauczyciela powinien być pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych,

w procesie nauczania w systemie modułowym w szkole kształcącej w zawodzie modelarz
odlewniczy 722[01].

W poradniku zamieszczono:

− wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z tym poradnikiem,

− propozycje ćwiczeń,

− odpowiedzi do testu zamieszczonego w poradniku dla ucznia,
− przykładowe scenariusze zajęć,

− wykaz literatury.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

aktywizującymi ze szczególnym, uwzględnieniem:
− metody pokazu z objaśnieniem,
− metody ćwiczeń,

− metody projektów,

− metody tekstu przewodniego.
Ponadto poradnik przystosowany jest do samodzielnego zdobywania wiedzy i umiejętności
(samokształcenia kierowanego), wspomaganego instruktażami i pokazami.

Forma organizacyjna pracy uczniów może również być zróżnicowana - począwszy od

pracy samodzielnej do zespołowej.

Pomocne w prowadzeniu zajęć mogą okazać się zestawy pytań zamieszczonych

w Poradniku dla ucznia, w podrozdziałach pt. „Pytania", z których uczeń może wykorzystać
w dwojaki sposób, a mianowicie może:
− zapoznać się z pytaniami przed przystąpieniem do pracy z podrozdziałem Materiał

nauczania – poznając w ten sposób wymagania, wynikające z potrzeb zawodu, a po
opanowaniu wykazanych treści odpowiedzieć na zadane pytanie, by sprawdzić stan
swojej gotowości do wykonywana ćwiczeń,

− zapoznać się z pytaniami i odpowiedziami na nie po pracy z podrozdziałem Materiał

nauczania – sprawdzając w ten sposób stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.

W Poradniku dla ucznia podano propozycje ćwiczeń do każdej jednostki metodycznej.
Nauczyciel może wybrać wykonanie tych ćwiczeń:
− zgodnie z podanymi wskazówkami,

− dostosowując ćwiczenie do możliwości pracowni.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu

swoich postępów, odpowiadając na pytania podane w podrozdziale Sprawdzian postępów.

Poznanie przez ucznia określonej wiedzy i nabycie, umiejętności będzie stanowiło dla

nauczyciela podstawę poprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości
i ukształtowanych umiejętności. W tym celu nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w rozdziale 6 testem wyboru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

Miejsce jednostki modułowej w strukturze modułu 722[01].Z1 „Podstawy modelarstwa
odlewniczego” jest wyeksponowany na powyższym schemacie.

722[01].Z1

Podstawy modelarstwa odlewniczego

722[01].Z1.01

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

722[01].Z1.02

Wykonywanie pomiarów warsztatowych i

trasowanie

722[01].Z1.03

Rozpoznawanie oprzyrządowania modelowego

722[01].Z1.04

Projektowanie elementów zespołu modelowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− zastosować terminologię techniczną związaną z eksploatacją maszyn odlewniczych,

− rozpoznawać podstawowe elementy maszyn i urządzeń eksploatowanych w

odlewnictwie,

− dokonywać oceny stanu technicznego użytkowanych maszyn i urządzeń,
− stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i ochrony

przeciwpożarowej,

− charakteryzować sposoby formowania i metody odlewania,

− porównywać różne technologie odlewania,
− charakteryzować przebieg procesu tworzenia się odlewu w formie odlewniczej,

− charakteryzować zjawiska fizyczne i chemiczne zachodzące podczas odlewania,

− interpretować zasady prawidłowej konstrukcji odlewu, układu wlewowego i nadlewu,
− określić pojęcie jakości,

− rozróżniać wady odlewów i określić przyczyny ich powstawania,

− charakteryzować metody wykrywania oraz naprawy wad odlewów,
− określić związek miedzy jakością odlewu a kosztami produkcji,

− wyjaśnić wpływ cech modelu na jakość odlewu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− określić zastosowanie oprzyrządowania modelowego w produkcji odlewów,

− sklasyfikować modele, rdzennice i wzorniki,

− rozróżnić rodzaje galanterii modelarskiej (osprzętu) modeli drewnianych,
− rozróżnić i zastosować znakowanie barwne modeli drewnianych,

− rozróżnić rodzaje znaków rdzeniowych i rdzenników,

− rozróżnić odmiany konstrukcyjne płyt modelowych,
− rozróżnić odmiany konstrukcyjne rdzennic metalowych,

− rozróżnić modele z tworzyw sztucznych i ceramicznych,

− sklasyfikować układy wlewowe,
− dokonać klasyfikacji skrzynek formierskich, tulejek ustalających, sworzni do składania,

zacisków do mocowania,

− dokonać klasyfikacji narzędzi specjalnych i wyposażenia formierskiego,

− dokonać klasyfikacji sprawdzianów form i rdzeni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca.............................................................................
Modułowy program nauczania:

Modelarz odlewów722[01]

Moduł:

Podstawy modelarstwa odlewniczego 722[01].Z1

Jednostka modułowa: Rozpoznawanie

oprzyrządowania modelowego 722[01].Z1.03

Temat: Modele odlewnicze wykonane z drewna
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania szczegółów konstrukcyjnych oraz
zastosowanie modeli wykonanych z drewna.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− określić czynniki charakteryzujące jakość modelu,

− określić zakres normalizacji szczegółów konstrukcyjnych modelu,
− rozróżnić elementy konstrukcyjne modeli,

− zinterpretować kolory różnych powierzchni modelu,

− określić stan techniczny modelu,
− zaprezentować wyniki wykonanego ćwiczenia.

Metody nauczania:

− dyskusja,

− pokaz z objaśnieniem,
− pogadanka.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− grupowa.

Czas:

90 minut

Środki dydaktyczne:

− dokumentacja przygotowana przez nauczyciela do ćwiczenia,
− drewniane modele dzielone,

− foliogramy z rzutnikiem pisma,

− zeszyt przedmiotowy,
− fragment norm przedmiotowych,

− przymiar kreskowy,

− regulamin pracowni szkolnej.

Przebieg zajęć:

1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Wydanie dokumentacji, materiałów i narzędzi oraz podział uczniów na grupy.
4. Realizacja tematu:

− nauczyciel prezentuje modele oraz ich szczegóły konstrukcyjne,

− uczniowie oglądają prezentację oraz analizują otrzymane materiały,

− nauczyciel przydziela każdej grupie model dzielony z poleceniem odczytania

i interpretacji kolorów pomalowanych powierzchni oraz symbolu podanego na
modelu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

− nauczyciel poleca również ocenić stan techniczny modelu oraz dobrać odchyłki dla

jego wymiarów nominalnych,

− uczniowie na podstawie uzyskanych informacji analizują otrzymany model,

− nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga w rozwiązywaniu problemów.

5. Po zakończeniu pracy przedstawiciel każdej grupy prezentuje wyniki.
6. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac poszczególnych grup.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat modeli wykonanych z drewna. Opisz w zeszycie
sposoby łączenia części odejmowanych modelu z jego korpusem.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca...............................................................................
Modułowy program nauczania:

Modelarz odlewów722[01]

Moduł:

Podstawy modelarstwa odlewniczego 722[01].Z1

Jednostka modułowa: Rozpoznawanie

oprzyrządowania modelowego

722[01].Z1.03

Temat: Tulejki ustalające, sworznie i zaciski.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania rodzajów oraz sposobu pracy tulejek
ustalających, sworzni i zacisków.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− wyjaśnić, co to jest tulejka ustalająca,

− wyjaśnić, co to jest sworzeń centrujący,
− opisać budowę, działanie i przeznaczenie zacisków,

− opisać współpracę sworzni z tulejkami centrującymi,

− interpretować szczegóły norm zakresu tematu,
− określić stan techniczny współpracy tulejek ze sworzniami oraz zacisków,

− zaprezentować wyniki wykonanego ćwiczenia.

Metody nauczania:

− pogadanka,
− dyskusja,

− metoda pokazu z objaśnieniem.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna,
− grupowa.

Czas: 120min.
Środki dydaktyczne:

− dokumentacja przygotowana przez nauczyciela do ćwiczenia,

− plansze oraz foliogramy związane z tematem zajęć,
− rzutnik pisma,

− komplet do formowania w dwóch skrzynkach (dla każdej grupy uczniów),

− fragmenty norm dotyczących tematu,
− regulamin pracowni szkolnej.

Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zajęć jest nabycie umiejętności rozpoznawania tulejek, sworzni i zacisków, oraz
interpretacji ich działania podczas montażu formy odlewniczej.
FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, celów, zaznajomienie uczniów
z pracą metodą przewodniego tekstu. Podział uczniów na zespoły 4 osobowe.
FAZA WŁAŚCIWA
INFORMACJE
Zapoznaj się z zadaniem które masz wykonać, dokonaj przeglądu materiałów źródłowych,
podobnych rozwiązań zadania. Postaraj się odpowiedzieć na następujące pytania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

1. Co to są tulejki ustalające?
2. Co to są sworznie centrujące?
3. Co to są zaciski?
4. Jakie warunki muszą być spełnione, aby tulejki ustalające prawidłowo współpracowały

ze sworzniami?

5. Co jest przedmiotem norm dotyczących analizowanego tematu?
6. W jaki sposób sprawdzić stan techniczny sworzni, tulejek ustalających i zacisków?

Uczniowie wykorzystują plansze, foliogramy oraz normy.

PLANOWANIE
1. Ustal gdzie znajdują się sworznie, tulejki i zaciski w komplecie skrzynek formierskich

przydzielonych do twojej grupy.

2. Przeprowadź dokładne oględziny tych elementów i oceń sposób współpracy.
3. Przeprowadź analizę norm dotyczących tematu.
4. Opracuj szczegółowy plan operacyjny wykonania zadania.

− Określ zakres normalizacji tulejek ustalających.
− Określ zakres normalizacji sworzni centrujących.

− Określ sposób prawidłowej współpracy sworzni z tulejkami ustalającymi.

− Określ rodzaje, budowę i działanie zacisków.

5. Ustal sposób zapisania zdobytych wiadomości.
6. Określ wymagania bhp przy montażu i demontażu rozpatrywanego kompletu.

UZGODNIENIE
1. Omów z nauczycielem wszystkie ustalenia do punktów z fazy planowania.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela dotyczących poprawności zapisu i toku

rozumowania przy określaniu poszczególnych czynności.

WYKONANIE
1. Wykonaj zaprojektowane zadanie zwracając szczególną uwagę na następujące

zagadnienia:

− zakres informacji podanych w normach,
− sposób współpracy sworzni z tulejkami ustalającymi,

− sposób sprawdzania stanu technicznego zacisków,

− właściwy dobór sworzni do tulejek ustalających,
− warunki właściwego złożenia kompletu skrzynek.

2. Przygotuj

się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Napisz protokół z wykonanego zadania w szczególności uwzględniając:

− dane charakteryzujące komplet skrzynek z tulejkami, zaciskami i dobranymi do nich

sworzniami,

− zakres normalizacji i klasyfikacji,
− warunki prawidłowej współpracy rozpatrywanych elementów,

− wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia.

2. Dokonaj oceny swojej pracy, uzgodnij ją z nauczycielem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

ANALIZA

Uczniowie wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej trudności. Analizują

poprawność zapisów, kolejność zapisanych czynności ratunkowych, ich zakres oraz sposób
wykonania. Nauczyciel podsumowuje ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności
zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości w pracach uczniów i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Uzasadnij jaki wpływ na jakość odlewu ma niewłaściwa współpraca sworzni z tulejkami.

Uzasadnienie zapisz w zeszycie.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności,

− wywiad.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Elementy zespołów modelowych. Osprzęt modelarski

5.1.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzasadnij, w jakich warunkach produkcyjnych użyjesz model klasy C3. Objaśnij to

oznaczenie.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze szczegółowym opisem, rysunkami i tabelami (materiał nauczania

pkt.4.1.1.),

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać optymalną technologię formowania dla postawionych warunków,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Naszkicuj i objaśnij dowolny przykład wykorzystania galanterii modelarskiej modelu

drewnianego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować materiał nauczania (pkt.4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeanalizować rysunek nr 1 materiału nauczania ,
4) wykonać szkic,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− kartka papieru formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− ołówki kreślarskie,
− długopis,

− rysunek nr 1 materiału nauczania,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Naszkicuj i objaśnij jeden ze sposobów połączenia rozłącznego wykonanego, jako zamek

na modelu drewnianym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować materiał nauczania (pkt.4.1.1.),
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę rysunku nr 2 materiału nauczania,
4) naszkicować i objaśnić jeden ze sposobów połączenia,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,
− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− kartka papieru formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,
− ołówki kreślarskie,

− rysunek nr 2 materiału nauczania,

− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2 Znakowanie barwne modeli drewnianych. Znaki rdzeniowe

i rdzenniki

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Naszkicuj model drewniany odlewu o kształcie tulei, oznacz odpowiednimi kolorami

powierzchnie modelu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) przeanalizować treść zadania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zapoznać się z materiałem nauczania,
4) przeprowadzić analizę tabeli nr 4,
5) naszkicować kształt modelu,
6) oznaczyć powierzchnie modelu kolorami zgodnymi z zaleceniami normy,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

− pogadanka,
− dyskusja.

Środki dydaktyczne :

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− ołówki kreślarskie,
− kolorowe kredki,

− tabela nr 4 materiału nauczania,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wyjaśnij różnicę pomiędzy znakiem rdzeniowym i gniazdem rdzennika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować treść zadania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

3) zapoznać się z materiałem nauczania,
4) opisać różnicę znakiem rdzeniowym i gniazdem rdzennika,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
− długopis,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Dobrać znormalizowaną wysokość znaku rdzeniowego dla dolnej części formy

zakładając, że rdzeń pracuje w pozycji pionowej i jego długość (bez znaków rdzeniowych)
wynosi 300 mm, a jego średnica wynosi 60 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować treść zadania,
3) zapoznać się z materiałem nauczania,
4) przeprowadzić analizę tabeli nr 3,
5) odczytać z tabeli i zapisać wysokość znaku rdzeniowego,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
− tabela nr 3 materiału nauczania,

− długopis,

− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Płyty modelowe, modele i rdzennice metalowe. Modele

ceramiczne i z tworzyw sztucznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zalecaną grubość ściany modelu wykonanego z brązu. Wymiary gabarytowe

modelu wynoszą: szerokość wynosi 300 mm, długość 600 mm.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,
3) przeanalizować treść zadania,
4) przeprowadzić analizę tabeli nr 5,
5) odczytać z tabeli zalecaną grubość ściany modelu,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,

− tabela nr 5 materiału nauczania,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ zalety i wady tworzyw sztucznych jako materiału do wykonania modeli

odlewniczych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób

wykonania

ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

3) określić zalety i wady tworzyw sztucznych jako materiału do wykonania modeli

odlewniczych,

4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
− długopis,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Uzasadnij, dlaczego tylko w produkcji wielkoseryjnej i masowej jest zalecane

wykonywanie modelu metalowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z materiałem nauczania,
3) przeanalizować treść zadania,
4) opracować uzasadnienie zastosowania modelu metalowego,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,

− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4. Układy wlewowe i ich elementy. Skrzynki formierskie, tulejki

ustalające, sworznie i zaciski

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Objaśnij sposób współpracy tulejek ustalających ze sworzniami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę rysunku nr 6,
4) objaśnić sposób współpracy tulejki ze sworzniem,
5) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,
− rysunek nr 6 materiału nauczania,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dobierz zgodnie z wymaganiami BHP największy ciężar skrzynki formierskiej ręcznej

z zagęszczoną masą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę tabeli nr 7,
4) zapisać odczytaną z tabel wartość ciężaru,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
− długopis,

− tabela nr 7 materiału nauczania,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Objaśnij zależność pomiędzy wymiarami modeli odlewniczych a wymiarami skrzynek

formierskich dobranych do formowania tych modeli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę zależności podanych w zadaniu,
4) zapisać zależność pomiędzy wymiarem modelu odlewniczego i skrzynki formierskiej,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,

− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5 Specjalne narzędzia i wyposażenie formierskie. Sprawdziany

do form i rdzeni

5.5.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzasadnij, przy jakim formowaniu i w jakim celu stosuje się żakiety.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę zadania,
4) objaśnić sposób wykorzystania żakietu przy wykonywaniu formy,
5) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,
− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Naszkicuj sprawdzian szczękowy do sprawdzania średnicy rdzenia i objaśnij sposób

posługiwania się tym sprawdzianem.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres
ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) naszkicować sprawdzian szczękowy,
4) objaśnić sposób posługiwania się sprawdzianem szczękowym,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,

− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,
− długopis,

− ołówki kreślarskie,

− literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Uzasadnij, przy jakiej organizacji procesu wytwarzania odlewu i w jakim celu używa się

płyt podformowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres

ćwiczenia oraz sposób wykonania. Ustalić z uczniami sposób prezentacji wyników ćwiczenia,
rozdać materiały do ćwiczenia. Praca indywidualna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przeprowadzić analizę zastosowania płyt podformowych,
4) uzasadnić cel stosowania płyt podformowych,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania- uczenia się:

− pogadanka,
− dyskusja.

Środki dydaktyczne:

− papier formatu A4 z zapisanym poleceniem do zadania,

− długopis,
− literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST l

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie oprzyrządowania

modelowego”.

Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru:

- zadania l ÷17 są z poziomu podstawowego,
- zadania 18÷23 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje l punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

- dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,
- dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
- dobry - za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry - za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:

1. b, 2. a, 3. d, 4. b, 5. b, 6. c, 7. b, 8. c, 9. a, 10. b, 11. c, 12. b, 13. c,

14. a, 15. b, 16. b, 17. c, 18. b, 19. c, 20. c, 21. d, 22. b, 23. c.

Plan testu

Nr zadania

Sprawdzane umiejętności ucznia uczeń potrafi

Kategoria

celu

Poziom

wymaga

ń

Poprawna

odpowied

ź

1. Określić cel malowania modelu.

C

P

b

2. Wyjaśnić cel stosowania pochyleń odlewniczych.

B

P

a

3. Rozróżnić sposoby połączeń części modelu.

B

P

d

4. Porównać własności materiałów na modele.

C

P

b

5. Zdefiniować model jednorazowego użycia. A

P

b

6. Określić materiały stosowane do wykonania rdzeni kokil.

C

P

c

7. Określić warunki pracy rdzenia.

C

P

b

8. Określić warunki współpracy połówek formy.

C

P

c

9. Rozróżnić elementy konstrukcyjne rdzeni i rdzennicy.

B

P

a

10. Wyjaśnić funkcje rdzenia.

B

P

b

11. Porównać materiały na modele odlewnicze.

C

P

c

12. Określić funkcje płyty podformowej.

C

P

b

13. Wyjaśnić funkcje gniazda rdzeniowego.

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

14. Określić sposoby pracy różnych rdzennic.

C

P

a

15. Określić zastosowanie sprawdzianów szczękowych. C

P

b

16. Rozróżnić znaczenie kolorów powierzchni modelu.

B

P

b

17. Porównać płyty modelowe z płytami podmodelowymi.

C

P

c

18. Określić zakres normalizacji oprzyrządowania odlewniczego.

C

PP

b

19. Określić zależność wymiarów skrzynki formierskiej od modelu.

C

PP

c

20 Określić zastosowanie rdzennic.

C

PP

c

21. Określić sposób mocowania i ustalenia połówek formy.

C

PP

d

22. Ocenić sposób współpracy modelu z płytą podmodelową. C

PP

b

23. Przewidzieć wady odlewu powstałe na wskutek błędnego

wykonania formy.

D PP c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych - niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru.

Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest
poprawna.

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać l punkt. Za błędną odpowiedź lub jej brak

otrzymujesz 0 punktów.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,

natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych,

− karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część

1. Celem malowania modelu na różne kolory jest

a) zwiększenie jego estetyki.
b) spełnienie wymagań normalizacyjnych.
c) zabezpieczenie przed wilgocią.
d) zabezpieczenie przed zniszczeniem.

2. Dobranie właściwych zbieżności (pochyleń) powierzchni modelu ma na celu

a) łatwiejsze wyjęcie modelu z formy.
b) łatwiejsze wykonanie modelu.
c) obniżenie kosztu wykonania modelu.
d) zwiększenie wytrzymałości modelu.

3. Połączenia z modelem części odejmowanych możemy wykonać przez

a) klejenie.
b) śruby i nakrętki.
c) lutowanie.
d) zamki na modelach.

4. Największą wytrzymałość posiadają modele

a) drewniane.
b) metalowe.
c) gipsowe.
d) cementowe.

5. Model jednorazowego użycia to model

a) metalowy.
b) styropianowy.
c) drewniany.
d) cementowy.

6. Najlepszym materiałem do wykonania rdzenia kokili może być

a) drewno.
b) cement.
c) stal.
d) gips.

7. W procesie odlewania do temperatury ciekłego metalu nagrzewa się

a) model.
b) rdzeń.
c) rdzennica.
d) skrzynka formierska.

8. Do tulejki prowadzącej zamontowanej w uchu skrzynki formierskiej montuje się

a) płytę podmodelową.
b) skrzynkę formierską.
c) sworzeń.
d) rdzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

9. Znaki rdzeniowe można znaleźć na

a) modelu.
b) rdzeniu.
c) rdzennicy.
d) odlewie.

10. Wewnętrzny kształt odlewu odtwarzają kształty

a) modelu.
b) rdzenia.
c) skrzynki formierskiej.
d) układu wlewowego.

11. Materiałem do wykonania odlewanych modeli może być

a) drewno.
b) stal.
c) żeliwo.
d) masa formierska.

12. Na płycie podformowej ustawiane są

a) modele odlewnicze.
b) skrzynki formierskie przygotowane do formowania.
c) formy odlewnicze przygotowane do zalania.
d) płyty podmodelowe.

13. Gniazdo rdzennika służy do

a) ustalenia modelu w formie.
b) wykonania rdzennicy.
c) ustawienia rdzenia w formie.
d) wykonania rdzenia.

14. Rdzennice do pacy na wstrzeliwarce wykonane są z

a) metalu.
b) drewna.
c) gipsu.
d) cementu.

15. Powierzchnia modelu drewnianego pomalowana na kolor czerwony oznacza

a) powierzchnie niepracujące.
b) powierzchnie odtwarzające ścianki odlewu nie obrobione przez skrawanie.
c) powierzchnie znaków rdzeniowych.
d) powierzchnie czołowe.

16. Sprawdziany szczękowe do rdzeni służą do sprawdzania

a) długości rdzeni.
b) średnicy rdzeni.
c) prostoliniowości rdzeni.
d) twardości rdzeni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

17. Płyta modelowa różni się od płyty podmodelowej tym że

a) jest montowana nad płytą podmodelową.
b) jest montowana pod płytą podmodelową.
c) jej częścią jest model odlewniczy.
d) jest modelem w kształcie płyty.

II część

18. Normalizacją nie objęte są

a) wielkości skrzynek formierskich.
b) wielkości modeli odlewniczych.
c) wymiary tulejek ustalających.
d) barwy modeli drewnianych.

19. Wymiary gabarytowe skrzynki formierskiej dobieranej do formowania zależą głównie od

wymiarów
a) rdzenników.
b) gniazd rdzeniowych.
c) modelu.
d) rdzennicy.

20. Rdzennice służą do wykonania

a) rdzenników.
b) gniazd rdzeniowych.
c) rdzeni.
d) znaków rdzeniowych.

21. Połączenie i mocowanie dwóch skrzynek formierskich podczas formowania wykonuje się

za pomocą
a) śrub i podkładek.
b) wkrętów i podkładek.
c) kleju i zacisków.
d) sworzni i zacisków.

22. Modele do formowania maszynowego różnią się od modeli do formowania ręcznego

tym, że
a) są całe malowane na kolor czarny.
b) są zawsze mocowane do płyty.
c) są zawsze wykonane z drewna.
d) są zawsze wykonywane ręcznie.

23. Wada odlewnicza powstająca na wskutek dużych luzów sworzni ustalających skrzynki

formierskich to
a) przypalenie.
b) niespaw.
c) przestawienie.
d) pęknięcie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko............................................................................

„Rozpoznawanie oprzyrządowania modelowego”

Zakreśl prawidłową odpowiedź

Numer

pytania

Odpowiedź Punktacja

1. a b c d

2. a b c d

3. a b c d

4. a b c d

5. a b c d

6. a b c d

7. a b c d

8. a b c d

9. a b c d

10. a

b

c

d

11. a

b

c

d

12. a

b

c

d

13. a

b

c

d

14. a

b

c

d

15. a

b

c

d

16. a

b

c

d

17. a

b

c

d

18. a

b

c

d

19. a

b

c

d

20. a

b

c

d

21. a

b

c

d

22. a

b

c

d

23. a

b

c

d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie oprzyrządowania

modelowego".

Test składa się z 23 zadań wielokrotnego wyboru:

- zadania l ÷17 są z poziomu podstawowego,
- zadania 18÷23 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje l punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

- dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 7 zadań,
- dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 12 zadań,
- dobry - za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry - za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:

1. c, 2. a, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a, 7. b, 8. d, 9. a, 10. d, 11. a, 12. b, 13. c,

14. d, 15. d, 16. a, 17. a, 18. a, 19. c, 20. c, 21. a, 22. a, 23. b.

Plan testu

Nr zadania

Sprawdzane umiejętności ucznia uczeń potrafi

Kategoria

celu

Poziom

wymaga

ń

Poprawna

odpowied

ź

1. Sklasyfikować modele odlewnicze.

C

P

c

2. Rozróżnić dokładność modeli.

B

P

a

3. Rozróżnić wytrzymałość modeli.

B

P

b

4. Określić zespół modelowy.

C

P

b

5. Określić materiały na modele.

C

P

a

6. Rozróżnić symbolowe oznaczenie modeli.

B

P

a

7. Określić przeznaczenie galanterii modelarskiej.

C

P

b

8. Określić budowę i działanie modelu.

C

P

d

9. Przewidzieć zastosowanie modelu.

C

P

a

10. Nazwać elementy modelu.

A

P

d

11. Wyjaśnić przeznaczenie rdzenników.

B

P

a

12. Zinterpretować kolory modelu.

B

P

b

13. Zinterpretować kolory rdzennicy.

B

P

c

14. Zinterpretować kolory modelu matki.

B

P

d

15. Porównać działanie rdzennic.

C

P

d

16. Zdefiniować wymiar znamionowy skrzynki formierskiej.

A

P

a

17. Wyjaśnić budowę sprawdzianu szczękowego. B

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

18. Przewidzieć błędy wykonania rdzenia.

D

PP

a

19. Określić cel wykańczania rdzeni.

C

PP

c

20 Określić cel stosowania powłok ochronnych.

C

PP

c

21. Ocenić wpływ dokładności modelu na dokładność odlewu.

D

PP

a

22. Ocenić wpływ dokładności złożenia formy na dokładność

odlewu.

D PP a

23. Określić cel stosowania podstawek pod rdzenie.

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na zadania wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij

uczniom

możliwość samodzielnej pracy.

7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. 10 minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych - niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 23 pytania o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru.

Dla każdego pytania są podane 4 odpowiedzi a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest
poprawna.

5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać l punkt. Za błędną odpowiedź lub jej brak

otrzymujesz 0 punktów.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,

natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE

ODPOWIEDZI.

11. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych,

− karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I część

1. Modele drewniane w zależności od dokładności podzielone są na

a) dwie klasy.
b) trzy klasy.
c) cztery klasy.
d) pięć klas.

2. Najdokładniejszą klasą modelu jest

a) klasa pierwsza.
b) klasa druga.
c) klasa trzecia.
d) klasa czwarta.

3. Modele drewniane w zależności od wytrzymałości podzielone są na

a) dwie klasy.
b) trzy klasy.
c) cztery klasy.
d) pięć klas.

4. Zespół modelowy to

a) komplet modeli różnych odlewów.
b) oprzyrządowanie modelowe dla jednego odlewu.
c) zespół składający się z modelu, formy i odlewu.
d) zespół narzędzi do wykonania modelu.

5. W produkcji jednostkowej najczęściej stosowanym materiałem do wykonania modelu jest

a) drewno.
b) stop metali.
c) tworzywo sztuczne.
d) materiał ceramiczny.

6. Klasę modelu w dokumentacji technicznej oznacza się symbolem

a) litera i cyfra (np. C3).
b) cyfra i litera (np.3C).
c) dwie litery (np. CC).
d) dwie cyfry (np.35).

7. Otwór nagwintowany w płytce montowanej do modelu drewnianego służy w celu

a) obijania modelu.
b) wyjęcia modelu.
c) wzmocnienia modelu.
d) oznaczenia modelu.

8. Rozłączne połączenia części modelu wykonywane są w celu

a) łatwiejszego magazynowania modeli.
b) tańszego wykonania modeli.
c) zwiększenia wytrzymałości modeli.
d) łatwiejszego wyjęcia modelu z formy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

9. Model klasy C4 powinien służyć do

a) formowania tylko kilku mało dokładnych odlewów.
b) formowania dużej liczby mało dokładnych odlewów.
c) formowania dużej liczby odlewów precyzyjnych.
d) formowania tylko kilku odlewów precyzyjnych.

10. Znak rdzeniowy to

a) część rdzennicy odtwarzająca rdzennik.
b) część formy w której jest umieszczony rdzennik.
c) część rdzenia odtwarzająca otwór w odlewie.
d) część modelu odtwarzająca w formie gniazdo rdzennika.

11. Rdzenniki służą do

a) utrzymania rdzenia w ściśle określonym miejscu formy.
b) wytworzenia znaków rdzeniowych w modelu.
c) odtworzenia kształtu otworu w odlewie.
d) utrzymania modelu w ściśle określonym miejscu formy.

12. Powierzchnia czołowa znaku rdzeniowego otworu nieobrabianego jest malowana na kolor

a) czerwony.
b) czarny.
c) niebieski.
d) biały.

13. Powierzchnia modelu odtwarzająca obrabiane ściany odlewu jest malowana na kolor

a) biały.
b) czarny.
c) niebieski.
d) zielony.

14. Modele drewniane do wykonania modeli metalowych są pomalowane na kolor

a) czerwony.
b) niebieski.
c) czarny.
d) jak modele robocze.

15. Kanały odpowietrzające powinna posiadać rdzennica

a) drewniana do formowania ręcznego.
b) drewniana do formowania maszynowego.
c) metalowa do formowania na wstrząsarkach.
d) metalowa do formowania na wstrzeliwarkach.

16. Wymiar znamionowy skrzynki formierskiej jest to połowa sumy

a) szerokości i długości skrzynki.
b) szerokości i wysokości skrzynki.
c) szerokości, wysokości i długości skrzynki.
d) długości i wysokości skrzynki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

17. Wymiar roboczy sprawdzianu szczękowego to

a) odległość powierzchni szczęk roboczych.
b) długość szczęk roboczych.
c) wysokość szczęk roboczych.
d) grubość szczęk roboczych.

II część

18. Największe błędy wymiarów rdzenia podczas jego wykonywania w rdzennicy mogą

wystąpić

a) w kierunku prostopadłym do złożenia rdzennicy.
b) w kierunku równoległym do złożenia rdzennicy.
c) w kierunku osiowym rdzenia.
d) w kierunku zagęszczania masy rdzeniowej.

19. Operacje wykończenia rdzenia mają na celu

a) suszenie rdzenia.
b) zwiększenie wytrzymałości rdzenia.
c) zwiększenie dokładności rdzenia.
d) zmniejszenie kosztów wykonania rdzenia.

20. Powłoki ochronne formy i rdzeni mają na celu

a) chronić rdzeń przed roztopieniem.
b) chronić formę przed roztopieniem.
c) uzyskać wyższą jakość odlewu.
d) uzyskać szybsze odprowadzenie ciepła.

21. Dokładność wymiarów i kształtu modelu wpływa na

a) dokładność wymiarów i kształtu odlewu.
b) dokładność wymiarów i kształtu rdzennicy.
c) dokładność wymiarów i kształtu rdzenia.
d) dokładność płyty podmodelowej.

22. Dokładne złożenie połówek formy podczas formowania może zabezpieczyć przed

powstaniem

a) wady kształtu odlewu.
b) wady materiału odlewu.
c) wady powierzchni surowej.
d) wad wewnętrznych odlewu.

23. Rdzenie przed suszeniem powinny być ułożone na podstawce ponieważ

a) zabezpiecza to przed złamaniem rdzenia.
b) zabezpiecza to przed deformacją rdzenia.
c) zwiększa to żywotność rdzenia.
d) zwiększa to wytrzymałość rdzenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko............................................................................

„Rozpoznawanie oprzyrządowania modelowego”

Zakreśl prawidłową odpowiedź

Numer

pytania

Odpowiedź Punktacja

1. a b c d

2. a b c d

3. a b c d

4. a b c d

5. a b c d

6. a b c d

7. a b c d

8. a b c d

9. a b c d

10. a

b

c

d

11. a

b

c

d

12. a

b

c

d

13. a

b

c

d

14. a

b

c

d

15. a

b

c

d

16. a

b

c

d

17. a

b

c

d

18. a

b

c

d

19. a

b

c

d

20. a

b

c

d

21. a

b

c

d

22. a

b

c

d

23. a

b

c

d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

7. LITERATURA

1. Chabowski W.: Mały poradnik odlewnika. WNT, Warszawa 1974
2. Godlewski Z.: Modelarstwo. WSiP, Wrocław 1976
3. Murza-Mucha P.: Odlewnictwo. Skrypt Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1967
4. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
5. Piwoński T.: Odlewnictwo. PWSZ, Kraków 1969
6. Piwoński T.: Poradnik modelarza, formierza i rdzeniarza. WNT, Warszawa 1967
7. PN – EN 12890: 2002 Odlewnictwo – Modele, Zespoły modelowe i rdzennice do

wykonywania form oraz rdzeni piaskowych.

8. PN – H – 54101: 2002 Odlewnictwo – Skrzynki formierskie – Postanowienia ogólne