1

1. Funkcje języka.

•

Każda wypowiedź służy komunikacji językowej (aktowi porozumiewania się między
nadawcą a odbiorcą) – pełni więc, ogólnie rzecz biorąc, funkcję komunikatywną.

•

Różny może być jednak CEL, który dominuje w naszych wypowiedziach – i tak:

Funkcja informacyjna lub poznawcza

 informujemy o faktach i zdarzeniach

poszerzających naszą wiedzę (artykuł w gazecie, rozdział w podręczniku, wykład)

Funkcja ekspresywna

 wyrażamy stan uczuć (podmiot liryczny w wierszu, radosne

powitanie gości przez gospodarza)

Funkcja impresywna

 wywieramy wpływ na zachowanie otoczenia, skłaniając do

określonych zachowań (prośba listowna o pomoc dla chorej matki; komenda wojskowa;
tekst reklamy telewizyjnej lub prasowej)

Funkcja fatyczna

 niektóre składniki tekstu są stosowane, aby sprawdzić, czy nie został

zakłócony kontakt między nadawcą a odbiorcą (czy dobrze mnie słyszysz?; Halo?!)

#A02

2. Style funkcjonalne.

Teksty językowe bywają zróżnicowane nie tylko terytorialnie i środowiskowo, lecz

także stylistycznie. Można się o tym przekonać, gdy się porówna różne teksty wypowiadane
lub napisane w języku literackim, np. wypowiedź potoczną, dzieło naukowe i utwór literacki.
Wyraźne różnice występują zwłaszcza w zakresie słownictwa i składni.

Styl tekstów mówionych lub pisanych zależy od wielu czynników: od celu i treści

wypowiedzi, od typu odbiorcy i nadawcy, od warunków, w jakich się wypowiadamy, a w
dziedzinie literatury – także od prądu i gatunku literackiego.

Do głównych odmian stylowych języka zalicza się następujące style:

Styl potoczny

Styl potoczny cechuje przede wszystkim wypowiedzi mówione, choć niekiedy

występuje także w swobodnych tekstach pisanych. W mowie najczęściej przejawia się w
formie  dialogu,  rozmowy dwu lub więcej  osób, ponadto także w monologu,  np. żywym
opowiadaniu. Słownictwo tekstów mówionych jest konkretne, często dosadne i zabarwione
emocjonalnie.   Jeśli   chodzi   o   składnię,   w   tekstach   potocznych   dominują   zdania   o   mało
skomplikowanej strukturze, przeważnie pojedyncze lub złożone współrzędnie. W tekstach
takich,   zwłaszcza   mówionych,   często   występują   równoważniki   zdań,   zdania   niepełne   i
urwane. Czasami zdarzają się w nich tzw. anakoluty,  tj. błędy składniowe polegające na
łączeniu formalnie nie zharmonizowanych członów wypowiedzenia.
-

Styl naukowy

Styl naukowy występuje w pracach z zakresu nauki i techniki, przeznaczonych dla

specjalistów. Jest on zróżnicowany w zależności od tego, jakiej dotyczy dziedziny wiedzy.
Na   przykład   w   pracach   matematycznych,   fizycznych   lub   chemicznych   autorzy   często
posługują się różnymi wzorami i symbolami, które w zasadzie nie występują w publikacjach
historycznych i historycznoliterackich. Wiele prac naukowych, zwłaszcza z dziedziny nauk
ścisłych,   jest  mało   zrozumiałych   lub   wręcz   nie   zrozumiałych   dla   szerszego   ogółu,  gdyż
zawarte   w   nim   informacje   nie   wchodzą   w   zakres   wykształcenia   ogólnego   w   szkole
podstawowej i średniej.

Charakterystyczna cechą stylu naukowego jest występowanie wielu terminów

naukowych lub technicznych, mających ściśle określone znaczenie. Terminami tymi są
przeważnie wyrazy i wyrażenia obcego pochodzenia, nie występujące w słownictwie
ogólnym, a ponadto wyrazy powszechnie znane, ale mające inne, specjalne znaczenie.

Składnia prac naukowych charakteryzuje się wyraźną przewagą zdań złożonych nad

pojedynczymi, zwłaszcza złożonych podrzędnie. Między zdaniami składowymi zdań
złożonych często występują w tych pracach różne relacje logiczne, np. wynikanie,
uzasadnianie, uwarunkowanie (zdania warunkowe, przyczynowe i wynikowe).

W tekstach naukowych dominuje funkcja informatywna. Teksty takie cechuje

rzeczowość, obiektywizm. Ich autorzy nie dążą na ogół do obrazowości stylu i unikają
zabarwienia uczuciowego swoich wypowiedzi; odwołują się przede wszystkim do intelektu
odbiorcy, a nie do jego uczuć i wyobrażeń.

Od prac ściśle naukowych różnią się stylowo prace popularnonaukowe, przeznaczone

dla szerszego kręgu odbiorców. Autorzy takich prac starają się przystępnie, obrazowo
omawiać problemy naukowe i techniczne, starają się unikać specjalistycznych terminów
bądź też za każdym razem wyjaśniają ich znaczenie.
-

Styl publicystyczny

Styl publicystyczny występuje w tekstach zamieszczanych w prasie: w dziennikach,

tygodnikach i miesięcznikach. Jest on bardziej zróżnicowany niż styl naukowy, co się wiąże
nie tylko z różnymi tematami tekstów publicystycznych (np. teksty na tematy polityczne,
gospodarcze, literackie, obyczajowe), ale z różnymi odmianami gatunkowymi publicystyki.
Na przykład artykuły krytycznoliterackie są bliskie stylowo tekstom popularnonaukowym,
zaś reportaże bywają podobne do tekstów artystycznych.

Mimo tego zróżnicowania teksty publicystyczne mają pewne istotne cechy wspólne,

mianowicie pełnią nie tylko funkcję informatywną, ale zarazem impresywną, a niekiedy
również ekspresywną. Odwołują się nie tylko do intelektu czytelników, lecz także do ich
wyobraźni i uczuć, mogą też wyrażać zaangażowanie emocjonalne autorów. Słownictwo

tekstów publicystycznych jest bardziej konkretne i komunikatywne dla szerokiego ogółu
odbiorców niż słownictwo tekstów naukowych, odznacza się obrazowością i
sugestywnością. Wiele tekstów publicystycznych, zwłaszcza felietonów, zawiera elementy
humoru i ironii, a więc środków językowych ożywiających styl i zachęcających czytelników
do lektury.

Również składnia większości tekstów publicystycznych charakteryzuje się większą

prostotą niż składnia tekstów naukowych. Występuje w nich stosunkowo dużo zdań
pojedynczych i współrzędnie złożonych, a oprócz zdań oznajmujących pojawiają się zdania
pytające, zwłaszcza pytania retoryczne.
-

Styl urzędowy

Styl urzędowy występuje we wszelkiego rodzaju tekstach o charakterze urzędowym,

np.   w   ustawach,   rozporządzeniach,   okólnikach,   regulaminach,   podaniach.   Do   jego
znamiennych   cech   należy   rzeczowość,   brak   elementów   obrazowych   i   form   językowych
wyrażających zaangażowanie uczuciowe. Oprócz funkcji informatywnej pojawia się często
w   tekstach   urzędowych   funkcja   impresywna,   polegająca   na   nakłanianiu   odbiorców   do
odpowiedniego zachowania się w określonych sytuacjach.

Cechą składni tekstów urzędowych jest częste występowanie zdań bezpodmiotowych

z czasownikami w formie zwrotnej oraz zdań z orzeczeniem w stronie biernej.
-

Styl artystyczny

#A03

3. Styl artystyczny.

Jest cechą utworów literackich (obecnie także tzw. gatunków „granicznych” –

wywiadu, reportażu, felietonu). Wyróżniki tego stylu:

szczególna dbałość nadawcy tekstu o estetykę języka – niekiedy „eksperymenty”
językowe stanowią cel sam w sobie  szczególnie w poezji (poezja lingwistyczna)

przewaga środków obrazowych, wzmacniających ekspresję utworu, gdyż celem nadawcy
jest odwołanie się do wyobraźni, emocji czytelnika.

Szczególne bogactwo metaforyki.

#A04

4. Stylizacja.

Stylizacja językowa  świadome naśladownictwo określone stylu językowego – zbliżenie
utworu pod względem struktury do typowych cech danego stylu.
Najważniejsze odmiany stylizacji w literaturze:

Archaizacja  stosowana najczęściej w powieściach historycznych w celu odtwarzania
kolorytu epoki. Pisarz stosuje językowe środki archaizujące z zakresu fonetyki, fleksji,
składni, głównie ze słownictwa (archaizmy) – przykłady: Popioły Żeromskiego, Trylogia
Sienkiewicza.

Dialektyzacja

(inaczej: stylizacja gwarowa)  polega na nadaniu utworowi cech

typowych dla języków gwarowych – stosowana w celach charakteryzujących (podobnie
jak   archaizacja)   –   w   utworach   przedstawiających   środowiska   wiejskie.   Z   uwagi   na
charakterystyczne cechy gwar, dużą rolę w dialektyzacji odgrywają językowe środki z
zakresu   fonetyki   („mazurzenie”).   U   Tetmajera   –   stylizowana   gwara   góralska   zwraca
uwagę niesłychanym bogactwem frazeologii („ani gwary nie warce: szkoda mówić”, „ty
bulko wody”,  ty półnicego”  – obelżywe  przezwiska). Przykłady:  Chłopi, Wesele, Na
Skalnym Podhalu.

Stylizacja środowiskowa

 polega na odtwarzaniu w utworze literackim atmosfery i

kolorytu określonego środowiska, np. uczniowskiego, studenckiego, kupieckiego,

artystycznego.   Autor   dokonuje   zabiegów   stylizacyjnych   przez   wprowadzenie   do
utworów   wyrazów   i   zwrotów   charakterystycznych   dla   danego   środowiska   (np.   w
pamiętniku   Rzeckiego,   pamiętnik   Joasi   Podborskiej   –   elementy   stylu   potocznego   –
innym stylem posługują się w Lalce studenci, jeszcze innym stary Szlangbaum – Żyd) –
jest to indywidualizacja środowiskowa stylu.

#A05

5. Polszczyzna mówiona a pisana.

Rodzaj przekazu komunikatu (przekaz ustny bezpośredni, radiowy, telefoniczny,

pisemny) oraz wiążące się z nim odmienności sytuacji komunikacyjnej to czynniki, które
wpływają w sposób istotny na jakość wypowiedzi.

Teksty przekazywane ustnie, tj. mówione można podzielić na:

mówione spontanicznie

na odtwarzające tekst pisany (recytacje, wyuczone na pamięć mowy).

Tu będzie nam chodziło o podstawową grupę tekstów mówionych, tj. teksty

spontaniczne, w sposób wyraźny różniące się swoją budową od tekstów pisanych. Teksty
mówione spontanicznie mogą stanowić wytwór dyskusji naukowych, rozmów
dyplomatycznych, a więc kontaktów językowych oficjalnych, w trakcie których rozmówcy
starają się bardzo kontrolować sposób wypowiadania się, upodabniać go do formy tekstów
pisanych. Tu chcielibyśmy zająć się językiem mówionym potocznym, charakterystycznym
dla rozmów codziennych, w kontaktach nieoficjalnych, bezpośrednich.

Język pisany może być również językiem wtórnie pisanym, tj. zapisem tekstów

mówionych. Tak jest w dużej części utworów dramatycznych, dialogów powieściowych.

Język mówiony różni się od języka pisanego przede wszystkim dużo większym

udziałem całej sytuacji aktu komunikacyjnego w przekazie treści. Wiążą się z tym liczne
wypowiedzi eliptyczne, w których niepełny znaczeniowo tekst uzupełniany jest tym, co jest
oczywiste na tle danej sytuacji mówienia.

Wiele cech języka mówionego łączy się z samą formą przekazu. Formułowanie myśli

nie zawsze przebiega tak szybko, jak tego wymaga ustna wypowiedź, stąd takie cechy języka
mówionego, jak:

•

obecność wyrazów i wyrażeń opóźniających, zarówno na początku zdań, jak też w
środku;

•

obecność różnego typu wykolejeń składniowych:

zdań gramatycznie niespójnych, zwanych anakolutami

zdań eliptycznych

niedopowiedzeń

niepotrzebnych powtórzeń wyrazów w dwóch kolejnych zdaniach

poprawek własnego tekstu

mowy zależno – niezależnej

wyrazów i zdań wtrąconych

Konieczność szybkiego formułowania treści powoduje pozostawanie przy takim toku

składniowym, jaki narzuca bieg myśli. Przejawia się to niejednokrotnie:

w inwersji szyku zdania pojedynczego

w stawianiu na początku wypowiedzenia wyrażenia odnoszącego się do tematu zdania, a
we właściwym zdaniu zastępowania go zaimkiem

potok składniowy, tj. bardzo długie, wielokrotnie złożone zdania o nie zawsze jasnych
stosunkach wzajemnych.

#A06

Wieloznaczność wyrazów - źródła i typy homonimii.

Homonimy (homos – jednakowy, onoma – nazwa)  wyrazy wieloznaczne o

jednakowej pisowni i brzmieniu, a różniące się znaczeniem.

Ona piła

Piła

Narzędzie
Miasto
Choroba

Odra

Rzeka

Źródła homonimii

•

Zmiany fonetyczne (dźwiękowe) w podobnych brzmieniowo, ale różniących się
nieznacznie wyrazach:

Ważyć (od wagi)

warzyć (od gotowania)

Każę (od kazać)

karzę (od karać)

Wieżę (od wieża)

wierzę (od wiara)

Boże (od Boga)

borze (od bór)

•

Utożsamienie wyrazu zapożyczonego

a) wyrazem swojskim (rodzinnym)

mała cebulka suszona w dymie

dymka

prążkowana tkanina bawełniana

b) z wyrazem zapożyczonym

broń myśliwska (fran.)

fuzja

scalenie, zespolenie (łac.)

Typy homonimii

•

Homonimy częściowe

a) zbieżne pod względem dźwięku, ale różniące się zapisem
stuk – stóg; kot – kod; smok – smog
b) zbieżne pod względem zapisu, ale różniące się brzmieniem
Dziewczęta wymarzały sobie podróże.
Drzewa wymarzały na zimę.

•

Homonimy całkowite

a) rdzenne

sposób odchudzania

dieta

suma przeznaczona do wypłaty dla np. posła

b) słowotwórcze

typ restauracji

bar

pierwiastek chemiczny
dania barowe

barowe

kwasy barowe

#A07

7. Klasyfikacja i funkcje artystyczne związków frazeologicznych.

Związki frazeologiczne  stałe połączenia wyrazów tworzące pewną całość, tzw.

gotowe segmenty. Podstawową cechą frazeologizmów jest to, że się je odtwarza, a nie tworzy
każdorazowo od nowa.

Idiomy

 związki nieprzekładalne na inne języki (np. złapać zająca – upaść; zwinąć

chorągiewkę – pójść sobie; cienko prząść – mieć kłopoty).

Frazeologizmy  stanowią je jednostki wielowyrazowe o stałej postaci gramatycznej

i nienaruszalnym składzie słownym. Zmiany któregokolwiek z elementów prowadzą do
błędów frazeologicznych (młody pan ± pan młody) lub do powstania luźnej grupy
składniowej o innej treści.

Frazeologizmy przewyższają nazwy jednowyrazowe nacechowaniem emocjonalnym i

stylistycznym (umrzeć – kopnąć w kalendarz; wyciągnąć nogi / kopyta; wąchać kwiatki od
dołu / spodu; przenieść się na łono Abrahama; pójść do Abrahama na piwo; przenieść się do
lepszego bytu). Nacechowanie może być:
-

żartobliwe

familiarne

dosadne

rubaszne

Klasyfikacja

♦

Oparta na budowie gramatycznej związków

a) wyrażenia – odpowiedniki: rzeczowników, przymiotników, przysłówków
głowa do pozłoty – człowiek ograniczony umysłowo
bez 5 klepki – głupi
kamień obrazy – przyczyna obrazy
b) zwroty – odpowiedniki czasowników
posłać na zieloną trawkę – wywalić z pracy
klepać biedę – być biednym
c) frazy – związki w postaci zdania lud równoważnika zdań
serce rośnie – robi się lepiej
ujdzie w tłoku – w ostateczności

♦

Oparte na stopniu zespolenia jego składników

a) związki łączliwe – dopuszczalna wymiana składników w obrębie słów
niechęć – przełamać; pokonać; przezwyciężyć
złudzenie – rozproszyć; rozwiać
płonne – nadzieje; marzenie
b) związki stałe – mają ostateczny kształt
przebrać miarę
dać kosza
Funkcje stałych związków frazeologicznych

♦

Mogą być elementami obrazowymi nacechowanymi emocjonalnie.

♦

Środkiem stylizacji: familiarnej, rubasznej, komicznej.

♦

Wyrażają głębsze refleksje.

♦

Są niezbędne w potocznej mowie oraz literaturze pięknej.

#A08

8. Synonimy.

Oprócz rozpowszechnionych w słownictwie wyrazów wieloznacznych istnieją

stosunkowo nieliczne wyrazy równoznaczne, tj. różne wyrazy o tożsamej treści i zakresie.
Mogą być one używane wymiennie bez naruszenia znaczenia tych zdań, np. „auto –
samochód”, „blisko – niedaleko”; niektóre spójniki, jak bo, ponieważ, gdyż.

Różnice między wyrazami wieloznacznymi a równoznacznymi można przedstawić na

graficznie (W – wyraz, Z – znaczenie):
Z

Znacznie więcej jest wyrazów bliskoznacznych, zwanych synonimami. Mają one

znaczenie podobne, ale różnią się w pewnym stopniu treścią i zakresem użycia lub też
zabarwieniem uczuciowym. Rozróżniamy synonimy znaczeniowe, „szczupły – chudy –
wychudły”, i stylistyczne, np. „brzydki – wstrętny – ohydny”.

Możliwość zstąpienia w zdaniu jednego synonimu drugim jest ograniczona. Na

przykład o człowieku możemy powiedzieć zarówno, że jest „szczupły”, jak i „chudy”, choć
istnieje między tymi  przymiotnikami  pewna różnica znaczeniowa,  bo „chudy”  to „bardzo
szczupły”. Natomiast o mięsie, które nie jest tłuste, nie powiemy, że jest „szczupłe”, lecz
„chude”.   Nie   zawsze   też   możemy   zastąpić   wyraz   „koń”   na   „rumak”   lub   „chabeta”,   bo
„rumak”   to   nazwa   konia   okazałego,   pięknego,   a   chabetą   nazywamy   konia   wychudłego,
nędznego.

Wśród synonimów wyróżniamy ponadto synonimy bliższe i dalsze, w zależności od

tego, czy różnica znaczeniowa między nimi jest niewielka (np. biec, pędzić), czy też znaczna
(iść, wlec się).

W funkcji synonimów mogą wystąpić zarówno poszczególne wyrazy, jak i związki

wyrazowe, np. „wygrać, zwyciężyć, odnieść sukces”; „przegrać, ponieść porażkę”.

Umiejętny dobór synonimów pozwala uniknąć zbędnego powtarzania tych samych

wyrazów, a poza tym zwiększa precyzję i wartość stylistyczną wypowiedzi. Z

#A09

9. Znaczenie wyrazu.

Powszechnie znany jest wyraz „tchórz”. Tak nazywamy człowieka, który łatwo ulega

uczuciu   strachu   i   nie   potrafi   go   przezwyciężyć.   Skąd   jednak   wzięła   się   ta   nazwa   w
odniesieniu   do   człowieka?   Otóż   pierwotne,   właściwe   znaczenie   tego   wyrazu   dotyczy
płochliwego zwierzęcia z rodziny kun. Nazwę tę przeniesiono na bojaźliwego człowieka ze
względu na podobieństwo jego cechy do cechy tego zwierzęcia. Takie wtórne, przenośne
znaczenie   wyrazów   występują   bardzo   często   w   języku.   Nazwę   „żurawia”,   ptaka   o
charakterystycznej   sylwetce,   przeniesiono   na   przyrząd   do   wyciągania   wody   ze   studni,   a
potem na dźwig, który służy do podnoszenia i przenoszenia ładunków.

Stosunkowo niedawno, bo już w okresie powojennym, nazwano „kretem” urządzenie

techniczne służące do drążenia kanałów podziemnych w celu m. in. Zakładania kabli.

Takie wtórne użycia wyrazów występują bardzo często w języku potocznym i

rozpowszechniły się do tego stopnia, że nieraz nie zdajemy sobie sprawy z ich przenośnego
znaczenia. Określając cechy fizyczne lub psychiczne człowieka, używamy takich wyrażeń,
jak „końskie zdrowie”, „kamienne serce”, „stalowe nerwy”. Przykłady te świadczą o
znaczeniu przenośnym występują różne części mowy, głównie rzeczowniki, czasowniki i
przymiotniki.

Od przenośni potocznych, które odczuwamy jako pospolite i wyblakłe, różnią się

oryginalnością przenośnie poetyckie. Polegają one także na kojarzeniu różnych przedmiotów,
zjawisk i pojęć na podstawie ich wspólnych cech.

#A10

10.

Wyrazy wartościujące i nacechowane uczuciowo.

Wyrazy nie tylko nazywają jakiś element rzeczywistości, ale także mogą bezpośrednio

wskazywać na stosunek nadawcy do tego, co nazywają, wyrazy mają bowiem barwę
uczuciową:
-

obojętną – dom, ręka, piętnaście, grać;

dodatnią – domek, rączka, maleńki, biedroneczka;

ujemną – rudera, łapa, rzępolić, ględzić:

Zmianę barwy uczuciowej można osiągnąć przez dodanie do rdzenia neutralnego

odpowiednich formantów:
-

aktor – aktorzy

jabłko – jabłuszko

pies – piesek – pieseczek – psisko

but – bucik - bucior

#A11

11.Wyjaśnij terminy: profesjonalizm, archaizm, regionalizm, neologizm,

poetyzm, kolokwializm.

Archaizm  wyraz dawny, dziś już nie używany, pochodzący z minionej epoki

historycznej. Może to być, np. archaizm leksykalny, czyli dawne słowo: „kmieć”,
„waćpanna”. Inny to archaizm rzeczowy (dany przedmiot już wyszedł z użytku), np. „socha”.
Archaizm składniowy to dawna budowa zdania, fleksyjny to dawna odmiana, np. czas typu:
„chciał był zobaczyć”.

Poetyzm  jest to wyraz lub zwrot charakterystyczny dla poezji, w mowie potocznej

raczej nie używany i wszyscy użytkownicy języka kojarzą go ze stylem artystycznym.
Przykłady: „purpura”, „błonie”, „szaty”.

#A12

12.Zapożyczenia.

Podział:

•

Zapożyczenia bezpośrednie – od języka źródła (z kraju sąsiadującego bezpośrednio)

•

Zapożyczenia pośrednie – od języka za pośrednictwem

arabski – włoski  polski – materac

arabski – niemiecki  polski –

arabski – hiszpański  polski – zenit

Typy zapożyczeń

•

Zapożyczenia właściwe – słowa przeniesione bez zmiany postaci (ewentualnie
spolszczenie), np. hall – hol

•

Zapożyczenia sztuczne – wyrazy utworzone z obcych cząstek (terminy naukowe i
techniczne), np. hydroterapia – terapia wodna

•

Wyrazy częściowo spolszczone – hybrydy

Bawełna

Baumwolle

Zmodyfikowano fonetycznie

zastąpiono rodzinnym

Pióropusz

Federbusch

Zastąpiono polskim piórem

zmodyfikowano fonetycznie

•

Wyrazy zewnętrznie swojskie, ale pozostałe na zasadzie kalki

kalka słowotwórcza  światopogląd

kalka frazeologiczna  tu leży pies pogrzebany (z niemieckiego przysłowia)

kalka znaczeniowa  polskiemu wyrazowi nadaje znaczenie treść obcego odpowiednika
(goryl – małpa, a z angielskiego ochroniarz)

#A13

13.Kultura języka.

 Pojęcie to wiąże się nierozerwalnie z określoną postawą użytkowników języka. Kultura

języka to „miłośnictwo mowy ojczystej i działanie zmierzające do jej usprawnienia”. Taka
postawa decyduje w sposób istotny o losach ojczystego języka.

 Wrażliwość językowa (warunkująca kulturę języka) – to umiejętność nie tylko

poprawnego, ale estetycznego kształtowania wypowiedzi.

 Kultura języka wymaga od użytkowników przestrzegania się dwóch „skrajności”:
-

Puryzmu

Nadmiernego liberalizmu.

#A14

14.Gwary środowiskowe.

♦

Każda społeczność ma swój odrębny sposób porozumiewania się, posługuje się
charakterystycznym słownictwem, nacechowaną emocjonalnie frazeologią, a czasem,
określeniami tajnymi – znanymi tylko jej uczestnikom.

♦

Mówimy wtedy o gwarze środowiskowej lub socjolektach (czasem – żargon) –
przykładowo:

gwara uczniowska

gwara lekarska

gwara aktorów

gwara żołnierska

gwara więzienna

gwara myśliwska, wędkarska

gwara zwolenników muzyki rockowej

♦

Żargon uczniowski  charakterystyczne cechy:

Słownictwo i frazeologia o silnym zabarwieniu emocjonalnym, czyli bardzo ekspresywne

Wyrazy i zwroty mają cechy „tajności”, „zaszyfrowania”, którego klucz znany jest tylko
uczniom (przede wszystkim określenia i „przydomki” nadawane nauczycielom)