INSTUKCJA BHP

PRZY WYKONYWANIU RÊCZNYCH

WYKOPÓW ZIEMNYCH

Uwagi ogólne

Uwagi ogólne

Uwagi ogólne

Uwagi ogólne

Uwagi ogólne

Do samodzielnej pracy przy wykonywaniu rêcznych wykopów ziemnych mo¿e przyst¹piæ pra-
cownik:
1) pe³noletni;
2) legitymuj¹cy siê przeszkoleniem:

a) wstêpnym, ogólnym i instrukta¿em stanowiskowym BHP,
b) w zakresie ochrony ppo¿.,
c) maj¹cy zezwolenie na wykonywanie tej pracy od bezpoœredniego prze³o¿onego;

3) o dobrym stanie zdrowia, potwierdzonym zaœwiadczeniem lekarza medycyny pracy.

Pracownik powinien byæ:
1) trzeŸwy, wypoczêty,
2) ubrany w odzie¿ robocz¹ (kombinezon roboczy latem, odpowiednie ubranie robocze zim¹),

która winna byæ czysta, obcis³a, bez luŸno zwisaj¹cych elementów; mieæ rêkawice robocze,
odpowiednie obuwie robocze, a w miarê potrzeby powinien mieæ na g³owie kask ochronny.

Winien tak¿e:
1) zapoznaæ siê z treœci¹ instrukcji ogólnej i szczegó³owej BHP oraz stosowaæ siê do nich w cza-

sie pracy;

2) wys³uchaæ poleceñ bezpoœredniego prze³o¿onego dotycz¹cych przebiegu bezpiecznej pra-

cy danego dnia roboczego i prawid³owego wykonywania zadañ;

3) przygotowaæ odpowiednio stanowisko pracy:

a) sprawdziæ stan narzêdzi u¿ywanych w trakcie wykonywania pracy, miejsce w którym ma

byæ wykonywana praca, odpowiednio oznakowaæ; przy wykonywaniu wykopów na pla-
cach, ulicach, podwórzach i w innych miejscach dostêpnych dla osób niezatrudnionych
przy robotach, nale¿y wokó³ wykopów ustawiæ porêcze ochronne i umieœciæ na nich napis
„osobom postronnym wstêp wzbroniony”, a nocy w czerwone œwiat³a ostrzegawcze,

b) ka¿dorazowe rozpoczêcie robót w wykopie wymaga sprawdzenia stanu jego obudowy

lub skarp; nale¿y przy tym pamiêtaæ, ¿e:
–

porêcze powinny byæ umieszczone na wysokoœci 1,10 m ponad terenem i ustawione
w odleg³oœci nie mniejszej ni¿ 1 m od krawêdzi wykopu,

–

w sytuacjach uzasadnionych wzglêdami bezpieczeñstwa wykop nale¿y szczelnie przy-
kryæ balami,

–

stan rozparcia lub podparcia œcian, a tak¿e stan zejœæ i dojœæ do wykopu nale¿y spraw-
dziæ przed ka¿dym zejœciem pracowników do wykopu.

Czynnoœci pracownika podczas wykonywania pracy

Czynnoœci pracownika podczas wykonywania pracy

Czynnoœci pracownika podczas wykonywania pracy

Czynnoœci pracownika podczas wykonywania pracy

Czynnoœci pracownika podczas wykonywania pracy

1. Pracownik powinien wykonywaæ tylko prace zlecone przez prze³o¿onego.
2. Stosowaæ tylko sprzêt sprawny (³opaty, kilofy).
3. W uzasadnionych przypadkach stosowaæ niezbêdny sprzêt ochrony osobistej.
4. Pamiêtaæ, ¿e:

a) dopuszcza siê wykonywanie wykopów w¹skoprzestrzennych do g³êbokoœci 1 m, zaœ

szerokoprzestrzennych do g³êbokoœci nie wiêkszej ni¿ 2 m bez dodatkowego zabezpie-
czenia;

b) je¿eli wykop osi¹gnie g³êbokoœæ wiêksz¹ ni¿ 1 m od poziomu terenu, nale¿y wykonaæ

bezpieczne zejœcie (wyjœcie) dla pracowników;

c) odleg³oœæ miêdzy zejœciami (wyjœciami) do wykopu nie powinna przekraczaæ 20 m.;
d) skarpy nale¿y odpowiednio zabezpieczaæ:

–

szczelne œcianki, deskowanie stosuje siê przy podparciu lub rozwarciu œcian wyko-
pów, przy wykopach o œcianach pionowych, o g³êbokoœci powy¿ej 2 m w gruncie
skalistym i powy¿ej 1 m w pozosta³ych gruntach,

–

skarpy pochy³e stosuje siê po dok³adnym okreœleniu nachylenia skarp (parametry
pochylenia zale¿¹ od rodzaju gruntu oraz od poziomu wód gruntowych),

–

w razie prowadzenia robót ziemnych w bezpoœrednim s¹siedztwie instalacji wodoci¹-
gowej, kanalizacyjnej, elektrycznej, gazowej, centralnego ogrzewania itp., nale¿y okreœ-
liæ bezpieczn¹ odleg³oœæ (w pionie i w poziomie), w jakiej mog¹ byæ wykonywane te
roboty i zapewniæ fachowy nadzór techniczny. Odleg³oœæ tê okreœla kierownictwo
robót w porozumieniu z w³aœciwymi jednostkami, w których zarz¹dzie lub u¿ytko-
waniu znajduj¹ siê te instalacje,

–

w razie przypadkowego odkrycia w trakcie wykonywania robót ziemnych jakichkol-
wiek przewodów instalacji, o których mowa w pkt c) nale¿y niezw³ocznie przerwaæ
roboty, do czasu ustalenia pochodzenia tych instalacji i okreœlenia, czy i w jaki sposób
mo¿liwe jest w tym miejscu dalsze bezpieczne prowadzenie robót,

–

kopanie rowów poszukiwawczych w celu ustalenia po³o¿enia przewodów, je¿eli od-
spajanie gruntu odbywa siê na g³êbokoœæ wiêksz¹ ni¿ 40 cm, powinno byæ wykonane
wy³¹cznie sposobem rêcznym, bez u¿ycia kilofów,

–

w razie ujawnienia w czasie wykonywania robót ziemnych niewypa³ów lub przed-
miotów trudnych do identyfikacji, nale¿y wszelkie roboty przerwaæ, a miejsce niebez-
pieczne ogrodziæ i oznakowaæ napisami ostrzegawczymi; nale¿y tak¿e niezw³ocznie
powiadomiæ o tym znalezisku urz¹d gminy, miasta itp. i organ policji,

–

wykopy o œcianach pionowych bez rozparcia lub podparcia (nieumocnione) mog¹
byæ wykonywane tylko w gruntach suchych, gdy teren przy wykopie nie jest obci¹-
¿ony w pasie o szerokoœci równej g³êbokoœci wykopu, a wykop wykonuje siê:

•

w ska³ach zwartych jednorodnych przy odspajaniu mechanicznym – do g³êbo-
koœci 2 m,

•

w pozosta³ych gruntach – do g³êbokoœci 1 m,

–

przy zabezpieczeniu œcian wykopów do g³êbokoœci nieprzekraczaj¹cej 4 m, w razie
gdy w bezpoœrednim s¹siedztwie wykopu nie przewiduje siê obci¹¿eñ spowodowa-
nych przez budowle, œrodki transportu, sk³adowany materia³, urobek itp. oraz je¿eli
warunki techniczne wykonania i odbioru robót nie wi¹¿¹ siê z koniecznoœci¹ spe³nie-
nia ostrzejszych wymagañ, nale¿y stosowaæ:

•

bale drewniane przyœcienne o gruboœci co najmniej 50 mm kl. III/IV lub elementy
profilowane z blach stalowych o wytrzyma³oœci odpowiadaj¹cej balom drewnia-
nym,

•

bale drewniane podrozporowe o gruboœci co najmniej 63 mm kl. III/IV,

•

bale drewniane podzastrza³owe o gruboœci co najmniej 100 mm kl. III/IV,

•

okr¹glaki o œrednicy w cieñszym koñcu co najmniej 12 cm lub typowe rozpory
stalowe,

•

zastrza³y do zabezpieczenia podpartych œcian wykopu, wykonane z okr¹glaków
o œrednicy wynosz¹cej w cieñszym koñcu co najmniej 20 cm,

–

rozstaw podparcia lub rozparcia œcian wykopów, o których mowa w pkt h), powinien
wynosiæ:

•

w uk³adzie pionowym do 1 m,

•

w uk³adzie poziomym do 1,5 m,

–

odeskowanie a¿urowe œcian wykopów mo¿na stosowaæ tylko w gruntach zwartych,
przy czym jest to zabronione w okresie zimowym,

–

przy wykonywaniu wykopów podpartych lub rozpartych powinny byæ spe³nione
nastêpuj¹ce warunki:

•

górne krawêdzie bali przyœciennych powinny siêgaæ na wysokoœæ co najmniej
0,15 m ponad teren,

•

wykop rozparty powinien byæ szczelnie przykryty balami, je¿eli przewidziany jest
ruch przy nim lub gdy wykop znajduje siê w zasiêgu pracy ¿urawia,

•

rozpory powinny byæ w taki sposób umocowane, aby nie zachodzi³o samoczyn-
ne wypadanie,

–

pog³êbianie wykopów wiêcej ni¿ o 0,5 m w gruntach spoistych, a w pozosta³ych –
o 0,3 m mo¿e odbywaæ siê po odeskowaniu œcian,

–

w ka¿dej fazie robót pracownicy powinni znajdowaæ siê w czêœci wykopu odeskowa-
nego,

–

w razie koniecznoœci dokonywania poœredniego przerzutu urobku w pionie, nale¿y
zbudowaæ pomost,

–

bezpieczne nachylenie œcian wykopów powinno byæ okreœlone w dokumentacji pro-
jektowej,

–

przy wykonywaniu skarp o nachyleniu bezpiecznym nale¿y:

•

w pasie terenu przylegaj¹cego do górnej krawêdzi skarpy, na szerokoœci równej
trzykrotnej g³êbokoœci wykopu, wykonaæ spadki terenu umo¿liwiaj¹ce ³atwy od-
p³yw wód opadowych w kierunku od wykopu,

•

likwidowaæ naruszenie struktury gruntu skarpy przez usuniêcie gruntu naruszo-
nego, z zachowaniem bezpiecznych nachyleñ w ka¿dym punkcie skarpy,

•

sprawdzaæ skarpy po deszczu, mrozie lub po d³u¿szej przerwie w pracy,

–

przy wykonywaniu wykopów w¹skoprzestrzennych kopark¹, pracownicy powinni
wykonywaæ ich obudowê wy³¹cznie z zabezpieczonej czêœci wykopu,

–

przy wydobywaniu urobku z wykopu sposobem mechanicznym pracownicy powin-
ni znajdowaæ siê w bezpiecznej odleg³oœci,

–

je¿eli jednoczeœnie odbywa siê praca w wykopie i transport urobku, wykop powinien
byæ przykryty szczelnym i wytrzyma³ym pomostem,

–

pojemniki do transportu urobku powinny byæ ³adowane do 2/3 ich wysokoœci; przy
zasypywaniu obudowanych wykopów deskowanie nale¿y usuwaæ stopniowo, po-
czynaj¹c od dna wykopu, w miarê jego zasypywania,

–

deskowanie mo¿na usuwaæ jednorazowo z wykopów wykonanych:

•

w gruntach spoistych – nie wiêcej ni¿ na 0,5 m,

•

w pozosta³ych gruntach – nie wiêcej ni¿ na 0,3 m,

–

wykonywanie prac w studni przez pojedynczego pracownika dozwolone jest po wy-
posa¿eniu go w sprzêt ochronny i dodatkowym ubezpieczeniu przez innego pracow-
nika znajduj¹cego siê na zewn¹trz studni,

–

w razie wydobywania z dna studni urobku, pracownicy po za³adowaniu pojemnika
powinni schroniæ siê w wydzielonym miejscu, zabezpieczaj¹cym ich przed ewentual-
nym upadkiem pojemnika b¹dŸ urobku.

Zabronione jest:
1) wykonywanie rêcznych wykopów ziemnych, gdy:

a) istniej¹ przeciwwskazania lekarskie,
b) pracownik nie posiada odpowiedniego przeszkolenia,
c) nie ma odpowiednich zabezpieczeñ niezbêdnych przy wykonywaniu tej pracy,
d) teren wykonywania prac nie jest odpowiednio zabezpieczony i oznakowany,
e) istniej¹ zagro¿enia wypadkowe spowodowane innymi przyczynami ni¿ podano wy¿ej;

2) wchodzenie i schodzenie do wykopu poza miejscami wyznaczonymi;
3) schodzenie do wykopu i wychodzenie z niego po rozporach oraz wykorzystanie urz¹dzeñ

s³u¿¹cych do wydobywania urobku do przewozu pracowników;

4) sk³adowanie urobku i materia³ów:

a) w odleg³oœci mniejszej ni¿ 1 m od krawêdzi wykopu, je¿eli jego œciany s¹ obudowane,

a obudowa jest obliczona na dodatkowe obci¹¿enie,

b) w granicach klina od³amu gruntu, je¿eli œciany wykopu nie s¹ umocnione;

5) ruch œrodków transportowych przy wykopach powinien odbywaæ siê poza klinem od³amu

gruntu.

Po zakoñczeniu pracy pracownik powinien:
1) zabezpieczyæ swe stanowisko pracy w taki sposób, aby nie powsta³y jakiekolwiek zagro¿e-

nia dla otoczenia,

2) uporz¹dkowaæ ca³e stanowisko robocze, skompletowaæ u¿ytkowane narzêdzia i pomoce,

sprawdziæ stosowane ochrony osobiste, czy nie zosta³y uszkodzone.

Uwaga

Uwaga

Uwaga

Uwaga

Uwaga

W razie zauwa¿enia usterek lub jakichkolwiek zagro¿eñ na stanowisku pracy nale¿y je natych-
miast zg³osiæ bezpoœredniemu prze³o¿onemu. Do pracy mo¿na przyst¹piæ ponownie dopiero po
ich usuniêciu.

W przypadku powstania po¿aru nale¿y:
1) ostrzec osoby znajduj¹ce siê w obrêbie zagro¿enia,
2) wy³¹czyæ zasilanie budynku w energiê elektryczn¹ i odci¹æ dop³yw gazu,

równoczeœnie:

3) zaalarmowaæ stra¿ po¿arn¹,
4) powiadomiæ prze³o¿onych o po¿arze,
5) podj¹æ decyzjê o ewakuacji ludzi,
6) przyst¹piæ do prowadzenia akcji gaœniczej za pomoc¹ podrêcznego sprzêtu gaœniczego.

Podczas akcji gaœniczej obowi¹zuje zasada podporz¹dkowania siê poleceniom kieruj¹cego akcj¹
ratowniczo-gaœnicz¹.

W razie wypadku:
1) udzieliæ poszkodowanemu pierwszej pomocy,
2) w razie potrzeby wezwaæ pomoc lekarsk¹,
3) powiadomiæ prze³o¿onych.

Uwaga

Uwaga

Uwaga

Uwaga

Uwaga

1. W razie w¹tpliwoœci co do zachowania warunków bezpieczeñstwa pracy, pracownik ma

prawo przerwaæ pracê i zwróciæ siê do prze³o¿onego o wyjaœnienie sytuacji.

2. W przypadku bezpoœredniego niebezpieczeñstwa pracownik mo¿e powstrzymaæ siê od wy-

konywania pracy. Zachowuje on prawo do wynagrodzenia, nie mo¿e jednak odmówiæ pod-
jêcia innej, równorzêdnej pracy, gdy usuniêcie zagro¿enia przy poprzednio wykonywanej
pracy nie jest mo¿liwe.

................................................

...................................................

Opracowa³ (data i podpis)

Zatwierdzi³ (data i podpis)