Sk adnia polece

Ogólna posta polece jest nast puj ca:

polecenie [opcje] [argumenty]

Opcje

Opcje polece to zazwyczaj pojedy cze litery poprzedzone znakiem "-".Opcje

mo na podawa pojedy czo lub grupowo u ywaj c jednego znaku minus.Na

przyk ad wydanie polece :

ls - la

ls - l -a

przyniesie ten sam efekt.

Czasami opcje maj posta pe nych s ów, wtedy poprzedzone s podwójnym

znakiem minus "- -"

Argumenty

Argumenty polece to zwykle warto ci liczbowe lub nazwy pewnych obiektów,

przekazywane do polece .S to najcz

ciej nazwy plików zwyk ych, katalogów i

urz dze .

Polecenia mo na wydawa w jednym wierszu, nale y je w tym celu odseparowa

od siebie rednikiem.Wynik dzia ania polecenia mo na

wys a do pliku.U ywamy do tego znaku >.Na przyk ad

ls - la/etc >./ lista_z_etc

spowoduje wypisanie do pliku zawarto ci katalogu /etc do pliku lista_z_etc.Je li

plik nie istnieje zostanie on utworzony.Je li istnieje

zawarto

zostanie nadpisana.Aby dopisa wynik dzia ania polecenia

do ko ca

pliku nale a oby wykona nast puj ce polecenie:

ls - la/etc >>./ lista_z_etc

Podstawowe polecenia

cat - wy wietla zawarto

pliku

cat pobiera plik i wysy a jego zawarto

na standardowe wyj cie (w tym wypadku na

twój terminal, dok d nie przekierujesz go gdzie indziej), wi c jest to komenda
u ywana najcz

ciej do czytania plików, albo czenia razem kilku plików tekstowych

cat ex

wy wietla zawarto

pliku ex.

cat ex1 ex2 > newex

tworzy plik newex zawieraj cy kolejno zawarto

plików ex1 i ex2

cd - zmienia aktualny katalog

cd jest u ywane by zmieni aktualny katalog na inny.

cd dir1

zmienia aktualny katalog tak e staje si nim dir1. dir1 mo e by albo pe n

cie k

dost pu do katalogu (np. /etc/mail), albo mo e by

cie k relatywn do aktualnego

katalogu (np. ../mail/sent).

cd

zmienia katalog na twój domowy.

cd ..

zmienia katalog na nadrz dny.

chage -l nazwa_u ytkownika

- pokazuje informacje o wa no ci has a.

chmod - zmienia prawa dost pu do pliku lub katalogu

chmod zmienia prawa dost pu do plików i/lub katalogów przy u yciu symboli albo
ósemkowych (liczbowych) identyfikatorów praw dost pu. poni ej znajduje si lista
mo liwych symboli:

u u ytkownik + dodanie praw dost pu ; r odczyt

g grupa - usni cie praw dost pu ; w zapis

o inni = ustawienie praw dost pu x wykonanie (dla plików),

dost p (dla katalogów)

Poni sze przyk ady pokazuj wykorzystanie komendy chmod:

chmod u=rw file1

ustawia prawa dost pu do pliku file1 na odczyt i zapis dla u ytkownika. adne inne
prawa dost pu

nie s ustawiane.

chmod u+x,g+w,o-r file1

dodaje mo liwo

wykonywania przez u ytkownika, zapisu przez cz onków grupy i

odczytu przez innych pliku file1.

chmod u+w,go-x dir1

daje mo liwo

u ytkownikowi zapisu do katalogu oraz wyklucz mo liwo

dost pu

dla cz onków grupy i innych do katalogu dir1.

compress - kompresuje plik

compress zmniejsza zawarto

podanego pliku zamieniaj c go plikem o takiej samej

nazwie z roszerzeniem .Z. Je eli kompresja nie zmiejszy obj to ci pliku, to nie
zostanie wykonana.

compress file1

utworzy plik file1.Z i usunie plik file1.

compress -v file2

skompresuje file2 i poda informacje o kompresji:

file2 : Compression 50.26 -- replaced with file2.Z

Aby rozkompresowa pliki nale y u y komendy uncompress - spowoduje to
podmienienie pliku o podanej nazwie orginalnym plikiem. Np. je eli posiadamy
plik2.Z, to nale y wpisa uncompress pilk2.

cp - kopiuje plik

Komenda cp jest u ywana do sporz dzenia kopii plików i katalogów.

cp file1 file2

kopiuje zawarto

file1 do

file2. Komenda cp nie mo e skopiowa pliku do takiej

samej nazwy.

cp file3 file4 dir1

tworzy kopie plików file3 i file4 z takimi samymi nazwami do katalogu dir1. Aby
kopiowanie si powiod o katalog dir1 musi istnie

cp -r dir2 dir3

tworzy rekursywn kopi katalogu dir2 razem z zawarto ci do katalogu dir3. Je eli
dir3 nie istnieje cp tworzy go, a w nim kopi zawarto ci dir2.

date - wy wietla aktualny czas i dat

date zwraca informacje a aktualnej dacie i godzinie, np:

Tue Mar 25 15:21:16 GMT 1997

diff - wy wietla ró nice pomi dzy plikami tekstowymi

diff file1 file2 pokazuje ró nice pomi dzy plikami tekstowymi file1 i file2. Standardowy
format informacji zawiera numery linii w formacie n1 a n2,n3 i n4,n5 c n6,n7, gdzie
na1 a n2,n3 oznacza e file2 zawiera dodatkowe linie od n2 do n3 pocz wszy od linii
n1 w pliku file1, natomias n4,n5 c n6.n7 oznacza e linie n4 do n5 w pliku file1 ró ni
si od linii n6 do n7 w pliku file2. Po ka dej linii diff wy wietla odpowiednie linie
tekstu, gdzie < poprzedza linie z pliku file1 a > poprzedza linie z pliku file2.

diff posiada wiele opcji jak na przyk ad diff -i która ignoruje wielko

znaków w

plikach lub te diff -b która ignoruje spacje poprzedzaj ce pocz tek tekstu w linii.

diff dir1 dir2 posortuje zawarto

plików katalogach dir1 i dir2 poczym porówna ze

sob kolejne pliki.

echo - wy wietla argumenty na standardowym wyj ciu

echo wy wietla na na standardowym wyj ciu podane argumenty. Zasadniczo jest to
komenda u ywana przez skrypty shellowe.

echo argument1

wy wietla argument1 na standardowym wyj ciu (np. na zdalnym terminalu)

file - rozpoznaje typ pliku

file sprawdza zawarto

pliku i stara si rozpozna jego typ.

file file1

potrafi stwierdzi dla przyk adu czy file1 jest ród em programu, programem
wykonywalnym czy te skryptem shell, ale zapami taj e ta komenda nie jest
doskona a!

find - wyszukuje odpowiednie pliki albo katalogi

find szuka plików w podanym katalogu i jego podkatalogach.

find . -name '*.f' -print

szuka w aktualnym katalogu i podkatalogach plików których nazwa ko czy si na .f i
wy wietla ich nazwy na standardowe wyj cie. Opcja -print jest konieczna tylko w
niektórych werjsach tej komendy lub w niektórych dystrybucjach Linux'a/Unix'a/BSD.

find /local -name core -user user1 -print

szuka w katalogu /local i jego podkatalogach plików które nazywaj si core i nale
do u ytkownika o loginie user1.

finger - wy wietla informacje o u ytkowniku

finger mo e by u yty do uzyskania informacji na swoim ho cie albo na innych
hostach.

finger

wy wietli informacje o u ytkownikach aktualnie zalogowanych na ho cie na którym
jeste .

Login Name TTY Idle When Where

user1 Julian Brown p1 2 Mon 09:04 sole.cam.ac.uk

user2 Joyce Smith p3 17 Tue 08:24 carp.cam.ac.uk

finger user1

wy wietla dodatkowe informacje o u ytkowniku user1.

finger [e-mail]

wy wietla informacje o u ytkowniku user1 na ho cie sole.cam.ac.uk o ile ten host ma
uruchomion us ug finger.

ftp - program do transferu plików

ftp jest interaktywnym programem do transfery plików. Podczas sesji na jednym
ho cie ftp jest u ywane do zalogowania si na innego hosta i kopiowania plików
pomi dzy tymi hostami.

Poni ej przedstawiona jest przyk adowa sesja ftp do serwera orka.wsd.edu.pl:

ftp orka.wsd.edu.pl

Je eli po czenie powiedzie si zostanie wy wietlony komunikat o podanie nazwy

u ytkownika:

Name (orka.wsd.edu.pl:user1) :

(w miejscu user1 pojawi si nazwa twojego loginu na lokalnym ho cie). Je eli
posiadasz konto o takiej samej nazwie na orka.wsd.edu.pl poprostu naci nij Enter;
je eli twój login na orka.wsd.edu.pl jest inny wpisz go i naci nij Enter. Pó niej
zostaniesz poproszony o has o.

Po zalogowaniu si przy u yciu ftp znajdziesz si w swoim katalogu domowym na
orka.wsd.edu.pl. Niektóre komendy takie jak cd, mkdir i ls b d dost pne. Inne
przydatne komendy to:

help

lista dost pnych komend podczas pracy ftp.

get remote1 local1

tworzy kopie pliku remote1 ze zdalnego hosta w pliku local1 na lokalnym ho cie.
Je eli nie podasz nazwy lokalnego pliku (local1) plik zostanie stworzony pod t sam
nazw .

put local2 remote2

tworzy kopie pliku lokalnego local1 na zdalnym ho cie pod nazw remote2. Komenda
ta jest odwrotno ci komendy get.

quit

ko czy sesje ftp

Niektóre serwery oferuj us ug zwan "anonimowe ftp" (ang. anonymous ftp). Jest
to us uga polegaj ca na udost pnianiu tylko do odczytu ró nych zbiorów
oprogramowania i nie tylko. Aby skorzysta z tej us ugi zamiast swojej nazwy
u ytkownika podaj login anonymous lub ftp (nie zawsze dzia a). Jako has o nale y
poda swój adres e-mail.

grep - przeszukuje plik w poszukiwaniu danych ci gów znaków lub wyra e

grep wyszukuje w plikach linii z podanym tekstem i wy wietla je na standardowe
wyj cie.

grep motif1 file1

przeszukuje pilk file1 w poszukiwaniu linii zawieraj cych motif1. Je eli nie podamy
nazwy pliku, grep b dzie operowa na standardowym wej ciu.

grep motif1 file1 file2 ... filen

przeszuka pliki file1 file2 ... filen w poszukiwaniu ci gu znaków motif1.

grep -c motif1 file1

wy wietli liczb linii zawieraj cych motif1 zamiast ich samych.

grep -v motif1 file1

wy wietli linie które NIE zawieraj motif1.

grep -i motif1 file1

wy wietli linie które zawieraj motif1 ale bez zwracania uwagi na wielko

liter.

grep -r motif1 directory1

przeszuka katalog directory1 (a wi c wszystkie pliki i pliki w podkatalogach) w

poszukiwaniu motif1.

kill - zabija proces

Aby zabi proces przy u yciu komendy kill nale y zna jego id (PID). PID mo e by
odszukany za pomoc komendy ps. Zak adaj c e PID to 3429, wtedy

kill 3429

powinno zabi proces.

ls - wy wietla nazwy plików w katalogu

ls wy wietla zawarto

katalogu i mo e zosta u yte do wy wietlenia informacji o

plikach i katalogach.

ls dir1

wy wietla nazwy plików i katalogów w katalogu dir1 (z wy czeniem plików których
nazwa zaczyna si od . ). Je eli nie podamy dir1, zostanie wy wietlona lista plików w
aktualnym katalogu.

ls -a dir1

wy wietli wszystkie pliki w katalogu (nawet te z . na pocz tku).

ls -l file1

podaje dok adne informacje na temat pliku file1 - prawa dost pu, w a ciciela,
wielko

oraz czas ostatniej modyfikacji.

ls -l dir1

wy wietla dok adne informacje o plikach w katalogu dir1. By uzyska informacje na
temat katalogu dir1 (a nie plikach w nim zawartych) nale y u y komendy:

ls -ld dir1

lsmod - (list modules) pokazuje za adowane modu y j dra, je eli jeste zalogowany
jako zwyk y u ytkownik u yj /sbin/lsmod .

man - wy wietla instrukcje obs ugi dla programu

man wy wietla instrukcje obs ugi do danego programu lub komendy o ile informacje
s dost pne.

man command1

wy wietli informacje o komendzie command1, np. man cp albo man man.

man -k keyword

wy wietla tematy stron w których nag ówkach podane jest s owo kluczowe keyword.
U yteczne je eli nie znasz nazwy komendy a szukasz informacji jak co wykona ;-).
man -k kopiowanie (gdy nie masz polskich instrukcji dost pnych wpisz man -k copy)
powinno wy wietli mi dzy innymi informacje o komendzie cp.

mkdir - tworzy katalog

mkdir s u y do tworzenia nowych katalogów.

mkdir newdir

utworzy katalog o nazwie newdir.

mkdir -p mo e by by u ywane by tworzy katalogi wraz ze wszystkim nadrz dnymi
katalogami które nie istniej

mkdir -p dir1/dir2/newdir

utworzy katalogi dir1 w nim dir2 a nast pnie newdir.

more - przegl da plik tekstowy strona po stronie

more wy wietla tekst ekran po ekranie.

more file1

wy wietla ekran po ekranie plik file1. Wci nij spacje aby zobaczy nast pn stron , ?
- aby zobaczy dodatkowe komendy i informacje na temat komendy more oraz q aby
zrezygnowa z ogl dania pliku.

more -n file1

wy wietli po n lini tekstu na ekran, np. more -10 file1.

mount- jest to jedno z wa niejszych polece . S u y ono do pod czania
zewn trzynych systemów plików (np. cd-rom, stacja dysków, ale tak e pliki
zawieraj ce system plików) do wirtualnego systemu plików, czyli poprostu
pod czanie nap dów do katalogów (nie ma innej mo liwo ci korzystania z
nap dów).

Podstawowa sk adnia to: mount -t system_plików -o opcje urz dzenie_lub_plik
/katalog

System plików, opcje uraz katalog mo na pomin

, je li opis urz dzenia znajduje si

w pliku /etc/fstab. Systemy plików to: msdos (to chyba oczywiste), vfat (Windows 95),
iso9660 (cdrom), ext2 (naturalny system plików Linuxa). Jest jeszcze kilka innych,
mniej wa nych. Ka dy z tych systemów plików musi by wkompilowany w j dro b d
jako modu (o kompilacji j dra w innym rozdziale). Do odmontowywania s u y
polecenia umount katalog_lub_urz dzenie. Jak wida , jako parametr mo e by
podany katalog, do którego zosta podmontowany system plików, lub te
podmontowane urz dzenie. Nale y te pami ta , e przy odmontowywaniu nikt nie
mo e korzysta z podmontowanych zasobów, to znaczy e aden z zalogowanych

u ytkowników nie mo e znajdowa si w tym katalogu ani w adnym z
podkatalogów. Nie mo e te by uruchomiony aden program z tego systemu plików.

Przyk ad:

Aby podmontowa cdrom do katalogu /mnt/cdrom: mount -t iso9660 /dev/cdrom
/mnt/cdrom

Aby odmontowa ten cdrom: umount /mnt/cdrom lub umount /dev/cdrom

Aby podmontowa plik z systemem plików (np. obraz p yty przygotowanej do
nagrania:

mount -o loop,ro -t iso9660 plik.img /mnt/loop

mv - przenosi lub zmienia nazwy plików albo katalogów

mv s u y do zmiany nazwy plików lub katalogów lub przenoszenia ich w inne miejsce.

mv file1 file2

zmienia nazwe pliku z file1 na file2.

mv dir1 dir2

zmienia nazw katalogu dir1 na dir2.

mv file1 file2 dir3

przenosi pliki file1 i file2 do katalogu dir3.

nice - zmienia priorytet uruchamianego programu

nice s u y do zmiany priorytetu wykonywania procesu na ni szy ni zwykle. Na
przyk ad:

nice compress file1

wykona kompresje pliku file1 z ni szym priorytetem ni zwykle. W ten sposób
zmniejszysz ilo

zasobów serwera jakie zu ywasz.

passwd - zmienia twoje has o

U yj komendy passwd aby zmieni swoje has o dost pu do konta. Zostaniesz
poproszony o swoje dotychczasowe has o i dwukrotnie poproszony o swoje nowe
has o. W ka dy z tych wypadków wpisywane has o nie b dzie wy wietlone na
ekranie terminala.

ps - wy wietla procesy

ps wy wietla informacje o procesach aktualnie wykonywanych na twoim ho cie.

ps

wy wietla informacje o twoich procesach na ho cie.

ps -a

wy wietla informacje o wszystkich procesach na serwerze.

Sk adnia komendy ps jest ró na w zale no ci od systemu operacyjnego a nawet jego
konkretnej dystrybucji, a tak e od ogranicze nak adanych przez administratorów.

pwd - wy wietla nazwe aktualnego katalogu

Komenda pwd wy wietla pe n

cie k dost pu do katalogu w którym aktualnie si

znajdujesz.

quota - limity dyskowe

quota wy wietla informacje o ograniczeniach pojemno ci dyskowej u ytkownika.

quota

pokazuje informacje o podmontowanych systemach plików na których masz
ograniczenia.

quota -v

poka e dok adne informacje o twoich plikach na ka dym z systemów plików.

rm - usuwa pliki albo katalogi

rm jest u ywane do usuwania plików i katalogów. Aby usun

plik musisz mie

oczywi cie odpowiednie prawa dost pu do niego.

rm file1

usunie plik file1. Je eli u yjesz

rm -i file1

zostaniesz zapytany czy jeste pewien usuni cia pliku. W wielu dystrybucjach
systemów Unixo-podobnych jest to domy lna opcja maj ca na celu zabezpieczenie
przed usuni ciem wielu plików.

rm -r dir1

rekursywnie usuwa zawarto

katalogu dir1 wraz z jego podkatalogami i oczywi cie

sam katalog dir1. Komenda ta powinna by u ywana z nale yt ostro no ci .

rmdir - usuwa katalog

rmdir usuwa podany pusty katalog. Je eli chcesz usun

katalog z plikami

powiniene u y komendy rm -r.

rmdir exdir

usunie pusty katalog exdir.

sort - sortuje linie

Komenda sort sortuje linie podane ze standardowego wej cia alfabetycznie wed ug
tablicy znaków ASCII i wynik wysy a na standardowe wyj cie.

sort -d

u ywa tzw. "kolejno ci s ownikowej", gdzie tylko litery, cyfry i spacje s u ywane do
porównania.

sort -r

podaje wynik w odwrotnej kolejno ci.

sort -n

sortuje linie wed ug poprzedzaj cego je ci gu cyfr (czyli numeru).

talk - rozmowa z innym u ytkownikiem

talk umo liwia

rozmow na ywo pomi dzy dwoma u ytkownikami.

talk user1

powoduje rozpocz cie konwersacji z u ytkownikiem o loginie user1 (musi na ni
odpowiedzie komend talk twój_login) o ile jest on zalogowany na tej samej
maszynie co ty. eby rozpocz

kowersacje z u ytkownikiem na innym ho cie ni ty

(zwanej np. darkstar.wsps.edu.pl) nale y wpisa :

talk [e-mail]

aby tamten u ytkownik móg odpowiedzie na twoj rozmow musi wpisa talk
twój_login@twój_host.

wc - display a count of lines, words and characters

wc liczy liczb linii, s ów i znaków w plikach. Je eli nie podamy nazwy pliku wc
b dzie liczy te dane ze standardowego wyj cia.

wc file1

wy wietli co takiego:

3 12 184 file1

co nale y odczytywa i file1 posiada 3 linie, 12 s ów i 184 znaki. Istniej opcje które
nakazuj wc wy wietla tylko te informacje które chcemy: wc -l poka e liczb linii, wc
-w liczb s ów a wc -c tylko liczb znaków.

Vi [czyt. wi-aj] -to standardowy unixowy edytor tekstu nadaj cy si doskonale do
edycji plików konfiguracyjnych i pisania programów. Vi jest nieprzyjazny dla
pocz tkuj cych u ytkowników. Jednak je eli kto po wi ci troch czasu na jego
nauk , uzyska wówczas bardzo wydajne rodowisko pracy. Vi nie u ywa myszy,
posiada w zamian bardzo wiele jednoklawiszowych skrótów. Warto pozna
chocia by podstawy obs ugi tego edytora z tego wzgl du, e jest on najpowszechniej
u ywanym edytorem w systemach unixowych. Vi wygrywa wi kszo

plebiscytów na

ulubiony edytor u ytkowników linuxa.

Vi posiada dwa tryby: tryb wydawania polece i tryb wprowadzania znaków. <ESC>
w trybie wprowadzania znaków wychodzi do trybu wydawania polece . Odt d ka dy
wci ni ty klawisz b dzie poleceniem vi.

Podstawowe polecenia vi:

^ oznacza klawisz control,

wiele polece mo e by u ywanych wraz z liczbami, np. 3w - przejd trzy s owa w
przód.

i insert tryb wprowadzania w miejscu, w którym znajduje si kursor

a append tryb dopisywania. Znaki b d wprowadzane za kursorem

I tryb wprowadzania na pocz tku linii

A tryb wprowadzania na ko cu linii

r zamie jeden znak pod kursorem

R przejd do trybu zamiany znaków

o tworzy now lini pod kursorem i przechodzi do trybu wstawiania w tej linii

O tworzy now lini nad kursorem i przechodzi do trybu wstawiania w tej linii

h przejd w lewo

(3h przejd 3 znaki w lewo)

j przejd w dó

k przejd w gór

l przejd w prawo

w word forward s owo w przód

b backword s owo w ty

^f jeden ekran w przód

^b jeden ekran w ty

G przechodzi do ostatniego wiersza

nG przechodzi do n wiersza, np. 1G przechodzi do pierwszego wiersza

x usuwa znak na który wskazuje kursor

dd delete usuwa bie

c lini

(3dd usuwa 3 linijki)

dw usu s owo w przód; zamiast "w" mo na u ywa innych polece

yy yank skopiuj bie

c lini do bufora pami ci

y3w skopiuj 3 s owa w przód do bufora

p paste wklej zawarto

bufora przed bie

cym znakiem

P wklej zawarto

bufora za znakiem

3p wklej zawarto

bufora 3 razy

u undo usu ostatni zmian

^r redo odtwórz to, co zosta o usuni te

Polecenia w trybie ex ( : przechodzi w tryb ex)

/tekst znajd tekst

:s/tekst1/tekst2/ zamie pierwsze wyst pienie tekst1 na tekst2

:s/tekst1/tekst2/g zamie wszystkie wyst pienia tekst1 na tekst2 w linii

:1,4s/tekst1/tekst2/ od linii 1 do 4 zamie tekst1 na tekst2.

Inne operatory zakresu:

% -ca y plik, np. :%s/tekst1/tekst2/

. -bie

ce po o enie kursora

$ -ostatnia linia pliku

:q! quit wychodzi z vi bez zapisywania zmian

:wq write zapisuje zmiany i wychodzi

:w file zapisuje zmiany do file