plik

PODSTAWY TEOLOGII

Charles C. Ryrie

CZĘŚĆ VI

DEMONY:

DUCHY

NIECZYSTE

ROZDZIAŁ 26

REALNOŚĆ ISTNIENIA DEMONÓW

Dwudziesty  wiek  jest  świadectwem  całkowitego  zwrotu  w  postawie
ludzi wobec realności istnienia demonów. W pierwszej części naszego
wieku  powszechnie  zaprzeczano  ich  realności;  w  drugiej  ich
rzeczywistość jest częściej i w przeróżnych kręgach brana pod uwagę.
Przyczynił się do tego niewątpliwie wzrost liczby wróżek i astrologów
tudzież towarzyszący mu popyt na literaturę i wydawnictwa dotyczące
tego  tematu.  Filmy  fabularne  i  książki  o  sprawach  pozaziemskich
stworzyły korzystny klimat dla przyjęcia realności istnienia demonów.

I. ŚWIADECTWO PISMA ŚWIĘTEGO

Pismo Święte jednoznacznie potwierdza fakt istnienia demonów, choć
nie wszyscy, którzy uznają się za chrześcijan, uznają ważność tego
rodzaju dowodów. Warto zwrócić uwagę na stępianie ostrza pewnych
nauk biblijnych: „Demony przetrwały głównie jako figury stylistyczne

Demony: duchy nieczyste

(np.  jako  „złe  duchy”,  którym  przypisuje  się  nieszczęścia),  gdyż  już
dawno  przestały  być  przedmiotem  wierzeń.  W  związku  z  tym,
wspomnienie  imienia  demona  w  tekście  Biblii  nie  jest  żadnym
automatycznym  świadectwem  żywej  wiary  w  jego  istnienie”  (T.  H.
Gaster, Demon, w: The Interpreter's Dictionary of the Bible New York:
Abingdon, 1976, t. 1, s. 818).

A.  Świadectwo Chrystusa
Wielokrotnie,  podczas  swojej  ziemskiej  służby,  Pan  Jezus  wypędzał
demony z różnych osób. Jest zatem rzeczą oczywistą, że wydarzenia te
były potwierdzeniem Jego wiary w realność ich istnienia (Mt 12,22-29;
15,22-28;  17,14-20;  Mk  5,1-16).  Również  swoim  uczniom  dał  Jezus
autorytet  do  wypędzania  demonów,  a  sposób,  w  jaki  to  uczynił  nie
wymagał, jak niektórzy sugerują, dostosowania się do ich prymitywnej
wiary w demony (Mt 10,1). Nigdy też Pan Jezus nie skorygował kogoś
za uznawanie realności demonów (Łk 10,17).

Jeśli nie potrafimy przyjąć świadectwa Jezusa, to musimy wyciągnąć

wniosek,  że  (a)  kłamał;  (b)  dostosowywał  swoją  naukę  do  ignorancji
swoich słuchaczy (co czyniłoby Go winnym propagowania fałszu); (c)
redaktorzy tekstu z okresu wczesnego kościoła dodali do nauki Jezusa
części traktujące o demonach.
B.  Świadectwo innych pism Nowego Testamentu
Wszyscy  autorzy  Nowego  Testamentu  (za  wyjątkiem  autora  Listu  do
Hebrajczyków) wspominają demony łącznie ponad 100 razy. Spójrzmy
dla przykładu na takie miejsca jak: 1 Kor 10,20-21; Jk 2,19; Obj 9,20.
Wszystkie  te  fragmenty  używają  greckiego  słowa  daimonion.  Inne
fragmenty dotyczące demonów odwołują się do słów  anioł albo duch.
Warto zwrócić uwagę, że demony są wspominane są od pierwszej (List
Jakuba)  do  ostatniej  (Księga  Objawienia)  księgi  Nowego  Testamentu
— jeśli chodzi o chronologię ich napisania.
C.  Świadectwo Starego Testamentu
Stary Testament o wiele rzadziej mówi o demonach. Słowo szedim w 1
Mjż  32,17  i  Ps  106,37  określa  bożków,  które  Izraelici  uważali  za
widzialne symbole demonów. Słowo seirim, użyte w 3 Mjż 17,7; 2 Krn
11,15; Iz 13,21 i 34,14, również dotyczyło demonów.

Zaprzeczenie realności istnienia demonów wymaga zignorowania

albo zaprzeczenia prawdziwości wielu fragmentów Pisma Świętego.

Demony: duchy nieczyste

II. POCHODZENIE DEMONÓW

Jeśli chodzi o pochodzenie demonów, wysuwa się wiele różnych
propozycji.

A.  Demony są duchami nikczemnych, zmarłych ludzi
Pogląd  ten  zdaje  się  pochodzić  z  wierzeń  antycznych  Greków  o
demonach,  jako  pozbawionych  ciał  duchach  zmarłych  ludzi,
szczególnie  zaś  tych,  którzy  za  życia  byli  źli.  Pogląd  ten  nie  znajduje
żadnego  poparcia  w  Piśmie  Świętym,  gdyż  Biblia  zawsze  umieszcza
niezbawionych  zmarłych  w  zamkniętym  miejscu  udręki,  jako
niezdolnych  do  „włóczenia  się”  po  ziemi  (Ps  9,17;  Łk  16,23;  Obj
20,13).

B.  Demony  są  pozbawionymi  ciał  duchami  istot  poprzedzających
istnienie Adama
Pogląd  ten  pojmuje  szatana  jako  tego,  który  pierwotnie  władał
doskonałą  ziemią  i  istotami  poprzedzającymi  istnienie  Adama.  Kiedy
szatan  zgrzeszył  przeciwko  Bogu,  istoty  te  były  w  jakiś  sposób
zaangażowane w jego rebelię. Z tego powodu utraciły one swoje ciała i
stały  się  pozbawionymi  ciał  duchami  albo  demonami  (G.H.  Pember,
Earth’s Earliest Ages, New York: Revell, ok. 1900, ss.72-73). Pogląd
ten  dokonuje  rozróżnienia  pomiędzy  aniołami  dobrymi  i  złymi,  a
demonami. Na swoje poparcie podsuwa on myśl, że demony starają się
o ucieleśnienie. Wskazywałoby to, że są one duchami wyzutymi z ciał.
Przeciwko  temu  poglądowi  jednoznacznie  przemawia  fakt,  że  Biblia
nigdzie  nie  wspomina  o  istnieniu  jakichś  istot  przed  stworzeniem
Adama. Pan Jezus oznajmił, że Adam był pierwszym człowiekiem (Mt
19,4).  Pismo  Święte  nigdzie  też  nie  wspomina  o  tym,  jakoby  duchy
zmarłych osób miały swobodę powrotu na ziemię.
C.  Demony są potomkami zrodzonymi ze związków opisanych w 1
Mjż 6,1-4
Dla  podtrzymania  tej  propozycji  potrzebne  są  przynajmniej  dwa
założenia:  (a)  że  synowie  Boży  to  aniołowie  i  (b)  że  zrodzeni
potomkowie  nie  byli  ludźmi.  To,  że  synowie  Boży  byli  aniołami,  jest
poglądem możliwym do przyjęcia, ale to, że zrodzeni potomkowie byli
demonami,  jest  najmniej  prawdopodobne.  Musiałoby  to  oznaczać,  że
potomkowie  ci  byli  mieszańcami,  częściowo  ludźmi,  częściowo

Demony: duchy nieczyste

aniołami (albo gigantami, albo sławnymi mocarzami wspomnianymi w
w. 4), którzy zostali zniszczeni w czasie potopu, a których wyzute z ciał
duchy stały się demonami.
D.  Demony są upadłymi aniołami
Pogląd  ten  stwierdza,  że  demony  są  aniołami,  którzy  zbuntowali  się
wraz  z  szatanem.  Na  poparcie  tego  prześledźmy  następujące
rozważanie.

Szatan jest nazwany księciem demonów (Mt 12,24), co wskazuje, że

skoro szatan jest aniołem i jest przywódcą demonów, w takim razie
demony również muszą być aniołami, tak samo upadłymi jak szatan.

Wiemy, że szatan posiada dobrze zorganizowane zastępy aniołów,

które realizują jego dążenia. Wśród tych szeregów są wymienione dwie
hierarchie,  określone  jako  nadziemskie  władze  i  zwierzchności.  Są  to
takie same określenia jak w przypadku hierarchii dobrych aniołów (Ef
3,10;  6,12).  Wydaje  się  to  wskazywać,  że  skład  personalny  tych
hierarchii  stanowią  istoty  tego  samego  rodzaju  i  z  tego  też  powodu
istoty złe są upadłymi aniołami.

W wielu miejscach demony nazwane są duchami (albo nieczystymi

duchami),  co  wiąże  je  ze  światem  duchów  i  aniołów,  a  nie  ludzi.  Dla
przykładu, demon, o którym mowa w Mt 17,18, nazwany jest duchem
nieczystym  w  paralelnym  opisie  Mk  9,25.  Podobne  utożsamienie
demonów z duchami znajdujemy w Łk 10,17-20. Ponadto, według Mt
8,16,  Pan  Jezus  uzdrowił  wiele  osób  opętanych  przez  demony,
wypędzając z nich nieczyste duchy.

Musimy też zaznaczyć, że nigdzie w Piśmie Świętym demony nie są

bezpośrednio nazwane upadłymi aniołami, jednakże przytoczone
powyżej dowody wydają się wskazywać na takie właśnie wnioski.

III. ZAMKNIĘCIE PEWNYCH UPADŁYCH ANIOŁÓW

Pismo  Święte  wyraźnie  wskazuje  na  istnienie  dwóch  grup  upadłych
aniołów.  Jedną  grupę  stanowią  te,  które  mają  pewną  swobodę  w
przeprowadzaniu planów szatana, natomiast inne są zamknięte. Wśród
zamkniętych są takie demony, które są w tym stanie tymczasowo, oraz
takie,  które  są  na  stałe  zamknięte  w  Tartarze  (2  Ptr  2,4; Jd  6).  Grecy
pojmowali  Tartar  jako  miejsce  kary,  niższe  od  Hadesu.  Demony,
zamknięte czasowo, znajdują się w otchłani (gr. abyssos; Łk 8,31, Obj

Demony: duchy nieczyste

9,1.3.11).  Niektóre  z  nich  zostały  tam  zesłane,  by  oczekiwać
ostatecznego  sądu,  podczas  gdy  inne  zostaną  wypuszczone  i  będą
działały na ziemi (ww. 1-3.11.14; 16,14).

Dlaczego niektóre demony znajdują się w Tartarze? Jeśli zostały tam

wtrącone  wraz  z  szatanem  na  skutek  pierwotnego  grzechu  i  buntu,  to
dlaczego nie znajdują się tam wszystkie upadłe anioły? Dlaczego nie ma
tam  samego  tylko  szatana?  Zamknięcie  w  Tartarze  tylko  pewnych
upadłych aniołów musi być karą za jakieś wyjątkowe grzechy, inne od
pierwotnego. Niektórzy sugerują, że wykraczający poza naturę duchów
grzech, opisany w 1 Mjż 6,2-4, a popełniony przez pewnych upadłych
aniołów  (nazwanych  w  tym  fragmencie  synami  bożymi),  spowodował
ich zamknięcie w Tartarze.

Choć aniołowie nie posiadają zdolności do prokreacji według swego

rodzaju,  mocą  Bożego  dopustu  mogli  zamieszkiwać  z  ludzkimi
kobietami,  co  —  w  efekcie  —  dało  początek  ludzkiemu  potomstwu.
Jednakże  wyjątkowość  tego  dopustu,  przeciwna  wszystkiemu,  co
wiemy  o  aniołach  i  małżeństwie,  stanowi  słabość  tego  poglądu.  Jeśli
rzeczywiście dozwolono im zamieszkać z ludźmi przy tej jednej okazji,
to podkreśla to tylko grozę ich grzechu, z powodu którego ci aniołowie,
którzy  mieli  w  nim  swój  udział,  zostali  na  stałe  wtrąceni  do  Tartaru;
ludzcy  partnerzy  tego  grzechu  zostali  natomiast  wytraceni  poprzez
potop.  Inne  poglądy  traktują  synów  Bożych,  o  których  mowa  we
fragmencie jako (a) pobożną linię potomków od Seta, którzy współżyli
z  bezbożnymi  kobietami  z  linii  Kaina,  albo  (b)  jako  władców  z  linii
Kaina.  Słabość  poglądu  (a)  leży  w  potrzebie  przyjęcia  założenia,  że
dwie linie  potomstwa Kaina,  pobożna i  bezbożna,  żyły  oddzielone od
siebie  przez  wszystkie  lata  poprzedzające  wydarzenia  z  6  rozdziału  1
Mojżeszowej.  Słabością  poglądu  (b)  (sugerowanego  w  aramejskich
Targumach)  jest  brak  dowodów  na  istnienie  już  w  tamtym  czasie
systemu  władców  monarchicznych  wywodzących  się  od  Kaina.
Chociaż  osobiście  skłaniam  się  do  poglądu  o  upadłych  aniołach,  to
jednak  przyznaję,  że  napotykamy  w  tym  przypadku  problem
interpretacyjny, którego rozwiązać nie jesteśmy w stanie.

Ogół aniołów

Wybrani,

święci aniołowie

(1 Tm 5,21)

Demony

zbuntowane z

szatanem

(Mt

25,41)

Demony wolne

Demony

uwięzione

Demony: duchy nieczyste

Na czym polegał ten szczególny grzech, przez kogokolwiek był

popełniony? Możliwe są trzy  odpowiedzi:  (1) Jeśli był  on  popełniony
przez  aniołów,  to  dotyczył  współżycia  seksualnego  aniołów  z  ludźmi.
(2)  Jeśli  wyrażenie  synowie  Boży  odnosi  się  do  ludzi,  wówczas  istotą
ich  grzechu  było  poślubienie  kobiet  bez  zwracania  uwagi  na  ich  stan
duchowy  (gdyby  chodziło  o  potomków  Seta)  lub  na  ich  status
społeczny  (gdyby  rzecz  dotyczyła  linii  królewskiej  Kaina).  (3)  Był  to
grzech  poligamii,  ponieważ  wiersz  2  może  być  rozumiany  w  taki
sposób,  że  synowie  Boży  (kimkolwiek  byli),  wzięli  sobie  za  żony
wszystkie  kobiety,  które  sobie  upatrzyli  (porównaj  z  4,19).  Zrodzeni
potomkowie  byli  ludźmi  wielkiej  siły  i  waleczności  (mocarze  żyli
prawdopodobnie  na  ziemi  zanim  doszło  do  tych  małżeństw  i  nie  byli
ich owocem).

Jako podsumowanie problemów dotyczących istnienia, pochodzenia

i uwięzienia części upadłych aniołów przedstawiamy powyższy
schemat.

ROZDZIAŁ 27

NATURA DEMONÓW

Demony należą do tej samej klasy istot, co aniołowie i szatan, a zatem
wszystkie te stworzenia muszą mieć wiele cech wspólnych.

Demony: duchy nieczyste

I. OSOBOWA NATURA DEMONÓW

A.  Demony są prawdziwymi osobami
Demony  nie  są  siłami  czy  też  pojęciami  istniejącymi  tylko  w  naszych
umysłach.  Demony  istnieją.  Ich  rzeczywistość  nie  zależy  od  istnienia
istot ludzkich i ich zdolności pojmowania bytów natury duchowej.
1.  Rozum.  Demony  posiadają  rozum:  wiedziały,  kim  jest  Jezus,  kiedy
chodził  po  ziemi  (Mk  1,24);  wiedzą  o  swoim  ostatecznym  potępieniu
(Mt 8,29); znają również plan zbawienia, mimo że nie mogą go przyjąć
(Jk 2,19).
2.  Uczucia.  Demony  potrafią  dać  wyraz  swym  emocjom,  szczególnie
wtedy, gdy konfrontowane są z sądem (Łk 8,28; Jk 2,19).
3.  Wola. Demony mają wolę (Łk 8,32).
4.  Osobowość. Demony opisywane są za pomocą zaimków osobowych
(w. 27-30).

B.  Demony są istotami duchowymi
W odróżnieniu od istot posiadających ciało i krew, demony są istotami
duchowymi  (Ef  6,12).  Ponieważ  jednak  nie  są  —  jak  Bóg  —
nieograniczone  i  nieskończone  —  zajmują  one  określone  miejsce  w
przestrzeni.  Na  ogół  są  niewidzialne  dla  oczu  ludzkich,  choć  czasem
ich obecność była w różny sposób dostrzegalna (Dz 19,15; Obj 9,1-12;
16,13).

II. INTELEKT DEMONÓW

Demony charakteryzują się wysokim stopniem inteligencji. Można się
było tego spodziewać po istotach tak wysokiego rzędu. Wiedziały one,
kim  był  Jezus  (Mk  1,24);  uświadamiały  sobie  swoje  ostateczne
potępienie  (Mt  8,29);  nie  był  dla  nich  tajemnicą  plan  zbawienia  (Jk
2,19).  Demony  tworzą  i  propagują  swoje  systemy  doktrynalne  (1  Tm
4,1-3).  Ta  ich  działalność  będzie  się  prawdopodobnie  nasilać  w  miarę
zbliżania się kresu czasów.

Inteligencję może potęgować doświadczenie. Każdy demon istnieje

od  zarania  ludzkości.  Choć  nie  każdy  był  w  stanie  zaobserwować
wszystko, co miało miejsce w historii, to jednak długowieczność nadaje
ich  wrodzonej  inteligencji  dodatkowy  wymiar.  Demony  miały
sposobność  obserwowania  istot  ludzkich  we  wszelkich  możliwych

Demony: duchy nieczyste

sytuacjach; z tego też powodu w większości przypadków potrafią
dokładnie przewidzieć reakcje i kroki człowieka.

III. NIEMORALNOŚĆ DEMONÓW

A.  Niemoralność istoty demonów
Demony  są  nazwane  „duchami  nieczystymi”  (Mt  10,1);  „złymi
duchami”  (Łk  7,21);  duchowymi  „władcami  świata  ciemności”  (Ef
6,12);  w  jednym  zaś  przypadku  mowa  jest  o  „duchu  demona
nieczystego”  (Łk  4,33;  za  oryg.  greckim).  Wszystkie  te  określenia
wyraźnie wskazują na niemoralność natury demonów.
B.  Niemoralność celów demonów
Niemoralność  jest  tym  wszystkim,  co  niezgodne  z  zasadą  dobra.
Ponieważ  jednak  definicja  dobra  jako  takiego  musi  wiązać  je  z  wolą
Bożą, dlatego niemoralne działania demonów obejmują to wszystko, co
sprzeciwia się woli Boga.

Przytoczmy kilka obserwacji człowieka, który był niegdyś poważnie

zaangażowany  w  spirytyzm:  „Duchy,  z  którymi  kontaktowałem  się  w
czasie  seansów,  były  w  większości  przypadków  bardzo  moralne.
Zachęcały  nas  one,  aby  nie  pić,  nie  palić  i  nie  czynić  nic,  co
szkodziłoby naszemu ciału i umysłowi. Księża  otrzymywali polecenia
zwiastowania  moralności  i  dobrych  manier  oraz  odwoływania  się  do
dumy  narodowej.  Znałem  księży,  którym  sekretarki  zapisywały
poselstwa od  duchów  i  w  takiej formie  zwiastowali je  oni  z  ambony!
Duchy  często  mówiły  o  Jezusie  etycznym,  ale  nigdy  o  Jezusie
Zbawicielu,  który  umarł  jako  ofiara  za  nasze  grzechy  [...]  W
odróżnieniu  od  wysoce  moralnego  i  etycznego  tonu  seansów,  które
miały miejsce w naszym domu, brałem też udział i w takich seansach,
gdzie  duchy  wypowiadały  bluźnierstwa  i  akcentowały  zmysłowość”
(Victor  H.  Ernest,  I  Talked  with  Spirits,  Wheaton:  Tyndale,  1970,  s.
38).

Niemoralne cele demonów obejmują propagowanie zarówno złej, jak

i  dobrej  moralności.  Pozostaje  to  w  całkowitej  zgodzie  z  dążeniami
szatana  i  jego  pragnieniem  sfałszowania  i  podania  ludziom
podrobionego szczęścia.

Demony: duchy nieczyste

IV. MOC DEMONÓW

A.  Siła demonów
Demony,  działając  za  pośrednictwem  istot  ludzkich, mogą  się czasem
wykazywać  ponadludzką  siłą.  Opętany  przez  demony  Gerazeńczyk
potrafił  rozerwać  łańcuchy  i  pęta  (Mk  5,3).  Synowie  Scewy  zostali
pobici przez człowieka opętanego przez demona (Dz 19,16).
B.  Inteligencja demonów
Wspomniałem  już  o  wysokim  stopniu  inteligencji  demonów.  Zawsze
jednak pojawia się pytanie, czy demony znają przyszłość? Z pewnością
mogą  rozumieć  Boży  plan  dotyczący  przyszłości  zapisany  na  kartach
Biblii. Czy Dz 16,16 wskazują na to, że demony potrafią przepowiadać
przyszłość? Z pewnością nie, gdyż słowo „wróżby” — użyte w Nowym
Testamencie  tylko  jednokrotnie  —  musi  być  rozumiane  w  sensie
negatywnym,  tj.  jako  „rzekome  przepowiadanie  przyszłości”.  W
Septuagincie  zawsze  odnosi  się  ono  do  słów  wypowiadanych  przez
kłamliwych  proroków,  albo  przez  tych,  którzy  praktykowali  —
zakazaną przez Boże Prawo — magię.
C.  Obecność demonów
Demony  nie  są  nieskończone.  Jako  stworzenia  —  wprawdzie
ponadludzkie  —  są  one  ograniczone.  Najprawdopodobniej  nie  są  one
obecne  wszędzie,  chociaż  w  odróżnieniu  od  ludzi,  nie  są  ograniczone
znanymi  nam  barierami  przestrzeni.  W  Łk  8,30  czytamy,  że  jednego
człowieka zamieszkiwał legion demonów. Sam fakt, że demony mogą
wchodzić  w  ciało  ludzi  i  zwierząt  mówi  nam,  że  demony  mogą
przenikać bariery, które dla ludzi byłyby nie do pokonania.

Duża liczba demonów może nas prowadzić do wniosku, że są one

obecne wszędzie. Tak jednak nie jest, co nie umniejsza faktu, że szatan
może z nimi współdziałać i używać ich do propagowania wszędzie
swoich planów.

Podsumujmy nasze rozważania: demony nie są ludźmi, ale nie

posiadają  też  boskiej  natury.  Są  one  istotami  ponadludzkimi,  o  dużej
inteligencji,  doświadczeniu  i  mocy.  Zaprzeczanie  istnieniu  demonów
nie jest objawem sceptycyzmu. To raczej dowód ignorancji. Natomiast
brak realizmu w ocenie ich mocy to czysta lekkomyślność.

Demony: duchy nieczyste

ROZDZIAŁ 28

DZIAŁALNOŚĆ DEMONÓW

I. DZIAŁALNOŚĆ DEMONÓW

W ODNIESIENIU DO SZATANA

Ogólnie  rzecz  biorąc,  demony  działają  jako  emisariusze  szatana  w
krzewieniu jego zamiarów, w wysiłkach pokrzyżowania planów Boga.
Sam  szatan  boryka  się  z  ograniczeniami  właściwymi  stworzeniu,
jednak  demony  znacznie  rozszerzają  zakres  jego  możliwości  i
działalności.  Czasem  można  by  odnieść  wrażenie,  że  szatan  jest
wszechwiedzący i wszechmocny. Ale tak nie jest. To nie szatan czyni
wszystko, lecz demony tak poważnie potęgują jego wpływy (Ef 6,11-
12).

II. DZIAŁALNOŚĆ DEMONÓW

W ODNIESIENIU DO BOGA

A.  Demony sprzeciwiają się planowi Bożemu
Wybrawszy  wraz  z  szatanem  bunt  wobec  Boga,  demony  nieustannie
sprzeciwiają  się  Bożym  planom  względem  świata  (Dn  10,10-14;  Obj
16,13-16).

B.  Bóg może użyć demonów dla realizacji swoich planów
Dla  realizacji  swych  planów  Bóg  może  posłużyć  się  demonami.  On
posłał  złego  ducha,  aby  podburzyć  obywateli  w  Sychem  przeciwko
Abimelechowi (Sdz 9,23); On posłużył się złym duchem, aby zesłać na
Saula  graniczące  z  szaleństwem  zaburzenia  umysłowe  (1  Sm  16,14);
On  wysłał  zwodniczego  ducha,  aby  kontrolował  proroków  i  dał
Ahabowi  złą radę  (1  Krl  22,22);  On  użył  demona,  aby  nękać  Pawła  i
strzec  go  w  ten  sposób  przed  pychą  (2  Kor  12,7).  Demony  —  jako
stworzenia  —  są  odpowiedzialne  przed  Bogiem  i  mogą  być  przez
Niego użyte według Jego zamierzeń.

Demony: duchy nieczyste

III. DZIAŁALNOŚĆ DEMONÓW

W ODNIESIENIU DO RELIGII

A.  Demony propagują bałwochwalstwo
Jako  aktywna  opozycja  wobec  Boga,  demony  starają  się  skierować
ludzi  w  kierunku  czci  fałszywych  bóstw.  Miało  to miejsce  w  czasach
Starego  Testamentu  (3  Mjż  17,7;  5  Mjż  32,17;  Ps  106,36-38).  Ma  to
miejsce  również  obecnie  (1  Kor  10,20).  Cześć  demonów  będzie
prawdopodobnie bardzo powszechna w czasach Wielkiego Ucisku (Obj
9,20).

B.  Demony propagują fałszywe religie
1.  Fałszywe  spojrzenie  na  Zbawiciela.  Jan  ostrzegał  swoich
czytelników,  aby  badali  duchy,  demony  bowiem  mają  wpływ  na
fałszywych  ludzkich  proroków  (1  J  4,1-4).  Głównym  (choć  nie
jedynym) sprawdzianem prawidłowości wiary jest dogmat o wcieleniu
Jezusa; gdyby Mistrz nie przyjął na siebie ludzkiego ciała, nie mógłby
umrzeć i nie stałby się Zbawicielem.

Apostoł Paweł — ucząc o demonach — również ostrzegał przed

podważaniem  dogmatu  o  wcieleniu  się  Jezusa  (1  Tm  3,16-4,3).  Jeśli
wiersz  z  1  Tm  3,16  jest  częścią  wczesnochrześcijańskiego  hymnu,  to
jasne jest,  że  demony  atakują  nie  tylko  prawdę  o  wcieleniu,  ale także
historyczność zmartwychwstania i wniebowstąpienia Pana.
2.  Nauka o zbawieniu z uczynków. Na ten temat mówią wiersze 1 Tm
4,3-4.  Demony  propagując  ascetyzm  jako  rzecz  dobrą  wstawiają  w
miejsce łaski Bożej uczynkowy program zbawienia.
3.  Etyka  libertyńska.  „Szatańskie  głębie”  to  niewątpliwie  demoniczna
pochwała  grzechu  tudzież  próba  zastąpienia  złem  tego,  co  dobre (Obj
20,20-24).

IV. DZIAŁALNOŚĆ DEMONÓW

W ODNIESIENIU DO NARODÓW

Daniel (10,13)  mówi  o  księciu  królestwa  perskiego, że  sprzeciwiał  się
dobremu  aniołowi  pragnącemu  przynieść  Danielowi  poselstwo.  Z
pomocą  przybył  archanioł  Michał,  co  wskazuje  na  fakt,  że  książę
anielski  królestwa  perskiego  musiał  być  potężnym  demonem.  Tuż
przed  Armageddonem  demony  będą  podburzać  przywódców  narodów
do  zorganizowania  kampanii  militarnej (Obj 16,13-16).  Wygląda  więc

Demony: duchy nieczyste

na to, że pomiędzy aniołami a demonami toczy się wojna związana ze
sprawą  narodów  na  tej  ziemi.  Zwodzenie  narodów  jest  częścią  planu
szatana.  Program  swój  realizuje  on  za  pośrednictwem  demonów.
Pobudza  to  naszą  wyobraźnię.  Zastanawiamy  się,  jakie  to  może  mieć
znaczenie dla polityki międzynarodowej, nie ma bowiem powodów by
wątpić, że bój ten toczy się również obecnie.

IV. DZIAŁALNOŚĆ DEMONÓW

W ODNIESIENIU DO LUDZI

A.  Cierpienia
Demony mogą powodować zarówno niedomagania fizyczne (Mt 9,33:
niemota;  12,2:  ślepota  i  niemota;  17,15-18:  epilepsja),  jak  również
zaburzenia umysłowe (Mk 5,4-5; 9,22; Łk 8,27-29; 9,37-42). Demony
mogą  mieć  udział  w  zadawaniu  ludziom  śmierci  (Obj  9,14-19).
Oczywiście,  nie  wszystkie  zaburzenia  zdrowia  fizycznego  i
umysłowego  są  rezultatem  działalności  demonicznej.  Biblia  rozróżnia
pomiędzy chorobami naturalnymi, a tymi, które są spowodowane przez
demony (Mt 4,24; Mk 1,32,34; Łk 7,21; 9,1).

B.  Wynaturzenia
Sam  fakt,  że  demony  zwane  są  duchami  nieczystymi  uczy  nas,  że
cokolwiek  one  czynią  ma  na  celu  splamienie  natury  tego,  co  czyste,
szlachetne  i  słuszne.  Do  wynaturzeń  może  dojść  zarówno  przez
propagowanie zła, jak i tak zwanego dobra. Zdaje się, że niemoralność
Kananejczyków  możemy  połączyć  z  działalnością  demonów  (3  Mjż
18,6-30; 5 Mjż 18,9-14).

C.  Opętania
1.  Definicja.  O  opętaniu  demonicznym  mówimy  wtedy,  gdy  człowiek
znajduje  się  pod bezpośrednią  kontrolą  mieszkającego  w  nim  demona
bądź demonów. Wszyscy ludzie, zarówno wierzący, jak i niewierzący,
narażeni  są  na  wpływ  demonów,  nie  wszyscy  jednak  są  opętani.
Możemy  użyć  analogii,  że  pozostawanie  pod  wpływem  demonów  ma
się  tak  do  opętania,  jak  ogólna  opatrzność  do  konkretnych  cudów.
Osoby  opętane  nie  są  same  z  siebie  zdolne  do  uwolnienia  się  spod
kontroli demona (demonów).

Określenie: opętany przez demony występuje w Nowym

Testamencie trzynaście razy. Wszystkie przypadki dotyczą ewangelii

Demony: duchy nieczyste

(np.:  Mt  4,24,  12,22;  Mk  5,15-18;  Łk  8,36;  J  10,21).  Z  tym  samym
zjawiskiem związane są kierowane do demonów polecenia opuszczenia
określonej  osoby.  (Mk  1,25-26;  9,25).  Po  Pięćdziesiątnicy  opętanie  i
uwalnianie od demonów wspomniane są tylko w Dz 5,16; 8,7; 16,16-
18; 19,12. Duchowy dar rozróżniania duchów (1 Kor 12,10) odnosi się
najprawdopodobniej do zdolności rozróżniania pomiędzy prawdziwym
a  fałszywym  źródłem  nadnaturalnego  objawienia,  a  nie  do  zdolności
wypędzania demonów z ludzi.
2.  Cechy charakterystyczne. Opętanie demoniczne, podobnie jak sama
działalność demonów, może mieć bardzo różnorodny charakter. Może
się  ono  przejawiać  jako  łagodne,  umiarkowane,  okrutne,  a  nawet
dziwaczne. Biblia nie opisuje zbyt wielu objawów opętania, a te, które
są w niej opisane, obejmują następujące cechy: anormalności fizyczne,
takie  jak:  niemoctwo,  ślepota  i  konwulsje  (Mt  9,32;  12,22;  Łk  9,39);
skłonności  do  samookaleczeń  (Mk  5,5;  Łk  9,42);  szaleństwo  (ludzie
wierzyli,  że  mogą  je  powodować  demony,  J  10,20);  ponadludzka  siła
(Mk  5,3-4);  zdolności  okultystyczne  (Dz  16,16-18).  Fakt,  że  demony
mogą  wywoływać  wyżej  wymienione  skutki  u  ludzi,  nie  oznacza,  że
wszystkie  choroby  są  rezultatem  działalności  demonów.  Lekarz  i
ewngelista  Łukasz  wyraźnie  rozróżniał  choroby  wywołane  przez
demony  od  chorób  spowodowanych  innymi  —  nazwijmy  to  —
naturalnymi czynnikami (Dz 5,16).

Oto opis opętania przez voodoo na wyspie Haiti: „Osoba wchodzi w

stan  przypominający  trans (zazwyczaj  po  uprzednich konwulsjach),  w
czasie  którego  jeden  z  duchów  zwanych  loa  wchodzi  w  jej  ciało  i
„ujeżdża”  je.  Osobowość  ludzka  staje  się  ponadludzką,  cechy  ludzkie
przyjmują  na  siebie  cechy  opętującego  ją  ducha  (męskiego  albo
żeńskiego, dobrego albo złego, młodego albo starego, podstępnego albo
uczciwego),  a  ludzkie  gardło  wypowiada  słowa  ducha  loa,  z  których
niektóre należą do zupełnie niezrozumiałego „języka”. Opętanie może
trwać  kilka  minut,  kilka  godzin,  a  czasem  kilka  dni.  W  tym  czasie
osoba  opętana  przez  duchy  jest  karmiona  i  pojona  potrawami
uważanymi za ulubione przez danego ducha (a często niestrawnymi dla
osoby nieopętanej) i zapewnia się jej jego ulubione rozrywki. Po całym
wydarzeniu  człowiek  nie  pamięta  niczego  ze  swojego  zachowania  się
jako  boga”  (Carter  Harman,  The  West  Indies,  w:  Life  World  Library,
Time, Inc., New York 1963, ss. 53-54).

Demony: duchy nieczyste

3.  Odpowiedzialność  opętanego  człowieka.  Pismo  Święte  niewiele
mówi  na  ten  temat  w  sposób  wyraźny.  Ostrzeżenia,  aby  strzec  się  i
opierać  atakom  diabła,  wskazują  na  to,  że  brak  czujności  w  tej
dziedzinie  wystawia  nas  na  możliwość  dostania  się  pod  kontrolę
szatana  i  jego  demonów.  Jeśli  tak,  to  człowiek  może  ponosić
odpowiedzialność  za  poddanie  się  atakom  szatana,  które  w
konsekwencji prowadzą go do opętania demonicznego.

Przypadek chłopca, który od dzieciństwa był nawiedzany przez

demona, wydaje się jednak wskazywać na to, że był to stan, nad którym
chłopiec nie miał kontroli (Mk 9,21). Z pewnością też „cierń w ciele”
apostoła Pawła nie był czymś, co on sam na siebie ściągnął. To raczej
Bóg  posłużył  się  demonem,  by  nie  dopuścić  do  poważniejszego
problemu (2 Kor 12,7).
4.  Zakres.  Czy  opętanie  demoniczne  ogranicza  się  do  ludzi
niewierzących, czy też może dotyczyć wierzących? Innymi słowy, czy
prawdziwy chrześcijanin może być opętany przez demony? Ci, którzy
twierdzą, że nie, bazują często na fakcie obecności Ducha Świętego w
sercu  wierzącego.  Innymi  słowy,  skoro  Duch  Święty  zamieszkuje
wierzącego, to jest rzeczą niemożliwą, aby w tym samym czasie był on
zamieszkiwany,  a  tym  samym  opętany  przez  szatana  i  jego  demony.
Czy jednak Duch i ciało nie walczą ze sobą wewnątrz wierzącego? (Gal
5,16-17).  Skoro  dowodzi  się,  że  „stary  człowiek”  został  osądzony  (Rz
6,6),  można  dowieść,  że  również  szatan  został  osądzony  (J  12,31).
Zatem, jeśli Duch i ciało, nowe i stare, może być obecne w wierzącym
jednocześnie,  to  dlaczego  Duch  Boży  i  szatan  (demony)  nie  mogą  w
nim przebywać jednocześnie?

Z kolei na poparcie poglądu, że wierzący może być opętany przez

demony cytuje się zazwyczaj następujące wiersze: 1 Sm 16,13-14; Łk
13,11-16;  Dz  5,3;  1  Kor  5,5;  2  Kor  11,14;  12,7.  Jednakże  kiedy
przebada  się  te  fragmenty,  to  okazuje  się,  że  nie  dowodzą  one,  aby
człowiek wierzący mógł być opętany przez demony. Być może pytanie
powinno być sformułowane inaczej. Zamiast pytać o to, czy wierzący
może  być  opętany  przez  demony,  powinniśmy  zapytać,  czy  szatan  i
demony  mogą  działać  zarówno  z  wewnątrz,  jak  i  z  zewnątrz
wierzącego. Innymi słowy, czy wnętrze wierzącego, albo to, co jest na
zewnątrz niego, może być bazą dla działalności szatana i demonów?

Demony: duchy nieczyste

Wiersze z 1 Księgi Samuela mówią, że zły duch dręczył Saula,

jednakże nie ma mowy o tym, czy działał on z jego wnętrza, czy też z
zewnątrz.  Nie  znamy  też  ostatecznego  stanu  duchowego  Saula  przed
Bogiem.  Innym  przykładem  może  być  kobieta  opisana  w  Ewangelii
Łukasza. Ewangelista przypisuje skrzywienie jej kręgosłupa demonowi,
a  jednocześnie  Pan  nazywa  ją  „córką  Abrahama”.  Nie  ma  jednak
pewności, czy słowa „córka Abrahama” oznaczają osobę wierzącą, czy
po  prostu  określają  osobę  należącą  do  wybranego  ludu  Bożego,  do
Izraela. Z pewnością nie była ona chrześcijanką w tym sensie, jakiego
nabrało to słowo po Pięćdziesiątnicy.

Kara nałożona na grzeszącego brata w 1 Kor 5 wiązała się z

wydaniem  go  szatanowi  (zobacz  także  1  Tm  1,20).  Pozostaje  kwestią
otwartą,  czy  to  znaczy,  że  szatan  i  demony  otrzymały  prawo
opanowania  wnętrza  tego  człowieka,  czy  też  znaczy  to,  że  jako
wykluczony ze społeczności i pozbawiony ochrony kościoła, znalazł się
on  na  terenie  podlegającym  wpływom  szatana.  „Inny  duch”  z  2  Kor
11,4 nie jest demonem, podobnie jak „inny Jezus”, o którym  mowa w
tymże  wersecie  nie  jest  innym  mesjaszem.  Tym,  co  przynosi  niewolę
jest „inna ewangelia”. Wiersz 2 Kor 12,7 nie podaje, co było bazą dla
działań  wysłańca  szatana  (demona),  którego  posłał  Bóg,  aby  uciskać
Pawła. Choć rezultatem tego był „cierń w ciele”, to jednak nie stanowi
to dowodu, że demon zamieszkiwał ciało Pawła.

Wiersz z Dz 5,3 wyraźnie mówi, że szatan omotał serce Ananiasza,

aby  nakłonić  go  do  kłamstwa  przeciwko  Duchowi  Świętemu.  Słowo
omotał  jest  tym  samym  słowem,  które  użyte  w  Ef  5,18  mówi  o
napełnieniu  Duchem.  Ponieważ  nie  mamy  podstaw,  by  przeczyć,  że
Ananiasz  był  człowiekiem  wierzącym,  zatem  napotykamy  tu  jasne
twierdzenie, że szatan wypełnił serce wierzącego. Wprawdzie tekst nie
wzmiankuje  demonów,  lecz  można  założyć,  że  skoro  szatan  mógł
napełnić serce wierzącego, mogły to uczynić również demony.

W jaki sposób ocenić zebrane dowody? Oto dwie propozycje. Po

pierwsze,  powinniśmy  odrzucić  zwrot  „opętany  przez  demona”  w
odniesieniu do wierzącego, a to z tego powodu, że mamy skłonność do
wczytywania w ten termin tej samej treści, jaka odnosi się do obecności
Ducha  Świętego  w  człowieku  (tj.  mamy  na  myśli  Jego  trwałe
przebywanie  w  wierzącym).  Ani  szatan,  ani  demony  nie  mogą  trwale
zamieszkiwać  w  wierzącym,  ani  też  odnieść  nad  nim  ostatecznego

Demony: duchy nieczyste

zwycięstwa, nawet jeśli mogą zdominować jego życie i kontrolować je
przez jakiś czas. Wierzący może być wydany szatanowi na „zatracenie
ciała”,  aby jego  duch  był  zbawiony  w  Dniu  Pana  Jezusa  (1  Kor  5,5).
Bez  względu  na  to,  co  szatan  i  demony  mogą  uczynić  wierzącemu
zarówno  poprzez  działanie  z  jego  wnętrza,  jak  i  poprzez  działanie  z
zewnątrz, ich kontrola nie może być ani stała ani wieczna. Jan wyraźnie
mówi,  że  „zły  nie  może  tknąć”  tego,  który  się  narodził  z  Boga  (1  J
5,18). Słowo „tknąć” oznacza tutaj zamiar zniszczenia; szatan nie może
zniszczyć  wierzącego.  Jan  używa  tego  słowa  jeszcze  tylko  raz,  w    J
20,17,  gdzie  nie  oznacza  ono  powierzchownego  dotknięcia,  lecz
pochwycenie kogoś, przywarcie do niego, trzymanie się go. Szatan nie
może  schwytać  wierzącego  w  celu  zniszczenia  go,  człowiek  wierzący
bowiem  na  zawsze  i  nieodwołalnie  należy  do  Boga.  Szatan  (demony)
może  wywierać  nacisk  na  życie  wierzącego  a  nawet  kontrolować  je
przez jakiś czas, ale nigdy stale i nigdy wiecznie.

Po drugie, brak jasnego określenia w Nowym Testamencie bazy

działania  demonów  względem  chrześcijan,  połączony  z  brakiem
bezpośrednich rozkazów (po Pięćdziesiątnicy), aby wypędzać demony,
może nam dać wskazówkę co do walki z nieprzyjacielem. Mianowicie
w  potyczkach  z  demonami  nie  należy  odwoływać  się  do  egzorcyzmu
jako  do  rutynowego  sposobu  atakowania  demonów,  ale  raczej  trzeba
użyć  normalnej  broni,  jaką  walczymy  przeciwko  szatanowi  i  jego
demonom.  Chrześcijanin  powinien  traktować  atak  szatana  tak,  jak
traktuje  pokusę  i  tak  jak  traktuje  pożądania  ciała:  Powinien  badać
samego  siebie,  sprawdzać,  czy  w  jakichś  dziedzinach  życia  nie
powoduje  nim  bunt  wobec  prawa  Bożego  i  wobec  Bożej  woli;
następnie  powinien  wyznać  wszelki  swój  grzech,  oprzeć  się  na  mocy
zamieszkującego go Ducha  — który jest większy od szatana (1 J 4,4)
— i korzystać z „uzbrojenia”, w jakie zaopatrzył go Bóg (Ef 6,13-18).

Jeśli nawet w skrajnych przypadkach można się uciec do

egzorcyzmu,  to  i  tak  egzorcysta  nie  może  zapobiec  ponownemu
atakowi  szatana  na  tę  samą  osobę,  żadna  istota  ludzka  nie  może
bowiem  zagwarantować  związania  demonów  i  wysłania  ich  do
otchłani. Paweł przypomina nam, że przez całe nasze życie walczymy
przeciwko  mocom  ciemności. Jest  to  powód,  dla  którego  powinniśmy
być czujni (1 Ptr 5,8), przyodziani w zbroję Bożą, gotowi skorzystać ze
wszystkiego, co składa się na zdrową duchowość (Rz 12,2; 2 Kor 10,5;
Flp  4,8).  I  jeszcze  ważna  uwaga:  Nie  wszystkie  problemy