MIKROEKONOMIA
dr Elżbieta Lorek
MIKROEKONOMIA
dr Elżbieta Lorek
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
1/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
2/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
Rynek czynników wytwórczych obejmuje
• rynek pracy
• rynek ziemi
• rynek kapitału
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
3/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
Podaż czynników wytwórczych oferowana jest przez
gospodarstwa domowe
Popyt na czynniki wytwórcze zgłaszany jest przez
przedsiębiorstwa
[obie strony realizują zasadę optymalizacji]
Popyt na czynniki wytwórcze – popyt o szczególnych cechach
- jest to popyt pochodny, wynika z popytu na wytwarzaną
produkcję
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
4/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
PODAŻ PRACY – oferowana przez pracowników
POPYT NA PRACĘ – zgłaszana przez pracodawców
Podaż pracy
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
5/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
w
t
indywidualna krzywa podaży pracy
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
6/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
• przy niskich poziomach płac i dochodów krzywa podaży
pracy posiada nachylenie dodatnie
• przy wysokich poziomach płac i dochodów krzywa podaży
pracy posiada nachylenie ujemne
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
7/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
• podaż pracy rośnie tylko do pewnego momentu, po
przekroczeniu którego ludzie są na tyle bogaci, ze nawet
przy dalszym wzroście stawki płac ograniczają podaż pracy
• dlatego przy wyższych stawkach wynagrodzeń krzywa
podaży pracy ma nachylenie ujemne
• taki kształt krzywej podaży pracy wynika z działania dwóch
efektów: efektu substytucji oraz efektu dochodowego
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
8/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
w
t
indywidualna krzywa podaży pracy
EFEKT SUBSTYTUCYJNY
EFEKT DOCHODOWY
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
9/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
EFEKT SUBSTYTUCYJNY - wzrost płac, przy niskich stawkach
zwiększają atrakcyjność świadczenia pracy, pracownik jest gotów
pracować dłużej kosztem mniejszej ilości czasu wolnego (dochód
z pracy jako dobro relatywnie tańsze zastępuje czas wolny, będący dobrem
relatywnie droższym)
EFEKT DOCHODOWY - wyższe płace powodują, że pracownik może
pracować mniej i ciągle osiągać ten sam poziom konsumpcji, gdyż
zwiększył się jego dochód (czas wolny jest wartością ważniejszą niż
możliwość osiągnięcia dodatkowego dochodu, krzywa podaży reaguje
wówczas negatywnie na wzrost płac)
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
10/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
w
L
rynkowa krzywa podaży pracy
okres krótki
E
LS
LD
W
E
L
E
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
11/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
RÓWNOWAGA W OKRESIE KRÓTKIM – wyznaczona przez punkt
przecięcia krzywej podaży rynkowej pracy z krzywą popytu rynkowego na
pracę (punkt
E
)
RÓWNOWAGA W OKRESIE DŁUGIM – kształtuje się wg spiżowego prawa
pracy T.R. Malthusa - płaca minimalna gwarantuje podstawową
konsumpcję pracownika i jego rodziny, umożliwiając w ten sposób prostą
reprodukcję ilości członków rodziny
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
12/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
PODAŻ INNYCH CZYNNIKÓW PRODUKCJI
Podaż innych, aniżeli praca czynników produkcji nie wiąże się
z rezygnacją z czasu wolnego – konsument jest skłonny zaakceptować
każdy dochód dodatni netto z wynajęcia zasobów, którymi dysponuje
(w przeciwnym przypadku – zasób niewykorzystany)
w okresie krótkim podaż zasobów kapitałowych jest doskonale sztywna
i przyjmuje postać linii pionowej, równoległej do osi rzędnych.
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
13/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
P
Q
Po
S
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
14/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
P
Q
Po
D
1
D
2
D
3
S
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
15/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
Właściciel zasobu nie będzie go wynajmować za cenę niższą niż cena Po
Sztywność podaży oznacza, że cena czynników naturalnych i kapitałowych
zależy wyłącznie od popytu
(dzierżawa miejsca pod reklamę w ogrodzie – cena musi przewyzszać dochód
niezbędny, znany sportowiec nie będzie walczył za cenę niższą od jego
wynagrodzenia)
Dochód niezbędny – dochód z czynnika przewyższający jego wynagrodzenie
niezbędne dla utrzymania go w aktualnym zastosowaniu
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
16/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
Czynnik produkcji może zarabiać więcej niż jest niezbędne aby go zatrudnić
– różnica między tym co rzeczywiście zarabia czynnik zastosowany w dany
sposób a tym co mógłby zarobić w innym najlepszym zastosowaniu
– renta ekonomiczna
Renta ekonomiczna przyciąga usługi niepowtarzalnych czynników
(wybitne zdolności, umiejętności)
Quasi-renta – renta odnosząca się do usług czynników, których podaż
reaguje na zmiany cen usług w okresie długim
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
17/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
PODAŻ KAPITAŁU
i =
kwota za pożyczony kapitał
wielkość pożyczonego kapitału
i = stopa procentowa
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
18/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
PODAŻ KAPITAŁU
ir
=
wielkość pożyczonego kapitału
(ir) = rzeczywista stopa procentowa (realna)
(ir powinna być większa od 0)
nominalna stopa procentowa – stopa inflacji
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
19/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
WPŁYW CZASU NA WARTOŚĆ PIENIĄDZA
określanie przyszłej wartości obecnego kapitału - istotne dla pożyczkodawcy
wartość kapitału w przyszłości
WKt = Wko (1+i)
t
WKt – wartość kapitału w okresie przyszłym t,
Wko – kapitał w okresie wyjściowym,
i – stopa procentowa,
t – liczba okresów
uwzględnia procent składany (kapitalizacja odsetek)
dr Elżbieta Lorek
Mikroekonomia
20/20
RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH
WPŁYW CZASU NA WARTOŚĆ PIENIĄDZA
określenie obecnej wartości przyszłego kapitału
- jaką maksymalną cenę warto dzisiaj zapłacić za pożyczany dziś kapitał
(jeżeli po 6 latach wartość kapitału wyniesie 142, to ile dziś warto za niego zapłacić)
WO = WKt x 1/(1+i)
t
WO – obecna wartość kapitału ,
WKt – wartość przyszła kapitału w okresie t,
i – stopa procentowa,
t – liczba okresów