123

Elektronika Praktyczna 3/2005

B I B L I O T E K A E P

W „Bibliotece EP” prezentujemy książki dotyczące zagadnień związanych z różnymi dziedzinami techniki, jednak zawsze przydatne
w pracy elektronika lub pomocne w uprawianiu elektronicznego hobby. Nasza opinia jest oczywiście subiektywna, ale wynika
z wieloletniego doświadczenia zawodowego i chyba jest zgodna z oczekiwaniami tych, którzy chcą z książek korzystać, a nie
przyozdabiać nimi półki. Aby nie marnować miejsca w EP, nie będziemy publikować recenzji książek ocenianych na jedną lub
dwie “lutownice”. Przyjęliśmy szeroką skalę ocen, aby ułatwić Czytelnikom orientację w potencjalnej przydatności ksią

żki. Ze

względu na to, że w książkach wydawanych w Polsce pewne działy elektroniki są wyraźnie pomijane, w dziale Biblioteki
EP omawiamy również pozycje książkowe pochodzące od wydawców światowych. Przy wyborze tych książek kierujemy
się ich tematyką, wartością merytoryczną i subiektywnym odczuciem ich przydatności.
Publikowane w EP recenzje książek można znaleźć w Internecie pod adresem: http://biblioteka.ep.com.pl.
Uwaga! Większość prezentowanych książek można zamówić w Dziale Handlowym AVT (patrz str. 37). Chcemy w ten sposób

udostępnić je Czytelnikom EP.

123

Adel S. Sedra, Kenneth C. Smith, Microelectronic

Circuits (Układy mikroelektroniczne). Oxford University

Press, 2004. Wydanie 5. ISBN: 0195142519

Książka Microelectronic Circuits au-

torstwa dwóch profesorów Uniwersytetu
Toronto w Kanadzie jest jednym z le-
piej znanych podręczników elektroniki
na świecie. Jest również bardzo wysoko
ceniona, czego dowodem jest fakt, że
doczekała się 5 wydania. Każde kolejne
wydanie było przez autorów modyfiko-
wane z punktu widzenia aktualności
treści, ale również na podstawie uwag
i doświadczeń zarówno studentów, jak i
wykładowców z różnych uniwersytetów.
Można więc obiektywnie powiedzieć, że
przez prawie ćwierć wieku dojrzewania,
książka Microelectronic Circuits stała się
nowoczesnym i przyjaznym czytelniko-
wi podręcznikiem obejmującym całość
zagadnień podstawowego kursu elektro-
niki. Autorzy przygotowali podręcznik
dostosowany do programów nauczania
obowiązujących na uczelniach amery-
kańskich i zgodnych z obowiązującą
tam tradycją nauczania.. Myślę jednak,
że książka jest odpowiednia nie tylko
jako podręcznik kursowy, ale nadaje się
również do samodzielnego studiowania.
Jest tak z kilku powodów. Po pierwsze
autorzy zaczynają wykład od poziomu
podstawowego zakładając tylko niewiel-
kie przygotowanie czytelnika, głównie z
podstawowych metod analizy obwodów
elektrycznych. Wszystkie niezbędne in-
formacje są stopniowo podawane w od-
powiednich miejscach. Dzięki temu osią-
ganie poziomu końcowego odbywa się
płynnie, a czytelnik nie jest zarzucany
gwałtownie naraz wieloma nowymi in-
formacjami. Można tu zauważyć różnice

w stosunku do polskich podręczników
akademickich, które zaczynają zwykle z
wyższego poziomu, jak również są bar-
dziej skondensowane. No ale cóż, nie
mieliśmy chyba jeszcze w Polsce ory-
ginalnego podręcznika liczącego 1392
strony – a taka jest objętość Microelec-
tronic Circuits

. Autorzy mają więc czas

(a w podręczniku czas to liczba stron),
aby stopniowo wprowadzać czytelnika
na wyżyny wiedzy. Drugim powodem
ułatwiającym samodzielną naukę jest
spora liczba przykładów obliczeniowych
zamieszczonych w tekście podręcznika.
Te dobrze dobrane przykłady ilustrują
w jaki sposób można praktycznie sto-
sować podawaną teorię i jednocześnie
wprowadzają czytelnika w arkana sa-
modzielnego rozwiązywania problemów.
Poza tym, na końcu każdego rozdziału
zamieszczono bardzo dużą liczbę zadań
do samodzielnego rozwiązania. Te zada-
nia są dobrane pod kątem wzrastającej
trudności co stymuluje płynne nabiera-
nie biegłości obliczeniowej i wzrost in-
tuicji układowej. Należy przt tym zda-
wać sobie sprawę z tego, że w elek-
tronice nie wystarczy zapoznać się z
teorią, oprócz tego należy nabrać umie-
jętności wykonywania obliczeń i całość
uwieńczyć działalnością praktyczną. Po
trzecie, do podręcznika jest dołączona
płyta CDROM zawierająca pakiet stu-
dencki programu Pspice w wersji 9.2.
(Aktualnie Pspice jest częścią pakie-
tu OrCAD i występuje w wersji 10.3).
Mimo ograniczeń, wersja studencka jest
całkowicie wystarczająca do nauki i
wykonywania zalecanych zadań; stanowi
jednocześnie znakomitą pomoc w opa-
nowaniu wiedzy z dziedziny układów
elektronicznych. Autorzy zdając sobie
sprawę ze znaczenia we współczesnej
technice komputerowych metod projek-
towania od samego początku posługu-
ją nimi, aby tę świadomość przekazać

również studentom. Po czwarte wresz-
cie, książka nie jest bytem samodziel-
nym, ale częścią systemu składającego
się również z zasobów internetowych.
Wydawnictwo i autorzy przygotowali i
udostępnili wszystkim zainteresowanym
stronę internetową, na której znajdują
się informacje dotyczące podręcznika
(http://www.oup.com/us/companion.we-
bsites/0195142519/?view-usa) oraz ma-
teriały uzupełniające. Jeżeli chodzi o
tytuł książki, to nazwa „Układy mikro-
elektroniczne” może być trochę myląca.
Podręcznik dotyczy faktycznie projekto-
wania układów elektronicznych z tym,
że konstrukcje na poziomie tranzysto-
rów są dzisiaj głównie realizowane we-
wnątrz układów scalonych. Dlatego też
nazwa może sugerować, że treść ogra-
nicza się wyłącznie do projektowania
mikroukładów. Nie jest to jednak słusz-
ny wniosek - prezentowane metody są
równie dobre do analizy i projektowa-
nia układów budowanych z elementów
dyskretnych. Treść książki, jak się moż-
na domyślać z jej objętości, jest dość
szeroka. Ogólnie została podzielona na

Elektronika Praktyczna 3/2005

124

B I B L I O T E K A E P

książka wybitna, polecamy!

Legenda:

nie warto kupować

daleka od doskonałości

może się przydać

książka o dużych walorach

praktycznych, polecamy!

Krzysztof Górski, Timer 555 w

przykładach, BTC, Warszawa 2004

Książka, można rzec górnolotnie,

stanowi monografię jednego układu
scalonego, a mianowicie układu czaso-
wego 555. Ten układ zaprojektowany
w roku 1972 przez Hansa Camenzinda
(wówczas pracownika firmy Signetics)
jak najbardziej zasłużył sobie na takie
wyróżnienie. Jest jednym z najbardziej
uniwersalnych, popularnych i najczę-
ściej stosowanych układów scalonych
w całej historii elektroniki. Nawet
dziś, po tylu latach od opracowania,
jego produkcja wynosi ponad miliard
sztuk rocznie. I nic nie zapowiada,
żeby ta popularność miała maleć.
Książka rozpoczyna się od prezentacji
samego układu, przedstawienia jego
producentów (a łącznie było ich ok.
40), wersji i parametrów. Następnie
w kolejnych rozdziałach są omówione
rozmaite układy aplikacyjne. Ta część
aplikacyjna rozpoczyna się od przed-
stawienia typowych układów pracy
zalecanych w notach katalogowych i
podania sposobu obliczania wartości
elementów zewnętrznych zapewniają-
cych uzyskanie zakładanych parame-
trów impulsów wyjściowych (w tym
również z pomocą gotowych progra-
mów). W następnej kolejności podane
są sposoby wykorzystywania wyjścia
układu, tj. metody podłączania rozma-
itych obciążeń (cewki, żarówki, LEDy,

głośniki), tak aby nie zakłócić pracy
układu i nie doprowadzić do jego
uszkodzenia. Po tych informacjach po-
czątkowych następuje cała seria apli-
kacji począwszy od układów dźwięko-
wych, poprzez rozmaite timery, układy
zabezpieczające, pomiarowe, sterujące,
monitorujące, sygnalizujące, zasilające
itd. (łącznie ponad 100 projektów).
Każdy, kogo interesuje elektronika
znajdzie tu wiele ciekawych, znanych
lub nieznanych sobie układów, które
mogą być wykorzystane natychmiast
w postaci w jakiej są podane, lub
zainspirują do modyfikacji lub stwo-
rzenia własnej aplikacji spełniającej
potrzebną funkcję. Wiele z podanych
układów jest wspieranych przez wy-
dawcę projektami płytek drukowa-
nych, jak również projektem zestawu
ewaluacyjnego pozwalającego ekspery-
mentować z układem 555. Dokumen-
tację zestawu ewaluacyjnego i wzory
płytek można ściągnąć ze strony wy-
dawnictwa BTC. Myślę, że ta pozycja
wydana przez BTC ucieszy wszystkich
tych elektroników, którzy odczuwają
brak książek na tematy czysto elektro-
niczne. Żyjemy w czasach dominacji
programowalnych układów cyfrowych.
Mówiąc „programowalnych” mam na
myśli zarówno mikroprocesory i mi-
krokontrolery bądź też układy DSP
pracujące wg określonego programu,
jak i układy programowalne poprzez
konfigurowanie wewnętrznych połą-
czeń. Czytelnikom EP trudno zapew-
ne jest wyobrazić sobie jakiś projekt
bez PICa, AVRa lub „pięćdziesiątki

jedynki”. Tymczasem autor omawianej
książki pokazuje, że wcale tak nie
jest. Książka zawiera ponad sto przy-
kładowych układów i nie ma w nich
ani jednego mikrokontrolera! Dla mnie
osobiście stanowi bardzo ożywczy po-
wiew, gdyż nie negując zalet mikro-
procesorów i układów programowal-
nych nie należy również wpadać w
przesadę i poza nimi świata nie wi-
dzieć. Pięć lutownic.

Mieczysław Kręciejewski

trzy części. W pierwszej są omawiane
podstawowe elementy aktywne stosowa-
ne we współczesnej elektronice. Są to
diody, tranzystory bipolarne, tranzysto-
ry MOS oraz wzmacniacze operacyjne.
Jeżeli chodzi o elementy dyskretne, to
autorzy omawiają również podstawy fi-
zyczne ich działania. Znamienne jest,
że w tym wydaniu rozdział dotyczący
tranzystorów polowych złączowych zo-
stał usunięty z książki i znajduje się
w wersji elektronicznej na załączonej
płycie CDROM. Do części pierwszej
autorzy włączyli również podstawowe
informacje dotyczące przetwarzania sy-
gnałów elektrycznych oraz elementarne
układy elektroniczne. Część druga jest
zdecydowanie częścią układową z naci-
skiem na układy analogowe. Są w niej
głównie omówione wzmacniacze jedno
i wielostopniowe, ograniczenia częstotli-
wościowe, sprzężenie zwrotne i zasto-
sowanie wzmacniaczy operacyjnych ze

wstępem do przetworników A/D i D/A.
Jeden rozdział tej części omawia ukła-
dy cyfrowe. Taki podział jest sensowny
jako, że mało kto ma możliwość pro-
jektowania struktur układów scalonych
cyfrowych, natomiast układy analogowe
są realizowane znacznie powszechniej.
Trzecia część dotyczy zagadnień wybra-
nych, do których zaliczono pamięci i
specjalne rodziny układów cyfrowych,
oraz układy selektywne, generatory i
układy kształtujące przebiegi, a tak-
że wzmacniacze mocy i stabilizatory
napięcia. Książkę kończy 8 dodatków
m.in. przypominających podstawowe
zasady analizy układów elektrycznych
i prezentujących odpowiedzi do wybra-
nych zadań. Podsumowując, książka jak
najbardziej zasługuje na 5 lutownic. I
niezależnie od tego, czy ktoś zdecyduje
się z niej korzystać, to na pewno war-
to się nią zainteresować.

Mieczysław Kręciejewski