background image

   123

Elektronika Praktyczna 3/2005

B  I  B  L  I  O  T  E  K  A    E  P

W  „Bibliotece  EP”  prezentujemy  książki  dotyczące  zagadnień  związanych  z  różnymi  dziedzinami  techniki,  jednak  zawsze  przydatne 
w  pracy  elektronika  lub  pomocne  w  uprawianiu  elektronicznego  hobby.  Nasza  opinia  jest  oczywiście  subiektywna,  ale  wynika 
z  wieloletniego  doświadczenia  zawodowego  i  chyba  jest  zgodna  z  oczekiwaniami  tych,  którzy  chcą  z  książek  korzystać,  a  nie 
przyozdabiać  nimi  półki.  Aby  nie  marnować  miejsca  w  EP,  nie  będziemy  publikować  recenzji  książek  ocenianych  na  jedną  lub 
dwie  “lutownice”.  Przyjęliśmy  szeroką  skalę  ocen,  aby  ułatwić  Czytelnikom  orientację  w  potencjalnej  przydatności  ksią

żki.  Ze 

względu  na  to,  że  w  książkach  wydawanych  w  Polsce  pewne  działy  elektroniki  są  wyraźnie  pomijane,  w  dziale  Biblioteki 
EP  omawiamy  również  pozycje  książkowe  pochodzące  od  wydawców  światowych.  Przy  wyborze  tych  książek  kierujemy 
się  ich  tematyką,  wartością  merytoryczną  i  subiektywnym  odczuciem  ich  przydatności.
Publikowane  w EP  recenzje  książek  można  znaleźć  w Internecie  pod  adresem:  http://biblioteka.ep.com.pl.
Uwaga!  Większość  prezentowanych  książek  można  zamówić  w  Dziale  Handlowym  AVT  (patrz  str.  37).  Chcemy  w  ten  sposób 

udostępnić  je  Czytelnikom  EP.

   123

Adel  S.  Sedra,  Kenneth  C.  Smith,  Microelectronic 

Circuits  (Układy  mikroelektroniczne).  Oxford  University 

Press,  2004.  Wydanie  5.  ISBN:  0195142519

Książka  Microelectronic  Circuits  au-

torstwa  dwóch  profesorów  Uniwersytetu 
Toronto  w  Kanadzie  jest  jednym  z  le-
piej  znanych  podręczników  elektroniki 
na  świecie.  Jest  również  bardzo  wysoko 
ceniona,  czego  dowodem  jest  fakt,  że 
doczekała  się  5  wydania.  Każde  kolejne 
wydanie  było  przez  autorów  modyfiko-
wane  z  punktu  widzenia  aktualności 
treści,  ale  również  na  podstawie  uwag 
i  doświadczeń  zarówno  studentów,  jak  i 
wykładowców  z  różnych  uniwersytetów. 
Można  więc  obiektywnie  powiedzieć,  że 
przez  prawie  ćwierć  wieku  dojrzewania, 
książka  Microelectronic  Circuits  stała  się 
nowoczesnym  i  przyjaznym  czytelniko-
wi  podręcznikiem  obejmującym  całość 
zagadnień  podstawowego  kursu  elektro-
niki.  Autorzy  przygotowali  podręcznik 
dostosowany  do  programów  nauczania 
obowiązujących  na  uczelniach  amery-
kańskich  i  zgodnych  z  obowiązującą 
tam  tradycją  nauczania..  Myślę  jednak, 
że  książka  jest  odpowiednia  nie  tylko 
jako  podręcznik  kursowy,  ale  nadaje  się 
również  do  samodzielnego  studiowania. 
Jest  tak  z  kilku  powodów.  Po  pierwsze 
autorzy  zaczynają  wykład  od  poziomu 
podstawowego  zakładając  tylko  niewiel-
kie  przygotowanie  czytelnika,  głównie  z 
podstawowych  metod  analizy  obwodów 
elektrycznych.  Wszystkie  niezbędne  in-
formacje  są  stopniowo  podawane  w  od-
powiednich  miejscach.  Dzięki  temu  osią-
ganie  poziomu  końcowego  odbywa  się 
płynnie,  a  czytelnik  nie  jest  zarzucany 
gwałtownie  naraz  wieloma  nowymi  in-
formacjami.  Można  tu  zauważyć  różnice 

w  stosunku  do  polskich  podręczników 
akademickich,  które  zaczynają  zwykle  z 
wyższego  poziomu,  jak  również  są  bar-
dziej  skondensowane.  No  ale  cóż,  nie 
mieliśmy  chyba  jeszcze  w  Polsce  ory-
ginalnego  podręcznika  liczącego  1392 
strony  –  a  taka  jest  objętość  Microelec-
tronic  Circuits

.  Autorzy  mają  więc  czas 

(a  w  podręczniku  czas  to  liczba  stron), 
aby  stopniowo  wprowadzać  czytelnika 
na  wyżyny  wiedzy.  Drugim  powodem 
ułatwiającym  samodzielną  naukę  jest 
spora  liczba  przykładów  obliczeniowych 
zamieszczonych  w  tekście  podręcznika. 
Te  dobrze  dobrane  przykłady  ilustrują 
w  jaki  sposób  można  praktycznie  sto-
sować  podawaną  teorię  i  jednocześnie 
wprowadzają  czytelnika  w  arkana  sa-
modzielnego  rozwiązywania  problemów. 
Poza  tym,  na  końcu  każdego  rozdziału 
zamieszczono  bardzo  dużą  liczbę  zadań 
do  samodzielnego  rozwiązania.  Te  zada-
nia  są  dobrane  pod  kątem  wzrastającej 
trudności  co  stymuluje  płynne  nabiera-
nie  biegłości  obliczeniowej  i  wzrost  in-
tuicji  układowej.  Należy  przt  tym  zda-
wać  sobie  sprawę  z  tego,  że  w  elek-
tronice  nie  wystarczy  zapoznać  się  z 
teorią,  oprócz  tego  należy  nabrać  umie-
jętności  wykonywania  obliczeń  i  całość 
uwieńczyć  działalnością  praktyczną.  Po 
trzecie,  do  podręcznika  jest  dołączona 
płyta  CDROM  zawierająca  pakiet  stu-
dencki  programu  Pspice  w  wersji  9.2. 
(Aktualnie  Pspice  jest  częścią  pakie-
tu  OrCAD  i  występuje  w  wersji  10.3). 
Mimo  ograniczeń,  wersja  studencka  jest 
całkowicie  wystarczająca  do  nauki  i 
wykonywania  zalecanych  zadań;  stanowi 
jednocześnie  znakomitą  pomoc  w  opa-
nowaniu  wiedzy  z  dziedziny  układów 
elektronicznych.  Autorzy  zdając  sobie 
sprawę  ze  znaczenia  we  współczesnej 
technice  komputerowych  metod  projek-
towania  od  samego  początku  posługu-
ją  nimi,  aby  tę  świadomość  przekazać 

również  studentom.  Po  czwarte  wresz-
cie,  książka  nie  jest  bytem  samodziel-
nym,  ale  częścią  systemu  składającego 
się  również  z  zasobów  internetowych. 
Wydawnictwo  i  autorzy  przygotowali  i 
udostępnili  wszystkim  zainteresowanym 
stronę  internetową,  na  której  znajdują 
się  informacje  dotyczące  podręcznika 
(http://www.oup.com/us/companion.we-
bsites/0195142519/?view-usa)  oraz  ma-
teriały  uzupełniające.  Jeżeli  chodzi  o 
tytuł  książki,  to  nazwa  „Układy  mikro-
elektroniczne”  może  być  trochę  myląca. 
Podręcznik  dotyczy  faktycznie  projekto-
wania  układów  elektronicznych  z  tym, 
że  konstrukcje  na  poziomie  tranzysto-
rów  są  dzisiaj  głównie  realizowane  we-
wnątrz  układów  scalonych.  Dlatego  też 
nazwa  może  sugerować,  że  treść  ogra-
nicza  się  wyłącznie  do  projektowania 
mikroukładów.  Nie  jest  to  jednak  słusz-
ny  wniosek  -  prezentowane  metody  są 
równie  dobre  do  analizy  i  projektowa-
nia  układów  budowanych  z  elementów 
dyskretnych.  Treść  książki,  jak  się  moż-
na  domyślać  z  jej  objętości,  jest  dość 
szeroka.  Ogólnie  została  podzielona  na 

background image

Elektronika Praktyczna 3/2005

124

B  I  B  L  I  O  T  E  K  A    E  P

książka  wybitna,  polecamy!

Legenda:

nie  warto  kupować

daleka  od  doskonałości

może  się  przydać

książka  o dużych  walorach 

praktycznych,  polecamy!

Krzysztof  Górski,  Timer  555  w 

przykładach,  BTC,  Warszawa  2004

Książka,  można  rzec  górnolotnie, 

stanowi  monografię  jednego  układu 
scalonego,  a  mianowicie  układu  czaso-
wego  555.  Ten  układ  zaprojektowany 
w  roku  1972  przez  Hansa  Camenzinda 
(wówczas  pracownika  firmy  Signetics) 
jak  najbardziej  zasłużył  sobie  na  takie 
wyróżnienie.  Jest  jednym  z  najbardziej 
uniwersalnych,  popularnych  i  najczę-
ściej  stosowanych  układów  scalonych 
w  całej  historii  elektroniki.  Nawet 
dziś,  po  tylu  latach  od  opracowania, 
jego  produkcja  wynosi  ponad  miliard 
sztuk  rocznie.  I  nic  nie  zapowiada, 
żeby  ta  popularność  miała  maleć. 
Książka  rozpoczyna  się  od  prezentacji 
samego  układu,  przedstawienia  jego 
producentów  (a  łącznie  było  ich  ok. 
40),  wersji  i  parametrów.  Następnie 
w  kolejnych  rozdziałach  są  omówione 
rozmaite  układy  aplikacyjne.  Ta  część 
aplikacyjna  rozpoczyna  się  od  przed-
stawienia  typowych  układów  pracy 
zalecanych  w  notach  katalogowych  i 
podania  sposobu  obliczania  wartości 
elementów  zewnętrznych  zapewniają-
cych  uzyskanie  zakładanych  parame-
trów  impulsów  wyjściowych  (w  tym 
również  z  pomocą  gotowych  progra-
mów).  W  następnej  kolejności  podane 
są  sposoby  wykorzystywania  wyjścia 
układu,  tj.  metody  podłączania  rozma-
itych  obciążeń  (cewki,  żarówki,  LEDy, 

głośniki),  tak  aby  nie  zakłócić  pracy 
układu  i  nie  doprowadzić  do  jego 
uszkodzenia.  Po  tych  informacjach  po-
czątkowych  następuje  cała  seria  apli-
kacji  począwszy  od  układów  dźwięko-
wych,  poprzez  rozmaite  timery,  układy 
zabezpieczające,  pomiarowe,  sterujące, 
monitorujące,  sygnalizujące,  zasilające 
itd.  (łącznie  ponad  100  projektów). 
Każdy,  kogo  interesuje  elektronika 
znajdzie  tu  wiele  ciekawych,  znanych 
lub  nieznanych  sobie  układów,  które 
mogą  być  wykorzystane  natychmiast 
w  postaci  w  jakiej  są  podane,  lub 
zainspirują  do  modyfikacji  lub  stwo-
rzenia  własnej  aplikacji  spełniającej 
potrzebną  funkcję.  Wiele  z  podanych 
układów  jest  wspieranych  przez  wy-
dawcę  projektami  płytek  drukowa-
nych,  jak  również  projektem  zestawu 
ewaluacyjnego  pozwalającego  ekspery-
mentować  z  układem  555.  Dokumen-
tację  zestawu  ewaluacyjnego  i  wzory 
płytek  można  ściągnąć  ze  strony  wy-
dawnictwa  BTC.  Myślę,  że  ta  pozycja 
wydana  przez  BTC  ucieszy  wszystkich 
tych  elektroników,  którzy  odczuwają 
brak  książek  na  tematy  czysto  elektro-
niczne.  Żyjemy  w  czasach  dominacji 
programowalnych  układów  cyfrowych. 
Mówiąc  „programowalnych”  mam  na 
myśli  zarówno  mikroprocesory  i  mi-
krokontrolery  bądź  też  układy  DSP 
pracujące  wg  określonego  programu, 
jak  i  układy  programowalne  poprzez 
konfigurowanie  wewnętrznych  połą-
czeń.  Czytelnikom  EP  trudno  zapew-
ne  jest  wyobrazić  sobie  jakiś  projekt 
bez  PICa,  AVRa  lub  „pięćdziesiątki 

jedynki”.  Tymczasem  autor  omawianej 
książki  pokazuje,  że  wcale  tak  nie 
jest.  Książka  zawiera  ponad  sto  przy-
kładowych  układów  i  nie  ma  w  nich  
ani  jednego  mikrokontrolera!  Dla  mnie 
osobiście  stanowi  bardzo  ożywczy  po-
wiew,  gdyż  nie  negując  zalet  mikro-
procesorów  i  układów  programowal-
nych  nie  należy  również  wpadać  w 
przesadę  i  poza  nimi  świata  nie  wi-
dzieć.  Pięć  lutownic.

Mieczysław  Kręciejewski

trzy  części.  W  pierwszej  są  omawiane 
podstawowe  elementy  aktywne  stosowa-
ne  we  współczesnej  elektronice.  Są  to 
diody,  tranzystory  bipolarne,  tranzysto-
ry  MOS  oraz  wzmacniacze  operacyjne. 
Jeżeli  chodzi  o  elementy  dyskretne,  to 
autorzy  omawiają  również  podstawy  fi-
zyczne  ich  działania.  Znamienne  jest, 
że  w  tym  wydaniu  rozdział  dotyczący 
tranzystorów  polowych  złączowych  zo-
stał  usunięty  z  książki  i  znajduje  się 
w  wersji  elektronicznej  na  załączonej 
płycie  CDROM.  Do  części  pierwszej 
autorzy  włączyli  również  podstawowe 
informacje  dotyczące  przetwarzania  sy-
gnałów  elektrycznych  oraz  elementarne 
układy  elektroniczne.  Część  druga  jest 
zdecydowanie  częścią  układową  z  naci-
skiem  na  układy  analogowe.  Są  w  niej 
głównie  omówione  wzmacniacze  jedno 
i  wielostopniowe,  ograniczenia  częstotli-
wościowe,  sprzężenie  zwrotne  i  zasto-
sowanie  wzmacniaczy  operacyjnych  ze 

wstępem  do  przetworników  A/D  i  D/A. 
Jeden  rozdział  tej  części  omawia  ukła-
dy  cyfrowe.  Taki  podział  jest  sensowny 
jako,  że  mało  kto  ma  możliwość  pro-
jektowania  struktur  układów  scalonych 
cyfrowych,  natomiast  układy  analogowe 
są  realizowane  znacznie  powszechniej. 
Trzecia  część  dotyczy  zagadnień  wybra-
nych,  do  których  zaliczono  pamięci  i 
specjalne  rodziny  układów  cyfrowych, 
oraz  układy  selektywne,  generatory  i 
układy  kształtujące  przebiegi,  a  tak-
że  wzmacniacze  mocy  i  stabilizatory 
napięcia.  Książkę  kończy  8  dodatków 
m.in.  przypominających  podstawowe 
zasady  analizy  układów  elektrycznych 
i  prezentujących  odpowiedzi  do  wybra-
nych  zadań.  Podsumowując,  książka  jak 
najbardziej  zasługuje  na  5  lutownic.  I 
niezależnie  od  tego,  czy  ktoś  zdecyduje 
się  z  niej  korzystać,  to  na  pewno  war-
to  się  nią  zainteresować.

Mieczysław  Kręciejewski