35

1/2002

www.elektro.info.pl

schody,

schody...

nie wyjd¹ nigdy z mody

Niezale¿nie od formy, wiel-

koœci i usytuowania, schody
powinny byæ wygodne, solidne
i trwa³e, aby zapewniæ poko-
nywanie bez przeszkód ró¿nic

wysokoœci. Jednoczeœnie
schody, jako forma architekto-
niczna, s¹ nieod³¹cznym te-
matem sztuki projektowania
zarówno w skali ca³ego bu-

dynku, jak i poszczególnych
czêœci wnêtrza. Jednym ze
sposobów kszta³towania
przestrzeni schodów jest wy-
korzystanie oœwietlenia. Zes-

Wielopoziomowa struktura

przestrzeni architektonicznej

ukszta³towa³a ró¿ne rozwi¹zania

schodów, odpowiadaj¹ce

stylistycznie epoce.

Ten jedyny w swoim

rodzaju element architektury

nie tylko ³¹czy poziomy, znajduj¹ce siê na ró¿nych

wysokoœciach, ale poprzez sw¹ oryginaln¹

i wyrazist¹ formê stanowi istotny

sk³adnik kompozycji wnêtrza

budynku, a tak¿e przestrzeni

urbanistycznej.

Kinga Œliwa

F

36

www.elektro.info.pl

1/2002

dzie z regulatorem natê¿enia
mocy, dziêki któremu mo¿na,
w zale¿noœci od sytuacji
emocjonalnej, zmieniæ warun-
ki œwietlne, wprowadzaj¹c
w przestrzeñ schodów bar-
dziej przytulny i ciep³y klimat.
Regulacja mocy oœwietlenia
wskazana jest szczególnie
w przypadku schodów, znaj-
duj¹cych siê w przestrzeni
wielofunkcyjnej – w otwartym
holu, salonie lub w jadalni
zbyt intensywne œwiat³o mo-
¿e bowiem burzyæ atmosferê
tych wnêtrz.

Wykorzystanie w oœwietle-

niu schodów energooszczêd-
nych œwietlówek kompakto-
wych znajduje swe zastosowa-
nie w lampach oœwietlenia
ogólnego, gdy zale¿y nam na
obni¿eniu kosztów eksploata-
cji oraz na racjonalnym zu¿y-
ciu energii. ród³a te charak-
teryzuj¹ siê œwiat³em o ró¿-
nych temperaturach – od bar-
wy dziennej, która w warun-
kach domowych mo¿e byæ
zbyt ch³odna – do ciep³obia-
³ej, wp³ywaj¹cej pozytywnie
na atmosferê wnêtrza. Zalet¹
œwietlówek jest ich mleczna
bañka, która chroni przed
szkodliwym zjawiskiem olœ-
nienia, szczególnie w przy-
padku opraw z widocznym
Ÿród³em œwiat³a.

Nadal najchêtniej stoso-

wanym Ÿród³em œwiat³a
przy oœwietlaniu wnêtrz
mieszkalnych pozostaje ¿a-
rówka. Obecnie, te dobrze
znane, tradycyjne Ÿród³a,
wystêpuj¹ w udoskonalonych
formach o lepszej wydajnoœci
i trwa³oœci, np. w postaci ¿a-
rówek zwierciadlanych. Niek-
tóre pozwalaj¹, dziêki barwio-
nej pastelowo bañce, podk-
reœliæ kolorystykê schodów

projektu budowlanego. Pod-
czas realizacji, nale¿y odpo-
wiednio rozprowadziæ przewo-
dy, umo¿liwiaj¹ce instalacjê
przewidzianych lamp. Do oœ-
wietlenia schodów mo¿na wy-
korzystaæ ró¿ne rodzaje do-
stêpnych na rynku Ÿróde³
œwiat³a, pocz¹wszy od wielu
ulepszonych odmian popular-
nych ¿arówek, po energoosz-
czêdne œwietlówki kompakto-
we nowej generacji, a tak¿e
ciesz¹ce siê coraz wiêksz¹
rzesz¹ zwolenników – Ÿród³a
halogenowe. Planuj¹c oœwiet-
lenie schodów, nale¿y zadbaæ
zarówno o oœwietlenie ogólne,
rozproszone, zapewniaj¹ce
dobr¹ widocznoœæ, jak i deko-
racyjne, np. podœwietlenie
stopni, detali balustrady, deko-
racyjnych fragmentów œcian.
Dobieraj¹c oprawy schodowe,
nale¿y upewniæ siê, z jakimi
dzia³aj¹ Ÿród³ami i czy nie
wystêpuj¹ ograniczenia mocy
Ÿród³a lub inne przeciwwska-
zania, których przestrzeganie
zapewni trwa³oœæ i bezpiecz-
n¹ eksploatacjê.

Lampy halogenowe, stoso-

wane chêtnie w oœwietleniu
schodowym ze wzglêdu na
skrz¹ce, bia³e i pobudzaj¹ce
do dzia³ania œwiat³o, odda-
j¹ce wiernie barwy, wystêpu-
j¹ jako Ÿród³a niskonapiêcio-
we (w obwodzie z odpowied-
nim transformatorem dostoso-
wuj¹cym napiêcie do potrzeb)
lub Ÿród³a zasilane napiê-
ciem z sieci. Niektóre odmia-
ny halogenów mog¹ byæ sto-
sowane jako zamienniki trady-
cyjnych ¿arówek, poniewa¿
maj¹ odpowiednio dostosowa-
ny trzonek. Ponadto Ÿród³a
te, w przeciwieñstwie do
œwietlówek kompaktowych,
mog¹ byæ stosowane w obwo-

tawienie ró¿nych ro-
dzajów opraw i Ÿró-
de³ œwiat³a, pozwa-
la wydobyæ i uwypuk-
liæ walory estetyczne
schodów, poprawia-
j¹c bezpieczeñstwo
ich u¿ytkowania.

Œwiat³o jako natu-

ralne zjawisko, wa-
runkuj¹ce postrzega-
nie œwiata zewnêtrz-
nego, stanowi silny
bodziec, wp³ywaj¹cy
na ocenê otoczenia
i odbiór wizualny
przestrzeni. Modyfika-
cja oœwietlenia poz-
wala uporz¹dkowaæ
przestrzeñ, zbudowaæ
w niej odpowiedni
nastrój i podkreœliæ
istotne formy archi-
tektoniczne. Przyk³a-
dem wszechstronnego
wykorzystania œwiat-
³a s¹ ró¿ne sposoby
oœwietlenia schodów,
w których w³aœciwie
rozplanowane lampy
spe³niaj¹ funkcjê
u¿ytkow¹, buduj¹ kli-
mat œwietlny, bêd¹c
jednoczeœnie elemen-
tem dekoracyjnym.

wybór

rodzajów

Ÿróde³

œwiat-

³ a

Oœwietlenie scho-

dowe warto zaplano-
waæ ju¿ na etapie

37

1/2002

www.elektro.info.pl

i ich otoczenia. Zwyk³e ¿a-
rówki daj¹ œwiat³o zbli¿one
do ¿ó³tego, przez co znieksz-
ta³caj¹ kolorystykê wnêtrza.
W œwietle ¿arówkowym dob-
rze prezentuj¹ siê ciep³e od-
cienie br¹zów i czerwieni oraz
powierzchnie drewniane, nie-
korzystnie natomiast – b³êki-
ty, fiolety, elementy metalowe.

rodzaje

schodów

i ich

oœwietlenie

Poszczególne rozwi¹zania

konstrukcyjne schodów inspi-
ruj¹ do ró¿nych sposobów wy-
korzystania œwiat³a. Dziêki
oœwietleniu zarówno forma
schodów, jak i wygl¹d mate-
ria³ów, u¿ytych do ich zbudo-
wania, nabieraj¹ w³aœciwego
wyrazu i mog¹ byæ odbierane
w pe³nej krasie.

Schody o konstrukcji ¿elbe-

towej, okreœlane równie¿ jako
p³ytowe, opieraj¹ siê na kon-
dygnacjach, które ³¹cz¹ i s¹
niekiedy powi¹zane ze œcia-
n¹. Schody tego rodzaju wyle-
wane s¹ z betonu podczas re-
alizacji „stanu surowego” bu-
dynku i mog¹ wype³niaæ klat-
kê schodow¹ lub stanowiæ
element otwartego holu czy
wielofunkcyjnego pokoju.
W warunkach mniejszej przes-
trzeni, schody p³ytowe mog¹
sprawiaæ wra¿enie zbyt ma-
sywnych i ciê¿kich. Dziêki od-
powiedniej oprawie mo¿na
zmieniæ ich wizualny charak-
ter, nadaj¹c im odpowiednie

proporcje i lekkoœæ. W³aœci-
wie zaprojektowane oœwietle-
nie odgrywa w tym przypadku
najistotniejsz¹ rolê.

Je¿eli schody przylegaj¹ do

œciany, mo¿na w niej zainsta-
lowaæ oprawy oœwietlaj¹ce
stopnie. ród³a œwiat³a po-
winny znajdowaæ siê na wyso-
koœci ok. 15 cm nad kolejny-
mi p³aszczyznami stopni tak,
aby wydobyæ w³aœciwoœci
materia³ów. Oprawy umiesz-
czone na wysokoœci wzroku
wchodz¹cego lub poni¿ej, po-
winny posiadaæ przes³onê,
zabezpieczaj¹c¹ przed olœnie-
niem. Niektóre rodzaje opraw
wyposa¿one s¹ w bia³y, pias-
kowany element ze szk³a lub
specjalnego, przepuszczaj¹ce-
go œwiat³o tworzywa, a inne
kieruj¹ œwiat³o na stopieñ
dziêki specjalnemu, asymet-
rycznemu odb³yœnikowi.

Zaskakuj¹ce i ciekawe

efekty daje zastosowanie op-
raw wbudowanych w poszcze-
gólne p³aszczyzny stopni.
Strumieñ œwiat³a jest kiero-
wany w górê, co daje wra¿e-
nie lekkoœci i podkreœla walo-
ry dekoracyjne pionowych ele-
mentów schodów, czyli pods-
topnic, a ponadto œciany, je-
¿eli przylega ona do schodów.
Oprawy umieszczane w stop-
niach, powinny byæ herme-
tyczne, zabezpieczone przed
dzia³aniem wody i zanie-
czyszczeñ. Podobne cechy po-
winny mieæ lampy przezna-
czone do wbudowania w pod-
³ogê. Odpowiednim miejscem
do umieszczenia oœwietlenia
schodowego mo¿e byæ rów-
nie¿ p³aszczyzna podstopni-
cy. Lampy wbudowane w pio-
nowe lub lekko pochylone
p³aszczyzny nad stopniami
ciekawie wydobywaj¹ ich fak-

F

turê. Do dekoracyjne-
go oœwietlenia scho-
dów nale¿y wykorzys-
tywaæ Ÿród³a o nie-
wielkiej mocy, ponie-
wa¿ ich subtelny
blask ma wprowa-
dzaæ w nastrój s¹sia-
duj¹cych wnêtrz i po-
zostawaæ z

nimi

w harmonii.

W odró¿nieniu od

schodów p³ytowych,
wykonanych w tech-
nologii ¿elbetu –
schody drewniane,
policzkowe, mog¹
byæ wykonane nieza-
le¿nie od konstrukcji
budynku – najczêœ-
ciej stanowi¹ one
koñcowy etap realiza-
cji wnêtrza. Rozwi¹-
zanie to czêsto bywa
wprowadzane w pos-
taci a¿urowej, a cha-
rakterystycznym ele-
mentem takich scho-
dów s¹ belki po bo-
kach stopni, podtrzy-
muj¹ce ca³¹ konst-
rukcjê, okreœlane jako
policzki. Najwa¿niej-
sz¹ rolê w oœwietle-
niu schodów policzko-
wych odgrywa oœ-
wietlenie ogólne. Oœ-
wietlenie o znaczeniu
dekoracyjnym sprawia
trudnoœci, ze wzglêdu
na bezpieczne prze-
prowadzenie instalacji
elektrycznej w stop-
niach. Najpewniejszy
rezultat przynosi wy-
korzystanie lamp naœ-
ciennych, usytuowa-
nych nieco powy¿ej
stopnia.

Przy schodach po-

liczkowych, a

w

38

www.elektro.info.pl

1/2002

szczególnoœci a¿uro-
wych, œwiat³o ogól-
ne rozproszone w po-
mieszczeniu przenika
konstrukcjê, tworz¹c
niekiedy zaskakuj¹ce
efekty wizualne. Op-
rawy oœwietlenia
ogólnego powinny
kierowaæ œwiat³o
w dó³ na œciany lub
sufit w zale¿noœci od
tego, jakie wystêpuj¹
proporcje ca³ej
przestrzeni schodów.
Je¿eli przestrzeñ nad
schodami jest wys-
tarczaj¹co wysoka,
mo¿na zwiesiæ deko-
racyjne lampy na
ró¿nych wysoko œ-
ciach. Przy niskich
kondygnacjach wska-
zane s¹ lampy naœ-
cienne, kieruj¹ce
œwiat³o w górê, co
daje wizualny efekt
poszerzenia wnêtrza.
ElastycznoϾ warun-
ków œwietlnych oraz
³atw¹ modyfikacjê
atmosfery wnêtrza
zapewniaj¹ reflektor-
ki z regulacj¹ kierun-
ku œwiecenia. Stru-
mieñ œwiat³a, w za-
le¿noœci od sytuacji,
mo¿e byæ skierowa-

ny na elementy schodów, jak
i detale dekoruj¹ce ich otocze-
nie.

Szczególnym rozwi¹zaniem

schodów, umo¿liwiaj¹cym no-
woczesne i odwa¿ne rozwi¹-
zania, s¹ schody wsporniko-
we. Charakteryzuj¹ siê one
jednostronnym umocowaniem
konstrukcji noœnej, co nieste-
ty, ogranicza ich szerokoϾ do
oko³o 120 cm. Podparciem
dla stopni mo¿e byæ bezpoœ-
rednio œciana noœna lub zabe-
tonowana w niej belka stalo-
wa. Schody te powinny byæ
przewidziane jeszcze na etapie
projektowania domu. Schody
wspornikowe s¹ odpowiednie
we wnêtrzach nowoczesnych,
a mo¿na przy nich zastoso-
waæ wszystkie sprawdzone
sposoby oœwietlania schodów.
Proste, obudowane odpowied-
nim materia³em stopnie, dos-
konale prezentuj¹ siê w zesta-
wieniu z nowoczesnym wzor-
nictwem mebli, lamp i stano-
wi¹ oryginalny element zapla-
nowanej przestrzeni.

Szczególnej uwagi wyma-

gaj¹ schody zewnêtrzne, sta-
nowi¹ce nieod³¹czn¹ czêœæ
ulic, bulwarów, a tak¿e oto-
czenia domów. Do oœwietlenia
na zewn¹trz mo¿na wykorzys-
taæ wszystkie sposoby, spraw-
dzone we wnêtrzu. Zaskaku-

j¹ce i ciekawe wizualnie efek-
ty mo¿na uzyskaæ, stosuj¹c
oprawy osadzone w stopniach
lub podstopnicach i na œcia-
nach, s¹siaduj¹cych ze scho-
dami. W odró¿nieniu od scho-
dów w pomieszczeniach, oœ-
wietlenie na zewn¹trz mo¿e-
my realizowaæ przy pomocy
opraw stoj¹cych, osadzonych
w pod³o¿u, o ró¿nych wyso-
koœciach i sposobie kierowa-
nia œwiat³a. Ze wzglêdu na
zmienne warunki atmosferycz-
ne, wszystkie oprawy zewnêt-
rzne musz¹ byæ hermetyczne
i odpowiednio zabezpieczone
przed niszcz¹cym dzia³aniem
œrodowiska naturalnego oraz
uszkodzeniami mechaniczny-
mi.

Schody w ka¿dej sytuacji

wymagaj¹ indywidualnej op-
rawy, a œwiat³o jest najlep-
szym sposobem zwrócenia na
nie uwagi. Oœwietlenie
wspó³graj¹ce z elementami
schodów, mo¿e z pozoru nie-
ciekaw¹, zwyk³¹ formê, prze-
obraziæ w oryginaln¹ i dekora-
cyjn¹ czêœæ naszego wnêtrza.
Przy okazji remontu domu
warto dokonaæ zmian równie¿
w przestrzeni schodów – zain-
stalowaæ odpowiednie lampy
i zobaczyæ nasze otoczenie
w zupe³nie innym œwietle.

q