Projekt "Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami lokalnego/ regionalnego 

rynku pracy" współfinansowany ze środków Unii Europejskiej  

w ramach Europejskiego Funduszu 

Społecznego.                                     

 1 z 6 

Instrukcja do ćwiczenia 11. 

 

Temat ćwiczenia: Układy sterowania pośredniego siłownikiem dwustronnego działania.  

 
Cel ćwiczenia: Opanowanie umiejętności syntezy układów pneumatycznych 
                          z wykorzystaniem metod intuicyjnych. 
 
 

Imię 

Nazwisko 

Grupa 

Rok szkolny 

 

 

 

 

OCENA: 

 

 

1.  Sterowanie pośrednie siłownikiem dwustronnego działania przy pomocy rozdzielacza 

monostabilnego. 

 
 
 
 

 
Zrealizować układ sterowania siłownikiem dwustronnego działania wykorzystując w 
charakterze elementów sterujących zawór rozdzielający 5/2 sterowany pneumatycznie ze 
sprężyną powrotną oraz zawór 3/2 sterowany przyciskiem.  
Układy zbuduj i dokonaj ich uruchomienia w programie symulacyjnym a następnie zbuduj układ 
na tablicy montażowej wykorzystując rzeczywiste elementy. Po zmontowaniu układu uzupełnij 
schemat z rysunku. 
 
 

 

     
 
 

 

 

Projekt "Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami lokalnego/ regionalnego 

rynku pracy" współfinansowany ze środków Unii Europejskiej  

w ramach Europejskiego Funduszu 

Społecznego.                                     

 2 z 6 

2. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Sterowanie bezpośrednie siłownikiem dwustronnego działania przy pomocy rozdzielacza 
bistabilnego. 
 
Zrealizować układ sterowania siłownikiem dwustronnego działania wykorzystując w 
charakterze elementów sterujących zawór rozdzielający 5/2 sterowany pneumatycznie oraz dwa 
zawory 3/2 sterowane przyciskiem. 
Układy zbuduj i dokonaj ich uruchomienia w programie symulacyjnym a następnie zbuduj układ 
na tablicy montażowej wykorzystując rzeczywiste elementy. Po zmontowaniu układu uzupełnij 
schemat z rysunku. 
 
 

 

 

3 

Projekt realizacji prac powinien zawierać: 

- zbudowany układ sterowania pneumatycznego w programie symulacyjnym; 
- zbudowany i uruchomiony układ z elementów rzeczywistych; 
- wypełnione schematy na karcie; 
- wnioski i uwagi; 

4 

Uwagi do wykonania ćwiczenia 

We wnioskach z przeprowadzonych ćwiczeń należy uwzględnić m.in.: 

- opis podstawowych cech siłowników dwustronnego działania, 
- krótki opis zasady działania oraz zakres stosowania układów ze sterowaniem 
  pośrednim, 
- zapoznaj się dokładnie z instrukcją BHP stanowiska ćwiczeniowego; 
- zapoznaj się z instrukcją użytkowania zespołu przygotowania sprężonego powietrza; 

 

 

Projekt "Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami lokalnego/ regionalnego 

rynku pracy" współfinansowany ze środków Unii Europejskiej  

w ramach Europejskiego Funduszu 

Społecznego.                                     

 3 z 6 

 
 

5  Wnioski i uwagi 

 

 

 

Projekt "Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami lokalnego/ regionalnego 

rynku pracy" współfinansowany ze środków Unii Europejskiej  

w ramach Europejskiego Funduszu 

Społecznego.                                     

 4 z 6 

Instrukcja użytkowania zespołu przygotowania sprężonego powietrza. 

 
Budowa zespołu sprężonego powietrza 
 

 

 
 
Instrukcja uruchomienia i kalibracji zespołu przygotowania sprężonego powietrza. 



 

Przed przystąpieniem do ćwiczenia sprawdź stan zespołu przygotowania sprężonego 
powietrza. Szczególną uwagę zwróć na stan filtra 9oraz poziom oleju w naolejaczu 8. 



 

Wszystkie nieprawidłowości zgłoś nauczycielowi. 



 

Upewnij się, że przyłączony jest przewód zasilający 2 oraz przewód wyjściowy 
powietrza 7. 



  Przed włączeniem głównego zaworu zasilającego w instalacji sprężonego powietrza 

wyłącz zawór odcinający 1 przez przełączenie grzybka w pozycje dolną (OFF). 



 

Włącz główny zawór odcinający w instalacji sprężonego powietrza a następnie włącz 
zawór odcinający 1 przez przełączenie grzybka do góry (OF). 



 

Ustaw za pomocą pokrętła reduktora ciśnienia 5, wartość ciśnienia roboczego 5 bar. 
Nastawione ciśnienie odczytaj na manometrze 3. 



 

Ustaw ilość oleju smarującego powietrze przy pomocy śruby regulacyjnej 6 



 

Po zakończeniu ćwiczenia wyłącz powietrze przy pomocy zaworu odcinającego 1, 
przełączając grzybek zaworu do dołu (OFF). 

Montaż przewodów pneumatycznych w szybkozłączu 

Montaż przewodów pneumatycznych dokonujemy za pomocą 
szybkozłącza, wciskając przewód pneumatyczny 2 w otwór 
szybkozłącza. Demontażu przewodu pneumatycznego 
dokonujemy przez naciśniecie pierścienia 1 i wyjęcie 
przewodu pneumatycznego 2 w kierunku zaznaczonym na 
rysunku przy pomocą strzałki.  

Nie wolno na siłę wyciągać przewodu pneumatycznego!  

W razie problemów należy powiadomić nauczyciela. 

1 – zawór odcinający powietrze 

2– zasilanie powietrza 

3 – manometr 

4 – zawór odstojnika 

5 – regulacja ciśnienia 

6 – regulacja naolejacza 

7 – wyjście powietrza 

8 – naolejacz 

9 – filtr powietrza 

 

 

Projekt "Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami lokalnego/ regionalnego 

rynku pracy" współfinansowany ze środków Unii Europejskiej  

w ramach Europejskiego Funduszu 

Społecznego.                                     

 5 z 6 

INSTRUKCJA BHP NA STANOWISKU ĆWICZENIOWYM 

 
1. 

Przed rozpoczęciem pracy: 

Uczeń powinien: 



 

szczegółowo  zapoznać  się  ze  stanowiskową  instrukcją  bhp  znajdującą  się  na 
stanowisku pracy; 



 

zastosować  na  stanowisku  pneumatycznym  środki  ochrony  osobistej  w  postaci 
okularów ochronnych i odzieży ochronnej; 



 

zapoznać się z dokumentacją techniczną stanowisk; 



 

zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczeni; 



 

sprawdzić sprzęt i urządzenia do ćwiczeń; 



 

wysłuchać  szczegółowego  instruktażu  i  uwag  nauczyciela.  Ewentualne  nieścisłości 
dotyczące przebiegu wykonywanych czynności wyjaśnić tak, by realizowane zadanie 
przebiegało w sposób bezpieczny; 



 

przygotować niezbędny sprzęt, narzędzia i pomoce; 



 

w  przypadku,  gdy  uczeń  czuje  się  źle  powinien  niezwłocznie  ten  fakt  zgłosić 
nauczycielowi; 

   W razie stwierdzenia jakichkolwiek uszkodzeń ,czy usterek nie wolno  podejmować pracy  na 
stanowisku  ćwiczeniowym.  Należy  niezwłocznie  powiadomić    o  tym  fakcie  nauczyciela.. 
Dopiero po upewnieniu się, że zostały one usunięte uczeń za zgodą nauczyciela może przystąpić 
do wykonania zadania. 

 
2. 

W czasie pracy uczeń ma obowiązek: 



 

ściśle stosować się do zaleceń nauczyciela; 



 

przestrzegać stanowiskowej instrukcji bhp; 



 

podczas  wykonywania  pracy  koncentrować  całą  swoją  uwagę  wyłącznie  na  czynnościach 
wykonywanych. Pracować z szybkością odpowiadającą naturalnemu rytmowi pracy; 



 

materiały używane podczas procesu pracy składować tak, by nie stwarzały żadnych zagrożeń 
wypadkowych. Narzędzia powinny być odkładane na ściśle wyznaczone miejsca; 

 
3. 

Uczniowi na stanowisku pracy nie wolno: 
 



 

nie stosować się do szczegółowych instrukcji i zaleceń nauczyciela; 



 

samodzielnie podłączać i uruchamiać urządzeń elektrycznych; 



 

stosować niebezpieczne metody pracy, tak, by stwarzać zagrożenia dla siebie, czy otoczenia, 
np. wykonywanie naprawy instalacji, która jest pod napięciem; 



 

wykonywać prac niezgodnych z przepisami; 



 

wykonywania  przyłączeń,  które  mogą  zmienić  warunki  bezpieczeństwa  w  danym  układzie 
elektrycznym; 



 

używać niesprawnych narzędzi, zużytych, zaoliwionych; 



 

pracować bez nakazanych ochron osobistych; 

 

 

Projekt "Modernizacja oferty kształcenia zawodowego w powiązaniu z potrzebami lokalnego/ regionalnego 

rynku pracy" współfinansowany ze środków Unii Europejskiej  

w ramach Europejskiego Funduszu 

Społecznego.                                     

 6 z 6 



 

wykonywania  wymiany  bezpieczników  topikowych,  czy  też  sprawdzania  napięcia  bez 
okularów ochronnych; 



 

wykonywania  przedłużeń,  połączeń  przewodów  ruchomych  nie  za  pomocą  fabrycznie 
wykonanych przedłużaczy; 



 

usuwać osłon czy znaków  zabezpieczających; 



 

dotykać przewodów elektrycznych będących pod napięciem; 



 

oświetlać stanowiska pracy lampami przenośnymi o napięciu większym  
niż 24 V; 



 

przeszkadzać innym w pracy; 



 

tarasować  przejścia  i  dojścia  do  stanowiska  pracy,  sprzętu  p  poż  i  wyłączników  prądu 
elektrycznego; 

 
4.  Po zakończeniu pracy należy: 



 

dokładnie  oczyścić  stanowisko  robocze,  ułożyć  narzędzia  i  przyrządy  pomocnicze  w 
miejscach na to przeznaczonych, 



 

oczyścić używane ochrony osobiste i odłożyć je na stałe miejsce ich przechowywania, 



 

upewnić  się  czy  pozostawione  stanowisko  i  urządzenia  nie  stworzą  żadnych  zagrożeń  dla 
otoczenia, 



 

przekazać informacje o stanie zaawansowania wykonywanych prac nauczycielowi 



 

wyłączyć dopływ energii elektrycznej od urządzeń 



  uporządkować stanowisko robocze.