Podstawy prawoznawstwa

19.11.2013

Ćwiczenia

© W o j t e k

S t r o n a

1 | 2

Stosunki prawne

I.

Pojęcie

II.

Struktura

III.

Omówienie elementów struktury

Faktyczne oddziaływanie na siebie osób nazywamy stosunkiem społecznym faktycznym.

Przykład: Jacek popchnął Jurka w tramwaju i w efekcie ten złamał nogę.

Jeżeli odziaływanie oparte jest na normach to takie odziaływanie nazywamy tetycznym np.

normy religijne, prawne etc. Np. „Wacek otacza troską Jacka” – stosunek oparty na obowiązku
moralnym.

Jeżeli będą to normy prawne to mamy do czynienia ze stosunkiem prawnym.

Stosunek prawny to stosunek tetyczny, oparty na normie prawnej.
Konstrukcja stosunku prawnego znajduje zastosowanie do wszystkich gałęzi prawa, w szczególności
jednak do prawa cywilnego. Stosunki prawne mogą być stosunkami zobowiązaniowymi( gdy podmiot
A ma obowiązek świadczyć na rzecz podmiotu B zwanego uprawnionym albo stosunków podległości
kompetencyjnej ( podmiot A podlega kompetencji B ). Ten drugi typ szczególny jest dla nauki prawa
administracyjnego.

Struktura stosunku prawnego

1.

Podmiot(y)- może nim być każdy podmiot prawa, podmiotowość prawną ma ten podmiot ( w
tym jednostka organizacyjna, które może mieć prawa i obowiązki) podmiotowość prawna jest
ukształtowana różnorako, zależnie od gałęzi prawa(np. nie ma podmiotowości w prawie
cywilnym a posiada ją w prawie podatkowym- dotyczy zwłaszcza jednostek
organizacyjnych/podmiotów zbiorowych). Generalnie podmiotowość prawną posiada każdy
człowiek od urodzenia do śmierci, a także pewne jednostki organizacyjne(podmiot zbiorowy).

Na gruncie prawa cywilnego używa się takich nazw jak:

•

Zdolność prawna – ten ma zdolność prawną, kto może być podmiotem praw i
obowiązków.

•

Zdolność do czynności prawnych – posiada ten, kto może poprzez dokonanie
czynności konwencjonalnych wywoływać określone skutki prawne, zwłaszcza
powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego, jest to więc pewna kompetencja,
nie przysługuje ona wszystkim i nie przysługuje w jednakowym zakresie. Pełną
zdolność do czynności prawnych posiadają osoby pełnoletnie( po 18 roku życia oraz
kobiety, które weszły w związek małżeński – min. 16 lat ), które nie są
ubezwłasnowolnione, zawsze z natury – osoby prawne oraz jednostki organizacyjne,
które nie mają osobowości prawnej choć ustawa przyznaje im zdolność prawną i
zdolność do czynności prawnej . Mogą dokonywać wszystkich czynności prawnych.
Ograniczona zdolność do czynności prawnych: osoby od 13 roku życia do uzyskania
pełnoletności i ubezwłasnowolnieni częściowo( można ich ubezwłasnowolnić
całkowicie). Mogą samodzielnie dokonywać niektórych czynności prawnych albo
niektórych nie mogą dokonywać wcale lub za zgodą przedstawiciela ustawowego.
Brak zdolności do czynności prawnych: całkowicie ubezwłasnowolnieni oraz osoby do
ukończenia 13 roku życia. W ogóle nie mogą dokonywać czynności prawnych( z
drobnymi wyjątkami)

Podstawy prawoznawstwa

19.11.2013

Ćwiczenia

© W o j t e k

S t r o n a

2 | 2

•

Osoba fizyczna- każdy człowiek od momentu urodzenia do śmierci. Zdolność prawną
ma również „nasciturus”- dziecko poczęte-nienarodzone, przy czym nabędzie prawa
ono prawa i obowiązki, gdy urodzi się żywe(potencjalna możliwość).

•

Osoba prawna – to osoba organizacyjna, której ustawa przyznaje osobowość prawną.
Może to być stowarzyszenie osób(korporacja) albo majątek(fundacja). Przyznawana
zawsze jednostkom organizacyjnym/podmiotom zbiorowym przez ustawę.

•

Fakt prawny- fakt doniosły prawnie, czyli taki, z którym normy prawne wiążą jakieś
określone skutki. Zwłaszcza powstanie lub ustanie stosunku prawnego.

2.

Przedmiot – jest to określone zachowanie się( zgodne z treścią). **świadczenie. Uprawnienie A
polega na świadczeniu obowiązku przez B. ; Zaniechanie czynienia czegoś ; Zobowiązanie się do
czegoś ;

3.

Treść – prawa i obowiązki podmiotów tego stosunku.