Microsoft Word - Zegarmistrz_731[05]_O1.03

_______________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Regina Mroczek

Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych
w zegarmistrzostwie 731[05].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Piotr Dubis
mgr inż. Grzegorz Śmigielski

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Regina Mroczek

Konsultacja:

mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[05].O1.03

Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu zegarmistrz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Materiał nauczania

5.1. Materiały konstrukcyjne metalowe

5.1.1. Ćwiczenia 11

5.2. Techniki wytwarzania materiałów konstrukcyjnych metalowych 13

5.2.1. Ćwiczenia 13

5.3. Techniki zmiany własności materiałów konstrukcyjnych metalowych

5.3.1. Ćwiczenia 14

5.4. Technologia proszków

5.4.1. Ćwiczenia 16

5.5. Materiały konstrukcyjne niemetalowe i ich przetwarzanie 17

5.5.1. Ćwiczenia 17

5.6. Powłoki ochronne i dekoracyjne. Materiały eksploatacyjne. 18
5.6.1. Ćwiczenia 18
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Uczeń realizuje naukę zawodu w systemie modułowym, w którym materiał nauczania,

zarówno teoretyczny, jak i praktyczny, jest podzielony na moduły, które dzielą się
na jednostki modułowe. Do jednej z nich jest opracowany Poradnik dla ucznia i Poradnik dla
nauczyciela. Poradnik dla ucznia zawiera niezbędne materiały, ćwiczenia wraz
ze wskazówkami, potrzebnymi do zaliczenia danej jednostki modułowej.

Moduł 731[05].O1 Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza jest jednym z kluczowych

dla zawodu i składa się z siedmiu jednostek.

Moduł ten przygotowuje ucznia z ogólnego zakresu wiedzy technicznej niezbędnego dla

modułów praktycznych. Każda jednostka modułowa ma swoje określone cele i może być
realizowana jako samodzielna część, przy czym ich kolejność nie jest dowolna. Jednostka
modułowa 731[05].O1.03 Rozróżnianie materiałów konstrukcyjnych stosowanych
w zegarmistrzostwie  jest  zrealizowana jako druga i może być realizowana równolegle
z jednostką 731[05].O1.02. Posługiwanie się dokumentacją techniczną.. Jednostka podzielona
jest na sześć tematów.
1.  Materiały konstrukcyjne metalowe
2.  Techniki wytwarzania materiałów konstrukcyjnych metalowych.
3.  Techniki zmiany własności materiałów konstrukcyjnych metalowych.
4.  Technologia proszków.
5.  Materiały konstrukcyjne niemetalowe i ich przetwarzanie.
6.  Powłoki ochronne i dekoracyjne. Materiały eksploatacyjne.

Każdy temat zawiera ćwiczenia oraz wskazany jest materiał nauczania, niezbędny do ich

wykonania. Czasami materiał nauczania musi zostać uzupełniony przez nauczyciela,
zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne materiały źródłowe, czy opisy części.
Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz w dokumentacjach
technicznych maszyn i urządzeń, a także w PN. Brakujący materiał nauczyciel powinien
odpowiednio przygotować dla uczniów w postaci kserokopii lub eksponatów czy literatury.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego

odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania i polecenia mają zwrócić uwagę uczniowi na
to, co jest w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie
własnymi słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie przedmiotowym.

Uczeń powinien opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie

dwustopniowym – uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności
może cechować się różną biegłością.

Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,

który pozwoli uczniowi określić swoje własne osiągnięcia w zakresie poznawanej wiedzy.
Jeśli uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i

umiejętności powinien powtórzyć i

poprawić korzystając z pomocy

nauczyciela.

Metody pracy z uczniem
Główną metodą pracy w tej jednostce modułowej są samodzielne ćwiczenia uczniów.

Zaproponowano zarówno ćwiczenia do pracy indywidualnej, jak i zespołowej. Są i takie,
które – w zależności od możliwości uczniów – mogą być wykonywane indywidualnie lub
grupowo. Daje to możliwość indywidualizacji pracy z uczniem.

Życzę owocnej pracy dydaktycznej z

uczniami z

zastosowaniem opracowanych

materiałów.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[05].O1

MODUŁ 731[05].O1

Techniczne podstawy zawodu zegarmistrza

731(05].O1. 01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska

731(05].O1. 02

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

731[05].O1.03

Rozpoznawanie podstawowych materiałów

stosowanych w zegarmistrzostwie

731[05].O1.04

Wykonywanie wybranych prac z zakresu obróbki

ściernej i wiórowej

731[05].O1.05

Wykonywanie wybranych części mechanizmów

zegarowych

731[05].O1.06

Identyfikowanie wyrobów zegarmistrzowskich

731(05].O1. 07

Magazynowanie i transportowanie mechanizmów

zegarowych

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

– interpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy,

związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,

–  charakteryzować zagrożenia występujące w pracy zegarmistrza,
–  określać sposób zachowania w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia,
–  przedstawiać propozycje ograniczenia wpływu szkodliwych materiałów na środowisko,
–  dobierać odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w

zależności od

wykonywanych prac,

– interpretować stanowiskowe instrukcje bhp i ochrony ppoż., udzielić pierwszej pomocy

osobie poszkodowanej.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca.........................................................................................
Modułowy program nauczania: 731[05]. Zegarmistrz
Moduł: 731[05].O1. Techniczne podstawy zegarmistrza
Jednostka modułowa: 731[05].O1.03

Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych

w zegarmistrzostwie

Temat: Materiały konstrukcyjne metalowe

Cel ogólny: rozróżnianie materiałów konstrukcyjnych metalowych

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:

–  wskazać zastosowanie materiału na podstawie jego właściwości,
–  dobrać materiał na podstawie wymagań części,
–  rozpoznawać materiały w oparciu o PN,
–  rozpoznawać materiały w oparciu o wygląd lub strukturę przekroju.

Metody nauczania:

– samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,

instrukcji, poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Środki dydaktyczne:

–  foliogram z celami zajęć,
–  rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,
–  przygotowane materiały: opisane wymagania rożnych części, przykłady materiałów, ich

zdjęć, bądź rysunków ich przekroju,

–  poradnik dla ucznia,
–  zeszyt,
–  literatura.

Czas trwania zajęć: 4÷5 godzin

Przebieg zajęć:

Część zajęć Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki

dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje czynności
organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

Część wstępna – podaje temat, cele

zajęć,

– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu,

– zapisuje temat

w zeszycie
przedmiotowym,

– foliogram

z celami zajęć,
rzutnik pisma
lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem,

Część główna

1. Praca nad

– poleca zapoznanie się

– słucha poleceń

– poradnik dla

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

materiałem
nauczania

z treścią materiału
nauczania i pisemnej
odpowiedzi w
zeszytach na pytania
sprawdzające
znajdujące się
w poradniku dla
ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów,

– pyta w razie

wątpliwości,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– odnosi się do

efektów swojej
pracy,

ucznia

2. Praca nad
ćwiczeniem 1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1
z poradnika dla ucznia,

– wyjaśnia wątpliwości,

rozdaje materiały,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– prowadzi dyskusję

i podsumowuje,

– przygotowuje się do

realizacji ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i dyskutuje nad nimi,

– poradnik dla

ucznia

– literatura

– przygotowane

materiały -
opisane
wymagania
rożnych części,

3. Praca nad
ćwiczeniem 2

– poleca wykonanie

ćwiczenia 2.
z poradnika dla ucznia,

– wyjaśnia wątpliwości,

rozdaje materiały,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– prowadzi dyskusję

i podsumowuje,

– przygotowuje się do

realizacji ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i dyskutuje nad nimi,

– poradnik dla

ucznia

– literatura

– przygotowane

materiały:
eksponaty,
zdjęcia rysunki

– foliogramy lub

prezentacje
z rzutnikiem
multimedialnym,

Część
podsumowująca

– poleca wykonanie

sprawdzian postępów,

– podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie

domowe: opisz
znaczenie wiedzy o
materiałach
konstrukcyjnych
w zawodzie
zegarmistrza

– podaje temat oraz

zakres zajęć
następnych.

– realizuje sprawdzian

postępów

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat zajęć

następnych.

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt

przedmiotowy.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca.........................................................................................
Modułowy program nauczania: 731[05]. Zegarmistrz
Moduł: 731[05].O1 Techniczne podstawy zegarmistrza
Jednostka modułowa: 731[05].O1.03 Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych
w zegarmistrzostwie

Temat: Techniki zmiany właściwości materiałów konstrukcyjnych metalowych
Cel ogólny: projektowanie obróbki do zadanych właściwości

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi

–  podać parametry obróbki dla zadanych właściwości,
–  zaprojektować obróbkę dla zadanych części zegara,
–  uzasadnić zaprojektowaną obróbkę dla zadanych części.

Metody nauczania:

– samokształcenie z wykorzystaniem literatury zawodowej, podręczników, norm,

instrukcji. poradników i pozatekstowych źródeł informacji,

– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Środki dydaktyczne:

–  foliogram z celami zajęć,
–  rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,
–  literatura,
–  poradnik dla ucznia,
–  zeszyt.

Czas trwania zajęć: 3÷4 godziny

Przebieg zajęć:

Część zajęć Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki
dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje czynności
organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

Część wstępna – podaje temat, cele zajęć,

– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu,

– zapisuje temat

w zeszycie
przedmiotowym

– foliogram

z celami zajęć,
rzutnik pisma
lub rzutnik
multimedialny
z osprzętem,

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału
nauczania i sporządzenie
pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na pytania

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– poradnik dla

ucznia,

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sprawdzające znajdujące
się w poradniku dla
ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– odnosi się do

efektów swojej
pracy,

2. Praca nad
ćwiczeniem 1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia,

– wyjaśnia wątpliwości,

nadzoruje pracę,
wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza wyniki

i podsumowuje pracę
uczniów,

– przygotowuje się do

realizacji ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki,

– poradnik dla

ucznia,

– literatura,

Część

podsumowująca

– poleca wykonanie

sprawdzian postępów,

– podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie domowe:

opisz znaczenie wiedzy
o technikach zmian
właściwości materiałów
w zawodzie
zegarmistrza,

– podaje temat oraz zakres

zajęć następnych.

– realizuje sprawdzian

postępów

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat zajęć

następnych.

– poradnik dla

ucznia,

– zeszyt

przedmiotowy.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Materiały konstrukcyjne metalowe

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie opisanych wymagań różnych części mechanizmów zegarowych dobierz do

nich właściwy materiał i uzasadnij jego wybór. Swoje propozycje przedyskutujesz następnie
z resztą grupy i nauczycielem.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie opisów (i ewentualnie rysunków części)

wymagań stawianych danym częściom. Uczeń na podstawie tych opisów powinien wybrać
materiał do ich konstrukcji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znaleźć w różnych materiałach informacje o materiałach metalowych stosowanych

w zegarmistrzostwie,

2)  dobrać poznane materiały metalowe do wskazanych elementów zegarów,
3)  uzasadnić dobór podając właściwości materiałów metalowych,
4)  informacje zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− tablice poglądowe z materiałami metalowymi,
− długopis,

− zeszyt,

− literatura zgodna z rozdziałem 7.

Ćwiczenie 2

Dla podanych przez nauczyciela przykładów materiałów, zdjęć, bądź rysunków ich

przekroju, określ, jaki to materiał. Swoje wyniki przedyskutuj z resztą grupy i nauczycielem.
Wykorzystaj PN.

Wskazówki do realizacji:

Nauczyciel przygotowuje zadania zawierające przykłady materiałów, zdjęcia, bądź

rysunki przekroju różnych materiałów, które uczeń będzie rozpoznawał. Ćwiczenie to
powinno poprzedzać wyjaśnienie i pokaz materiałów i ich przekrojów. Zaleca się, aby
uczniowie wykonywali to ćwiczenie w grupach 2 – 3 osobowych, istotną rolą nauczyciela jest
sprawdzanie, czy wybory uczniów są zasadne. W razie potrzeby można przerwać ćwiczenie
wszystkim grupom i wskazać (np. w formie pogadanki) na wybranym przykładzie istotne
błędy popełniane przez uczniów.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Techniki wytwarzania materiałów konstrukcyjnych

metalowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Znajdź w źródłach, na czym polegają procesy: pirometalurgiczny miedzi, rafinacji

ogniowej i elektrolitycznej miedzi. Co to jest metal dore, gdzie jest otrzymywany i do czego
jest wykorzystywany? Jeśli trzeba wykonaj rysunki. Pracę wykonaj w zeszycie
przedmiotowym i daj do sprawdzenia nauczycielowi.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom warunków do korzystania z różnych

źródeł informacji, w tym z PN. Powinni uzupełnić wiedzę o procesach metalurgicznych
metali nieżelaznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znaleźć w różnych materiałach informacje o procesach: pirometalurgicznym miedzi,

rafinacji ogniowej i elektrolitycznej miedzi,

2)  opisać i porównać poszczególne procesy w zeszycie,
3)  znaleźć w literaturze, co to jest metal dore i opisać go w zeszycie,
4)  wykonać, jeśli trzeba rysunki,
5)  dać do sprawdzenia nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− plansze, makiety poglądowe poszczególnych procesów,

− zeszyt,

− ołówek, linijkę i gumkę,
− poradnik ucznia,

− literatura zawarta w rozdziale 7.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Techniki zmiany własności materiałów konstrukcyjnych

metalowych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dla zadanych właściwości dobierz parametry obróbki cieplnej. Użyj określeń ogólnych

nie zaś konkretnych liczb.
1. Podaj ogólne parametry obróbki cieplnej dla uzyskania relaksacji naprężeń bez

relaksacji:

– szybkość nagrzewania

– temp. wygrzewania

– czas wygrzewania

– szybkość chłodzenia -

2. Podaj ogólne parametry obróbki cieplnej, mającej na celu uzyskanie stali dobrze

obrabialnej:

– szybkość nagrzewania

– temp. wygrzewania

– czas wygrzewania

– szybkość chłodzenia

3. Podaj parametry obróbki cieplnej po zgniocie dla stali transformatorowej, dla której

wymagana jest gruboziarnistość:

– szybkość nagrzewania

– temp. wygrzewania

– czas wygrzewania

– szybkość chłodzenia -
4. Podaj parametry obróbki cieplnej mającej na celu uzyskanie jednorodnej drobnoziarnistej

struktury odpowiadającej stanowi równowagi:

– szybkość nagrzewania

– temp. wygrzewania

– czas wygrzewania

– szybkość chłodzenia -
5. Podaj parametry obróbki cieplnej stali podeutektoidalnej mającej na celu uzyskanie

w pełni struktury martenzytu:

– szybkość nagrzewania

– temp. wygrzewania

– czas wygrzewania

– szybkość chłodzenia -

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, aby uczniowie wykonywali to ćwiczenie w grupach 2 – 3 osobowych, istotną

rolą nauczyciela jest sprawdzanie, czy wybory uczniów są zasadne. W razie potrzeby można
przerwać ćwiczenie wszystkim grupom i wskazać (np. w formie pogadanki) na wybranym
przykładzie istotne błędy popełniane przez uczniów.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) opierając się na zdobytej wiedzy i materiale nauczania znajdującym się w poradniku

określić ogólnie parametry obróbki cieplnej,

2) zadanie wykonać w poradniku, wpisując odpowiedzi po myślniku,
3) w zeszycie przedmiotowym uzasadnić swoje propozycje.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− plansze, makiety poglądowe poszczególnych procesów obróbki cieplnej,
− zeszyt,

− długopis,

− poradnik ucznia,
− literatura zgodna z rozdziałem 7.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Technologia proszków

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w literaturze i wypisz zastosowanie poszczególnych spieków

w zegarmistrzostwie.

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenie to wymaga przygotowania uczniom warunków do korzystania z różnych

źródeł informacji. Efektem powinien być plakat z opisem sytuacji wykorzystywania wiedzy
o technologii proszków w zawodzie zegarmistrza. Może być realizowane indywidualnie lub
grupowo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  znaleźć w różnych materiałach informacje o stosowanych spiekach w zegarmistrzostwie,
2)  dobrać poznane spieki do wskazanych elementów zegarmistrzowskich,
3)  uzasadnić dobór podając właściwości spieków,
4)  informacje zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia grupowe.

Środki dydaktyczne:

− plansze poglądowe spieków,

− zeszyt,
− ołówek, linijkę i gumkę,

− poradnik ucznia,

− literatura zgodna z rozdziałem 7.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Materiały konstrukcyjne niemetalowe i ich przetwarzanie

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Do wybranych części konstrukcyjnych określ rodzaj zastosowanego materiału

niemetalowego i uzasadnij jego wybór. Zadanie wykonaj w zeszycie przedmiotowym.

Wskazówki do realizacji

Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie opisów (i ewentualnie rysunków części)

wymagań stawianych danym częściom. Uczeń na podstawie tych opisów powinien wybrać
materiał do ich konstrukcji. Części powinny być tak dobrane, by wskazanie materiału
niemetalowego jest dość oczywiste.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znaleźć w różnych źródłach informacje o stosowanych materiałach niemetalowych na

elementy zegarowe,

2)  dobrać poznane materiały niemetalowe do wskazanych elementów zegarowych,
3)  informacje zapisać w zeszycie,
4)  uzasadnić wybór materiałów na wybrane elementy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

− plansze poglądowe materiałów niemetalowych,

− zeszyt,
− ołówek, linijkę i gumkę,

− poradnik ucznia,

− literatura zgodna z rozdziałem 7.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Powłoki ochronne i dekoracyjne.

Materiały eksploatacyjne

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Do wybranych części konstrukcyjnych określ rodzaj powłok ochronnych i uzasadnij ich

wybór. Zadanie wykonaj w zeszycie przedmiotowym.

Wskazówki do realizacji

Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie opisów (i ewentualnie rysunków części)

wymagań stawianych danym częściom. Uczeń na podstawie tych opisów powinien wybrać
powłokę ochronną. Części powinny być tak dobrane, by wskazanie materiału ochronnego
było dość oczywiste.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) znaleźć w różnych źródłach informacje o stosowanych materiałach ochronnych na

elementy zegarów,

2)  dobrać poznane powłoki ochronne do wskazanych elementów zegarów,
3)  informacje zapisać w zeszycie,
4)  uzasadnić wybór powłok ochronnych na wybrane elementy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–  przykłady zadań przygotowanych przez nauczyciela,
–  zeszyt i długopis,
–  poradnik dla ucznia,
–  literatura zgodna z rozdziałem 7.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test wielokrotnego wyboru jednostki modułowej „Rozróżnianie
podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22 są poziomu podstawowego;

−

zadania 1, 2, 7, 9, 11, 13, 20, 21 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań:

– dopuszczający – za uzyskanie 10÷12 punktów,
– dostateczny

– za uzyskanie 13÷15 punktów,

– dobry

– za uzyskanie 16÷18 punktów,

– bardzo dobry – za uzyskanie 19÷22 punktów.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. c, 5. b, 6. a 7. b, 8. a, 9. c, 10. b, 11. c,
12. b, 13. a, 14. a, 15. c, 16. c, 17. b, 18. c, 19. c, 20. c, 21. a, 22. a

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Klucz

odpowiedzi

Wskazać, do jakich własności zaliczamy
udarność.

C PP b

Określić, które stopy żelaza mają do 2 %
węgla.

B PP a

3. Podać własności żeliwa. B

4. Określić skład mosiądzu. B

5. Określić proces pirometarulgiczny.

6. Podać przykłady produktu wielkopiecowego.

Sklasyfikować procesy otrzymywania
aluminium.

B PP b

Wyjaśnić rezultat obróbki cieplnej.

B P a

9. Wyjaśnić, co to jest cyjanownie.

10. Wyjaśnić co to jest umocnienie.

11. Omówić cechy proszków.

12. Omówić wady tworzyw sztucznych.

13. Zdefiniować tworzywa termoplstyczne.

14. Omówić własności gumy.

15. Omówić własności mechaniczne złota. A

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Wymienić cechy szkła. A

17. Omówić zastosowanie skór naturalnych.

18. Omówić proces lutowania.

19.

Omówić cechy użytkowe syntetycznych
kamieni szlachetnych.

B P c

20. Omówić proces platynowania.

B PP c

21. Dobierać materiał na elementy stykowe.

C PP a

22. Rozumieć cel czyszczenia zegarów.

B P a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Proszę ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co

najmniej jednotygodniowym.

2.  Proszę przygotować odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
3.  Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu proszę przeczytać Instrukcję dla uczniów.
5.  Proszę zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości należy

wyjaśnić.

6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie

umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.

7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test pisemny zawiera 22 zadania i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu rozróżniania

podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną odpowiedź

prawidłową. W

przypadku pomyłki błędną odpowiedź skreśl i

zaznacz kółkiem

odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 45 minut.
Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw pytań testowych,

−

karta odpowiedzi.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Udarność zalicza się do właściwości:

a) fizycznych,
b) mechanicznych,
c) technologicznych,
d) chemicznych.

2. Stopy żelaza z węglem zawierające do 2% węgla to:

a) stale i staliwa,
b) żeliwa,
c) surówki,
d) brązy.

3. Żeliwo odznacza się:

a) dużą odpornością na rozciąganie,
b) dobrą skrawalnością,
c) dobrymi własnościami odlewniczymi,
d) duża odporność na zginanie.

4. Mosiądze, które mają bardzo dobre własności odlewnicze i nadają się do obróbki

plastycznej, to stopy:

a) miedzi z aluminium,
b) miedzi z cyną,
c) miedzi z cynkiem,
d) miedzi z niklem.

5. Proces pirometalurgiczny:

a) stosowany jest przy otrzymywaniu ołowiu,
b) główną cechą procesu są przemiany fizykochemiczne wsadu pieca pod wpływem

wysokich temperatur uzyskanych ze spalania paliwa,

c) podstawowym etapem jest wytapianie kamienia cynkowego,
d) jest procesem chemicznym.

6. Do otrzymywania stali stosuje się produkt wielkopiecowy:

a) surówkę białą,
b) surówkę szarą,
c) żużel,
d) krzem.

7. Proces otrzymywania aluminium polegający na przepuszczaniu chloru przez roztopione

aluminium to:

a) flotacja,
b) rafinacja ogniowa,
c) rafinacja elektrolityczna,
d) reaktywacja.

8. Uzyskanie struktury martenzytycznej to cecha obróbki cieplnej:

a) hartowania,
b) wyżarzania,
c) odpuszczania,
d) stażenia się.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Cyjanowanie to proces obróbki cieplno-chemicznej polegający na wzbogaceniu warstwy

przypowierzchniowej:

a) cynkiem,
b) cyną,
c) węglem i azotem,
d) złotem.

10. Odkształcenie plastyczne materiału w temperaturze otoczenia powoduje jego umocnienie,

czyli:

a) wzrost odporności na ściskanie,
b) wzrost twardości i polepszenie własności mechanicznych,
c) polepszenie własności plastycznych,
d) wzrost temperatury topnienia.

11. Cechy charakterystyczne proszków metali to:

a) temperatura topnienie proszku wyższa od temperatury topnienie metalu,
b) gęstość proszku taka sama jak gęstość metalu,
c) skłonność do samozapłonu,
d) duża sprężystość.

12. Do wad tworzyw sztucznych można zaliczyć:

a) słabe własności izolacyjne,
b) małą odporność na działanie podwyższonej temperatury,
c) małą odporność chemiczna,
d) dużą odporność na zginanie.

13. Tworzywa termoplastyczne:

a) każdorazowo pod wpływem działania podwyższonej temperatury stają się miękkie,

a po obniżeniu temperatury z powrotem stają się twarde i sztywne; możliwa
wielokrotna przeróbka tworzyw,

b) podczas ogrzewania początkowo miękną, ale przetrzymane w podwyższonej

temperaturze stają się twarde nieodwracalnie; niemożliwy powtórny przerób,

c) ulegają utwardzeniu już w temperaturze pokojowej pod wpływem działania dodanego

do tworzywa utwardzacza,

d) poddają się hartowaniu.

14. Guma charakteryzuje się następującymi właściwościami:

a) wysoką elastycznością w szerokim zakresie temperatur,
b) małym wydłużeniem względnym,
c) dużą odpornością na wysokie temperatury,
d) słabą plastycznością.

15. Własności charakterystyczne złota to:

a)  brak odporności na czynniki atmosferyczne,
b)  złe przewodnictwo elektryczne,
c)  najwyższa pośród wszystkich materiałów ciągliwość,
d)  odporność na spalanie.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Cechy charakterystyczne szkła to:

a)  brak odporności na działanie czynników chemicznych,
b)  brak wytrzymałości na podwyższoną temperaturę,
c)  brak nieprzenikliwości dla gazów i cieczy,
d)  odporne na uderzenia.

17. Skóry naturalne mające zastosowanie w zegarmistrzostwie to:

a)  skóry futerkowe,
b)  skóry galanteryjne,
c)  skóry introligatorskie,
d)  skóry motocyklowe.

18. Podczas lutowania łączenie następuje przez:

a) stopienie lutu i wniknięcie go w strukturę materiału łączonego, który także ulega
topieniu,
b) stopienie lutu i docisk łączonych części,
c) stopienie lutu i wniknięcie w strukturę materiału łączonego bez jego topienia,
d) wniknięcie lutu w część bez topienia obu materiałów.

19. Najważniejszy w zegarmistrzostwie syntetyczny kamień szlachetny to:

a)  bezbarwny szafir,
b)  diament,
c)   rubin,
d)  ametyst.

20. Przed platynowaniem stalowej koperty zegarka kieszonkowego należy ją:

a)  zmatowić,
b)  wypolerować,
c)  pomiedziować,
d)  nawęglić.

21. Elementów stykowych rozmaitych wyłączników, przerywaczy, regulatorów lub

przekaźników nie wykonuje się z następujących materiałów:
a)  materiałów ceramicznych,
b)  metali szlachetnych (na przykład platyna),
c)  spieków niemetali (na przykład grafitu),
d)  stali.

22. Zadaniem czyszczenia zegarów i zegarków jest:

a) usuniecie kurzu, zaschniętego brudu i oliwy,
b) wysuszenie,
c) przewietrzenie,
d) zabieg jest zbyteczny.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.....................................................................................................

Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Warianty odpowiedzi

Punkty

1 a b

2 a b

3 a b

4 a b

5 a b

6 a b

7 a b

8 a b

9 a b

10 a b

11 a b

12 a b

13 a b

14 a b

15 a b

16 a b

17 a b

18 a b

19 a b

20 a b

21 a b

22 a b

Razem:

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test wielokrotnego wyboru jednostki modułowej „Rozróżnianie
podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 20 są poziomu podstawowego;

−

zadania 1, 2, 7, 9, 11, 13, 18, 19 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań:

– dopuszczający – za uzyskanie 10÷12 punktów,
– dostateczny

– za uzyskanie 13÷15 punktów,

– dobry

– za uzyskanie 16÷18 punktów,

– bardzo dobry – za uzyskanie 19÷22 punktów.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. a, 5. a, 6. a, 7. b, 8. b, 9. c, 10. a, 11. b,
12. a, 13. c, 14. d, 15. d, 16. a, 17. d, 18. b, 19. d, 20. c, 21. c, 22. a

Plan testu

Nr zad.

Cel operacyjny
(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Klucz

odpowiedzi

Podać zastosowanie wody królewskiej.

2. Podać liczbę karatową złota.

3. Podać zastosowanie lutów kadmowych.

4. Określić liczbę karatów dla złota 583.

5. Wskazać właściwości platyny.

Wskazuje zastosowanie materiałów
ściernych.

A P

7. Rozróżnia materiały ścierne.

Odróżnić materiały uszczelniające. B

Wskazać rolę parametrów zabiegu
cieplnego na jego efekty.

B PP

10. Wyjaśnić co to jest umocnienie.

11. Podać cel obróbki cieplnej.

12. Wskazać źródło pozyskiwania platyny.

13.

Wskazać źródło pozyskiwania miedzi.

14. Szacować gęstość ołowiu. B

15.

Podaje, na czym polega obróbka kamieni
szlachetnych.

A P

16. Wskazać wpływ chromu na własności stali.

17. Podać własności złota. B

18.

Wskazać cechy charakterystyczne B

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

proszków metali.

19.

Podać zastosowanie skóry galanteryjnej.

20.

Wskazać materiał na elementy konstrukcyjne
zegara..

B P

21.

Podać zastosowanie skóry galanteryjnej.

22.

Wskazać materiał na elementy konstrukcyjne.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Proszę ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co

najmniej jednotygodniowym.

wyjaśnić.

6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie

umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.

7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test pisemny zawiera 22 zadania i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu badania

układów elektrycznych i elektronicznych.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną

odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź skreśl i zaznacz
kółkiem odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 45 minut.
Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw pytań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do czego służy „woda królewska”:

a) rozpuszczania złota,
b) do wiązania złota z innymi pierwiastkami,
c) do przemywania złota,
d) do usuwani korozji.

2. Ile karatów ma czyste złoto?

a) 12,
b) 18,
c) 24,
d) 30.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Luty kadmowe stosujemy do lutowania:

a) żeliwa,
b) miedzi i mosiądzu,
c) stali,
d) aluminium.

4. Próba złota 583 zawiera:

a) 14 karatów,
b) 18 karatów,
c) 20 karatów,
d) 30 karatów.

5. Podaj, na który z wymienionych czynników najbardziej odporna jest platyna?

a) na działanie powietrza i kwasów,
b) na działanie lakierów,
c) na działanie wody,
d) na działanie uderzeń.

6. Do czego używamy materiałów ściernych?

a) do obróbki polerowania i wygładzania,
b) wiercenia,
c) skrobania,
d) toczenia.

7. Które materiały ścierne są zaliczane do naturalnych?

a) ektrokorund,
b) diament,
c) węgliki boru,
d) karborund.

8. Do materiałów uszczelniających zaliczamy:

a) smary,
b) materiały metalowe (żeliwo, ołów, miedź),
c) materiały papierowe,
d) materiały ceramiczne.

9. Co powoduje zwiększenie szybkości chłodzenia?

a) wzrost temperatury zabiegu,
b) skrócenie czasu zabiegu,
c) ujednorodnienie struktury,
d) obniżenie temperatury przemian.

10. Poddawanie materiałów obróbce cieplnej ma na celu:

a) zmianę struktury metali i stopów w stanie stałym,
b) wzrost ziaren,
c) wzrost temperatury chłodzenia,
d) poprawę lejności metali i stopów.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Z czego najczęściej wykonujemy koperty w zegarmistrzostwie?

a) drewna,
b) palladu,
c) mosiądzu,
d) brązów.

12. Z jakich rud najczęściej otrzymujemy platynę?

a) z rud miedzi, gdzie zbieraczem jej jest kamień miedziowy,
b) ze skał złotodajnych,
c) ze szlamu różnych rud,
d) z rud srebronośnych.

13. Z jakich rud otrzymujemy miedź:

a) rud fosforu,
b) rud siarki,
c) kuprytu,
d) rud niklu.

14. Do jakich pierwiastków zaliczamy ołów?

a) lekkich,
b) średnio lekkich,
c) średnio ciężkich,
d) ciężkich.

15. Na czym polega obróbka kamieni szlachetnych?

a) na precyzyjnym odlewaniu,
b) na właściwym doborze narzędzi,
c) na poprawnym doborze maszyn,
d) na nadaniu im możliwie najbardziej efektownej gry świateł.

16. Co powoduje chrom zawarty w stali?

a) zwiększa sprężystość,
b) zwiększa odporność na uderzenia,
c) zwiększa twardość i właściwości hartownicze stali,
d) zwiększa ciągliwość.

17. Do własności złota zaliczamy:

a) dobre własności magnetyczne,
b) odporność na ścieranie,
c) odporność na korozję,
d) odporność na działanie czynników atmosferycznych.

18. Podaj, jaką cechę z niżej wymienionych posiada złoto?

a) lejność,
b) ciągliwość,
c) wytrzymałość na zginanie,
d) odporność na uderzenia.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.....................................................................................................

Rozróżnianie podstawowych materiałów stosowanych w zegarmistrzostwie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Warianty odpowiedzi

Punkty

1 a b

2 a b

3 a b

4 a b

5 a b

6 a b

7 a b

8 a b

9 a b

10 a b

11 a b

12 a b

13 a b

14 a b

15 a b

16 a b

17 a b

18 a b

19 a b

20 a b

21 a b

22 a b

Razem:

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Bartnik, Podwapiński: Technologia - Montaż, konserwacja, naprawa 1979
2.  Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
3.  Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
4.  Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
5.  Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny

Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997

6.  Kurdziel R.: Podstawy elektrotechniki dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 1997
7.  Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, WSiP, Warszawa 2004
8.  Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 1995
9.  Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

10. Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
11. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
12. Okoniewski S.: Podstawy technologii mechanicznej, WNT, Warszawa 1983
13. Pawlicki K.: Transport w przedsiębiorstwie. Maszyny i urządzenia. WSiP Warszawa 1996
14. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
15. Uhman G.: Obróbka cieplna, zeszyt nr 6a i 6b, CODN Warszawa
16. Praca zbiorowa, Zegarmistrzostwo. Materiałoznawstwo – wydawnictwo Libra 1980
17. Praca zbiorowa, Zegarmistrzostwo Rysunek zawodowy – wydawnictwo Libra 1980