Polskie osiàgni´cia w doskonaleniu metod odzyskiwania
lub poprawy s∏uchu wytyczajà na Êwiecie kierunki nowych terapii.
Jednà z nich jest leczenie cz´Êciowej g∏uchoty za pomocà implantu Êlimakowego

Us∏yszeç na nowo

PAWE¸ WALEWSKI

WRZESIE¡ 2004 ÂWIAT NAUKI

25

WSZYSTKIE SWOJE PIONIERSKIE ZABIEGI

Henryk Skar˝yƒ-

ski (pierwsze zdj´cie od lewej) lubi przeprowadzaç w Êwietle ju-
piterów, w obecnoÊci dziennikarzy i kamer telewizyjnych. Przez
Êrodowisko medyczne jest to przyjmowane z podziwem, gdy˝
zazwyczaj media informowane sà o prze∏omowych operacjach
z opóênieniem, gdy wiadomo ju˝, ˝e przynios∏y dobre wyniki
i jest si´ czym pochwaliç. Z sali operacyjnej Mi´dzynarodo-
wego Centrum S∏uchu i Mowy w Kajetanach ko∏o Warszawy
(pierwsze zdj´cie od góry) przebieg zabiegu mo˝na transmito-
waç przez Internet na ca∏y Êwiat. Z przekazu tego korzystajà
tak˝e m∏odzi lekarze, którzy naÊladujàc ruchy mistrza w mikro-
skopijnym polu operacyjnym, uczà si´ na sztucznych modelach
manipulowania w uchu Êrodkowym i wewn´trznym (powy˝ej).

W Instytucie Fizjolo-
gii i Patologii S∏uchu

w Warszawie dobrze pami´tajà dat´ 12
lipca 2002 roku. Odby∏a si´ tam wtedy
pierwsza w Polsce i pierwsza opisana w
literaturze Êwiatowej operacja wszcze-
pienia implantu Êlimakowego u pacjent-
ki z cz´Êciowà g∏uchotà. Przeprowadzo-
no wówczas transmisj´ przez Internet
do wielu oÊrodków klinicznych w Eu-
ropie i Stanach Zjednoczonych, aby
wszyscy zainteresowani mogli na bie-
˝àco Êledziç nowà technik´ operacyjnà,
która umo˝liwi∏a osobie z zachowanym
cz´Êciowo s∏uchem powrót do pe∏nego
Êwiata dêwi´ków.

Wykonujàcy zabieg dyrektor instytu-

tu, znakomity otochirurg profesor Hen-
ryk Skar˝yƒski, zdawa∏ sobie spraw´ z
najwa˝niejszych warunków, jakie musi
spe∏niç, by operacja da∏a spodziewany
rezultat: oby tylko nie zniszczyç zacho-
wanych i sprawnie funkcjonujàcych ele-
mentów zmys∏owych ucha wewn´trz-
nego, oby podczas wprowadzania wiàzki
elektrod nie zahaczyç o wewn´trznà
krzywizn´ Êlimaka, oby nie wywo∏aç nie-
potrzebnego krwawienia. Tylko w ten
sposób móg∏ obaliç dotychczasowà teo-
ri´, zgodnie z którà wszczepienie im-
plantu ludziom z cz´Êciowà g∏uchotà,
zamiast wzmacniaç s∏uch, ostatecznie
ca∏kowicie go ich pozbawia.

D∏ugo przed operacjà çwiczy∏ na pre-

paratach koÊci skroniowej, jak jednym
ruchem wprowadziç do Êlimaka elek-
trody, aby nie uszkodzi∏y ˝adnych ele-
mentów w uchu wewn´trznym. Kilka-
set razy otwiera∏ t´ cz´Êç ucha przy
okazji innych operacji. Ale poprzedni
pacjenci, którym zak∏ada∏ implanty (po
raz pierwszy takie urzàdzenie w Polsce

Skar˝yƒski wszczepi∏ w 1992 roku), by-
li ca∏kowicie g∏usi, wi´c niewiele mieli
do stracenia. Tym razem stawka by∏a o
wiele wy˝sza.

Trafiç w okienko

PIERWSZE NACI

¢

CIE

– za ma∏˝owinà usznà.

Tu jest poczàtek drogi, która prowadzi
do wn´trza narzàdu s∏uchu. Trzeba od-
sunàç p∏at skóry i mi´Êni, nast´pnie
otworzyç w jamie wyrostka koÊci skro-
niowej ucho Êrodkowe i ominàç prze-
biegajàcy w tej okolicy nerw twarzowy.
To, co mieÊci si´ w uchu Êrodkowym –
kilkumilimetrowe kosteczki s∏uchowe –
wzbudza zachwyt laików oczarowanych
kszta∏tem idealnie dopasowanych do sie-
bie najdrobniejszych elementów naszej
anatomii: m∏oteczka, kowade∏ka i strze-
miàczka. Ale na chirurgu, który pole
operacyjne wielkoÊci 5 mm obserwuje
w kilkudziesi´ciokrotnym powi´ksze-
niu, nie robi to ju˝ takiego wra˝enia.
Dla wszczepiajàcego pacjentowi z cz´-
Êciowà g∏uchotà implant Êlimakowy naj-
wa˝niejsze jest co innego – okienko

26

ÂWIAT NAUKI WRZESIE¡ 2004

ARCHIWUM IF

iPS (

popr

zednie str

ony

); WOJCIECH DRUSZCZ (

na gór

ze

)

n

Ludziom g∏uchym s∏uch przywracajà implanty, osobom z cz´Êciowà g∏uchotà – aparaty

s∏uchowe. Ale choç aparaty s∏uchowe sà coraz doskonalsze, pacjenci z niewielkim
obni˝eniem czu∏oÊci s∏uchu w zakresie niskich cz´stotliwoÊci i niemal ca∏kowità g∏uchotà
w zakresie wysokich cz´stotliwoÊci nie sà zadowoleni, poniewa˝ aparat niepotrzebnie
zamyka dro˝ny przewód s∏uchowy zewn´trzny.

n

Udana operacja wszczepienia implantu Êlimakowego u pacjentki z cz´Êciowà g∏uchotà,

przeprowadzona w Mi´dzynarodowym Centrum S∏uchu i Mowy w Kajetanach
ko∏o Warszawy, obali∏a mit, ˝e jakakolwiek ingerencja we wn´trze Êlimaka spowoduje
bezpowrotnà utrat´ zachowanych resztek s∏uchu. Opracowana przez prof. Henryka
Skar˝yƒskiego technika chirurgiczna umo˝liwia po∏àczenie stymulacji elektrycznej
i akustycznej zapewniajàcej prawid∏owe s∏yszenie.

n

Zastosowanie implantów Êlimakowych u pacjentów z cz´Êciowà g∏uchotà umo˝liwia

zachowanie s∏uchu w niskich cz´stotliwoÊciach. Koszt implantu Êlimakowego wynosi
oko∏o 17 tys. euro, ale upowszechnienie tej metody leczenia mo˝e przyczyniç si´
do obni˝enia kosztów wytwarzania tego urzàdzenia.

Przeglàd /

Implant dla niedos∏yszàcych

HENRYK SKAR˚Y¡SKI

jako pierwszy w Europie Wschodniej wszczepi∏ w 1992 roku implant Êli-

makowy pacjentowi z uszkodzonym s∏uchem, a w 1998 roku implant do pnia mózgu. Tym samym
Polska uplasowa∏a si´ na czwartym miejscu na Êwiecie wÊród krajów, w których zacz´to wyko-
nywaç te operacje. Od dwóch lat profesor wszczepia implanty Êlimakowe osobom z cz´Êciowà g∏u-
chotà, a od roku implanty ucha Êrodkowego, dzi´ki którym zb´dne stajà si´ tradycyjne aparaty s∏u-
chowe. W 1996 roku utworzy∏ Instytut Fizjologii i Patologii S∏uchu, którego integralnà cz´Êcià jest
Mi´dzynarodowe Centrum S∏uchu i Mowy w Kajetanach ko∏o Warszawy, gdzie po raz pierwszy w
Polsce zaj´to si´ kompleksowym diagnozowaniem, leczeniem oraz rehabilitacjà niedos∏yszàcych
i g∏uchych pacjentów, a tak˝e dzia∏alnoÊcià szkoleniowà na mi´dzynarodowà skal´.

okràg∏e pokryte cienkà b∏onà. Tu znajdu-
je si´ wejÊcie do ucha wewn´trznego –
granica, za którà po∏o˝ony jest Êlimak.
Do jego wn´trza musi trafiç wiàzka elek-
trod implantu [ilustracja na stronie 29].

U osób z ca∏kowità g∏uchotà dotarcie

do Êlimaka nie wymaga ani tak pewnej
r´ki, ani tak ekwilibrystycznych umie-
j´tnoÊci. Mo˝na iÊç na skróty, wykonu-
jàc dodatkowy otwór w Êcianie ucha we-
wn´trznego. Jednak gdy pacjent ma
zachowane resztki s∏uchu, a wi´c spraw-
nà choç cz´Êç z 20 tys. komórek czucio-
wych zatopionych w wype∏niajàcej Êli-
mak limfie, nie wolno dopuÊciç, by w
polu operacyjnym pojawi∏y si´ nawet
drobne opi∏ki koÊci, krew albo dosz∏o
do nag∏ego ubytku p∏ynu w uchu we-
wn´trznym. Dlatego prof. Skar˝yƒski
dojÊcie do okienka okràg∏ego wybra∏ od
ty∏u (co próbujà dziÊ naÊladowaç inni
otolaryngolodzy, starajàcy si´ leczyç cz´-
Êciowà g∏uchot´ implantami), by mo˝-
na by∏o uniknàç dodatkowego urazu i
uwidoczniç ca∏à powierzchni´ okienka.

Teraz wystarczy∏o nak∏uç b∏on´ i deli-
katnie, jednym ruchem wprowadziç
przez milimetrowy otwór pod odpowied-
nim kàtem elektrody, by ryzyko otarcia
o wn´trze Êlimaka by∏o jak najmniejsze.
W∏o˝enie jej z innej strony lub dodatko-
we manipulacje „przeora∏yby” ten drob-
ny fragment ucha, a zw∏aszcza b∏on´
podstawnà Êlimaka z zachowanymi ko-
mórkami zmys∏owymi. StracilibyÊmy je
bezpowrotnie.

Umieszczenie elektrody we wn´trzu

ucha wewn´trznego, czyli w charakte-
rystycznie skr´cajàcym si´ wokó∏ w∏a-
snej osi kanale kostnym, trwa zaledwie
kilkadziesiàt sekund, ale ca∏a operacja

– dwie godziny. W sk∏ad systemu im-
plantu [ilustracja na stronie 29] wchodzi
tak˝e mikrofon mocowany za uchem,
który wychwytuje dêwi´ki i przesy∏a je
do procesora mowy. Ten z kolei prze-
twarza dêwi´k na bodziec elektryczny
i przesy∏a za pomocà fal radiowych
przez skór´ do odbiornika osadzonego
we wg∏´bieniu koÊci skroniowej, ˝eby
nast´pnie za poÊrednictwem wiàzki
elektrod znajdujàcych si´ w Êlimaku
stymulowaç elektrycznie zakoƒczenia
nerwu s∏uchowego i wywo∏ywaç w nim
impulsy nerwowe.

Nie bez znaczenia jest odpowiednia

g∏´bokoÊç wprowadzenia elektrody, któ-

WRZESIE¡ 2004 ÂWIAT NAUKI

27

MA¸GORZA

T

A

ÂWIENT

CZAK

FALE DèWI¢KOWE docierajà do przewodu s∏uchowego przez ma∏˝owin´ usznà i wprawiajà w drgania b∏on´ b´benkowà. Tu˝ za nià znajdu-
je si´ ucho Êrodkowe, w którego sk∏ad wchodzà trzy najmniejsze koÊci naszego cia∏a: m∏oteczek, kowade∏ko i strzemiàczko. Kosteczki ucha
Êrodkowego przenoszà drgania z b∏ony b´benkowej do b∏ony pokrywajàcej okienko owalne, które stanowi wejÊcie do spiralnie zwini´tego 2.5
raza Êlimaka w uchu wewn´trznym. Âlimak zawiera komórki zmys∏owe, ale znajduje si´ tu równie˝ narzàd równowagi sk∏adajàcy si´ z trzech
pó∏kolistych kana∏ów wype∏nionych p∏ynem. Drgania okienka owalnego wprawiajà w ruch p∏yn wype∏niajàcy Êlimak, który zostaje przekaza-
ny b∏onie podstawnej wyÊcie∏ajàcej wn´trze spirali Êlimaka. Drgania te powodujà uginanie si´ rz´sek komórek w∏osowatych, w nast´pstwie
czego uwalniajà si´ neuroprzekaêniki pobudzajàce komórki nerwu s∏uchowego.

JAK ZBUDOWANE JEST UCHO?

PAWE¸ WALEWSKI ukoƒczy∏ Âlàskà Akademi´ Medycznà w Katowicach, ale zawód lekarza
porzuci∏ na rzecz dziennikarstwa. Od oÊmiu lat pracuje w dziale naukowym tygodnika Poli-
tyka, popularyzujàc zagadnienia medycyny i zdrowia. W 2003 roku zdoby∏ Grand Press w ka-
tegorii dziennikarstwa specjalistycznego. W tym samym roku uhonorowany zosta∏ przez ka-
pitu∏´ nagrody Sukces Roku i ministra zdrowia tytu∏em OsobowoÊç Roku w Ochronie Zdrowia
(w kategorii media) oraz zdoby∏ wyró˝nienie Europejskiej Szko∏y Onkologii w pierwszej edy-
cji ogólnoÊwiatowego konkursu prasowego promujàcego rzetelnoÊç i wartoÊci informacyjne w
dziennikarstwie onkologicznym.

O

AUTORZE

1

Ucho zewn´trzne

1

2

3

Kowade∏ko

M∏oteczek

B∏ona

b´benkowa

Przewód

s∏uchowy

Okienko owalne

Narzàd równowagi

Nerw s∏uchowy

Okienko okràg∏e

Âlimak

Strzemiàczko

2

Ucho Êrodkowe

3

Ucho wewn´trzne

ra odpowiada obszarowi zniszczonych
komórek [ilustracja poni˝ej]. Na tym za-
danie chirurga si´ koƒczy, dalszà drog´
transmisji dêwi´ków przejmuje uk∏ad
nerwowy pacjenta: bodêce dochodzà za
poÊrednictwem nerwu s∏uchowego do
jàder brzusznych i grzbietowych pnia
mózgu, krzy˝ujà si´, a nast´pnie podà-
˝ajà dalej do kory s∏uchowej, która od-
biera je jako wra˝enia s∏uchowe. Mo˝na
w∏àczyç radio, iÊç na koncert do filhar-
monii, us∏yszeç Êpiew ptaków.

Pierwszà pacjentkà z cz´Êciowà g∏u-

chotà, której wszczepiono implant Êli-
makowy, by∏a Katarzyna Tomaszewska,
23-letnia studentka psychologii. Ten wy-
bór to nie przypadek – lekarzom zale˝a-

∏o na tym, by ich pierwszy pacjent by∏
maksymalnie Êwiadomy rezultatów, któ-
re mo˝e przynieÊç operacja. Trzeba by∏o
przecie˝ stworzyç od podstaw program
rehabilitacji, a tego bez wspó∏pracy z
chorym nie da si´ zrobiç. Ca∏à wiedz´ o
tym, co pacjenci sà w stanie us∏yszeç i
jak si´ z „nowym uchem” czujà, lekarze
muszà opieraç na ich wra˝eniach, gdy˝
nawet najlepszy ekspert wyposa˝ony w
najczulszy audiometr nie potrafi sam
oceniç subiektywnych odczuç pacjenta,
któremu przywrócono pe∏ny s∏uch.

Co s∏ysza∏a Katarzyna Tomaszewska

przed operacjà? Niewiele. Musia∏a bacz-
nie przyglàdaç si´ swoim rozmówcom,
by odczytywaç mow´ z ust, poniewa˝
wielu wyrazów, a nawet pojedynczych
g∏osek po prostu nie s∏ysza∏a. Z krótkie-
go s∏owa „syn” (w którym „yn” wypowia-
dane jest w niskim paÊmie cz´stotliwoÊci,
a spó∏g∏oska „s” w wysokim) by∏a w sta-
nie wy∏owiç tylko „yn”, gdy˝ dêwi´ki w
wysokich cz´stotliwoÊciach w ogóle nie
dociera∏y do jej kory s∏uchowej. Widzia-
∏a, ˝e ktoÊ coÊ mówi, ale nie wiedzia∏a

co. S∏uchanie radia nie wchodzi∏o w gr´,
muzyka by∏a jej zdaniem „p∏aska”, prze-
chodzi∏a oboj´tnie obok gwi˝d˝àcego
czajnika z gotujàcà si´ wodà.

W podobnej sytuacji znajduje si´ wie-

le osób. Liczne infekcje i urazy doprowa-
dzi∏y u nich do cz´Êciowego uszkodzenia
s∏uchu, który pozosta∏ w normie tylko
w niektórych pasmach cz´stotliwoÊci.
Trzy czwarte populacji powy˝ej 65 ro-
ku ˝ycia ma problemy ze s∏uchem, b´dà-
ce nast´pstwem pracy w ha∏asie lub wy-
nikajàce z wieku, wspó∏istniejàcych
chorób i stosowania uszkadzajàcych
s∏uch leków.

Dla kogo implant Êlimakowy?

CO PROPONUJE

im wspó∏czesna medycy-

na? W g∏´bokiej g∏uchocie – implanty,
w cz´Êciowej (a takich przypadków jest
znakomita wi´kszoÊç) – aparaty s∏ucho-
we [wykres na górze]. Choç sà one coraz
doskonalsze, du˝a grupa pacjentów –
zw∏aszcza z niewielkim obni˝eniem czu-
∏oÊci s∏uchu w zakresie niskich cz´sto-
tliwoÊci i niemal ca∏kowità g∏uchotà w
zakresie wysokich cz´stotliwoÊci – nie
jest jednak usatysfakcjonowana tà meto-
dà terapii. Aparat dodatkowo zamyka
dro˝ny przewód s∏uchowy zewn´trzny,
a wi´c ostatecznie upoÊledza nawet to,
co mogliby sami dobrze us∏yszeç i cze-
go nie ma potrzeby wzmacniaç elektro-
nicznà protezà.

Z kolei utrwalone w ÊwiadomoÊci le-

karzy przekonanie, ˝e jakakolwiek in-
gerencja we wn´trze Êlimaka spowodu-
je bezpowrotnà utrat´ zachowanych
resztek s∏uchu, sprawia∏o, ˝e do tej po-
ry nie kwalifikowano pacjentów z cz´-
Êciowà g∏uchotà do wszczepienia im-
plantu Êlimakowego. Polscy specjaliÊci z
Instytutu Fizjologii i Patologii S∏uchu w
Warszawie postanowili obaliç ten sàd.
Wieloletnie badania poprzedzajàce
pierwszà udanà operacj´ w 2002 roku,
a nast´pnie kolejne zabiegi wszczepienia
implantów Êlimakowych pacjentom z
zachowanymi resztkami s∏uchu ju˝ w
nowej siedzibie – Mi´dzynarodowym
Centrum S∏uchu i Mowy w Kajetanach
ko∏o Warszawy – wprawi∏y w zdumie-
nie liczàce si´ na ca∏ym Êwiecie podob-
ne oÊrodki. Polaków uznaje si´ dziÊ za
pionierów tej metody leczenia cz´Êcio-
wej g∏uchoty, a czo∏owi amerykaƒscy
specjaliÊci w tej dziedzinie (z Charlotte
Eye Ear Nose and Throat Associates w
Pó∏nocnej Karolinie oraz School of Me-
dicine w Indiana University) zapropo-

28

ÂWIAT NAUKI WRZESIE¡ 2004

ARCHIWUM IF

iPS (

na gór

ze

); MA¸GORZA

T

A

ÂWIENT

CZAK wed∏ug projektu IF

iPS (

na dole

)

KA˚DY PACJENT

ma dziÊ mo˝liwoÊç powrotu do

Êwiata dêwi´ków dzi´ki aparatom s∏uchowym
albo implantom. Aparaty s∏uchowe zalecane sà
osobom z niedos∏uchem Êredniego stopnia (ob-
szar 2 i 3), natomiast w przypadku g∏´bokiego
uszkodzenia s∏uchu (4) i ca∏kowitej g∏uchoty
(5) wszczepia si´ implanty Êlimakowe.

Nat´˝enie dêwi´ku (decybele)

Cz´stotliwoÊç dêwi´ku (herce)

PIERWSZA POLSKA PACJENTKA

z cz´Êciowà g∏uchotà, której wszczepiono implant Êlimakowy,

przed operacjà s∏ysza∏a niewiele. Na jej audiogramie, czyli wykresie obrazujàcym ubytek s∏uchu
dla dêwi´ków o ró˝nych cz´stotliwoÊciach (z lewej), krzywa w zakresie 250–1000 Hz gwa∏tow-
nie spada. Jej dalszy prosty przebieg (czerwony) pokazuje ca∏kowity brak s∏uchu dla cz´stotliwo-
Êci powy˝ej 1000 Hz: takie dêwi´ki w ogóle nie dociera∏y do kory s∏uchowej pacjentki. Win´ za
to ponosi∏y zniszczone komórki zmys∏owe jej Êlimaka w obszarze odpowiadajàcym wysokim cz´-
stotliwoÊciom – powy˝ej 1000 Hz (czerwony). Na t´ g∏´bokoÊç Êlimaka musia∏a trafiç wiàzka
elektrod implantu, by pacjentka znów mog∏a w pe∏ni rozumieç mow´ i s∏yszeç muzyk´.

Nat´˝enie dêwi´ku (decybele)

Cz´stotliwoÊç dêwi´ku (herce)

20 000 Hz

Podstawa Êlimaka

4000

3000

5000

7000

1000

800

600

400

125

250

500

1000

2000

4000

8000

–10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

nowali, aby to Instytut w Kajetanach
kierowa∏ wspólnym projektem badaw-
czym dotyczàcym zachowania resztek
s∏uchu.

Zbawienna wiàzka elektrod

DLACZEGO TEN SZTUCZNY ELEMENT

, jakim

jest wiàzka maleƒkich elektrod, wpro-
wadzony na g∏´bokoÊç

2

/

3

Êlimaka, nie

zak∏óca rozchodzenia si´ fali dêwi´ko-
wej w uchu wewn´trznym? W natural-
nych warunkach sprawny narzàd s∏u-
chu po odebraniu fali dêwi´kowej
najpierw przekszta∏ca jà w ruch koste-
czek w uchu Êrodkowym, nast´pnie w
ruch fal w p∏ynie wype∏niajàcym Êlimak,
a w koƒcu w impulsy nerwowe, których

interpretacji podejmie si´ kora s∏ucho-
wa mózgu. Mo˝na by sàdziç, ˝e w∏àcze-
nie do tego skomplikowanego systemu
cia∏a obcego w oczywisty sposób zak∏ó-
ci rozchodzenie si´ fali w uchu we-
wn´trznym – taka teoria obowiàzywa∏a
przez wiele lat i jest ona s∏uszna, tyle ˝e
nie dla ka˝dego rodzaju wiàzki elektrod!

Warto wi´c zauwa˝yç, ˝e opracowa-

nie przez prof. Skar˝yƒskiego nowego
dojÊcia chirurgicznego, a wi´c sama tech-
nika operacyjna, to nie jedyny warunek
powodzenia wszczepienia implantu oso-
bie z cz´Êciowà g∏uchotà. Wa˝ny bowiem
okaza∏ si´ te˝ wybór samego urzàdzenia
i jego dopasowanie. Badania bioakustycz-
ne prowadzone przez dra in˝. Artura Lo-

rensa trwa∏y kilka lat, zanim przystàpio-
no do pierwszej operacji, i da∏y zaskaku-
jàce rezultaty. Okaza∏o si´, ˝e wprowa-
dzenie do Êlimaka na g∏´bokoÊç 20 mm
elastycznej wiàzki elektrod zawierajàcej
od szeÊciu do oÊmiu kontaktów zapew-
nia odpowiednià stymulacj´ elektrycznà,
dzi´ki której mo˝e zostaç przywrócone
s∏yszenie w brakujàcym zakresie cz´sto-
tliwoÊci. W przypadku pacjentów z za-
chowanymi resztkami s∏uchu nale˝y pa-
mi´taç o tym, by zgraç ze sobà wra˝enia
akustyczne powsta∏e na skutek docho-
dzàcego w sposób naturalny dêwi´ku z
wra˝eniami s∏uchowymi wywo∏anymi
stymulacjà elektrycznà prowadzonà przez
elektrody implantu. W tym w∏aÊnie tkwi

WRZESIE¡ 2004 ÂWIAT NAUKI

29

ARCHIWUM IF

iPS

IMPLANTY ÂLIMAKOWE

stosowane w ca∏kowitej i cz´Êciowej g∏uchocie wyglàdajà tak samo. Ró˝nica polega na g∏´bokoÊci wprowadzenia wiàzek

elektrod implantu (X) do wn´trza kana∏u Êlimaka, które u osób z cz´Êciowà utratà s∏uchu (w zakresie wysokich cz´stotliwoÊci) obejmujà tylko obszar
zniszczonych komórek zmys∏owych. Stàd bodêce zostanà przekazane do nerwu s∏uchowego (Y). W sk∏ad implantu wchodzi tak˝e mikrofon mocowa-
ny za uchem pacjenta, który wychwytuje dêwi´ki i przesy∏a je do procesora mowy. Nast´pnie w postaci fal radiowych przesy∏ane sà do odbiornika
osadzonego we wg∏´bieniu koÊci skroniowej, a ten przekszta∏ca je w impulsy elektryczne przekazywane do elektrod doprowadzonych do Êlimaka.

Odbiornik

Odbiornik

Elektrody

Elektrody

Mikrofon

Mikrofon

Procesor mowy

Procesor mowy

PRZY ODPOWIEDNIEJ FRYZURZE

implanty s∏uchowe sà w∏aÊciwie niewidoczne, gdy˝ ich ele-

menty zewn´trzne daje si´ ca∏kowicie ukryç pod w∏osami. Nawet kolor obudowy mikrofonu i pro-
cesora mowy mo˝na dobraç do w∏osów. Magnes w audioprocesorze utrzymuje go na powierzch-
ni czaszki na wysokoÊci odbiornika wszczepionego pod skór´ we wg∏´bieniu koÊci skroniowej.
˚aden kabel nie kr´puje ruchów. Nowsze wersje audioprocesorów sà znacznie mniejsze.

podstawowa trudnoÊç, której nie ma przy
operacjach osób ca∏kowicie g∏uchych –
trzeba na tyle efektywnie stymulowaç za-
koƒczenia nerwowe, by naturalny s∏uch
w zakresie niskich cz´stotliwoÊci zosta∏
uzupe∏niony s∏uchem elektrycznym w za-
kresie cz´stotliwoÊci wysokich.

Do tej pory implant Êlimakowy

wszczepiono w Kajetanach dziesi´ciu

pacjentom z cz´Êciowà g∏uchotà i uzy-
skane rezultaty w pe∏ni potwierdzi∏y
przyj´te za∏o˝enia. U wszystkich opero-
wanych czu∏oÊç s∏uchu w zakresie ni-
skich cz´stotliwoÊci zosta∏a zachowana,
co wykaza∏a w badaniach audiometrycz-
nych i elektrofizjologicznych audiolog
dr Anna Piotrowska. Dodatkowe badania
psychoakustyczne potwierdzajà przy-

wrócenie s∏yszenia wysokich cz´stotli-
woÊci oraz znacznà popraw´ rozumie-
nia mowy. Ju˝ po trzech miesiàcach u˝yt-
kowania implantu Êlimakowego poziom
rozumienia s∏ów jednosylabowych w ci-
szy wzrasta z 30 do 70%, a w ha∏asie z
0 do 65%. Poniewa˝ zdaniem lekarzy
test s∏ów jednosylabowych jest jednym
z trudniejszych testów audiometrycz-
nych, uzyskanie tak dobrych wyników
stanowi potwierdzenie skutecznoÊci za-
stosowanej metody, a z opinii pacjentów
wynika, ˝e zabieg i rehabilitacja ca∏kowi-
cie przywróci∏y im zdolnoÊç komunika-
cji werbalnej z otoczeniem.

Powy˝sze rezultaty zaimponowa∏y

pionierom badaƒ nad technologià im-
plantów Êlimakowych na Êwiecie. Prof.
Blake Wilson z Research Triangle Insti-
tute w Reliegh w Stanach Zjednoczo-
nych przyznaje, ˝e opracowana w In-
stytucie Fizjologii i Patologii S∏uchu w
Warszawie technika chirurgiczna oraz
kontrolowana g∏´bokoÊç wprowadzenia
elektrody do Êlimaka mo˝e w bliskiej
przysz∏oÊci staç si´ procedurà standar-
dowà u pacjentów z cz´Êciowà g∏ucho-
tà, umo˝liwiajàcà po∏àczenie stymula-
cji elektrycznej i akustycznej.

Do tego typu zabiegów mo˝na zakwa-

lifikowaç kilkadziesiàt razy wi´cej pa-
cjentów ni˝ z ca∏kowitym brakiem s∏u-
chu. Ka˝dy z nich otar∏ si´ w swoim
˝yciu o gabinet audiologa lub otolaryn-
gologa, w którym zapewne us∏ysza∏ po-
dobnà opini´: nie ma ˝adnych szans na
powrót do pe∏nego Êwiata dêwi´ków!
Wielu z nich ˝yje wi´c nadal w prze-
Êwiadczeniu, ˝e tylko zewn´trzny aparat
s∏uchowy mo˝e polepszyç jakoÊç ich ˝y-
cia i rozumienie mowy, a skoro nie po-
lepsza, na nic wi´cej nie warto liczyç.
Tymczasem prawda wyglàda inaczej:
zastosowanie implantów Êlimakowych
u pacjentów z cz´Êciowà g∏uchotà umo˝-
liwia zachowanie s∏uchu w niskich cz´-
stotliwoÊciach. Koszty implantu Êlimako-
wego nie sà na polskie warunki ma∏e
(oko∏o 17 tys. euro), ale zdaniem lekarzy
upowszechnienie tej metody terapeu-
tycznej by∏oby argumentem wskazujà-
cym na potrzeb´ zwi´kszenia ich pro-
dukcji, co prze∏o˝y∏oby si´ na obni˝enie
kosztów wytwarzania. Rozwój cywili-
zacji sprawi∏, ˝e szeroko poj´ta komuni-
kacja mi´dzyludzka oraz wymiana in-
formacji pe∏nià w ˝yciu spo∏ecznym
decydujàca rol´, powinniÊmy wi´c za-
biegaç o to, by wszyscy mieli do niej
równe szanse dost´pu.

n

30

ÂWIAT NAUKI WRZESIE¡ 2004

STOCKBYTE/ThET

A (

zdj´cie

); MA¸GORZA

T

A

ÂWIENT

CZAK (

rysunek

)

Nowa metoda leczenia cz´Êciowej g∏uchoty. H. Skar˝yƒski, A. Lorens, A. Piotrowska; XIV Krajo-

we Sympozjum Audiologiczne, Spa∏a 8-10 V 2003; Ksià˝ka Streszczeƒ, 13.

A New Method of Partial Deafness Treatment. H. Skar˝yƒski, A. Lorens, A. Piotrowska; Medical

Science Monitor, 9 (4): CS20-4; 2003.

Application of Electric-Acoustic Stimulation in Patients with Profound Hearing Loss-case Study.

H. Skar˝yƒski, A. Piotrowska, A. Lorens, J. Szuchnik, A. Walkowiak, L. Âliwa, A. Szkie∏kowska,
K. Kochanek; International Congress Series Elsevier, Volume/Issue 1240 C (2003) pp. 291-295.

Cochlear Implantation in the Patient with Partial Deafness. Case Study. H. Skar˝yƒski, A. Lo-

rens, A. Piotrowska; 4th International Symposium on Electronic Implants in Otology & Conven-
tional Hearing Aids; Toulouse, 5-7 VI 2003.

Speech Perception Results after Partial Deafness Cochlear Implantation. A. Piotrowska, A. Lorens,

H. Skar˝yƒski; 50th Congress SSO, Bratislava, 8-11 X 2003; Abstract Book, 52.

JEÂLI CHCESZ WIEDZIEå WI¢CEJ

S¸UCH pogarsza si´ wraz z wiekiem (z powodu
zwapnienia kosteczek s∏uchowych i gorszego prze-
noszenia drgaƒ akustycznych êle s∏yszy co trze-
cia osoba po 65 roku ˝ycia), ale wiele dok∏ada-
my te˝ od siebie i to od najm∏odszych lat.
Bagatelizowanie infekcji górnych dróg oddecho-
wych oraz ha∏asu jest g∏ównà przyczynà zaburzeƒ
stwierdzanych u dzieci i nastolatków. Z badaƒ epi-
demiologicznych przeprowadzonych w 2001 roku
przez prof. Antoniego Jaroszewskiego z warszaw-
skiej Akademii Muzycznej wynika, ˝e spoÊród 119
przebadanych dzieci w wieku 7–10 lat tylko 13%
mia∏o s∏uch normalny, 54% nie s∏ysza∏o dêwi´-
ków o niskiej cz´stotliwoÊci, a 24% mia∏o k∏opo-
ty z dêwi´kami wysokimi.

Po skontrolowaniu s∏uchu 500 m∏odych muzy-

ków wysz∏o na jaw, ˝e dobrze s∏yszy tylko co trze-

ci. Gdy rok wczeÊniej zespó∏ Henryka
Skar˝yƒskiego wykona∏ badania s∏uchu
u dzieci z 62 wybranych losowo miast
w Polsce, okaza∏o si´, ˝e co piàte ma
jakieÊ problemy ze s∏uchem.

Przyczynà cz´Êciowej g∏uchoty poja-

wiajàcej si´ w tak m∏odym wieku jest
dziÊ najcz´Êciej s∏uchanie zbyt g∏oÊnej
muzyki podczas koncertów i przez s∏u-
chawki, zabawy w dyskotekach. Na stro-
nie www.telezdrowie.pl mo˝na za pomo-
cà Internetu zdiagnozowaç samodzielnie
stan swojego s∏uchu. Z∏y wynik powi-
nien sk∏oniç do wizyty u specjalisty.

POKOLENIE G¸UCHYCH

Ciche mieszkanie

Szept

Wn´trze samochodu

G∏oÊna rozmowa

Wn´trze autobusu

Krzyk

30 dB

25–35 dB

60–80 dB

75–85 dB

90 dB

95–105 dB

90–110 dB

100 dB

120 dB

120–140 dB

Silnik spalinowy

Dyskoteka

Silnik odrzutowy

Sala koncertowa, hala fabryczna

Próg bólu 130–140 dB