Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 1 z 18

311[31]-01-122

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 2 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 3 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 4 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 5 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 6 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 7 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 8 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 9 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 10 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 11 z 18

Rozwi

ą

zanie zadania egzaminacyjnego w zawodzie technik technologii chemicznej

polegało na opracowaniu, zgodnie z poleceniem zawartym w zadaniu, projektu
realizacji prac zwi

ą

zanych z procesem produkcji metanolu metod

ą

Lurgi.

W pracy egzaminacyjnej podlegały ocenie nast

ę

puj

ą

ce elementy:

I.

Tytuł pracy egzaminacyjnej

II. Zało

ż

enia

III. Schemat blokowy produkcji surowego metanolu
IV. Obliczenia zwi

ą

zane z syntez

ą

surowego metanolu w ci

ą

gu godziny

V. Dobór stali stopowej na instalacj

ę

do produkcji metanolu wraz z uzasadnieniem

oraz spr

ęż

arki gazów oddzielanych w separatorze i pompy do tłoczenia

surowego metanolu

VI. Wykaz punktów kontroli parametrów procesowych i dobór przyrz

ą

dów

kontrolno- pomiarowych

VII. Wykaz kolejnych czynno

ś

ci, jakie nale

ż

y wykona

ć

w przypadku niewielkiego

wycieku metanolu przy zaworze odprowadzaj

ą

cym metanol z separatora

VIII. Praca egzaminacyjna jako cało

ść

Ad I. Tytuł pracy egzaminacyjnej

Wi

ę

kszo

ść

zdaj

ą

cych formułowała tytuł w sposób logiczny i zgodny z zawarto

ś

ci

ą

pracy egzaminacyjnej:

W niektórych pracach w tytule nie precyzowano rodzaju zastosowanej technologii:
brak było nazwy technologii, albo okre

ś

lenia typu procesu (

ś

rednioci

ś

nieniowego).

W takich przypadkach na ogół informacje o rodzaju technologii zawarte były
w Zało

ż

eniach.

Ad II. Zało

ż

enia

Zdaj

ą

cy na ogół dobrze radzili sobie z opracowaniem tego elementu pracy

egzaminacyjnej. W wi

ę

kszo

ś

ci prac dokonano analizy informacji zapisanych w tre

ś

ci

zadania i zał

ą

cznikach i na tej podstawie formułowano Zało

ż

enia do projektu.

Wa

ż

nymi danymi, opisuj

ą

cymi proces technologiczny, były:

•

skład gazu syntezowego,

•

dobowe zapotrzebowanie na gaz syntezowy,

•

g

ę

sto

ść

surowego metanolu,

•

wydajno

ść

procesu w podana w %.

Zdaj

ą

cy zapisywali równie

ż

inne parametry procesowe, które wykorzystywali do

oblicze

ń

materiałowych:

−

wydajno

ść

materiałow

ą

metanolu w 300 dm

3

/godz.,

−

zawarto

ść

zanieczyszcze

ń

w surowym metanolu 4%.

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 12 z 18

Przykład poprawnie sformułowanych Zało

ż

e

ń

:

Ad III. Schemat blokowy procesu produkcji surowego metanolu

Rozwi

ą

zanie tego elementu zadania egzaminacyjnego okazało si

ę

do

ść

trudne dla

zdaj

ą

cych. Zdaj

ą

cy na ogół podejmowali si

ę

wykonania schematu blokowego,

co wymagało przede wszystkim umiej

ę

tno

ś

ci interpretacji opisu procesu

technologicznego oraz informacji zawartych na uproszczonym schemacie
technologicznym.
Ocenie w tym elemencie pracy podlegały:

•

zapisanie na schemacie wła

ś

ciwych operacji technologicznych,

•

zapisanie na schemacie wła

ś

ciwych dla operacji technologicznych surowców,

produktu głównego i ubocznego,

•

kolejno

ść

procesów

jednostkowych/operacji

technologicznych

zgodna

z procesem technologicznym.

Na ogół stosowano zasady sporz

ą

dzania schematów blokowych: nazwy

procesów / operacji

jednostkowych,

surowców,

produktów

umieszczano

w odpowiednio narysowanych elementach. Niektórzy zdaj

ą

cy w poszczególne

elementy schematu wpisywali nazwy urz

ą

dze

ń

, albo opisywali procesy. Kolejno

ść

procesów jednostkowych / operacji technologicznych, zaznaczana kierunkiem
strzałek, na ogół była prawidłowa. Cz

ęść

zdaj

ą

cych nie uwzgl

ę

dniła produktu

ubocznego – gazu

wydmuchowego.

Sporadycznie

zdaj

ą

cy

uwzgl

ę

dniali

na schemacie obieg wody i pary. Zdarzały si

ę

te

ż

prace, w których zdaj

ą

cy

przerysowywali schemat zamieszczony w tre

ś

ci zał

ą

cznika 1.

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 13 z 18

Przykład poprawnie sporz

ą

dzonego schematu blokowego:

Ad IV. Obliczenia zwi

ą

zane z syntez

ą

surowego metanolu w ci

ą

gu godziny

z uwzgl

ę

dnieniem:

a. obliczenia masy metanolu wytworzonego w warunkach normalnych przy

wydajno

ś

ci 100%

b. obliczenia masy metanolu wytworzonego w warunkach pracy reaktora

przy wydajno

ś

ci 100%

c. obliczenia masy metanolu wytworzonego w warunkach pracy reaktora

przy wydajno

ś

ci 95%

d. obliczenia

obj

ę

to

ś

ci

surowego

metanolu

wytworzonego

w warunkach pracy reaktora przy wydajno

ś

ci 95%

W tre

ś

ci zadania i zał

ą

cznikach zawarte były ró

ż

ne informacje, które mogły by

ć

wykorzystane do rozwi

ą

zywania kolejnych podpunktów tego elementu zadania.

Kolejne podpunkty mo

ż

na było rozwi

ą

zywa

ć

w ró

ż

ny sposób, w zale

ż

no

ś

ci od tego,

któr

ą

z informacji przyj

ę

to jako bazow

ą

: zapotrzebowanie gazu syntezowego

500 m

3

/dob

ę

, czy wydajno

ść

surowego metanolu 300 dm

3

/godzin

ę

.

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 14 z 18

W zwi

ą

zku z tym,

ż

e jest wiele alternatywnych rozwi

ą

za

ń

poszczególnych elementów

cz

ęś

ci III zadania egzaminacyjnego, ocenianie ich sprowadzono do oceny

umiej

ę

tno

ś

ci:

−

przekształcania wzorów matematycznych,

−

wła

ś

ciwego podstawiania danych do wzoru Clapeyrona,

−

wła

ś

ciwego przeliczania jednostek,

−

logicznego toku rozumowania, w odniesieniu do kolejnych podpunktów.

Tak dobrane kryteria oceniania okazały si

ę

korzystne dla tych zdaj

ą

cych, którzy

podj

ę

li si

ę

próby rozwi

ą

zania zada

ń

obliczeniowych. W niektórych pracach bł

ę

dnie

obliczano mas

ę

molow

ą

metanolu, nie podawano te

ż

jej wymiaru. Cz

ęść

zdaj

ą

cych

nie uwzgl

ę

dniała równie

ż

stechiometrii procesu.

Ad V. Dobór stali stopowej na instalacj

ę

do produkcji metanolu wraz

z uzasadnieniem oraz spr

ęż

arki gazów oddzielanych w separatorze

i pompy do tłoczenia surowego metanolu

Ten element pracy egzaminacyjnej nie sprawił trudno

ś

ci zdaj

ą

cym. Zdecydowana

wi

ę

kszo

ść

dobrała wła

ś

ciw

ą

stal stopow

ą

, uzasadniaj

ą

c poprawnie wybór. Jeden

ze zdaj

ą

cych dobrał dwa rodzaje stali: do budowy reaktora i elementów

konstrukcyjnych instalacji, co nale

ż

y uzna

ć

za najpełniejsz

ą

wypowied

ź

. Równie

ż

dobór spr

ęż

arki i pompy nie stanowił dla zdaj

ą

cych problemu.

Przykład poprawnie rozwi

ą

zanego tego elementu pracy egzaminacyjnej:

Ad VI. Wykaz punktów kontroli parametrów procesowych i dobór przyrz

ą

dów

kontrolno-pomiarowych

a. wykaz punktów kontroli parametrów procesowych

Równie

ż

ten element pracy egzaminacyjnej okazał si

ę

łatwy do rozwi

ą

zania przez

zdaj

ą

cych. Wi

ę

kszo

ść

prac egzaminacyjnych zawierała poprawny (przykład poni

ż

ej)

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 15 z 18

wykaz urz

ą

dze

ń

. Zdaj

ą

cy na ogół sporz

ą

dzali wykaz w formie tabelarycznej. Punkty

kontroli

parametrów

przewa

ż

nie

okre

ś

lane

były

w

sposób

mało

precyzyjny – np. spr

ęż

arka, a nie wylot ze spr

ęż

arki. Najcz

ęś

ciej popełniany bł

ą

d

w tej cz

ęś

ci rozwi

ą

za

ń

dotyczył okre

ś

lenia punktu kontroli ci

ś

nienia spr

ęż

ania gazu

recyrkulowanego – wskazywano separator, zamiast spr

ęż

ark

ę

.

Poni

ż

szy przykład przedstawia pełne opracowanie:

b. dobór przyrz

ą

dów kontrolno-pomiarowych

W tej cz

ęś

ci pracy egzaminacyjnej od zdaj

ą

cych oczekiwano,

ż

e dobior

ą

, korzystaj

ą

c

z zał

ą

cznika 5: manometr do pomiaru ci

ś

nienia gazu syntezowego dostarczonego

do reaktora, termometr do ci

ą

głego pomiaru temperatury w reaktorze, cieczowskazy

do pomiaru poziomu cieczy podczas magazynowania metanolu i wody kotłowej.
Wykaz przyrz

ą

dów kontrolno-pomiarowych rzadko był opracowany w sposób

bezbł

ę

dny. W zdecydowanej wi

ę

kszo

ś

ci zdaj

ą

cy dobrze dobrali manometr

do pomiaru ci

ś

nienia gazu syntezowego, kierowanego do reaktora oraz termometr

do ci

ą

głego pomiaru temperatury w reaktorze.

Zdarzały si

ę

przypadki,

ż

e podawano informacje niepełne, np. termometr

manometryczny bez podania jego typu. Bardzo du

ż

a cz

ęść

zdaj

ą

cych nie zauwa

ż

yła,

ż

e nale

ż

y dobra

ć

dwa cieczowskazy – do pomiaru poziomu metanolu i do pomiaru

poziomu cieczy kotłowej.

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 16 z 18

Przykład poprawnie opracowanego doboru:

Ad VII. Wykaz post

ę

powania w przypadku awarii – wycieku niewielkich ilo

ś

ci

metanolu

Ten element zadania okazał si

ę

łatwy dla zdaj

ą

cych. Zdaj

ą

cy w formie listy czynno

ś

ci

okre

ś

lali tok post

ę

powania. Spora grupa zdaj

ą

cych nie uwzgl

ę

dniła zastosowania

ś

rodków ochrony indywidualnej, zapewne z tego powodu,

ż

e informacja

o konieczno

ś

ci stosowania tych

ś

rodków przy kontakcie z metanolem zawarta była

w innej cz

ęś

ci zał

ą

cznika 6 z zakresu bhp.

Nieliczni zdaj

ą

cy opracowali tok post

ę

powania do przypadku awarii polegaj

ą

cej

na wycieku du

ż

ej ilo

ś

ci metanolu.

Przykład wyczerpuj

ą

co opracowanego tego elementu pracy egzaminacyjnej

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 17 z 18

Komentarz

Technik technologii chemicznej 311[31] Czerwiec 2012

Strona 18 z 18

Ad VIII. Praca egzaminacyjna jako cało

ść

Na ogół prace egzaminacyjne były przejrzyste i czytelne. Zdaj

ą

cy opracowuj

ą

c

projekt wyodr

ę

bniali rozdziały, poprawnie je tytułuj

ą

c. Sporadycznie zdarzały si

ę

opracowania, w których układ tre

ś

ci był nielogiczny lub zdaj

ą

cy w ogóle nie

wyodr

ę

bnili poszczególnych elementów rozwi

ą

zania.

W projektach zdaj

ą

cy stosowali na ogół poprawn

ą

terminologi

ę

. Bł

ę

dem

o charakterze terminologicznym było np. stosowanie nazwy katalizacja w odniesieniu
do procesu syntezy. Stosunkowo cz

ę

sto pojawiały si

ę

sformułowania nieprecyzyjne.

Rzadko zdarzały si

ę

bł

ę

dne opracowania poszczególnych elementów projektu

wynikaj

ą

ce z braku wiedzy. Cz

ęś

ciej bł

ę

dy te wynikały z niewła

ś

ciwej analizy

i interpretacji danych zawartych w zadaniu.