Prawo administracyjne wyklady kolejny skrypt

PRAWO ADMINISTRACYJNE – WYKŁADY 2006 / 07

DR BĄKOWSKI / DR ŻUKOWSKI / PROF. BOJANOWSKI

Sporządził: Borowczyk Tomasz

WSTĘP

1.1 Istota prawa administracyjnego

Prawo administracyjne w szerokim znaczeniu możemy dzielić na trzy obszary:

1) Ustrój administracji publicznej (prawo ustrojowe)
2) Prawo administracyjne materialne regulujące sytuację obywatela w państwie; w tym rozumieniu będzie prowadzony

niniejszy wykład. Ćwiczenia z przedmiotu prowadzone w drugim semestrze – ustawy

3) Prawo administracyjne formalne (proceduralne) regulujące tryb rozpoznawania spraw

Prawo administracyjne to ogólnie biorąc:



zbiór norm prawnych regulujących sytuację obywatela i innych podmiotów zbiorowych w państwie, przy czym może
wystąpić sytuacja komplementarnych obowiązków oraz uprawnień, np. prawo do spaceru po lesie łączone z
obowiązkiem nie palenia ognisk.



Kompetencje podmiotów administracji publicznej do oddziaływania na obywateli.

Nauka prawa administracyjnego – zbiór twierdzeń, informacji o tej gałęzi prawa, konceptualizacja prawa.

Administracja (administro, ministro – pomoc, służba, prowadzenie, zarząd, zarządzanie) może być to pojęcie postrzegane jako
pewien zespół czynności zwróconych do czegoś lub kogoś. Występuje wiele zdarzeń i kontekstów administracji. W sensie
przedmiotowym jest to czynność, a podmiotowym ludzie oraz organizacje.

1.2 Aspekt systemowy prawa administracyjnego

W kontekście systemowym określamy, iż administracja powiązana jest z pewnymi funkcjami. Istnieje ona w każdym
zorganizowanym bycie społecznym. Nawet w rodzinie występuje pewna funkcja administracji, np. budżet domowy.

Administrację dzielimy na prywatną oraz publiczną. Ten drugi rodzaj związany jest z prawem administracyjnym.

Sam system rozumieć należy jako zbiór wypełniony szeregiem obiektów w sposób specyficzny ułożonych. Elementy są
uporządkowane wg. jakiejś uporządkowanej hierarchii wzajemnie powiązane – administracja w ten sposób stanowi pewien
monolit. System działa w pewnym otoczeniu i komunikuje się z nim. Wszystkie funkcje systemu administracyjnego skierowane
są na osoby fizyczne i prawne. Następuje komunikacja z otoczeniem za pomocą kanałów komunikacyjnych (wejście / wyjście ).

Administracja publiczna jest tworem celowym. Cała prace tego systemu jest nastawione na cel będący poza systemem. Otoczenie
jest źródłem energii dla administracji (podatki, opłaty, cła). Istotna jest sprawność tego elementu (100% układu = 65% efektów).
Wszystko zależy od konceptu ustrojowego – państwo stróż nocny, państwo liberalne, państwo socjalne. Sama sprawność nie
zależy od modelu ustrojowego.

Administracja publiczna jako podmiot państwowy, celowy jest zdeterminowana prawem.

1.3 Kategorie norm prawnych prawa administracyjnego

1) KTO? – Prawo ustrojowe określające struktury i organizację administracji publicznej.. Artykuł 7 Konstytucji RP

ustanawia zasadę praworządności. Administrację jako element władzy państwowej możemy więc scharakteryzować jako:

a. Tworzona jest przez prawo, które sytuuje ją na określonym szczeblu – centralnym, samorządowym.
b. Prawo określa zakres merytoryczny tego, czym się dany organ będzie zajmować
c. Przepisy określają relacje pomiędzy podmiotami administracji publicznej a resztą systemu:

i. Kierowanie

ii. Nadzór

iii. Kontrola

iv. Koordynacja

v. Współdziałanie

2) CO określone podmioty mają wykonywać? – prawo materialne jest nie tylko kierowane do administracji, ale również do

otoczenia. Ta kategoria określa sposób oraz zakres działania realizowany przez określony podmiot – przepisy
wyposażające podmioty w kompetencje – np. ustawa o samorządzie gminnym daje zadanie zagospodarowania
przestrzennego. Z kolei przepisy szczegółowe dot. zagospodarowania nadają odpowiednie kompetencje.

3) JAK administracja realizuje kompetencje przydzielone jej przez prawo materialne? – prawo proceduralne kierowane jest

w 2 strony – do i poza system. Normy formalne określają status stron, formy działania w ramach administracji

1.4 Organ a urząd



obiekt / podmiot

Organ administracyjny to jednostka organizacyjna utworzona na podstawie przepisów prawa, zazwyczaj nie posiadająca
osobowości prawnej, wyposażona w kompetencje do realizacji zadań z zakresu administracji publicznej. Jest piastunem
kompetencji do realizacji norm prawa administracyjnego, np. prezydent.

Urząd to aparat pomocniczy organu, tzn. zespół środków osobowych i rzeczowych mających na celu wsparcie organu
administracji publicznej przy realizacji jego zadań. Urząd realizuje kompetencje organu, np. kancelaria prezydenta

Inne podmioty administracji to organy administracyjne w ujęciu funkcjonalnym – niektóre organizacje społeczne, np. PCK,
uczelnia wyższa.

Np. Paszport  wydaje wojewoda, ale zadanie realizuje przez pracownika urzędu wojewódzkiego.

Obywatela de facto i de iure nie interesuje to, kto wydaje decyzję, ale to, jaki organ za tę decyzję odpowiada i to ten organ będzie
odpowiedzialny w ewentualnym sporze. W przepisach ustawowych znajdujemy podstawę do ww. konstatacji -K P A , a r t .
2 6 8 a : „Organ administracji publicznej może w formie pisemnej upoważniać pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej
do załatwiania spraw w jego imieniu w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych,
postanowień i zaświadczeń.”
Modalności prawne / ruch zadań i kompetencji



Uprawnienie / obowiązek – odnoszą się głównie do człowieka. W wypadku administracji publicznej uprawnienie to
jednostronne delegowanie kompetencji na określony czas



Kompetencja – władza; zarazem uprawnienie i obowiązek do podjęcia działalności przez określony organ
administracyjny.



Polecenie służbowe – jest jednostronne, posiada skonkretyzowany charakter



Porozumienie – zawierane pomiędzy organami (dwa zgodne oświadczenia woli), przez co mogą przenosić realizację
kompetencji, przy czym wraz z kompetencjami muszą iść finanse; przykładem zlecenie zadań administracji
samorządowej przez rządową



Pełnomocnictwo – udzielane jest pracownikowi administracji publicznej



Umowa – zawierana przez organ administracji z przedsiębiorstwem prywatnym, np. na usunięcie śniegu

HISTORIA

2.1 Geneza i rozwój prawa administracyjnego (więcej w Ochendowski r. 3,4) UJĘCIE NUMER 1



Współczesna postać narodziła się w okolicach Rewolucji Francuskiej 1789 – tworzy się nowe prawo administracyjne
(już w starożytności występowały normy dotyczące organizacji państwa i pracy)



Nowe teorie, m.in. zasada podziału władz i wzajemnej kontroli Monteskiusza. Administracja zostaje wpisana w aparat
władzy wykonawczej. W ramach praktyki powstał problem czy władza wykonawcza winna być poddana kontroli
sądowej – zaczyna się pojawiać sądownictwo administracyjne



W Europie prawo administracyjne rozwija się na podstawie prawa stanowionego, jasnych reguł. W krajach anglosaskich,
gdzie dominuje prawo precedensowe pojawiają się inne tendencje. W Wielkiej Brytanii parlament podporządkowuje
sobie władzę wykonawczą oraz przyznaje sądom powszechnym kontrolę administracyjną .



We Francji powstaje Rada Państwa – organ administracyjno – sądowy będący skutkiem rewolucji oraz odwrotu
monarchizmu. W sposób ewolucyjny Rada przerodzi się w specjalny sąd administracyjny. Jej orzecznictwo wywarło
duży wpływ na tworzenie prawa we Francji – obok prawa publicznego współistniały gwarancje dla jednostki oraz
ochrony jej praw.



W epoce napoleońskiej myśl francuska została przeniesiona na wschód – Niemcy, Austria, Wolne Miasto Gdańsk.



Niemieckie prawo materialne zostało w dużym stopniu ukształtowane przez sądy administracyjne wyspecjalizowane dla
kontroli legalności urzędników skarbowych i innych.



Do czasu objęcia administracji kontrolą sądową prawo administracyjne łączyło się głównie z obowiązkami obywatela, a
urzędnicy mianowani przez monarchę stosowali prawo według swojego uznania.



Sądy kontrolują, czy urzędnik działa zgodnie z ustawami.  to jest najistotniejsza różnica pomiędzy współczesnym, a
starożytnym modelem administracji

2.1. Geneza i rozwój prawa administracyjnego

UJĘCIE NUMER 2

Należy zawsze pamiętać, iż w ramach prawa administracyjnego występują cztery istotne pojęcia, wokół których możemy
opisywać genezę oraz ewolucję.

Obywatel oraz podmiot zbiorowy – wolni adresaci norm prawa administracyjnego, którzy poprzez ewolucję prawa
administracyjnego otrzymują m.in. możliwość odwołania od decyzji administracji, kontroli tychże przez niezawisłe sądownictwo

Administracja – zbiór podmiotów, zjawiska organizacyjne, funkcjonuje od czasów starożytnych. Podlega ciągłej ewolucji. Jest
przedmiotem badań przedmiotu akademickiego historia administracji.

Prawo administracyjne – zbiór norm, prawa i obowiązki obywateli i podmiotów zbiorowych; kompetencje organów



Prawo publiczne istniało od czasów najdawniejszych i było zlepkiem prawa karnego, administracyjnego oraz
konstytucyjnego



Współczesne rozumienie od 200 lat



Możemy wyróżnić kilka grup przyczyn ewolucji prawa administracyjnego:

Filozofia oświeceniowa, koncepcje trójpodziału władzy, zmiana sytuacji obywatela z jednostki
podporządkowanej do równoprawnej i wolnej, powstanie parlamentu wyrażającego wolę obywateli, rewolucja
francuska XVIII wieku, obywatele mogą domagać się określoności praw i obowiązków

Powstanie sądownictwa administracyjnego – obywatel może domagać się ochrony swoich interesów, kontroli
administracji

Rozwój cywilizacji, nowych technologii XIX wiek, musiały powstać nowe regulacje dotyczące praw i
obowiązków obywateli. Feudalizm został przeistoczony w kapitalizm

o Powstanie nauki prawa administracyjnego analizującej przepisy prawa. Zaczęto tworzyć nowe koncepcje.

Dzięki nim prawo administracyjne jest ciągle udoskonalane.

Nauka prawa administracyjnego (zbiór wiedzy dotyczący konceptualizacji, tworzenia nowych pojęć i konstrukcji)
narodziła się w połowie XIX wieku. Wcześniej ludzie również refleksyjnie patrzyli na administrację, prawa człowieka, sprawność
funkcjonowania państwa. Była to jednak wiedza bardziej filozoficzna, nieusystematyzowana.
Ukształtowały się trzy kierunki wiedzy o tym jak kierować ludźmi:



niemiecki kameralizm – punkt widzenia pieniądza; ruch narodził się w Niemczech, jego nazwa pochodzi od „skarbca”,
badano prawo administracyjne przez pryzmat tego, czy administracja ma dość środków finansowych dla realizacji
swoich celów



francuski policyzm – punkt widzenia sprawności funkcjonowania państwa, bezpieczeństwa; badanie poszczególnych
działów administracji



włoscy legiści – akcent na normy prawne (tradycja Starożytnego Rzymu)

Z ww. koncepcji narodziła się spójna nauka administracji. Niemiec Lorenz von Stein zaprojektował trójpodział wiedzy
administracyjnej na:



naukę prawa administracyjnego – przedmiotem są normy prawne, sposób ich ewaluacji, zmian, opisywania (stosunkowo
młoda, 150-letnia dziedzina)



naukę administracji – nie jest to nauka prawnicza, lecz organizacyjna, dotyczące sprawności działania organizacji, jej
skutecznością, ekonomiką oraz szybkością



politykę administracyjną – jak powinna funkcjonować administracja? – planowanie, opracowanie metod oddziaływania
na obywateli. Obecnie rozpada się ona na bardzo wiele dziedzin – polityka społeczna, ochrony zdrowia itp.

2.2 Rozwój nauki oraz samego prawa administracyjnego w Polsce



w okresie rozbiorowym odznaczaliśmy swoje istnienie w prawie administracyjnym, zwłaszcza w zaborze galicyjskim,
gdzie działało wielu ministrów, wykładowców. Ten dorobek w przyszłości ułatwi dojście do standardów europejskich.



Twórcy nauki: Władysław Jaworski, Jerzy Panejko, Tadeusz Bigo, Kazimierz Władysław Komaniecki, Bogusław
Łosiutyński, Wit Konowiecki, Stanisław Kasznica, Jerzy Stefan Kondrat



W dwudziestoleciu porównując z innymi dziedzinami prawo administracyjne było dość rozwinięte. Dość często jako
źródła tego prawa stosowano rozporządzenia prezydenta z mocą ustawy. Doszło do rozwoju prawa materialnego – np.
rozporządzenie o prawie budowlanym i rozbudowie miast i osiedli, które przetrwa do roku 1961; rozporządzenie w
sprawie postępowania przymusowego



Po II wojnie światowej prawo administracyjne doznało istotnych zmian – nie reaktywowano sądownictwa
administracyjnego, znacznie rozszerzono obszar prawa administracyjnego (silna ingerencja w obrót gospodarczy),
rozszerzono stosunki wewnątrzadministracyjne.

POJĘCIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

3.1 Koncepcje pojęcia prawa administracyjnego

UJĘCIE NUMER 1

Prawo administracyjne jest gałęzią prawa, która nie została skodyfikowana. Posiada znaczny obszar regulacji oraz dużą podatność
na zmianę otoczenia. Możemy wymienić następujące koncepcje dotyczące prawa administracyjnego:



Maurycy Jaroszyński – wychodząc od pojęcia administracji można spojrzeć na prawo administracyjnego

Administracja państwowa to działalność organów państwowych polegająca na praktycznej koncepcji i realizacji
zadań państwa, np. zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, ochrona zdrowia, nadzór nad
gospodarką

Prawo administracyjne to gałąź prawa obejmująca swymi normami stosunki wynikające w procesie
administrowania – aspekt funkcjonalny, działalność, organizacja, fakty.



Jerzy Starościak

o Odniesienie do budowy administracji, prawnych form działania – działalność państwowa regulowana w

swoistych formach prawnych:

 Stanowienie ogólnie obowiązującego prawa
 Wydawanie aktów administracyjnych
 Zawieranie porozumień administracyjnych
 Zawieranie umów
 Prowadzenie działalności społeczno – organizatorskiej
 Wykonywanie czynności materialno – technicznych, które dzięki wpisaniu do przepisów prawa

nabierają szczególnej mocy, np. konwencjonalna czynność zameldowania

o Stosunek administracyjno – prawny jest podstawą prawa administracyjnego – relacja pomiędzy administracją

oraz obywatelem. Taka koncepcja jest uznawana i kontynuowana w ośrodku akademickim UJ



Andrzej Stelmachowski – wyodrębnienie prawa administracyjnego poprzez pryzmat metody regulacji stosunków
społecznych:

o Metoda cywilistyczna – strony równorzędne
o Metoda karnistyczna i administracyjna – po jednej stronie zawsze wystąpi organ państwa, administracja

publiczna, a ponadto:

 w metodzie karnistycznej celem jest stosowanie sankcji określonych prawem
 w metodzie administracyjnej władcze sterowanie prawami i obowiązkami adresatów prawa, tj.

obywatelami



Wacław Dawidowicz (UG – podejście niniejszego wykładu) – podejście od strony cech norm prawnych prawa
administracyjnego: Wyodrębnia się prawo materialne (powszechne), proceduralne oraz ustrojowe (wewnętrznie wiążące
administrację w systemie). Wszystkie normy prawa administracyjnego mają następujące cechy:

Są zawsze ogólne (wszyscy adresaci), abstrakcyjne (wszystkie sytuacje), mają charakter materialny, są
powszechnie obowiązujące

Są powiązane funkcjonalnie z organami administracji publicznej – zarówno przy sprawdzaniu przestrzegania
prawa jak i stosowaniu prawa potrzebne jest pośrednictwo organów administracji publicznej

Każda odnosi się do tego samego rodzaju adresatów – nie ma tu związania stosunkiem organizacyjnym czy
służbowym

Żadne z ww. podejść nie jest w istocie złe, różnią się optyką spojrzenia na prawo administracyjne.

3.1. Trzy pojęcia prawa administracyjnego

UJĘCIE NUMER 2



Sensu largissimo – jest to zbiór norm, które oddziałują w sposób jednostronny, władczy na sytuację prawną podmiotu.
Często wyznaczają one pewien wzorzec postępowania. Tego rodzaju podejście może być jednak zbyt ogólne, jako że
podobne cechy wykazują inne gałęzie prawa publicznego – prawo karne, konstytucyjne. Definicja ta zatem nie dookreśla
przedmiotu prawa administracyjnego, nie pozwala na właściwą jego delimitację w ramach całego systemu prawa.



Sensu largo – są to normy regulujące organizację i działalność administracji publicznej, w szczególności pozwalające
nawiązać stosunek administracyjno-prawny z obywatelem i podmiotami zbiorowymi. Określa się tutaj dwie sfery:
wewnętrzną (organizacja) oraz zewnętrzną (oddziaływanie na obywatela zgodnie z posiadanymi kompetencjami). W tym
ujęciu prawo dzielimy na 3 grupy: prawo ustrojowe, prawo materialne oraz prawo formalne



Sensu stricte (obowiązujący na wykładzie) – jest to zbiór norm określających obowiązki i uprawnienia obywateli
(podmiotów zbiorowych) oraz kompetencje organów do oddziaływania na obywateli w ramach dwóch zasadniczych
modeli (form):

o Stosowania prawa – wydawania decyzji administracyjnych
o Kontroli przestrzegania prawa – czy obywatele oraz podmioty zbiorowe funkcjonują wedle reguł

oznaczonych w prawie?

W ostatnim modelu możemy wyróżniać cechy prawa administracyjnego (wspomniane w punkcie 3.3.

Istotne jest określenie wewnętrznej systematyki prawa administracyjnego. Otóż najczęściej możemy prawo administracyjne
materialne dzielić według:



przedmiotu regulacji, np. prawo oświatowe, prawo morskie, prawo ubezpieczeniowe, prawo ochrony środowiska.



ustaw głównych, np. ustawa o dowodach osobistych, ustawa o obywatelstwie polskim



dziedzin życia, np. prawo dotycząca środowiska naturalnego

Wszelkie podziały wewnętrzne winny być podporządkowane podejściu badawczemu.

Prawo administracyjne materialne to zbiór norm materialnych o powszechnej mocy obowiązującej ustanawiające w sposób
bezpośredni / pośredni obowiązki oraz uprawnienia obywateli i podmiotów zbiorowych, przy czym normy bezpośrednie są
przestrzegane w życiu codziennym, a organ ma kompetencję do kontroli. Normy pośrednie natomiast wymagają decyzji
administracyjnej, stosowania prawa administracyjnego

3.2 Kategorie norm prawa administracyjnego

UJĘCIE NUMER 1

Najogólniej rzecz biorąc, możemy wyróżnić normy (interpretowane z przepisów prawa) bezpośrednio oraz pośrednio kształtujące
sytuację prawną adresatów. Normy prawne skierowane do obywateli mogą być tak sformułowane jak w kodeksie drogowym
(bezpośrednio pokazują nakazy oraz zakazy), prawie podatkowym, prawie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pozostałe normy nie
trafiają bezpośrednio do adresatów i muszą podlegać pewnej obróbce, np. prawo publiczne gospodarcze (od zasady wolności
gospodarczej występuje wiele wyjątków, koncesji, pozwoleń itp.).
Przytoczmy przykłady:



O tym, czy określony podmiot będzie mógł zająć się sprzedażą alkoholu decyduje kilka czynników – rada gminy
podejmuje uchwałę o puli punktów sprzedaży alkoholu; przedsiębiorca musi uzyskać zezwolenie do wójta, burmistrza
albo prezydenta miasta.



Prawo budowlane – dysponowanie nieruchomością to możliwość wzniesienia obiektu budowlanego dopiero po
uzyskaniu pozwolenia na budowę.



Podatek od nieruchomości – właściciele otrzymują decyzję administracyjną o wysokości tego podatku. To, czy adresat
jest obowiązany do zapłacenia wynika z przepisów o podatkach lokalnych. Przebiega to w następującym trybie: uchwała
rady gminy o stawkach  decyzja indywidualizująca normę  płacenie podatku.

MODEL POŚREDNI:

Ustawa (norma)  proces stosowania normy prawa administracyjnego z
wydaniem decyzji administracyjnej (jest to więc element indywidualizujący normę
prawną)  zezwolenie na dalsze działanie

MODEL BEZPOŚREDNI

Ustawa (norma, np. czerwone światło)  stosowanie się do normy przez adresata
 możliwość kontroli drogowej przez policję

Ww. wnioskowanie potwierdza tezy prof. Dawidowicza o tym, iż istotą prawa administracyjnego jest funkcjonalne związanie z
organami administracji publicznej. Przypadek norm pośrednio kształtujących sytuację prawną adresata ten związek jest
wyjątkowo wyrazisty, natomiast w przypadku odwrotnym związanie polega na kontroli przestrzegania prawa oraz możliwości
egzekucji administracyjnej, co nie wyklucza stosowania kontroli również w normach pośrednio kształtujących sytuację adresata.

3.2. Normy prawa administracyjnego oraz stosowanie prawa

UJĘCIE NUMER 2

Norma jest podstawową jednostką w ramach prawa administracyjnego. Zawarte są w źródłach prawa w formie redakcyjnej
przepisów. Należy przyswoić szczególne rodzaje norm, wykładnię itp.

Norma (prawo materialne o powszechnej mocy obowiązującej) – wzorzec postępowania, powinności; zawiera adresata oraz
warunki (modalności, sposoby postępowania). Adresatami prawa administracyjnego jak wiadomo są organy (modalność
kompetencyjna) oraz obywatele (modalność zobowiązująca lub uprawniająca).

Możemy wyróżnić kilka rodzajów norm prawa administracyjnego:
- definicyjne o charakterze per formatywnym, np. przez podatek rozumie się …
- derogacyjna uchylające poprzednie regulację w określonej materii
- przejściowe regulujące moment wdrażania ustawy, np. sprawy niedokończone realizuje się wg. Nowych regulacji
- klauzule generalne odsyłające do sformułowań pozasystemowych np. zasady deontologii lekarskiej
- odsyłające do innych przepisów – w sprawach nieuregulowanych stosuje się przepisy KPA
- materialne: szczególny, swoisty mechanizm realizacji funkcjonowania normy – prawo w działaniu. Owy mechanizm można
ująć w sposób modelowy; dąży się do pewnych uogólnień. Występują 2 modele norm prawa administracyjnego:

 norma bezpośrednio kształtująca sytuację prawną adresata w państwie

o dociera do adresata ex lege
o

tworzy obowiązek, świadomość przestrzegania normy

Składa się z 2 elementów:

 Kompetencja dla organu
 Obowiązek dla obywatela albo podmiotu zbiorowego; winni tego przestrzegać

 Norma pośrednio kształtująca sytuację prawną adresata w państwie

Norma daje kompetencję dla organu oraz uprawnienie/obowiązek dla obywatela/podmiotu zbiorowego

Obywatel ma prawo / obowiązek dopiero wówczas, gdy otrzyma od organu akt stosowania normy, tj.

indywidualną decyzję administracyjną, np. każdy może kierować pojazdem pod warunkiem, że otrzyma decyzję
administracyjną przyznającą prawo jazdy

Z wyżej wymienionego podziału norm materialnych możemy wyprowadzić 2 mechanizmy funkcjonowania prawa
administracyjnego materialnego - model kontroli przestrzegania prawa oraz model stosowania prawa administracyjnego w drodze
decyzji administracyjnej.

Z punktu widzenia adresata normy prawa administracyjnego możemy dzielić na:



Normy skierowane do organów administracji publicznej – kompetencyjna

o Kompetencja do stosowania prawa
o Kompetencja do kontroli przestrzegania prawa
o

Kompetencja do wykonywania czynności materialno – technicznych – wydawanie zaświadczeń, prowadzenie
rejestrów, tworzenia planów; charakter władczy/egzekucyjny

o Kompetencja do stanowienia prawa – jest sprawą dyskusyjną, czy należy ona do sfery zainteresowań prawa

administracyjnego materialnego, a nie konstytucyjnego



Normy skierowane do obywateli bądź podmiotów zbiorowych – zobowiązujące/uprawniające

Normy prawa administracyjnego muszą być w pewien sposób interpretowane, dekodowane. Możemy przy tym stosować
wykładnię gramatyczną, językowo – logiczne, systemowe, autentyczne (pochodzące od prawodawcy), sądowe (orzecznictwo),
naukowe (doktryna).

3.3 Cechy powszechnego materialnego prawa administracyjnego



Prawo ochrony dobra wspólnego – każda gałąź posiada pewien cel. Prawo administracyjne połączono z dobrem
wspólnym, tj. dobrem indywidualnym idącym w parze z dobrem wspólnym. Często należy rozwiązywać spory pomiędzy
dobrem jednostki a interesem grupy społecznej – prawo własności a budowa autostrady (odpowiednie ustawy
szczegółowe ustalają postępowanie wywłaszczeniowe, a więc przymus zgodny z prawem). Prawo administracyjne chroni
również dobra ogólnie dostępne, np. powietrze czy woda.



Prawo ius cogens – w skład norm prawa administracyjnego wchodzą normy o charakterze bezwzględnie obowiązującym,
tj. narzucane adresatowi, który nie ma wpływu na modyfikację tych norm.



Prawo dwupodmiotowe – obywatele, a z drugiej strony organy administracji pblicznej



Prawo powszechne – nie ma do czynienia przy jego realizacji z rozstrzyganiem sporu. Przykłady:

o prawo cywilne – kodeks cywilny: wynajmujący i najemca lokalu zawierają umowę najmu i w wypadku braku

zapłaty czynszu przez najemcę (konfliktu) składane jest powództwo do sądu cywilnego i dochodzenie swojego
prawa. Całość kończy się wydaniem orzeczenia

o prawo administracyjne – kodeks drogowy: adresat musi zrealizować normę jazdy z określoną prędkością. Jeśli

tak nie czyni, to występuje przekroczenie normy, które ze swojej istoty nie jest sporne i policjant może kierowcę
za to ukarać.

o Prawo administracyjne – pozwolenie na budowę: złożony zostaje wniosek do właściwego organu wraz z

załącznikami i organ stosujący normę przeprowadza pewne procesy interpretacyjne oraz wydaje decyzję
administracyjna (źródłem relacji nie był spór, lecz tylko przepisy prawne)

Powyższe sytuacje nie wykluczają możliwości błędnego stosowania prawa, ale w trakcie tego stosowania nie
ma sporu – jedynie po ostatecznej decyzji, w wypadku odwołania od decyzji organu administracyjnego drugiej
instancji do właściwego sądu toczy się spór, który nie jest już materią prawa administracyjnego.



Prawo obywatelskie – jest kierowane do społeczeństwa, ale zawsze pierwotnym adresatem norm prawa
administracyjnego jest człowiek (nie jest to prawo administracji, ale administracyjne)



Prawo sądowe – normy prawa administracyjnego, ich stosowanie czy kontrola ich przestrzegania, podlega kontroli
wymiaru sprawiedliwości wg. modelu: Obywatel  administracja (kontrola obywatela z urzędu często stosowana) 
sąd (kontrola sprawowana na wniosek bądź skargę). Należy podkreślić, iż organ administracyjny nie może zaskarżyć
obywatela do sądu administracyjnego.



Prawo dysponujące odpowiedzialności w postaci egzekucji administracyjnej – prawo administracyjne zawiera normy
dozwalające (uprawniające) oraz nakładające na adresata obowiązki. W wypadku pierwszym działalność adresata nie
podlega kontroli oraz przymusowi.

Obowiązki są najczęściej wykonywane w sposób dobrowolny (podatki, służba wojskowa, przymus szkolny).
Jeżeli obowiązki wynikające z prawa administracyjnego nie są realizowane, to dochodzi do zaburzenia
porządku prawnego i mogą być zastosowane przepisy przymuszające do wykonania obowiązków – egzekucja
administracyjna

wg.

u s t a w y

1 9 6 6

p o s t ę p o w a n i u

e g z e k u c y j n y m

a d m i n i s t r a c j i. Na jej podstawie można stosować środki egzekucyjne pieniężne / niepieniężne; wykonania
zastępcze (rozbiórka) oraz egzekucję z nieruchomości. Należy podkreślić, iż egzekucja ni jest karą, ale posiada
ona środki sprzyjające przywróceniu właściwego stanu prawnego.



Prawo nieskodyfikowane – nie ma kodeksu administracyjnego, a jedynie KPA regulujący procedury administracyjne.
Jest to wykonalne w przypadku całego prawa administracyjnego z powodu obszerności regulacji norm oraz wyjątkowej

podatności na zmiany ekonomiczne, społeczne oraz polityczne Pojawiają się pewne projekty skodyfikowania choćby
przepisów ogólnych prawa administracyjnego, ale jak dotąd nie zaczęto realizować tego planu.

3.4 Prawo administracyjne a inne, tradycyjne gałęzie prawa

UJĘCIE NUMER 1

1. Prawo konstytucyjne – obie gałęzie w pewnej części odnoszą się do ustroju państwowego. Prawo

administracyjne ponadto doprecyzowuje (określa granice) prawa, wolności oraz obowiązki spisane w ustawie
zasadniczej. Obydwie gałęzie należą do prawa publicznego (public law)

2. Prawo cywilne – na pierwszy plan wysuwa się różnica – prawo cywilne to gałąź prawa prywatnego,

określającego stosunki pomiędzy podmiotami równymi w sensie formalnym; posiada normu ius dispositiwum
Jednak występuje również trochę podobieństw:

a. Przedmiot regulacji, np. prawo własności (a r t . 1 4 0 K C ) ograniczone ustawami, społeczno –

gospodarczym przeznaczeniu rzeczy. Jest to jak najbardziej materia prawa administracyjnego
(r o z d z i a ł

4 u s t a w y o g o s p o d a r c e n i e r u c h o m o ś c i a m i o p i s u j ą c a

i n s t y t u c j ę w y w ł a s z c z e n i a ).

b. KRiO oraz KC dotyczy osób fizycznych a u s t a w a – p r a w o o a k t a c h s t a n u

c y w i l n e g o zawierająca regulacje cywilnoprawne (łączy przedmiot regulacji)

c. Ubezpieczenia – klasycznie jest to umowa cywilnoprawna zawierająca 2 zgodne oświadczenia woli.

Są jednak przypadki, gdy ubezpieczenia są obowiązkowe, np. odpowiedzialność cywilna kierowców,
notariuszy. W razie niedopełnienia obowiązku występują sankcje administracyjne (causa tkwi w
przepisach prawa administracyjnego)

d. Art. 417 i1,2 KC – odpowiedzialność władzy publicznej wynikające za działania władzy wynikające

z prawa administracyjnego (czyny niedozwolone).

3. Prawo karne – obydwie są gałęziami prawa publicznego, zawierające ius cogens. Prawo karne penalizuje

określone zachowania i działa, gdy popełnione są czyny niedozwolone. Prawo administracyjne ma bardziej
aktywną pozycję (może działać z urzędu, na wniosek). Prawo karne wzmacnia jednak działanie prawa
administracyjnego (przepisy karne z ustaw prawa administracyjnego).

4. Prawo pracy – reguluje ono zarówno stosunek pracy jak również prawa socjalne, bytowe, na wypadek

bezrobocia itp. Korzysta przy tym często z mechanizmów wypracowanych przez prawo cywilne oraz
administracyjne – np.

a. przepis dotyczący obowiązku ubezpieczenia społecznego spoczywający na pracodawcy
b. przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy (możliwość kontroli Państwowej Inspekcji

Pracy).

c. regulacje dotyczące osób bezrobotnych (stan prawny zależny od decyzji właściwego powiatowego

urzędu pracy).

d. Pracownicy administracji publicznej podlegają równocześnie kodeksowi pracy, ustawie o służbie

cywilnej, ustawie o pracownikach samorządowych (określone są pragmatyki służbowe, urzędnicze).

3.4. Relacje prawa administracyjnego do innych gałęzi prawa

UJĘCIE NUMER 2

Prawo materialne  CO? Należy / nie należy zrobić, np. wydać pozwolenie na broń
Prawo formalne  JAK? Urzeczywistnić prawo materialne ?
Prawo ustrojowe  KTO?



Prawo konstytucyjne – konstytucja daje podstawę do stosowania regulacji w zakresie

o Ustroju administracji publicznej
o Prawa materialnego, tj. :

 Prawa, wolności i obowiązki
 Finanse publiczne
 Stany nadzwyczajne



Prawo cywilne – występuje rozłączność w modelu realizacji obu gałęzi. O ile w prawie administracyjnym mamy normy
ius cogens, o tyle w prawie cywilnym są normy ius dispositivum

Występują jednak pewne związki:

 Właściciel nieruchomości realizuje swoje prawo na mocy prawa cywilnego. Jednak w przypadku

wywłaszczenia istnieje konieczności wykorzystania prawa administracyjnego – decyzja
administracyjna. Taka sama decyzja wymagana jest również w wypadku, gdy cudzoziemiec zechce
nabyć nieruchomość

 Kupno – sprzedaż broni / pozwolenie na broń



Prawo karne wywodzi się, podobnie jak prawo administracyjne, z prawa publicznego. Określa ono czyny niedozwolone
pod groźbą sankcji, prawo administracyjne reguluje natomiast uprawnienia oraz obowiązki. Prawo karne częstokroć stoi
na straży przestrzegania prawa administracyjnego



Przedmiotowe działy prawa, tj. prawo oświatowe, morskie, ubezpieczeniowe.



Prawo administracyjne formalne (głównie KPA oraz Ordynacja podatkowa). Prawo formalne uzupełnia prawo
materialne, pozostaje z nim w ścisłym związku.



Prawo administracyjne ustrojowe

Różne przedmioty regulacji – prawo materialne reguluje sytuację obywatela / podmiotów zbiorowych, ich
prawa/obowiązki/wolności. Prawo ustrojowe natomiast reguluje system powiązań, relacji pomiędzy organami

Różne mechanizmy realizacji –

 Prawo ustrojowe – organizacyjna zależność więzi łącząca struktury hierarchiczne, oparte na nadzorze

– np. polecenia służbowe, akt nadzoru stwierdzający nieważność decyzji

 Prawo materialne – regulacja stosunków między niezależnymi od siebie podmiotami. Stosunek może

zajść tylko, gdy norma tak stanowi.

Różne systemy źródeł prawa – prawo ustrojowe ma otwarty system (akty powszechne, wewnętrzne) , a
materialne zamknięty (tylko akty prawa powszechnie obowiązujące, wymienione enumeratywnie w konstytucji)

W konsekwencji prawo ustrojowe stanowi odrębną od prawa materialnego dziedzinę.



Prawo międzynarodowe publiczne – możemy powiedzieć, iż prawo administracyjne materialne dzieli się na krajowe
oraz międzynarodowe. Prawo międzynarodowe jest odrębnym porządkiem stosowanym przez wiele państw.

Międzynarodowe prawo administracyjne materialne – konwencja MARPOL dotycząca ruchu statków morskich

Międzynarodowe prawo administracyjne ustrojowe – system oraz funkcjonowanie ONZ

Międzynarodowe prawo administracyjne karne – przepisy dot. czarterów oraz umów handlowych

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

A r t . 8 7 k o n s t y t u c j i R P wymienia powszechnie obowiązujące źródła prawa.

Opracowanie dotyczące źródeł prawa

znajduje się w notatkach z ćwiczeń, podręczniku Bocia oraz Ochendowskiego

4.1 Konstytucja (notatki innego autorstwa)

 akt najwyższej rangi
 zasady ustroju politycznego i społeczno – gospodarczego, organy państwa: naczelne i lokalne, struktura i kompetencje,

ustrój, zadania, kompetencje, organów administracji publicznej i innych podmiotów wykonujących zadania
administracji publicznej,

podział kompetencji: w założeniach Monteskiusza w trójpodziale władz, do ustawodawstwa przeznaczona jest
wł. ustawodawcza. Jednakże w dzisiejszych czasach wł. wykonawcza uczestniczy także w tworzeniu prawa.
Przez tworzenie prawa należy rozumieć tworzenie norm o charakterze generalno – abstrakcyjnym, a także
rozstrzygnięcia o charakterze generalno abstrakcyjnym. Porządek prawny składa się z norm prawnych oraz ze
skutków prawnych aktów o charakterze indywidualno – konkretnym

zasada heterogenii (subsydiarności): ustawodawca posiada autonomiczne kompetencje do tworzenia prawa, a
administracja publiczna (wł. wykonawcza) ma kompetencje o charakterze heterogenicznym, tzn. pochodnym,
zależnym od wł. ustawodawczej. Tworzą prawo na warunkach ustalonych przez ustawodawcę. Włada
wykonawcza ma tę możliwość ze względów ilościowych (parlament sam by nie dał rady), specjalistyczne
regulacje, ogólność a szczegółowość.

 określa źródła prawa



a r t . 8 7 , u s t 1 Źródłami powszechnie obowiązującego prawa RP są:

Konstytucja

ustawy

ratyfikowane umowy międzynarodowe za / bez zgodą wyr. w ustawie

rozporządzenia

akty prawa miejscowego

 zasady, organy, kontroli administracji, kontroli państwowej i ochrony prawa
 stosunek między obywatelem a państwem, jego zasady i treść
 podstawowe wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela, granice dozwolonych ingerencji do wyjątkowych

wypadków, gdy jest to konieczne dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego, dla ochrony środowiska, zdrowia i
moralności publicznej, wolności i praw innych osób

 obowiązuje bezpośrednio prawodawcę, sędziego i każdy organ adm. w sprawie ogólnej i indywidualnej, bezpośrednie

stosowanie konstytucji

 zasady działania państwa podczas stanów nadzwyczajnych



a r t . 1 0 u s t . 1 . Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej (organów) opiera się na podziale i równowadze władzy
ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej



a r t . 4 . Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu, Naród sprawuje władzę przez swoich
przedstawicieli lub bezpośrednio.



a r t . 2 . Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości
społecznej



a r t . 7 . Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa



a r t . 1 5 . , u s t . 1 Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej



a r t . 1 5 u s t . 2 . Zasadniczy podział państwa uwzględniający więzi społeczne gospodarcze lub kulturowe i
zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa



a r t . 1 6 Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę
samorządową



a r t . 1 7 . W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody
zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu
publicznego i dla jego ochrony



rozdział I „Rzeczpospolita” zasady ustroju państwa



rozdział II „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela”



rozdział III ”Źródła prawa”



rozdział VI „Rada Ministrów i administracja rządowa”



rozdział VII „Samorząd terytorialny”



rozdział IX „Organy kontroli państwowej i ochrony prawa”

4.2 Ustawa



powszechnie obowiązujące źródło prawa



nieograniczoność przedmiotu ustawy, materii ustawowej

nie powinna regulować spraw określonych w Konstytucji

obowiązek uregulowania niektórych spraw, do wejścia w życie niektórych przepisów jest potrzebna ustawa,
(dodatkowy akt)

obejmuje ograniczenia w zakresie korzystania przez obywateli z konstytucyjnych praw i wolności



miejsce w hierarchii źródeł prawa, pod:

nie może być sprzeczna z Konstytucją

ustawą o zmianie Konstytucji

umową międzynarodową ratyfikowaną za uprzednią zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie

z prawem stanowionym przez organizację międzynarodową, która została ukonstytuowana na podstawie
ratyfikowanej umowy zawartej przez Polskę

z prawem stanowionym przez organizację międzynarodową której ratyfikowaną umową Polska przekazała
kompetencje organu władzy państwowej w niektórych sprawach



a r t . 1 2 0 Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby
posłów, chyba, że Konstytucja przewiduje inną większość



Stadia uchwalania(a r t . 1 1 8 - 1 2 4 )

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi i Radzie Ministrów; poselskie projekty
ustawa mogą wnosić komisje sejmowe lub co najmniej 15 posłów podpisujących projekt; obywatele

Marszałek Sejmu przyjmuje projekty w formie pisemnej wraz z uzasadnieniem wyjaśniającym cel, skutki
prawne i inne wskazującym źródła finansowania oraz założenia podstawowych aktów wykonawczych,
ewentualnie stwierdzenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej; zarządza drukowanie
projektów oraz ich doręczenie posłom, Prezydentowi, Marszałkowi Senatu i Prezesowi Rady Ministrów

Rozpatrywanie projektów ustaw odbywa się w trzech czytaniach, przyjęcie zmian w funkcjonowaniu
samorządów (lokalnych, regionalnych) poprzedza się zasięgnięciem opinii przedstawicieli organizacji
samorządowych na posiedzeniu komisji sejmowych

(I) Na posiedzeniu komisji sejmowej odbywa się pierwsze czytanie projektu ustawy, które obejmuje
uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, pytania posłów i odpowiedzi wnioskodawcy oraz debatę; na
posiedzeniu Sejmu pierwsze czytanie kończy się skierowaniem projektu do komisji, chyba, że Sejm odrzuci
projekt w całości; do szczegółowego rozpatrzenia projektu komisja może powołać podkomisję oraz zasięgnąć
opinii ekspertów; komisja (lub połączone komisje) przygotowuje sprawozdanie o projekcie ustawy

uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę
debata w sprawie ogólnych zasad projektu
koniec: odrzucenie lub skierowanie do komisji

(II) Posiedzenia Sejmu dotyczące drugiego czytania projektu może odbyć się nie wcześniej niż siódmego dnia
od doręczenia posłom sprawozdania komisji (chyba, że Sejm zdecyduje inaczej) i obejmuje, po zapoznaniu się
Sejmu z tekstem sprawozdania komisji o projekcie ustawy, także przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie
poprawek i wniosków, następnie ponowne skierowanie projektu do komisji

przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji o projekcie ustawy
przeprowadzenie debaty, zgłaszanie poprawek i wniosków
koniec: do komisji lub dalej III czytanie

(III) Trzecie czytanie może się odbyć niezwłocznie (jeżeli w drugim czytaniu projektu nie skierowano do
komisji) i obejmuje przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji oraz głosowanie

przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji, lub poprawki i wnioski z II czyt. w Sejmie
głosowanie: przyjęcie bez zmian, uchwalenie poprawek, odrzucenie w całości

Marszałek Sejmu przesyła następnie potwierdzony swoim podpisem tekst uchwalonej ustawy Prezydentowi i
Marszałkowi Senatu

Senat podejmuje uchwałę zatwierdzającą ustawę lub przedstawia propozycję dokonania w ustawie określonych
zmian

Marszałek Sejmu kieruje do rozpatrzenia przez komisje propozycji Senatu, a te przedstawiają Sejmowi
sprawozdanie, w którym wnioskują o uchwalenie proponowanych przez Senat zmian w całości lub w części
albo nieprzyjęcie propozycji Senatu

Sejm, jeśli nie odrzuci uchwały Senatu bezwzględną większością głosów, poprawka zaproponowana do niej w
uchwale Senatu zostaje przyjęta

Prezydent otrzymuje niezwłocznie od Marszałka Sejmu tekst ustawy do podpisu, jeśli odmówił jej podpisania w
ciągu 21 dni wraz z umotywowanym wnioskiem (np.. niezgodność z Konstytucją), Marszałek Sejmu kieruje je
do komisji, które rozpatrywały projekt ustawy przed jej uchwaleniem i przygotowują one sprawozdanie z
wnioskiem o ponowne uchwalenie ustawy w dotychczasowym brzmieniu bądź wniosek przeciwny

Sejm decyduje o ponownym uchwaleniu ustawy w brzmieniu dotychczasowym większością 3/5 głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów o czym Marszałek Sejmu powiadamia niezwłocznie
Prezydenta, a ten w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw; jeśli natomiast
Sejm nie uchwali ponownie ustawy w brzmieniu dotychczasowym, postępowanie ustawodawcze ulega
zamknięciu

promulgacja – ogłoszenie w Dzienniku Ustaw jest warunkiem wejścia aktu w życie



rola ustawy w procesie administrowania

zasada nadrzędności ustawy w systemie prawa – wszystkie inne źródła prawa muszą formalnie i materialnie być
zgodne i służyć jej wykonaniu

zasada wyłączności ustawy (wyłącznej materii ustawowej) najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego
organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być rozstrzygane wyłącznie w drodze ustawowej

teoria wieloszczeblowej (wielostopniowej) budowy prawa Adolfa Merkla – wiedeńska szkoła pozytywizmu
prawnego



akty normatywne z mocą ustawy – prezydent w stanach nadzwyczajnych

4.3 Umowa międzynarodowa



a r t . 9 Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego



idea transformacji generalnej



ratyfikacja – akt w którym organ upoważniony do reprezentowania państwa w stosunkach międzynarodowych
(Prezydent) wyraża wolę związania państwa treścią umowy międzynarodowej, zawartej przez innych organ (Radę
Ministrów) o ratyfikacji lub wypowiedzeniu takiej umowy Prezydent zawiadamia Sejm



ratyfikacja

traktat postanawia, że taka zgoda ma być wyrażona w drodze ratyfikacji

w inny sposób ustalono, że państwa uczestniczące w rokowaniach uzgodniły, iż ratyfikacja będzie wymagana

zamiar państwa podpisania traktatu pod warunkiem ratyfikacji wynikać pełnomocnictw jego przedstawiciela
lub został wyrażony w czasie rokowań



ratyfikacja za zgodą wyrażoną w ustawie

a r t . 9 1 u s t 2 umowa międzynarodowa ratyfikowana za zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed
ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową
-

pokoje, sojusze, układy polityczne i wojskowe

wolności, prawa i obowiązki obywatelskie określone w konstytucji

członkostwo RP w organizacji międzynarodowej

znaczne obciążenie państwa pod względem finansowym

sprawy regulowane w ustawie lub gdzie forma ustawy jest wymagana

przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy
państwowej w niektórych sprawach



a r t . 8 7 u s t 1 umowy międzynarodowe nalezą do źródeł prawa powszechnie obowiązującego



a r t . 9 1 u s t 1 umowa międzynarodowa jest stosowana bezpośrednio, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od
wydania ustawy



u s t 3 jeżeli to wynika z ratyfikowanej przez RP umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez
nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami

4.4 Prawo europejskie

organy i instytucje wspólnoty europejskiej



Parlament Europejski – bezpośrednie wybory przez społeczeństwa państw-członków, działają w nim: Prezydium,
frakcje (partie), komitety, Sekretariat Generalny, funkcje doradcze i kontrolne, nie obowiązuje go zasada ograniczonej
kompetencji szczegółowej



Rada Unii Europejskiej – organ prawodawczy, tylko na mocy szczegółowego upoważnienia przedstawiciele państw
na szczeblu urzędowym



Rada Europy w Strasburgu



Rada Europejska – szefowie państw i rządów państw członkowskich



Komisja Europejska – organ decyzyjny i wykonawczy, reprezentuje wspólnotę na zewnątrz i w stosunkach
wewnętrznych wykonuje zadania zlecone przez Radę, prawo do inicjatywy ustawodawczej, członkowie niezależni od
swoich państw, zasada podziału resortowego



Trybunał Sprawiedliwości – zapewnia przestrzeganie prawa przy interpretacji i stosowaniu traktatu



Trybunał Obrachunkowy – kontroluje finanse



Komitet Ekonomiczno Społeczny



Komitet Regionów



Europejski Bank Inwestycyjny

źródła prawa



pierwotne

traktat paryski z 18 kwietnia 1951 – ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali

dwa traktaty rzymskie z 25 marca 1957 ustanawiające Europejską Wspólnotę Energii Atomowej i Europejską
Wspólnotę Gospodarczą (obecnie Wspólnotę Europejską

protokoły i aneksy np. Protokół o statucie Trybunału Sprawiedliwości EWG

traktaty uzupełniające oraz rewidujące

traktaty o przystąpieniu nowych członków

Jednolity Akt Europejski

traktat z Maastricht z 7 lutego 1992 o Unii Europejskiej

traktat brukselski z 8 kwietnia 1965 o ustanowieniu organów Wspólnot, traktat o fuzji władzy wykonawczej
trzech Wspólnot (EWWiS, EWG i Euratomu)



pochodne

rozporządzenia – „ustawy”

dyrektywy – określają cel, są indywidualne

decyzje – określają środek i cel, są indywidualne

zalecenia i opinie – „soft law”

4.5 Rozporządzenie



na ich podstawie można budować normę bądź element normy prawa administracyjnego



są tworzone przez administrację



warunki formalne – a r t . 9 2 konstytucji RP stanowi, iż każde rozporządzenie musi mieć swoją podstawę w akcie
wyższego rządu, tj. ustawą. Podstawa prawna musi istnieć przez cały okres obowiązywania rozporządzenia



stosowanie a stanowienie

o stosowanie = wydanie decyzji, która mimo braku ustawy będzie miała moc obowiązującą
o stanowienie = akt wykonawczy dzieli los prawny ustawy



delegacja ustawowa winna określać podmiot uprawniony (uszczegółowienie a r t . 7 k o n s t y t u c j i ). W odniesieniu
do ministrów określa się ich kategorialnie, jako że prezes RM może dowolnie zmieniać ich nazwy wg. działów
administracji rządowej za pomocą rozporządzeń atrybucyjnych.



W ramach delegacji ustawowej należy dokładnie określić jaki jest zakres spraw, którymi rozporządzenie ma się zająć.
Właśnie ten element najczęściej staje się przedmiotem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.



A r t . 9 2 konstytucji wprowadza zakaz subdelegacji do tworzenia prawa



Przyjęto, iż na szczeblu centralnym rozporządzenia mogą wydawać tylko te instytucje, które zostały wymienione w
konstytucji RP:

o A r t . 1 4 2 – prezydent RP,
o A r t . 1 4 6 – rada ministrów
o A r t . 1 4 8 – prezes RM
o A r t . 1 4 9 – minister resortowy
o A r t . 2 1 3 / 2 – KRRiTV
o A r t . 2 3 4 – rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy wydawane w razie stanu wojennego



Konstytucja RP z 1997 roku odebrała centralnym organom administracji rządowej prawodawstwo

4.6 Metody tworzenia źródeł prawa administracyjnego

Jeśli administracja nie uczestniczy bezpośrednio w tworzeniu prawa, to w jakimś sensie partycypuje w tym procesie, np. projekty
ustaw złożone do Sejmu RP przez Radę Ministrów. Wiele szczegółów dotyczących tego tematu zawiera R o z p o r z ą d z e n i e
P r e z e s a R M z 2 0 . V I . 2 0 0 2 r o k u w s p r a w i e „ Z a s a d t e c h n i k i p r a w o d a w c z e j ” ( D z . U .
2 0 0 2 . 1 0 0 . 9 0 8 ) .

Projekty aktów prawa miejscowego  istotna jest odpowiedź na pytanie czy powyższe regulacje zawarte w rozporządzeniu mogą
dotyczyć samorządu terytorialnego, jeśli wydane jest ono na podstawie ustawy o Radzie Ministrów. W praktyce jednak Zasady
Techniki Prawodawczej stosuje się jako pewną recepturę dla tworzenia prawa.

4.7. Rola zwyczaju w prawie administracyjnym

Zwyczaj wg. Jana Boć: pozaprawny nawyk postępowania postrzegany faktycznie w ramach danej struktury (jednostki)
organizacyjnej administracji w podobnych sytuacjach i w określonym czasie. Pytaniem problematycznym jest to, czy zwyczaj
może być źródłem pewnych czynności administracyjnych rodzących konsekwencja wobec obywatela.
Prof. Zimmenramnn - zwyczaj nie może konkurować z prawem stanowionym (co nie wyklucza jego stosowania). W praktyce
działań administracyjnych zwyczaj jest często stosowany na równi z prawem – np. małe gminy. Nie zawsze jest to szkodliwe.
Zwyczaj może być inkorporowany do prawa stanowionego bezpośrednio bądź przez odwołanie się do utrwalonych na danym
terenie zwyczajów.

Przykłady zastosowania zwyczaju w przepisach prawa administracyjnego:

Ustawa

Cytat

Dz.U.2006.144.1043 Wjazd
na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej,
pobyt oraz wyjazd z tego
terytorium obywateli państw
członkowskich Unii
Europejskiej i członków ich
rodzin.

Art. 25. Jeżeli w postępowaniu o wydanie karty pobytu członka rodziny
obywatela UE okoliczności sprawy wskazują, że:

1) jedno z małżonków przyjęło korzyść majątkową w zamian za wyrażenie
zgody na zawarcie małżeństwa, o ile nie wynika to ze zwyczaju
ugruntowanego w danym państwie lub grupie społecznej,

Dz.U.2006.139.993
Ewidencja ludności i dowody
osobiste.
Rozdział 6 Obowiązek
meldunkowy cudzoziemców

Art. 27. Od wykonywania obowiązku meldunkowego zwolnieni są pod
warunkiem wzajemności szefowie i członkowie personelu przedstawicielstw
dyplomatycznych oraz urzędów konsularnych państw obcych, łącznie z
członkami ich rodzin pozostającymi z nimi we wspólnocie domowej, a także
inne osoby na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych
zwyczajów międzynarodowych, z wyjątkiem cudzoziemców mających stałe
miejsce pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.

Dz.U.2006.123.858 Zbiorowe
zaopatrzenie w wodę i
zbiorowe odprowadzanie
ścieków.

Art. 24
7. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ogłasza zatwierdzone taryfy
w miejscowej prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w terminie do 7 dni
od dnia podjęcia uchwały, o której mowa w ust. 1.

Dz.U.2006.123.857 Żegluga
śródlądowa.

Art. 43
6. Administracja dróg wodnych ogłasza w formie komunikatów w sposób
zwyczajowo przyjęty aktualne warunki żeglugowe na śródlądowych drogach
wodnych, terminy otwarcia i zamknięcia dróg wodnych dla żeglugi oraz
wydaje informator o śródlądowych żeglownych drogach wodnych.

Dz.U.2006.99.693
Bezpieczeństwo morskie.

Art. 38. Kapitan (bosman) portu może, na czas oznaczony, wprowadzić zakaz
lub ograniczenie ruchu w porcie, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo w porcie.
Wprowadzane zakazy lub ograniczenia ruchu w porcie podaje się do
wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w żegludze morskiej lub na
danym terenie.

Dz.U.2005.239.2019 Prawo
wodne.

Art. 163. 1. W przypadku stwierdzenia w wyniku kontroli, iż woda w
kąpielisku nie spełnia warunków, o których mowa w art. 50 ust. 3, organ
Inspekcji Sanitarnej test orzeka o zakazie kąpieli i powiadamia o tym
miejscową ludność w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości.

Dz.U.2005.121.1019 Giełdy
towarowe.

Art. 49. 1. Towarowe domy maklerskie, w liczbie co najmniej 15, mogą
utworzyć, na zasadach określonych w odrębnej ustawie, izbę gospodarczą,
zwaną dalej „izbą”.
2. Do obowiązków izby należy, w szczególności, określanie i kodyfikacja
zasad uczciwego obrotu oraz przyjętych w obrocie zwyczajów.
3. Organizację władz izby, tryb ich powoływania, zakres kompetencji oraz
zadania izby określa statut izby.

Dz.U.2005.190.1606
Ogłaszanie aktów
normatywnych i niektórych
innych aktów prawnych.

Art. 14. 1. Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń, a także w
sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego
przekazu.

Tego rodzaju przykładów jest wiele. Dość szeroko stosuje się normy zwyczajowe w prawie administracyjnym. Zwyczaj nie jest
samodzielnym źródłem prawa administracyjnego, ale jest wykorzystywany i inkorporowany do norm prawa administracyjnego w
dwojaki sposób:



poprzez opisanie zwyczaju nadaje się im rangę normatywną



odwołuje się do zastosowania norm zwyczajowo przyjętych

4.8. Rola orzecznictwa sądowego w prawie administracyjnym

Europa kontynentalna związana jest głównie z prawem stanowionym, stąd orzecznictwo nie jest oficjalnie uznane za źródła
prawa. Można mimo to dostrzec dużą rolę orzecznictwa, a coraz częściej mówi się o wymieszaniu elementów common law oraz
prawa stanowionego. Można zacytować myśl prof. Smoktunowicza: Przepisy prawne są aktami woli. Wykładnia ich ma sprawić,
by były także aktami rozumu., Dworkina: Prawo pisze się na raty.

Orzecznictwo ma znaczny wpływ na prawo administracyjne. Odnosi się to do:



Rola Trybunał Konstytucyjne

o Wyrok TK – orzekanie o tym, czy dany akt normatywny jest zgodny z ustawą zasadniczą. Posiada charakter

prawomocny i ostateczny

Orzeczenie o niezgodności skutkuje tym, iż zaskarżony przepis traci moc z zasady w chwili publikacji w
odpowiednim publikatorze

o Prawodawca negatywny



Naczelny Sąd Administracyjny

o Prawodawca negatywny w odniesieniu do prawa miejscowego po rozpatrzeniu skarg organów nadzoru albo

obywateli

Interpretacja przepisów prawnych na mocy uchwał NSA obradującego w rozszerzonym składzie

Przykłady:

 Uchwała NSA uznająca sobotę za równoprawny dzień wolny od pracy w stosunku do ustawowych dni

wolnych od pracy

 Uchwała 7 sędziów NSA z 12 grudnia 2005 roku uznająca fundację za organizację społeczną, co daje

jej możliwość uczestnictwa w postępowaniu przed sądami administracyjnymi w nieswoje sprawie. W
ten sposób poszerzono zakres podmiotowy z ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.



Coraz większą rolę odgrywać zaczyna orzecznictwo ETS. Jest to w pewnym sensie sąd konstytucyjny dla całej Unii
Europejskiej, w którym 99% rozstrzyganych spraw dotyczy prawa administracyjnego.

Przykład przepis



wykładnia



korekcja wykładni przez sądy administracyjne

Dz.U.2003.80.717 (U) Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. –

Art. 61. 1. Wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest możliwe jedynie w przypadku łącznego spełnienia następujących
warunków:

1) co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na

określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników
kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów
budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu;

2) …. 6) …

Wykładnia zawężająca organu administracji publicznej  działka przyległa do działki, na której ma zostać wzniesiony budynek
Poprzez orzecznictwo sądów administracyjnych wykładnia zawężająca została w jakiś sposób skorygowana.

4.9.Kontrola stanowienia prawa i nadzór nad jego stosowaniem

4.9.1 Trybunał Konstytucyjny

Podstawą prawna jest w tym wypadku a r t . 1 8 8 k o n s t y t u c j i oraz pośrednio a r t . 7 9 u . 1 (skarga

konstytucyjne może dotyczyć prawa miejscowego i innych aktów normatywnych).

W wyniku kontroli przeprowadzanej przez Trybunał Konstytucyjny może dojść do zmiany porządku prawnego.

Rozstrzygnięcia mają moc powszechnie obowiązującą na podstawie a r t . 9 0 k o n s t y t u c j i i są ostateczne. Przed 1997
rokiem istniała możliwość przegłosowania określonej regulacji niezgodnej zdaniem TK z konstytucją przez sejm kwalifikowaną
większością głosów.

Z uwagi na doniosłość rozstrzygnięć Trybunału są one publikowane co do zasady w publikatorze, w którym

opublikowano akt normatywny będący przedmiotem zainteresowania Trybunału (A r t . 1 9 0 u . 2 k o n s t y t u c j i ) albo w
Monitorze Polskim, w przypadku kontroli z konstytucją aktów normatywnych przed promulgacją przez Prezydenta.

Orzeczenie o niezgodności obowiązuje generalnie od dnia opublikowania. Może jednak zostać wskazany inny termin z

uwzględnieniem vacatio legis sięgającego do 18 miesięcy (ustawy), 12 miesięcy (inne akty normatywne). Rozwiązanie takie
zostało wprowadzone z uwagi na względy praktyczne oraz finansowe.

Należy również podkreślić, iż na mocy a r t . 1 9 3 k o n s t y t u c j i R P , sądy w sposób pośredni również biorą udział

w kontrolach zgodności prawa z konstytucja za pomocą pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego.

4.9.2 Sądy

Sądy co do zasady orzekają na podstawie ustaw – sędziowie są związani ustawami. Jeśli akty wykonawcze są zgodne z ustawą, to
mogą, ale nie muszą być nimi związane. Sąd może orzec, iż rozporządzenie w jego uznaniu jest niezgodne z ustawą bądź
konstytucją. Jest to jednak rozstrzygnięcie indywidualne, a nie powszechnie obowiązujące.

Sądowa kontrola prawa miejscowego – a r t . 3 u s t a w y z 2 0 0 2 r o k u o p o s t ę p o w a n i u p r z e d s ą d a m i
a d m i n i s t r a c y j n y m i ( D z . U . 2 0 0 2 . 1 5 3 . 1 2 7 0 ) :

1. decyzje administracyjne;
2. postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także

na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

3. postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4. inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków

wynikających z przepisów prawa;

5. akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;
6. akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach

z zakresu administracji publicznej;

7. akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;
8. bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4.

Z zasady sąd nie działa z urzędu. Prawo miejscowe musi być zatem przez jakiś podmiot zaskarżone – RPO, prokurator oraz
każdy, kogo interes prawny został naruszony przez akty prawa miejscowego, po uprzednich staraniach o uchylenie tego aktu.

4.9.3 Organy nadzoru jednostek samorządu terytorialnego

Wojewoda (kompetencje ogólne) oraz Regionalna Izba Obrachunkowa (kompetencje dotyczące finansów i budżetu) mogą, w
okresie 30 dni od doręczenia im aktu prawa miejscowego (każda jednostka samorządowa ma na to 7 dni) niezgodnego z prawem
uchylić je. Po tym terminie mogą ww. organy wystąpić do sądu.

Uchwały wydane niezgodnie z prawem są nieważne – decyduje o tym organ jednostki samorządu terytorialnego, który stwierdza
nieważność tego aktu. Skutki prawne liczy się od samego początku obowiązywania uchwały.

A r t . 4 1 u s t a w y o a d m i n i s t r a c j i r z ą d o w e j w w o j e w ó d z t w i e ( D z . U . 2 0 0 1 . 8 0 . 8 7 2 ) -
Art. 41. 1. Prezes Rady Ministrów uchyla, w trybie nadzoru, akty prawa miejscowego, w tym rozporządzenia porządkowe,
ustanowione przez wojewodę lub organy administracji niezespolonej, jeżeli są one niezgodne z ustawami lub aktami wydanymi w
celu ich wykonania, a także może je uchylać z powodu niezgodności z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i
gospodarności.
2. Prezes Rady Ministrów ustala, w drodze rozporządzenia, tryb kontroli aktów prawa miejscowego ustanowionych przez
wojewodę i organy administracji niezespolonej.
 również niezgodność z polityką rządu. Moc na przyszłość – polityka rządu nie może zmieniać sytuacji z mocą wsteczną, bo to
ograniczałoby samodzielność jednostek samorządowych.

A r t . 4 8 a u . 1 u s t a w y o o b s z a r a c h m o r s k i c h  minister właściwy do spraw gospodarki morskiej uchyla akty
dyrektora urzędu morskiego (premier + minister = podwójny nadzór nad tworzeniem prawa przez administrację niezespoloną).

4.10. Synteza informacji przedstawiona przez dr Żukowskiego – niektóre zagadnienia wymagają poszerzenia



Konstytucja wyznacza zasadę praworządności, określa budowę podstawowych instytucji, zasady funkcjonowania oraz
powszechnie obowiązujące źródła prawa.



Źródło prawa = akt stanowienia prawa



Akty prawa międzynarodowego

o Dualizm
o Sposoby wcielenia w polski system prawny

 Z mocy prawa / bezpośrednio
 Inkorporacja – włączenie do polskiego systemu prawa, np. ustawa o bezpieczeństwie morskim

wprowadza …

 Implementacja – wdrożenie przez transpozycję, tj. przepisanie z równoczesnym dostosowaniem do

polskich uwarunkowań

Szczególnym przypadkiem jest prawo Unii Europejskiej – w tej kwestii istotne są zapisy ogłoszenia prezesa RM
z 11 maja 2004 roku (M.P. 20.359.2004). Prawo UE obowiązuje bezpośrednio (traktaty, prawo pierwotne), bądź
pośrednio (prawo wtórne).

 Rozporządzenia obowiązują bezpośrednio, natomiast dyrektywy wymagają implementacji. Jeśli

państwo członkowskie jej nie dokona we właściwym terminie, to obywatel może powoływać się na ten

akt normatywny jako obowiązujące prawo. Wiele obecnych ustaw wprowadza dyrektywy do systemu
prawa polskiego.



Zagadnienia problemowe:

Często problemem jest orzekanie na podstawie aktów prawa wewnętrznie obowiązującego, np. regulamin UG,
statut korporacji adwokackiej  dopuszcza się w takim wypadku stosowanie interpretacji, jakoby był to akt
prawa miejscowego obowiązujący wewnątrz określonej instytucji wszystkich jej członków. Tylko taka
interpretacja pozwala na rozpoznawanie spraw spornych przez sądy. Cały problem jest w pewnym sensie
spowodowany luką konstytucyjną.

Jak wydać akt normatywny? Problem procedury legislacyjnej przy wydawaniu innych aniżeli ustawy źródeł
prawa.

Reguły ogłoszenia / promulgowania ustaw oraz informowania o prawie; gdzie czerpać wiedzę o źródłach prawa
UE?

o Kontrola stanowienia prawa – ustawy oraz rozporządzenia przez Trybunał Konstytucyjny, a akty prawa

miejscowego przez sądy administracyjne oraz wojewodów.

Nieformalne / swoiste / niezorganizowane źródła prawa – nie stanowią one źródeł prawa !!!

 Problem definicyjny
 Są to przepisy planistyczne, np. plan rozwoju gminy; zwyczaj. Ale np. miejscowy plan

zagospodarowania przestrzennego

 W Polsce nie ma prawa zwyczajowego ani precedensu
 Orzecznictwo sądowe dostarcza ogromnej wiedzy na temat interpretacji przepisów, nie jest źródłem

prawa.

 Orzecznictwo TS w praktyce tworzy quasi – źródło, choć nie może nigdy być ono uznane oficjalnie
 Nauka dostarcza argumentów, a nie jest źródłem prawa.

STOSOWANIE PRAWA

5.1. Określenie interesu prawnego

Normy względnie:



nakazujące – w drodze decyzji administracyjnej może zostać podjęta pewna legalna działalność, np. zezwolenie na
eksport



uprawniające – uprawnienie uzależnione od legitymowania się przez uprawnionego pewnymi warunkami, np. nadanie
statusu inspektora budowlanego

W tym wypadku dochodzi do uruchomienia procedury administracyjnej na wniosek zainteresowanego podmiotu.

Interes prawny – istota
Podmiot spoza systemu administracji publicznej żąda uruchomienia procesu stosowania normy prawa administracyjnego w celu
realizacji interesu prawnego, który możemy rozpatrywać na dwóch płaszczyznach jako (przykłady):



stan psychiczny (faktyczny) – obywatel, któremu z jakiś przyczyn nie podoba się lokalizacja drogi i jest przeciwnikiem
realizacji inwestycji może składać petycje, skargi, ale jego zarzuty i ewentualne zagrożenie jego interesu nie jest
chronione prawem.



Stan prawny –

właściciel nieruchomości sąsiedniej może poprzez wykazanie, że inwestycja negatywnie oddziaływać na jego
własność, być podmiotem, wobec którego trzeba będzie stosować normę prawa administracyjnego

właściciel terenu, na której ma zostać zbudowana autostrada ma prawo do wykupu jego nieruchomości albo
wywłaszczenia za odpowiednim wynagrodzeniem

decyzja o stosowaniu normy odbije się na interesie prawnym podmiotu

musi istnieć norma chroniąca interes prawny podmiotu

wiąże się z określoną korzyścią, którą może uzyskać podmiot administrowany.

Interes prawny może wynikać nie tylko z przepisów prawa administracyjnego materialnego, ale także z norm prawa materialnego
cywilnego, wiążących się bezpośrednio z sytuacją prawną określonego podmiotu kształtowaną przez prawo administracyjne.

„Publiczne prawo podmiotowe” prof. Jakimowicz:
Norma prawna przyznaje podmiotowi wywodzącemu z niej interes prawny możliwość żądania od organu administracji podjęcia
czynności mających na celu zrealizowanie interesu lub usunięcie zaistniałego zagrożenia. Pojęcie interesu prawnego określa
relację między oczekiwaniami jakiegoś podmiotu w stosunku do organów stosujących prawo, a kompetencjami tych organów i
możliwościami, jakimi one dysponują wobec danego podmiotu.

Pojęcie stosowania prawa z inicjatywy organu administracji publicznej jest możliwe tylko wówczas, gdy norma prawna tworzy
dla tego organu szczególne kompetencje do nałożenia na administrowanego w drodze decyzji administracyjnej obowiązku lub
cofnięcia udzielonego inną decyzją uprawnienia.

5.2. Stosowanie prawa – omówienie

UJĘCIE 1

A/ ISTOTA

W systemie prawnym możemy wyróżnić normy bezpośrednio kształtujące sytuację adresata, tj. wystarczy sama ustawa dla
obowiązku podatkowego. Do drugiej grupy zaliczymy normy pośrednio kształtujące sytuację adresata, w których użycie norm
będzie możliwe, gdy konieczne będzie stosowanie prawa przez właściwy organ.

Stosowanie  ustalenie sytuacji prawnej adresata normy wiążące się z potrzebą wydania decyzji administracyjnej w celu
nałożenia obowiązku, ustalenia uprawnienia, sądowego ustalenia uprawnienia lub cofnięcie obowiązku. Stosowanie prawa jest
zawsze domeną władzy (aktywność podmiotów władzy państwowej, tj. organy administracyjne oraz sądy) Przestrzeganie prawa
jest natomiast domeną adresata normy, obywatela.

B/ SZCZEGÓŁY

W teorii prawa przez stosowanie prawa rozumie się proces ustalania przez organ państwa konsekwencji pewnych faktów w
sposób wiążący na podstawie norm prawa obowiązującego w danym czasie. Składa się z następujących etapów:
1) ustalenie obowiązującego porządku prawnego – jaka norma jest właściwa dla podjęcia rozstrzygnięcia (konkretna ustawa
stosowania we właściwej wersji)
2) uznanie za udowodnione faktów na podstawie materiałów i w oparciu o przyjętą teorię dowodów – stan faktyczny, jak
rzeczywiście jest? Jest to postępowanie wyjaśniające i dowodowe
3) subsumcja (podciągnięcie) stanu faktycznego pod stosowną normę, która właściwie opisuje relację stan faktyczny A 
konsekwencja B
4) wiążące ustalenie konsekwencji prawnej faktów uznawanych za wiarygodne na podstawie ustalonej normy prawnej,, np.
udzielenie koncesji (sentencja decyzji administracyjnej)

Proces stosowania norm prawa administracyjnego jest pewnym zespołem czynności następujących po sobie. Można zbudować
pewien decyzyjny model stosowania prawa administracyjnego składający się z uniwersalnych cech występujących w każdej
decyzji:

1) organ administracji publicznej stosujący prawo nie pozostaje w stosunku organizacyjnym ani prawnym z podmiotem

decyzji administracyjnej, np. obywatel nie jest związany służbowo z wojewodą. Nie ma zatem podporządkowania na linii
adresat – autor decyzji

2) organ administracji publicznej stosujący prawo jest „zainteresowany” efektem decyzji administracyjnej, gdyż osiągnięcie

efektów społecznych jest wpisane w jego zakres działania, a decyzja administracyjna jest jedynie instrumentem osiągania
tych celów

a. każdy podmiot administracji z założenia jest celowy, a więc stosowanie prawa jest obowiązkiem wynikającym z

ustawy nadającej mu pewną przestrzeń publiczną do administrowania

b. Przykładem może być wniosek o pozwolenie na budowę do starosty powoduje rozpoczęcie działania

3) Organ administracji publicznej stosujący prawo jest związany prawem (a r t . 7 k o n s t y t u c j i ), a ponadto

wytycznymi płynącymi od wyższych organów, do granic sprzeczności z prawem (generalnie są one zgodne z prawem,
uściślają pewne procedury, ale wiążą one jedynie organy , a nie obywateli). Właśnie niezawisłość, tj. brak stosunku
zwierzchności jest wyróżnikiem sądu, który orzeka wyłącznie na podstawie ustaw.

4) Organ administracji publicznej stosujący prawo działa na podstawie kompetencji szczegółowej

a. Istotnym jest rozróżnienie kompetencji szczegółowej od zakresu działania, w ramach którego nie określa się

sposobu realizacji

i. U s t a w a o s a m o r z ą d z i e p o w i a t o w y m  A r t . 4 . - 1 . Powiat wykonuje określone

ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie … - 11) administracji
architektoniczno – budowlanej. (zakres działania)

ii. U s t a w a o g o s p o d a r c e n i e r u c h o m o ś c i  A r t . 1 1 2 – 4 . Organem właściwym w

sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.
(kompetencja)

b. W prawie administracyjnym nie występuje domniemanie właściwości organu dla wydania określonej decyzji.

Tylko wtedy można ją zastosować, gdy wynika to z prawa wprost bądź z poprawnej wykładni przepisu: Na
podstawie …

5) Decyzja stosowania prawa jest podejmowana w sytuacji niespornej, tj. pomiędzy organem stosującym prawo, a

adresatem decyzji nie ma miejsca na „spór o prawo”. Porównajmy:

a. KPC – dzierżawa  brak wpłaty czynszu  spór  powództwo do sądu cywilnego  wyrok
b. KPA – przyczyną zgłoszenia się do organu nie jest spór, lecz chęć uzyskania uprawnienia. Nie spieramy się

przed organem administracji publicznej. Starosta ma obowiązek przystąpienia do stosowania prawa i wydaje
decyzję. Dopiero brak jego zgody może, ale nie musi skutkować powództwem

6) Decyzja stosowania prawa (decyzja administracyjna) jest podejmowana w celu nałożenia obowiązku prawnego, nadanie

uprawnienia lub cofnięcie uprawnienia. Celem jest zmiana sytuacji prawnej adresata

7) Do uruchomienia stosowania prawa może dojść na wniosek (chęć nabycia uprawnienia, zwolnienia z obowiązku) albo z

urzędu (nałożenie obowiązku)

8) Sposób podejmowania decyzji stosowania prawa jest określony przepisami proceduralnymi przyjętymi w KPA

(skodyfikowania procedura, formalizacja)

9) W państwach, gdzie istnieje sądowa kontrola stosowania prawa, decyzje takie mogą być zaskarżone do sądu z powodu

ich niezgodności z prawem, w zależności od rozwiązań przyjmowanych w danym państwie może to być pozew do sądu
administracyjnego bądź powszechnego.

5.2. Stosowanie prawa administracyjnego

UJĘCIE 2

A/ ISTOTA – CD.

Stosowanie prawa w ogólnej teorii można podzielić w zależności od gałęzi prawa:



Sądowy model stosowania prawa, służący rozstrzyganiu konfliktów; prawo karne, cywilne



Organizacyjny model stosowania prawa w wypadku norm ustrojowych, konstytucyjnych



Decyzyjny model stosowania prawa dotyczący prawa administracyjnego

Odnosząc się do prawa administracyjnego materialnego jest to proces ustalania przez organ państwa (administrację publiczną) w
sposób wiążący konsekwencji prawnych uznanych za udowodnione na podstawie obowiązującej normy. Cały proces składa się z
ustalenia, jaki akt obowiązuje dla stanu prawnego, ustalenia stanu faktycznego, subsumcji, wyciągnięcia wniosków/konsekwencji,
podjęcia decyzji
Sam model jest uogólnieniem stanów normatywnych zawartych w wielu aktach z zakresu prawa materialnego. Stosowanie prawa
materialnego odbywa się w ramach ściśle określonej procedury postępowania administracyjnego określającej tryb stosowania,
będące pewnym wypełnieniem prawa administracyjnego.
W praktyce normy prawa materialnego oraz proceduralnego ściśle się wiążą, a jedynie dla potrzeb dydaktyki akademickiej
postanowiono je rozdzielić.

Stosowanie prawa w aspekcie materialnym = akt stosowania normy materialnej; w aspekcie procesowym = bieg postępowania w
sprawie stosowania normy prawa materialnego.

Organ  STOSOWANIE PRAWA  Obywatel

Stosunek administracyjnoprawny to relacja wiążąca organ oraz obywatela / podmiot zbiorowy polegająca na wydaniu decyzji
administracyjnego. Tryb, sposób stosowania prawa materialnego regulują KPA z 1960 roku, a w wypadku decyzji finansowych,
po dekodyfikowaniu tej materii, Ordynacja podatkowa z 1997 roku.
Możemy ogólnie powiedzieć, że normy KPA oraz ordynacji podatkowej wykazują szeroko idące podobieństwa. Nie można
jednak zapomnieć o pewnych niuansach. Za przykład może posłużyć procedura odwołania do II instancji. O ile wedle norm KPA
samo niezadowolenie podmiotu administrowanego jest przesłanką wystarczającą, o tyle w wypadku Ordynacji Podatkowej
istnieje wymóg wysunięcia konkretnego zarzutu wraz z uzasadnieniem.

C/ CECHY, SYNTEZA

1) Proces stosowanie prawa administracyjnego to proces ustanawiania na podstawie ogólnej normy indywidualnych

uprawnień i obowiązków obywateli i podmiotów zbiorowych

2) Wymagane jest wydanie aktu stosowania normy administracyjnej w postaci decyzji administracyjnej
3) Ze stosowaniem związana jest działalność organu administracji publicznej na podstawie kompetencji szczegółowej
4) Organ rozstrzyga w procesie stosowania prawa sprawę administracyjną
5) Proces stosowania prawa to proces niesporny, tj. nie występuje spór o prawo; może natomiast dotyczyć faktów bądź

rzeczywistości

6) Proces stosowania prawa jest uruchamiany zarówno na wniosek (interes prawny dotyczący prawa / obowiązku), jak

również z urzędu (nałożenie obowiązku / cofnięcie uprawnienia)

7) Proces stosowania prawa przebiega pomiędzy podmiotami organizacyjnie niepodporządkowanymi
8) Organ administracji publicznej jest zainteresowany efektami decyzji, jest aktywny w wydaniu decyzji, kształtuje życie
9) Organ administracji publicznej jest związany przepisami ustawowymi, interpretacją oraz wytycznymi pochodzącymi od

organów wyższych (polityka szczegółowa). Podstawą decyzji może być jednak jedynie ustawa

10) Proces stosowania prawa materialnego jest regulowany przez przepisy proceduralne, formalne umieszczone w KPA oraz

Ordynacji Podatkowej

11) Decyzja ostateczna obowiązuje i może być uchylona / zmieniona na wyraźnych zasadach określonych w KPA albo na

skutek zaskarżenia do WSA

5.2.. Stosowanie prawa administracyjnego

UJĘCIE 3

1) Problem normy prawnej i podstawy prawnej stosowania – zastosowanie mają w tym wypadku normy materialne oraz

proceduralne

2) Uczestnicy stosowania prawa administracyjnego

a. Organ stosujący prawo administracyjne – jest to nazwa generalna, podmiot posiadający kompetencję do

wydawania decyzji w sprawach indywidualnych, np. rektor UG, wojewoda.

i. Musi występować kompetencja szczegółowa, a nie dorozumiana, np. organ pozwoli na otworzenie

sklepu, po dokonaniu właściwej wykładni odczytamy jako kompetencję do wydania pozwolenia.

ii. Proces stosowania jest dwuinstancyjny – możemy wyróżnić organy I instancji (co do zasady organ

najniższego stopnia z pewnymi wyjątkami, np. koncesje wydaje minister) oraz II instancji (w
sprawach, w których w I instancji wystąpiły organy JST – Samorządowe Kolegium Odwoławcze,
chyba, że ustawa stanowi inaczej. Można tutaj przytoczyć pozwolenie budowlane, które jest
przyznawane przez starostę, a odwołanie można złożyć do wojewody). Innym, dość szczególnym
wypadkiem jest wydawanie zezwoleń przez organy wysokiego szczebla, np. pozwolenie na
prowadzenie ochrony osób i mienia wydaje minister; w razie odwołania podmiot zainteresowany ma
prawo złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy przez ten sam organ (instytucja tzw.
Remonstracji)

b. Strona, tj. obywatel bądź podmiot zbiorowy – na podstawie art. 28 KPA strona musi posiadać interes prawny

(nie tylko faktyczny) znajdujący pokrycie w przepisach prawa, bądź obowiązek (np. zapłacenia podatku,
rejestracji samochodu), aby dokonać czynności w ramach omawianego modelu

3) Przedmiot postępowania/sprawa administracyjna – jest ona niesporna (nie ma sporu o przepis prawny, lecz co do

rzeczywistości); rozpatrywana w trybie przepisów procesowych. Możemy wyróżnić 4 rodzaje spraw:

a. O przyznane uprawnienia
b. O cofnięcie uprawnienia
c. O nałożenie obowiązku
d. O zwolnienie od obowiązku

4) Procedura stosowania prawa składa się z kilku etapów:

a. Wszczęcie postępowania
b. Uruchomienie sprawy administracyjnej
c. Postępowanie wyjaśniające, ewentualne powołanie biegłych
d. Wydanie aktu stosowania normy przez organ I instancji
e. Co do zasady występuje 2-tyodniowy termin na odwołanie do organu II instancji
f. Wszczęcie postępowania drugiej instancji
g. Ponowne rozpatrzenie punku b i c
h. Decyzja organu II instancji o charakterze ostatecznym; ostateczną jest również decyzja organu I instancji po

upływie terminu odwołania

i. Zakłada się możliwość uruchomienia postępowania ekstraordynaryjnego poprzez:

i. Złożenie wniosku o: wznowienie/uchylenie postępowania; stwierdzenia nieważności decyzji

ii. Złożenie skargi na decyzję administracyjną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wedle kognicji

(właściwości rzeczowej)

j. Wykonanie decyzji administracyjnej po decyzji organu I/II instancji bądź wyroku WSA
k. Jeśli decyzja nie zostaje wykonana, to zakłada się możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego

5.3. Stosunek administracyjnoprawny (na podstawie str. 32-37 Leoński)

Pojęcie i elementy



Jest to jeden z rodzajów relacji łączących podmioty prawa. Mamy tutaj do czynienia z nierówno rzędnością uczestników.
Administracja bowiem władczo dokonuje konkretyzacji prawa. Istnieje przy tym zawsze obowiązek jednostki do
podporządkowania się rozstrzygnięciom organu.



W ramach stosunku wymieniamy przedmiot, podmiot oraz wzajemny układ powiązań pomiędzy podmiotami.



Osobowość prawa administracyjnego  interes wyodrębniony i chroniony przez prawo. Reprezentanci tych interesów
otrzymują legitymację do działania (podmioty)



Sposoby łagodzenia braku równowagi, np. poprzez stosowanie zasad cywilistycznych w przetargach publicznych czy
procedura ugody przed organem administracji publicznej



W stosunkach administracyjnoprawnych nieocenioną rolę ma sądownictwo administracyjne, które może korygować
działania administracji



Porozumienie administracyjne najmniej 2 podmiotów, które swobodnie ustalają treść praw i obowiązków.



SYTUACJA ADMINISTRACYJNOPRAWNA – status prawny jednostki (szersze ujęcie)

Rodzaje stosunków

 Materialne (typowe) – oparte na przepisach rangi ustawowej; odpowiednie akty konkretyzują prawa i obowiązki

określone w ustawie; brak zastosowania się podmiotu do norm ustawowych może z kolei prowadzić do powstania
stosunków egzekucyjnych, bez potrzeby wydania aktu indywidualnego

 Procesowe – powstają w trakcie postępowania administracyjnego; wyznaczone są pewne prawa i obowiązki podmiotów

w trakcie postępowania, przy czym administracja łączy funkcje władzy i strony. Istnienie tych stosunków uzależnione od
toku postępowania

 Egzekucyjne – swoiste stosunki procesowe, których następstwem jest zastosowanie pewnych środków przymusu;

podmioty muszą się podporządkować aktowi indywidualnemu wydanemu zgodnie z ustawą o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji

 Stosunki w ramach układu zależności organizacyjnej – powstają one z reguły na podstawie aktów administracyjnych

przyjęcia do zakładu, np. przyjęcie na studia, bądź umowa.

 Stosunki w układach zdecentralizowanych – nadzoru – na linii podmiot nadzorujący – nadzorowany;
 Trwałe i ad hoc
 Spornoadministracyjne – występuje, gdy istnieje możliwość zaskarżenia aktów administracyjnych do sądu, zwłaszcza

administracyjnego. Dochodzi wtedy do zrównoważenia pozycji podmiotów

Podstawy nawiązania i ustania stosunku
- stany faktyczne, z którymi prawo łączy określone obowiązki administracyjnoprawne
- określone sytuacje prawne, np. nabycie samochodu – obowiązek rejestracji
- powstanie niejednokrotnie zależne od aktu konkretyzującego, np. pozwolenie na budowę / umowa adm. -pr.
- inne sytuacje czy akty prawne – akt nominacji, przyjęcie do zakładu
- ustanie stosunku po zakończeniu sprawy ostatecznym rozstrzygnięciem

SPRAWA ADMINISTRACYJNA

6. Sprawa administracyjna

Normy mają zmienić sytuację prawną adresata, ale na proces stosowania prawa w ujęciu materialnym zmierza do załatwienia
sprawy administracyjnej. (A r t . 1 K P A – kodeks reguluje postępowanie w sprawach administracyjnych; definicja stron w
KPA również odnosi się do sprawy administracyjnej)

Sprawa administracyjna – zespół okoliczności faktycznych i prawnych, w których organ administracji publicznej stosuje normę
prawa administracyjnego w celu ustanowienia po stronie określonego podmiotu (podmiotów) sytuacji prawnej w postaci
udzielenia / odmowy udzielenia żądanego uprawnienia albo w postaci obciążenia z urzędu określonym obowiązkiem / cofnięcia
uprawnienia.

Istota rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej – „pierwotne” ustanowienie sytuacji prawnej po stronie określonego podmiotu
reprezentującego interes oparty na prawie administracyjnym.

Adresat stosowanej normy prawa administracyjnego w procesie jej stosowania jest nazywany stroną. Jej definicję znajdujemy w
a r t . 2 8 K P A : Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności
organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Prawo materialne determinuje status podmiotu w postępowaniu administracyjnym. Interes prawny i obowiązek, o którym mowa w
art. 28 k.p.a. są wywodzone z prawa materialnego, ale nie zawsze z materialnego prawa administracyjnego.

Stronę rozumiemy jako:



adresata decyzji administracyjnej



adresata normy prawa administracyjnego



podmiot spełniający warunki określone w art. 28 KPA



podmiot spełniający inne warunki procesowe



podmiot bardzo mocno usytuowany w prawie administracyjnym

Interes prawny i obowiązek może być wywodzony również z przepisów prawa cywilnego. Dowody znaleźć możemy w
orzecznictwie – właściciel, użytkownik wieczysty często uznawany jest za stronę postępowania.



Teza z wyroku NSA 23 maja 2005 - Mogą zdarzyć się sytuacje, w których podmioty dysponujące prawem własności lub
użytkowania wieczystego sąsiedniej nieruchomości mogą być stronami postępowania dotyczącego warunków zabudowy
i zagospodarowania terenu. Będą nimi wyłącznie wtedy, gdy oddziaływanie planowanej inwestycji będzie wykraczać
poza granice nieruchomości.



Wyrok WSA z 7 kwietnia 2005 – współwłaściciel lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym ,jeżeli inwestycja
dotyczy części wspólnych budynku, jest stroną postępowania administracyjnego o wydanie decyzji administracyjnej o
wydanie decyzji o zatwierdzenie projektu budowlanego (…) – źródło bycia stroną, adresatem wywodzimy z prawa
cywilnego

Sprawa administracyjna ma charakter niesporny w przeciwieństwie do sprawy cywilnej, która ma charakter procesowy, tj. wyraża
istnienie sporu o prawo pomiędzy stronami stosunku cywilnoprawnego. Przykładem może być schemat: obowiązek rozbiórki
budynku – względy obiektywne - nie ma sporu - organ ma wydać tylko decyzję.

UZNANIE ADMINISTRACYJNE

7.1. Uznanie administracyjne - istota

W procesie stosowania prawa zawsze pewien wpływ na rozstrzygnięcie sprawy ma organ administracyjny - ustalenie i ocena
stanu faktycznego, z którym norma prawna wiąże określone skutki prawne zależy od wielu czynników (lokalnych,
indywidualnych, subiektywnej oceny organu, swobodnej oceny dowodów na podstawie a r t . 7 5 K P A i n a s t ę p n y c h ).

Z reguły nie ma mechanicznego podejmowania decyzji. Wyjątek stanowić mogą pojęcia ostre, definicje matematyczne.

Norma prawna nie może przewidzieć wszelkich przypadków, dlatego pozostawia pewien luz – jest on wszędzie tam, gdzie stosuje
się prawo. Mimo inflacji prawa nie można unormować każdego możliwego przypadku.

7.2. Uznanie administracyjne - geneza

Genezę uznania administracyjnego możemy szukać w momencie wyodrębniania się prawa administracyjnego w obecnym
znaczeniu. W państwie absolutnym administracja związana była z wolą władcy, a ustawodawstwo nie stawiało granic
administracji. Wszelkie decyzje oparte były o autorytet monarchy. Gdy nadszedł czas parlamentaryzmu, podstawą
funkcjonowania społeczeństw stała się ustawa, która coraz częściej zaczęła wiązać administracje. Nadal jednak prawo nie
odnosiło się kompleksowo do postępowania różnych organów. We wszystkich lukach pojawiało się zatem uznanie. Urzędnik
kierował się tzw. Interesem publicznym, który nigdzie nie był zdefiniowany. W obecnych czasach władza może działać wyłącznie
na podstawie i w granicach prawa, a swobodne uznanie ustępuje miejsca ustawie. Można jednak rozważać problem uznania
dopuszczalnego przez prawodawcę  uznanie ograniczone prawem. Tego rodzaju ewolucja nie odbyłaby się bez udziału sądów
administracyjnych, które początkowo badały legalność działania administracji.(jeśli jakieś działanie mogło być pozaprawne, to
sądy go nie badały).

A r t . 6 r o z p o r z ą d z e n i a P r e z y d e n t a R P o N a j w y ż s z y m T r y b u n a l e A d m i n i s t r a c y j n y m
(poprzedniku NSA) określa, iż orzecznictwu nie podlegają sprawy:



podlegające właściwości sądów powszechnych lub sądów poszczególnych oraz sprawy rozpoznawane przez ogólne
zgromadzenia lub kolegia administracyjne wszelkich sądów



w których władze administracyjne mogą rozstrzygać według swobodnego uznania, w granicach pozostawionych temu
uznaniu



mianowania na publiczne urzędy i stanowiska, o ile nie dotyczą naruszenia prawa ich obsadzania lub przedstawiania na
nie kandydatów



dotycząc reprezentacji Państwa i obywateli wobec państw i władz obcych oraz sprawy bezpośrednio z powyższymi
związane



dotyczące działań wojennych, ustroju siły zbrojnej i mobilizacji, z wyjątkiem spraw zaopatrzenia i uzupełniania armii



dotyczące odpowiedzialności służbowej

W obecnej regulacji prawnej, tj. u s t a w i e o p o s t ę p o w a n i u p r z e d s ą d a m i a d m i n i s t r a c y j n y m i takiej
regulacji nie ma i nie będzie z uwagi na a r t . 7 K o n s t y t u c j i R P . Sądy administracyjne badają uznanie administracyjne w
tym zakresie, czy organ administracyjny nie przekroczył granic prawa. Taka sytuacja występuje zresztą już od 1988 roku, kiedy
wskrzeszono sądownictwo administracyjne.

7.3. Uznanie administracyjne – teorie

Teoria Lewana  teoria interesu publicznego – swobodne uznanie mogło być pochodną regulacji prawnych, ale występuje ono
również tam, gdzie ustawodawca posługuje się pojęciem interesu publicznego. (odniesienie do teorii absolutnych). Administracja
może interpretować to pojęcie według własnego uznania i tym samym rozszerza zakres swoich kompetencji

Teoria pojęć nieoznaczonych Jellinka  ustawodawca celowo używa pojęć nieostrych, aby oddać administracji pewien luz
decyzyjny. Robi to w ten sposób, iż używa pewne zwroty (możemy je znaleźć w przepisach również dzisiaj), np. dobro dziecka,
należyta staranność. Tego rodzaju teoria również podlega krytyce – uznanie administracyjne nie zawsze oznacza wykładnię
prawa, a sądy administracyjne coraz częściej definiują co należy rozumieć poprzez pojęcia nieoznaczone.

Powyższe teorie wpływały na ustawodawcę i ograniczały zakres kontroli sądu administracyjnego. Obecnie jest to pogląd
nieaktualny.

Teoria F. Tezeresa  każde pojęcie, nawet nieostre, w tym także kategoria interesu publicznego, ma treść obiektywną, która
wiąże organ administracyjny, a interpretacja tych pojęć również podlega kontroli sądowej.

Uznanie administracyjne jako „wykładnia zwrotów nieokreślonych”  pogląd nawiązujący do Jellinka, który czasami
występuje w literaturze jest fałszywy !!!

Użycie zwrotu „może” nie jest równoznaczne z wprowadzeniem uznania, ale może być w pewnym kontekście dopuszczenie
uznania. Często jednak oznacza obowiązek organu administracyjnego:
U s t a w a o ś r o d k a c h ż y w i e n i a z w i e r z ą t z 2 3 s i e r p n i a 2 0 0 1 r o k u :
A r t . 1 2 / 2 – wytwarzanie mieszanek paszowych (…) wymaga zezwolenia wydanego w drodze decyzji administracyjnej przez
właściwego powiatowego lekarza weterynarii.
A r t . 1 8 – zezwolenia mogą być cofnięte przez powiatowego lekarza weterynarii (…), jeżeli wytwarzanie środków żywienia
zwierząt lub pasz leczniczych odbywa się niezgodnie z przepisami prawa.

W sytuacji ustawowej często określa się możliwości wyboru następstw prawnych a lub b; a albo b. Taki przypadek z pewnością
określimy jako uznanie administracyjne. Przykład takiego zapisu znajdziemy w a r t . 5 1 P r a w a B u d o w l a n e g o :
1. Przed upływem 2 miesięcy od dnia wydania postanowienia, o którym mowa w art. 50 ust. 1, właściwy organ w drodze decyzji:
1) (1) nakazuje zaniechanie dalszych robót budowlanych bądź (2) rozbiórkę obiektu budowlanego lub (3) jego części, bądź (4)
doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego albo
2) (5) nakłada obowiązek wykonania określonych czynności lub (6) robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych
robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, określając termin ich wykonania, albo
3) (7) w przypadku istotnego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę -
nakłada, określając termin wykonania, obowiązek sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego,
uwzględniającego zmiany wynikające z dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania
określonych czynności lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z
prawem; przepisy dotyczące projektu budowlanego stosuje się odpowiednio do zakresu tych zmian.

Powyższy artykuł daje organowi administracji publicznej 7 alternatyw działania. Nawet w tym wypadku jednak podjęta decyzja
podlega kontroli sądowej.

7.4. Uznanie administracyjne – orzecznictwo i praktyka

1) NSA 4.XI.1999 – organy publiczne działające w ramach uznania muszą respektować porządek prawny określony w

konstytucji, a nie tylko bezpośrednio odczytywać treść ustawy

a. Granice uznania określają zatem akty wyższego rządu (konstytucji, prawie międzynarodowym)
b. Coraz częściej sądy powołują się bezpośrednio na przepisy konstytucji, gdzie doszukują się interpretacji

przepisów niższego rzędu

2) NSA 2.II.1996.– korzystanie z uznania administracyjnego oznacza, że organ ma prawo wyboru treści rozstrzygnięcia.

Nie może ono być przy tym dowolne (określone są pewne przesłanki). Wybór wynika z wszechstronnego i dogłębnego
rozważenia wszystkich okoliczności faktycznych sprawy.

3) NSA 27.II.1998 – w celu wydania prawidłowego orzeczenia w sytuacji uznania organ administracyjny obowiązany jest

szczegółowo zbadać stan faktyczny

Zwraca się uwagę na szczególną rolę zasady postępowania administracyjnego zawarte w art. 7 KPA:
W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do
dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes
obywateli.

Zasady: prawdy obiektywnej, uwzględnienia interesu społecznego, interesu publicznego, współżycia społecznego itp. Mają one
dość istotne znaczenie z uwagi na praktykę orzecznictwa NSA, w których uchyla się określone decyzje administracyjne.

4) NSA 16.11.1999 W przeciwieństwie do innych rodzajów luzów decyzyjnych uznanie jest możliwością wyboru

konsekwencji prawnej. W celu wydania prawidłowego orzeczenia w sytuacji uznania administracyjnego organ (...)
obowiązany jest szczegółowo zbadać stan faktyczny i utrwalić w aktach wyniki badania. Obowiązki organu (...) w
zakresie postępowania dowodowego są nawet większe niż przy ustawowym skrępowaniu, gdyż w poszukiwaniu
materialnego kryterium do wydania decyzji powinien on najwszechstronniej zbadać stan faktyczny, w wymiarze
wychodzącym poza okoliczności typowe w sytuacjach związania, mając na uwadze szczególną rolę w decyzji
uznaniowej jej zgodności z interesem społecznym i słusznym interesem obywatela z art. 7 kpa

5) NSA 23.01.1998 – rola NSA sprowadza się do kontroli zgodności decyzji z prawem. W zakresie decyzji uznaniowej

kontrola sprowadza się do kontroli decyzji w świetle przepisów prawa procesowego oraz w zakresie prawa materialnego
- czy nie nastąpiło przekroczenie granic uznania administracyjnego.

6) NSA 16.11.2000 - Decyzje o uznaniowym charakterze także podlegają sądowej kontroli legalności. Kontrola ta ma

jednakowoż ograniczony charakter, albowiem sprowadza się do oceny, czy przy wydawaniu zaskarżonej decyzji
naruszono przepisy postępowania administracyjnego i to w taki sposób, że mogło mieć ono istotny wpływ na wynik
sprawy. Tylko stwierdzenie takiego stanu daje podstawę do uchylenia decyzji

R e k o m e n d a c j a

K o m i t e t u

M i n i s t r ó w

R a d y

E u r o p y

d o t y c z ą c a

w y k o n y w a n i a

d y s k r e c j o n a l n y c h k o m p e t e n c j i a d m i n i s t r a c j i p r z y j ę t a 1 1 m a r c a 1 9 8 0 r o k u .



nie ma charakteru wiążącego, ale wyznacza pewne standardy



zakres kompetencji, które dają władzy administracyjnej pewien zakres oceny, swobody przy podejmowaniu decyzji.
Wyraża się w możliwości dokonania przez organ administracyjny wyboru odpowiadającego usprawiedliwionemu i
słusznemu rozwiązaniu spośród kilku prawnie uzasadnionych alternatyw.



Wyznacznikami wyboru są:

o Wymagania dobrej i skutecznej administracji (k o d e k s

d o b r e j

a d m i n i s t r a c j i

U n i i

E u r o p e j s k i e j )

o Interesy osób trzecich
o

Ważny interes publiczny



Zalecenia, by wykonując kompetencje dyskrecjonalne władza administracyjna:

Kierowała się celem, dla którego kompetencja uznania administracyjnego została przyznana. Cel ten winien być
jasno określony. Jeśli nie jest określony, to należy domniemywać cel ochrony interesu publicznego

Postępowała obiektywnie, niezależnie od subiektywnych odczuć, bezstronny, mając na uwadze wszelkie
okoliczności faktyczne oraz podstawy prawne

Przestrzegała zasad równości wobec prawa, unikając wszelkiej dyskryminacji

Zachowała właściwą relację pomiędzy ingerencją w prawa, wolności lub interesy osób, a celem, który
urzeczywistnia – zasada pomocniczości

Podejmowała decyzje w rozsądnym dla danej sprawy terminie (przewlekłość nie może być uzasadniana
uznaniem administracyjnym)

Stosowała ogólne dyrektywy administracyjne w sposób konsekwentny i stały przy uwzględnieniu szczególnych
okoliczności danego przypadku

DECYZJA ADMINISTRACYJNA

8.1. Decyzja administracyjna – definicja, różna percepcja

W zależności od ujęcia decyzja administracyjna może być definiowana na różne sposoby:



rezultat stosowania prawa



rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej, konsekwencje materialno – prawne zmieniające sytuację adresata decyzji
administracyjnej



rezultat działalności organu administracji publicznej



rozstrzygnięcie nielosowe



jedna z centralnych konstrukcji prawa administracyjnego



ustanowienie wiążących konsekwencji określonej normy prawnej

Kompetencja (prawo i obowiązek) do wydania decyzji administracyjnej przysługuje organom administracji publicznej i ma
charakter kompetencji szczegółowej, tzn. ustanowionej w odniesieniu do określonego rodzaju spraw.

Szerokie rozumienie decyzji administracyjnej w ujęciu funkcjonalnym - z punktu widzenia wydania decyzji administracyjnej
ustrój organów administracji przedstawia się w inny sposób – kompetencja do wydania decyzji administracyjnej może być
powierzona kierownikom zakładów administracyjnych (np. rektor – wpis na pierwszy rok uczelni państwowej)., organizacji
społecznej (np. Polskiemu Związkowi Łowieckiemu). O całym założeniu szerszego ujęcia decyzji administracyjnej mówi a r t . 5
p a r . 2 p u n k t 3 K P A w z a w i ą z k u z a r t . 1 p a r . 2 K P A . - Ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania
administracyjnego jest mowa o: organach administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy
administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej
(zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2, tzn.
powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw.

Stosowane jest prawo materialne + konsekwencje rozstrzygnięcia + podmiot inny aniżeli sąd  decyzja administracyjna (w takim
rozumieniu do wydania decyzji administracyjnej kompetencję posiada m.in. WOPR, PZPN)

Adresatem decyzji administracyjnej jest podmiot niepodporządkowany prawnie organowi administracyjnemu orzekającemu w
danej sprawie, adresat występuje poza systemem, mp. :



gmina jako osoba prawna zwraca się do starosty o zezwolenie na budowę nowego budynku urzędu gminy (nie ma
podporządkowania prawnego) – TAK, to jest decyzja administracyjna



wojewoda, który wydaje akt nadzoru wobec gminy – NIE, to nie jest decyzja administracyjna

Powyższe niuanse należy mieć na względzie analizując rozróżnienie pomiędzy decyzją administracyjną a innymi
rozstrzygnięciami.

8.2. Decyzja administracyjna jako rezultat stosowania prawa

UJĘCIE NUMER 1

Wprowadzenie

Ogólnie rzecz biorąc w tym ujęciu decyzja oznacza akt kształtujący sytuację prawną adresata bądź stosunek

administracyjno – prawny. Cechą wspólną obu ujęć jest wyrażanie skutków normy prawa administracyjnego. W nauce prawa
administracyjnego pojęcie sytuacji administracyjno – prawnej jest używane jako synonim położenia prawnego lub też prawnego
statusu danego podmiotu, zaznaczając równocześnie, iż jest ono pojemniejsze od pojęcia stosunku administracyjno-prawnego.

Administracyjno – prawna sytuacja jednostki to sytuacja społeczna podmiotu, której elementy składowe zostały

określone przez normy prawa administracyjnego w sposób bezpośredni albo pośredni ze względu na konkretne zdarzenie
faktyczne (2 kategorie norm kształtujących sytuację adresata) – np. znak drogowy, podatek (bezpośrednie).

Stosunek prawny – wyznaczany przez normę, określa zależność powstałą pomiędzy najmniej dwoma podmiotami.

Sytuacja administracyjno – prawna jest natomiast pojęciem bardziej pojemnym, jako że zawiera w sobie również normy
bezpośrednio kształtujące sytuację prawną adresata.

Posługiwanie się konstrukcją sytuacji prawno-administracyjnej daje możliwość przeprowadzenia analizy uprawnień i/lub

obowiązków adresowanych do jednostki; uprawnień i/lub obowiązków wynikających zarówno z indywidualnych aktów
stosowania norm prawa administracyjnego, jak i pochodzących wprost z norm generalnych i abstrakcyjnych, przewidzianych w
przepisach prawa powszechnego

„Sytuacyjne” przedstawienie konsekwencji norm prawa administracyjnego wobec ich adresata daje pełniejszy obraz

skutków działania tych norm

Wyróżnia się trzy tryby zmian decyzji administracyjnej: nadzwyczajny / ekstraordynaryjny / poprzez zaskarżenie do WSA

Informacje wstępne

Decyzja – ukształtowanie indywidualnych praw i obowiązków adresata normy prawnej. Zostaje wydana po przeprowadzeniu
procesu stosowania prawa, przy czym owo stosowanie zachodzi w obrębie norm pośrednio kształtujących sytuację prawną i
można je ująć w odcinku czasowym pomiędzy normą a decyzją (ciąg zachodzących czynności).

Proces stosowania prawa – poszukiwanie odpowiedniości ości pomiędzy stanem faktycznym a normą prawną musi być
uporządkowany. Zainteresowany musi przy tym znać działania, które organ przeprowadza w jego sprawie i w jakim czasie. KPA
zawiera wszystkie wymogi, które mają zostać spełnione, aby wydana decyzja była właściwa.

Samą decyzję administracyjną analizujemy na 2 płaszczyznach. Dopiero takie ujęcie składa się na poprawnie rozumianą decyzję:



Forma materialno-prawna: odmawiam inwestorowi udzielenia uprawnienia do budowy; są to skutki dla wnioskodawcy
wynikające z procesu stosowania norm prawnych



Forma procesowa: wynik postępowania administracyjnego; KPA określa jak określona decyzja ma zostać sformułowana.
Dokument legitymuje się koniecznymi elementami.

Rodzaje decyzji

Decyzja administracyjna kształtuje sytuację prawną – co do zasady są to prawa albo obowiązki. Do innych rodzajów zaliczymy
np.:



Odmowę udzielenia uprawnienia łączącą się z procesowym uprawnieniem adresata do odwołania się od decyzji. Mimo,
iż nie zmienia się sytuacja materialno-prawna, to adresat nabywa uprawnienie procesowe



Ustalająca obowiązek (zobowiązująca – pojęcie bardziej cywilistyczne) – dotyczą podatków, rozbiórek obiektów
budowlanych itp.



Uprawniająca – tworzenie nowego uprawnienia, np. udzielenie pozwolenia na handel alkoholem, wydanie paszportu.



Organ administracyjny udzielają uprawnienia, ustala również pewne obowiązku związane z realizacją uprawnienia
(połączenie obu rodzajów)



Cofnięcie uprawnienia na skutek łamania norm prawnych

Nomenklatura

Decyzja administracyjna może zostać różnie nazwana przez ustawodawcę, np. :



Pozwolenie budowlane / na budowę



Zezwolenie na sprzedaż alkoholu



Licencja na prowadzenie doradztwa podatkowego – decyzja łączona z uzyskaniem pewnych kwalifikacji



Koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej jako wartości reglamentowanej

Sądownictwo administracyjne po roku 1980 w swoim orzecznictwie stwierdza, iż w istocie rzeczy nazwa materialno-prawna nie
jest istotna. Ważne jest to, czy akt wydany jest celem ustalenia sytuacji prawnej adresata, czy czynność organu administracji
publicznej jest uzewnętrzniona oraz sformalizowana (w formie dokumentu odpowiadającego minimalnym warunkom prawnym).

Elementy konstytutywne decyzji

1) Oznaczenie organu (pieczątka), np. Prezydent Miasta Gdańska
2) Oznaczenie adresata decyzji kształtującej prawa i obowiązki (strony)
3) Rozstrzygnięcie (sentencja w prawie karnym) - … udziela koncesji, ustala zasiłek – w KPA jest to osnowa
4) Podpis właściwej osoby; własnoręczny a nie faksymile

Bez ww. elementów pismo urzędowe nie jest decyzją. Szczegółowe przepisy mogą ustalić pozostałe elementy, a ich brak uznaje
się za przyczynę wadliwości decyzji.

Na wydaną decyzję przenoszą się pewne cechy normy prawnej:



Obowiązywanie normy w momencie podjęcia decyzji; jest to legitymacja dla decyzja; od momentu wydania decyzja
staje się częścią obowiązującego porządku prawnego



Decyzja jest przesłanką stanu faktycznego, który obowiązuje



Jako akt stosowania prawa, decyzja staje się również aktem obowiązującym. Podobnie jak pozostałe akty prawotwórcze
decyzja wydana na podstawie normy, która po jakimś czasie została derogowana ciągle jest częścią obowiązującego
porządku prawnego

Czasami wydana decyzja obowiązuje warunkowo – przykładem pozwolenie na budowę o charakterze warunkowym (14 dni dla
sąsiadów na wniesienie odwołania – następuje okres zawieszenia, prowizorium – po terminie odwołania decyzja zaczyna
obowiązywać. Jeśli jednak wpłynie odwołanie, to dopiero po decyzji organu II instancji owa decyzja zacznie obowiązywać.

Decyzja administracyjna jako rezultat stosowania prawa zaczyna obowiązywać w pełni, gdy jest już aktem procesowo
ostatecznym, tzn. nie przysługują już wobec tej decyzji środki prawne. W okresie poprzedzającym, ok. 14 dni obowiązuje
pewnego rodzaju prowizorium.

8.2.1. Utrata mocy obowiązującej decyzji administracyjnej – wznowienie postępowania administracyjnego

Jest to pierwszy z trzech przypadków, gdy wydana decyzja jakiś czas obowiązuje, a po pewnym czasie zachodzą przesłanki
powodującej jej wycofanie z obiegu prawnego.

Ostateczna odmowa udzielenia zgody na budowę – po pewnym czasie okazuje się, że decyzja jest wadliwa, niezgodna z prawem
– w obrocie prawnym nie może funkcjonować decyzja nielegalna i należy ją usunąć (por. Wyroki Trybunału Konstytucyjnego
derogujące ustawy).
Właściwe procedury eliminacyjne, przesłanki opisane zostały w KPA oraz Ordynacji Podatkowej:

Art. 145 § 1 KPA. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

por. fałszywy wpis do księgi wieczystej na podstawie którego wydano pozwolenie na budowę

2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24,
25 i 27,
4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane
organowi, który wydał decyzję,
6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji
(art. 100 § 2),
8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

Każdorazowo należy jednak przeanalizować, czy uwzględnienie co najmniej 1 z powyższych okoliczności będzie skutkować
zmianą wydanej decyzji administracyjnej. Analiza dokonywana jest w toku postępowania wyjaśniającego. Pamiętać należy
bowiem, że postępowania mogło być wadliwe, a sama decyzja została wydana zgodnie z literą prawa.

Art. 240 § 1 Ordynacji Podatkowej § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 130 - 132;
4) strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;
5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane
organowi, który wydał decyzję;
6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;
7) decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały następnie uchylone lub zmienione w
sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji;

8) została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub
ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny;
9) ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną
jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji;
10) wynik zakończonej procedury wzajemnego porozumiewania lub procedury arbitrażowej, prowadzonych na podstawie
ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, której stroną jest
Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji;
11) orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ma wpływ na treść wydanej decyzji.

8.2.2. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, o których mowa w art. 156 KPA

Omawiana regulacja w prawie administracyjnym jest rozwiązaniem stosowanym w różnych gałęziach prawa. Przykładem niech
będzie prawo cywilne, które uznaje czynności dokonane przez osobę ubezwłasnowolnioną za nieważne. Pewną odmianą jest
nieważność decyzji administracyjnej rozumianej jako czynność prawna, której rezultatem jest decyzja.

Sankcja nieważności jest uznawana za najwyższą z możliwych sankcji, bowiem decyzja administracyjna korzysta z domniemania
prawidłowości oraz legalności. Aby wyeliminować decyzję, należy wydać decyzję unieważniającą. Przesłanki dla takiego
postępowania wymienione zostały w art. 156 KPA: Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

 wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,
 wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
 dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
 została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
 była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
 w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,
 zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Podobne przesłanki znajdziemy w art. 247 Ordynacji Podatkowej: Organ podatkowy stwierdza nieważność decyzji ostatecznej,
która:

 została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości;
 została wydana bez podstawy prawnej;
 została wydana z rażącym naruszeniem prawa;
 dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną;
 została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;
 była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;
 zawiera wadę powodującą jej nieważność na mocy wyraźnie wskazanego przepisu prawa;
 w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą.

Jeśli zostaną stwierdzone wady, to inny organ administracyjny wydaje decyzję o uchyleniu decyzji wcześniejszej. Może być tak,
że decyzja zostanie zaskarżona do sądu administracyjnego. Po sprawdzeniu w postępowaniu właściwy sąd może wyrokiem
wyeliminować decyzję z obrotu prawnego, jednak wedle art. 145 KPA warunkiem podstawowym jest zaskarżenie decyzji do sądu
przez stronę, która wyczerpała tok instancji w organach administracji publicznej.

8.2.3. Uchylenie decyzji zgodnej z prawem

Prawo administracyjne służy ochronie interesu publicznego, ponadjednostkowego. Aby to lepiej zilustrować – osoba będąca w
niedostatku otrzymuje zasiłek, jako że leży to w interesie publicznym, zasadzie solidaryzmu społecznego. Przysporzenie korzyści
następuje na mocy decyzji administracyjnej. Owy interes publiczny może również doprowadzić do eliminacji ostatecznej, zgodnej
z prawem decyzji administracyjnej. Jest to wyjątkowa osobliwość prawa administracyjnego.

Art. 154 KPA: § 1. Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona
lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym
interes społeczny lub słuszny interes strony.
§ 2. W przypadkach wymienionych w § 1 właściwy organ wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej
decyzji.
§ 3. W sprawach należących do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego do zmiany lub uchylenia decyzji, o której
mowa w § 1 oraz w art. 155, właściwe są organy tych jednostek.

Przykładem w tej kwestii może być decyzja odmawiająca pozwolenie na budowę, poprzez którą inwestor nie nabywa uprawnień.
Taka decyzja może zostać w każdym momencie zmieniona bądź uchylona w trybie art. 154 KPA na wniosek strony po
przedstawieniu właściwych dowodów oraz wcześniejszej decyzji (w omawianym przykładzie inwestor przedstawia wypis z księgi
wieczystej, którego wcześniej nie ujął we wniosku). W tym wypadku, na skutek przeprowadzonego postępowania dojdzie do
uchylenia decyzji o odmowie oraz wydania nowej decyzji. Gdyby nie uwzględniono takiej procedury, to zaistniałaby przesłanka z
art. 156 KPA (wcześniej wydano decyzję administracyjną w przedmiotowej sprawie).

Art. 155 KPA: Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona
lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne
nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony;
przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio.

Przykład: Wydano pozwolenie na usuwanie ścieków z przedsiębiorstwa produkcyjnego do rzeki  Pojawiają się nowe
technologie, których zastosowanie niweluje konieczność stosowania odprowadzania ścieków  na mocy tej przesłanki organ
może uchylić decyzję i wydać nową, np. o współfinansowaniu implementacji nowych rozwiązań. W domyśle pod uwagę brana
jest zgodna wola stron.

Art. 161 KPA: § 1. Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób
nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki
narodowej lub dla ważnych interesów Państwa.
§ 2. Uprawnienia określone w § 1 w stosunku do decyzji wydanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach
należących do zadań z zakresu administracji rządowej przysługują również wojewodzie.
§ 3. Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną
rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił tę decyzję; organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o
odszkodowaniu.
§ 4. Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca
lub zmieniająca decyzję.

Opisana powyżej instytucja nazywana jest wywłaszczeniem prawa wg. Następującego schematu  decyzja zgodna z prawem 
utworzenie prawa dla strony  uchylenie bez wymogu zgody strony.

8.3. Decyzja a akt administracyjny

Z decyzją administracyjną wiąże się również relacja pojęcia decyzja administracyjna do pojęcia aktu administracyjnego.

Decyzja administracyjna  akt stosowania normy prawa administracyjnego materialnego
Akt administracyjny  kategoria form działania administracji publicznej

Jaki jest zatem zasięg aktu administracyjnego?
- wg Ochendowskiego jest to władcze działanie prawne organu administracji publicznej skierowane na wywołanie pewnych
indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. W związku z tym akt administracyjny  decyzja administracyjna jako akt
stosowania norm prawa administracyjnego, ale nie jest przy tym określony adresat. W pojęciu aktu administracyjnego zawiera się
zatem charakter wewnętrzny oraz zewnętrzny.
- wg Boć J. jest to sformalizowany objaw woli organu administrującego podjęty na podstawie prawa i w granicach
przysługujących temu organowi kompetencji, skierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołujący
skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a niekiedy również w sferze innych działów prawa.

Reasumując powyższe poglądy akt administracyjny:



służy skonkretyzowaniu i zindywidualizowaniu normy prawa administracyjnego



wywołuje określone skutki prawne w sferze prawa administracyjnego



jest prawie tożsamy z decyzją administracyjną. Ta druga sformalizowanie może wchodzić w inne gałęzie, np. prawo
cywilne – instytucja wywłaszczenia nieruchomości – odbiór cywilnego prawa podmiotowego wskutek decyzji
administracyjnej

Akt administracyjny – czynność skierowana zarówno do podmiotów niezwiązanych prawnie i administracyjnie, jak i do
podmiotów podległych autorowi aktu. Dlatego ujmować go należy szerzej niżej decyzję administracyjną. Jest on aktem
generalnym oraz abstrakcyjnym. Omawiane pojęcie zatem w prawie administracyjnym materialnym nie zawsze jest wystarczająco
przydatne, jako że jest zbyt szerokie. W związku z tym z reguły precyzuje się jakiego aktu administracyjnego dotyczy określona
sytuacja, np. akt administracyjny indywidualny wewnętrzny / generalny zewnętrzny. Lepiej w związku z tym stosować pojęcie
decyzji administracyjnej albo aktu prawa miejscowego.

Rodzaje aktów administracyjnych: zewnętrzne, wewnętrzne, jednostronne, dwustronne (porozumienie międzynarodowe),
zobowiązujące, kształtujące (nadanie obywatelstwa), ustalające (prawo do emerytury).

8.4. Ujęcia oraz szczegółowy charakter decyzji administracyjnej

Możemy wyróżnić dwa ujęcia decyzji administracyjnej:



prawno-materialne – akt stosowania norm prawa – A r t . 1 0 4 p a r . 1 K P A : Organ administracji publicznej
załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.



procesowe – prawna forma kończąca postępowanie administracyjne w danej instancji – A r t . 1 0 4 p a r . 2 K P A :
Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.

Szczegółowy charakter decyzji administracyjnej:



konstytutywne (kształtujące; większość) oraz deklaratoryjne (potwierdzające)

przeważnie mówi się o decyzji administracyjnej jako akcie władczym, jednak nie mają one jedynie formy
konstytutywnej, pierwotnej (pozwolenie na budowę). W niektórych decyzjach aspekt deklaratywny ma pozycję
dominującą (konstrukcja zawarta w u s t a w i e z 8 . I I I . 1 9 9 0 r o k u o u w ł a s z c z e n i u J S T –
wojewoda w drodze decyzji administracyjnej będzie decydował o przeniesieniu majątku – decyzja
deklaratoryjna potwierdzająca zapisy ustawy; nie będzie natomiast decyzją administracyjną zaświadczenie z
urzędu skarbowego o niezaleganiu z podatkami)



zupełne oraz częściowe

o A r t . 1 0 4 p a r . 2 K P A – decyzje regulujące sytuację adresata w całości albo części
o A r t . 1 1 1 p a r . 1 K P A – strona w ciągu 14 dni może żądać uzupełnienia decyzji co do rozstrzygnięcia

8.5. Sukcesja decyzji administracyjnej

Jest to możliwość przeniesienia skutków wydanej decyzji z jednej osoby na drugą. Jest to generalnie sytuacja wyjątkowa, jako że
decyzja administracyjna z reguły skierowana jest do konkretnego podmiotu.



Objęcie uprawnienia lub obowiązku wynikającego z decyzji kierowanej do osoby trzeciej



możliwość uzyskania decyzji udzielającej uprawnienia lub nakładającej obowiązek taki sam jak u poprzednika

Zawsze musi istnieć wyraźna podstawa prawna do sukcesji. Oto kilka przykładów:

Sukcesja decyzji administracyjnej w drodze kolejnej decyzji (najbardziej efektywne):

1) Przeniesienie pozwolenia na budowę, np. w przypadku kupna / sprzedaży nieruchomości gruntowej z częściowo

wybudowanym budynkiem. A r t . 4 0 P r a w a B u d o w l a n e g o 1. Organ, który wydał decyzję określoną w art. 28,
jest obowiązany, za zgodą strony, na rzecz której decyzja została wydana, do przeniesienia tej decyzji na rzecz innego
podmiotu, jeżeli przyjmuje on wszystkie warunki zawarte w tej decyzji oraz złoży oświadczenie, o którym mowa w art.
32 ust. 4 pkt 2. / 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, o
której mowa w art. 51 ust. 4. / 3. Stronami w postępowaniu o przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę lub o
pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych są jedynie podmioty, między którymi ma być dokonane przeniesienie
decyzji.

2) Przeniesienie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego A r t . 6 5 U s t a w y o

p l a n o w a n i u i z a g o s p o d a r o w a n i u p r z e s t r z e n n y m 1. Organ, który wydał decyzję o warunkach
zabudowy albo decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli: 1) inny
wnioskodawca uzyskał pozwolenie na budowę; 2) dla tego terenu uchwalono plan miejscowy, którego ustalenia są inne
niż w wydanej decyzji. / 2. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje się, jeżeli została wydana ostateczna decyzja o pozwoleniu na
budowę. / 3. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie art. 162 § 1 pkt 1 Kodeksu
postępowania administracyjnego.

Inne:

1 ) przeniesienie koncesji w związku z fuzją spółek akcyjnych (prawa i obowiązki) – A r t . 5 3 1 p a r . 2 K S H : Na

spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną powstałą w związku z podziałem przechodzą z dniem podziału bądź z
dniem wydzielenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej w planie
podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej, chyba że ustawa lub decyzja o
udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.

2) Przeniesienie obowiązków właściciela zabytku nieruchomego
3) Przeniesienie obowiązków podatkowych
4) Przeniesienie dopuszczenia do ruchu pojazdu (dowód rejestracyjny)
5) Przeniesienie zakazu odbywania imprez masowych w danym obiekcie

Z powyższych informacji wynika, iż obowiązek / uprawnienie pochodzące z konkretnej decyzji administracyjnej przechodzi na
następcę w jeden z trzech sposobów:

1. z mocy prawa (fuzja)
2. za zgodą organu (prawo budowlane)
3. bez udziału organu (dowód rejestracyjny)

Sukcesja jest rozwiązaniem korzystnym dla adresatów norm prawa administracyjnego.

MECHANIZM KONTROLI PRZESTRZEGANIA PRAWA

9.1.Istota oraz źródło obowiązków i uprawnień



Cały mechanizm dotyczy norm bezpośrednio kształtujących sytuację obywatela i podmiotu zbiorowego.



Obowiązki i uprawnienia obowiązują ex lege



Dotyczy głównie obowiązków wynikających z samego prawa bądź decyzji administracyjnej.



Nie ma obowiązku korzystania z uprawnień, a źródło wyznacza granice i warunki korzystania z uprawnień



Z uprawnieniem może się wiązać komplementarny obowiązek, np. paszport to z jednej strony prawo przekroczenia
granicy ale z drugiej obowiązki; podobnie prawo jazdy

NORMA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO MATERIALNEGO BEZPOŚREDNIO KSZTAŁTUJĄCA SYTUACJĘ
PRAWNĄ OBYWATELA BĄDŹ PODMIOTU ZBIOROWEGO (norma ustawowa nie wymagająca żadnych elementów
pośrednich)  KOMPETENCJA SZCZEGÓŁÓWA DLA ORGANU DO KONTROLI oraz UPRAWNIENIE / OBOWIĄZEK
DLA OBYWATELA / PODMIOTU ZBIOROWEGO  występuje sprzężenie pomiędzy tymi elementami

Źródłem jest norma bezpośrednio kształtująca sytuację prawną adresata, która nakłada na niego obowiązki, powinna być czytelna,
zrozumiała oraz dotrzeć do adresata. Często ustawodawca wprowadza egzaminy, kursy dla wyedukowania w zakresie
obowiązków, np. prawników, lekarzy, kierowców.

Według art. 107 KPA innym źródłem może być decyzja administracyjna, która dociera bezpośrednio do adresata, jest
skonkretyzowana, a tym samym łatwiej ją wyegzekwować.

9.2.Podstawowe definicje



Przestrzeganie prawa - w omawianym modelu urzeczywistnienie regulacji następuje w drodze realizacji /
przestrzegania normy. W umyśle, świadomości, postawie adresata następuje indywidualizacja normy. Świadomość, która
powinna przynależeć adresatowi wyraża się poprzez zdobycie wiedzy o normie (poprzez media, studia itp.) – kultura
prawna. O normie możemy się również dowiedzieć w drodze znaków drogowych, zakazów wstępu itp. Świadomość
dotyczy treści norm oraz nieprzypadkowego przestrzegania tejże normy. Przypadkowość bowiem nie jest uznawana za
przestrzeganie !!!



Pojęcie kontroli jest uniwersalne i ma zastosowanie we wszystkich gałęziach prawa. Jest to ustalenie rozbieżności
pomiędzy wzorcem oraz stanem faktycznym. W prawie ustrojowym pojęcie kontroli rozszerzane jest o procesy
kierowania oraz nadzoru, jako że mamy tam silną hierarchizację. Na kontrolę składają się następujące etapy:

o zestawienie stanu faktycznego z wzorcem – kontroler musi znać prawo i poprawnie ocenić stan faktyczny
o

porównanie i wyciągnięcie wniosków – wynik pozytywny bądź negatywny (łączony z sankcją)

wyjaśnienie rozbieżności, co ma znaczenie dla późniejszej odpowiedzialności

wskazanie zaleceń, wytycznych, dyrektyw celem usunięcia zdarzeń niezgodnych z prawem bądź przywrócenie
stanu zgodnego z prawem



Generalnie adresatami, uczestnikami podlegającymi kontroli jest każdy, a kontrolować można wszystko. Są pewne
obszary intymne, osobiste, ale nawet w tą sferę może wkroczyć ustawa.

9.3.Podmioty kontrolne – organy administracji publicznej



Często są to organy o wyspecjalizowanych kompetencjach kontrolnych – inspekcje (pracy, sanitarna, celna, morska),
nadzór (straż) oraz policje. W tego rodzaju organach przeważają funkcje kontrolne. Kontrolować mogą jednak organy
ogólne, np. wojewoda, wójt, starosta itp.



Kontroli obowiązków ex lege dokonują przede wszystkim wyspecjalizowane organy administracji rządowej zespolonej i
niezespolonej. Jeśli chodzi o obowiązki wynikające z decyzji administracyjnej, ich wykonanie kontrolują organy, które
wydały decyzję w pierwszej instancji, np. starosta wydaje pozwolenie na budowę i kontroluje przestrzeganie zapisów
tejże decyzji (organy ogólne dokonują kontroli jako działalność uboczną, w związku z wydanymi przez siebie
decyzjami).



Organy posiadające odpowiednie uprawnienia działają na podstawie kompetencji kontrolnej o charakterze ogólnym (por.
kompetencja szczególna w modelu stosowania prawa). Nie można kazuistycznie określić przedmiotu kontroli (por.
obowiązki kierowcy na drodze).



Kompetencja ogólna związana jest z zakresem działania określonego organu. Sam zakres zapisany jest w ustawach
ustrojowych – działalność misyjna organu administracji w imię porządku prawnego funkcjonującego w państwie.



Organ kontrolujący może, lecz nie musi posiadać uprawnienia do działania na rzecz przestrzegania obowiązków przez
uruchamianie stosowania prawa i wydania decyzji przymuszającej, nakładającej sankcję – jest to mechanizm nadzoru w
prawie materialnym.



NEGATYWNY WYNIK KONTROLI – (tryb nadzoru w rozumieniu prawa materialnego) – decyzja wydana w wyniku
stosowania prawa (sankcja administracyjna)

9.4.Procedura kontrolna oraz wynik kontroli przestrzegania prawa (akty kontroli)

Nie można wyróżnić jakiejkolwiek regulacji opisującej ogólną procedurę kontrolną. Przepisy proceduralne zawarte są bowiem
najczęściej w ustawach materialnych, a więc regulacja jest rozproszona, niedookreślona. Czasami może być nawet wpisana w
przepisy wykonawcze, instrukcje, dyrektywy. Obecnie sytuacja podlega zmianie – dokonano spisanie reguł kontrolnych w
ordynacji podatkowej (czynności sprawdzające , kontrola podatkowa)

Przepisy proceduralne, najogólniej biorąc, regulują interakcję pomiędzy podmiotem kontrolnym oraz kontrolowanym.
Postępowanie kontrolne jest niesporne, niekontradyktoryjne – jest to jednostronna, władcza ocena dokonana przez organ
administracji.

WYNIK jest zakończeniem procesu kontroli – najczęściej czynione w formie pisemnego protokołu opisującego rozbieżności
pomiędzy stanami normatywnym oraz faktycznym, ale też inne, np. atest, certyfikat, zaświadczenie, wynik ustny. JEŚLI WYNIK
JEST NEGATYWNY, OZNACZA TO ROZPOCZĘCIE NOWEGO PROCESU !!! Czasami dopuszcza się możliwość, iż
podmiot kontrolowany może wnieść zastrzeżenia do protokołu, co w żadnej mierze nie unieważnia wyniku kontroli.

9.5.Skutki kontroli

W momencie, gdy wynik kontroli jest negatywny, uruchamia się procedura, która sankcjonuje, tj. wywołuje odpowiedzialność u
podmiotu kontrolowanego. Wyróżniamy różnego rodzaju sankcje.

a) Należące do prawa administracyjnego – skutki prawno-administracyjne  Ustawa o wychowaniu w trzeźwości /

Przyznana koncesja na sprzedaż alkoholu nakłada liczne obowiązki oraz obostrzenia / Kontrola stwierdza uchybienia w
postaci sprzedaży alkoholu nieletnim / SANKCJA ADMINISTRACYJNO-PRAWNA – wszczęcie postępowania
administracyjnego celem uchylenia wcześniejszej decyzji administracyjnej

b) Skutki prawno-karne Policja kontroluje trzeźwość kierowcy / Stan po spożyciu alkoholu (WYNIK KONTROLI) /

Postępowanie celem nałożenia sankcji i przeniesienie sprawy na grunt prawa karnego stojącego na straży przestrzegania
obowiązku administracyjnego

c) Skutki cywilno-prawne  Prawo do odszkodowania dla poszkodowanego przez działanie innej osoby (KC) oraz

obowiązek odśnieżania posesji (Prawo administracyjne materialne)

d) Sankcja w postaci przymuszenia do wykonania obowiązku – egzekucja, przymus na podstawie ustawy o postępowaniu

egzekucyjnym w administracji  Cofnięcie pozwolenia na broń / obowiązek zwrotu broni policji nie zostaje wykonany /
postępowanie egzekucyjne, przymuszające do wykonania obowiązku.

e) Sankcje komplementarne

9.6. Podsumowanie modelu

1) Kontrola przestrzegania prawa dotyczy norm prawa administracyjnego materialnego o powszechnej mocy obowiązującej

ustanawiających ex lege obowiązki dla obywateli i podmiotów zbiorowych (zarówno samoistne jak również związane z
realizacją uprawnień, tzw. Obowiązki komplementarne); przestrzeganie obowiązków oraz granic uprawnień

2) Organ administracji publicznej

a. Kontrolujący przestrzeganie prawa pozostaje w organizacyjnej niezależności od podmiotu kontrolowanego
b. Jest zainteresowany wynikami kontroli jako że jest ona wpisana w zakres jego działania
c. W toku kontroli jest związany prawem. Technika i tryb kontroli może być określony przez wytyczne organów

zwierzchnich

d. Działa na podstawie kompetencji ogólnej, generalnej ponieważ często w ramach przedmiotu kontroli występuje

wiele aspektów, np. ruch drogowy

e. Działa zawsze z urzędu

3) Kontrola przestrzegania prawa jest procesem o charakterze niespornym – brak spotu o obowiązek zapisany w ustawie.

Kwestie sporne mogą dotyczyć faktów

4) Proces kontroli nie jest sformalizowany do tego stopnia jak proces stosowania prawa, jednakże niektóre procedury mogą

przewidywać większy formalizm – np. ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nakłada wiele wymogów
formalnych na kontrolujących (ograniczenie ilości kontroli przedsiębiorców); kontrola sanitarna również musi działać
według sztywniejszych reguł

5) Wynik kontroli – termin konwencjonalny oznaczający zakończenie procesu kontroli i stwierdzenie pozytywne /

negatywne

6) Sankcjonowanie – nieprzestrzeganie obowiązków bądź granic uprawnień rodzi pewne skutki:

a. Wszczęcie procesu stosowania prawa nakładającego pewne obowiązki z uwagi na nieprzestrzeganie prawa
b. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego – stosowania środków egzekucyjnych w celu przywrócenia stanu

zgodnego z prawem m.in. poprzez zajęcie rachunku bankowego obywatela celem ściągnięcia należności
podatkowych

c. Jeśli nieprzestrzeganie obowiązku jest równocześnie czynem niedozwolonym, wykroczeniem bądź

przestępstwem, to organ kontrolujący ma obowiązek zawiadomienia właściwego organu albo nakazać zapłatę
grzywny lub mandatu

ADRESACI NORM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

10.Adresaci norm prawa administracyjnego

Prawo administracyjne, utożsamiane często z obywatelskim posiada cechę w postaci dwupodmiotowości. Możemy wyróżnić po
jednej stronie obywateli / podmioty zbiorowe, a po drugiej organ administracji publicznej – kategoria struktury organizacyjnej
posiadającej kompetencję do oddziaływania na otoczenie poprzez realizację kompetencji do stosowania oraz kontroli
przestrzegania prawa.

A/ OBYWATEL –



Osoba fizyczna posiadająca obywatelstwo polskie, będąca podmiotem praw i obowiązków podlega przepisom prawa
polskiego, a nie administracji



Prawu polskiemu podlegają również cudzoziemcy przebywający na terytorium RP. Można wspomnieć o ustawie o
cudzoziemcach, przepisach granicznych i licznych przepisach materialnych (prawo drogowe, ustawa o nabywaniu
nieruchomości przez cudzoziemców)



Niektóre ustawy wprowadzają dla określenia adresata norm w nich zawartych odrębne nazwy, np. podatnik, rezydent
(prawo bankowe), uchodźca, repatriant itp.

B/ PODMIOT ZBIOROWY -



Zbiór ludzi, zrzeszenie tworzone zgodnie z prawem w państwie polskim, tworzone zgodnie z prawem, np.
przedsiębiorstwa, stowarzyszenia, partie polityczne, związki zawodowe.



Wolny podmiot w wolnym państwie w momencie powstania wpada w obowiązki i uprawnienia określone przez prawo
administracyjne



Organ administracji publiczne w szczególnych wypadkach może stać się podmiotem zbiorowym, np. wojewoda budując
obiekt budowlany dla potrzeb urzędu wojewódzkiego musi uzyskać zezwolenie właściwego organu

C/ ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Powtórzyć prawo ustrojowe !!!

administracja pozarządowa

- niepodporządkowana rządowi

jednostki samorządu

terytorialnego - gmina, powiat

i województwo i ich organy

samorządy

zawodowe i

ich organy

Administracja publiczna

administracja

państwowa

administracja

samorządowa

organy centralne

- podporządkowane organom naczelnym

administracja

rządowa

niezespolone

- podporządkowane

bezpośrednio organom

naczelnym lub centralnym

organy terenowe

1) Rada Ministrów
2) Prezes Rady Ministrów
3) ministrowie
4) przewodniczący komitetów

organy naczelne

zespolone

w województwie

Wojewoda i podporządkowane

jemu służby, inspekcje i straże

zespolone w ramach urzędu

wojewódzkiego

w powiecie

powiatowa administracja zespolona pod

zwierzchnictwem starosty

podporządkowana swoim odpowiednikom

w województwie



Organ posiada specyficzną pozycję, jako że realizuje kompetencje władcze wobec obywateli oraz podmiotów
zbiorowych



Pojęcie doktrynalne: Organ administracji publicznej  jest to stanowisko pracy jedno- bądź wieloosobowe, któremu
przypisano kompetencje do władczego oddziaływania na obywateli bądź podmioty zbiorowe. Realizuje on funkcje
publiczne, porządkuje życie, ustala warunki realizacji potrzeb, łączy interes publiczny z poszanowaniem interesu
indywidualnego

o Realizuje przez to funkcje państwa, reprezentuje go, działa w jego imieniu  organ administracji państwowej.
o

Jeśli działa na rzecz wspólnoty samorządowej  organ administracji samorządowej.



Pojęcie normatywne  Kodeks postępowania administracyjnego zawiera definicję legalną organu administracji
publicznej w art. 5: Ilekroć mowa o organach administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy
administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji
rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w
art. 1 pkt 2,



Pojęcie w aspekcie podmiotowym / strukturalnym – organy administracji publicznej są częścią administracji publicznej,
tj. ogółu podmiotów administracyjnych w państwie. Zwraca się uwagę na jedność struktury.



Pojęcie w aspekcie przedmiotowym / funkcjonalnym – działalność polegająca na organizowaniu i kierowaniu sferą
publiczną



Struktura administracji zachowuje pewien dualizm – podmioty administracji rządowej oraz samorządowej. Poza tymi
podmiotami możemy wyróżnić również samorząd zawodowy, zakład administracyjny, fundacja publiczna, organizacja
społeczna, pod warunkiem zlecenia działań z zakresu administracji publicznej. Przykładem może być działalność na
rzecz pomocy społecznej prowadzona przez PCK



Administracja rządowa – organy administracji rządowej centralne / terenowe / zespolone / niezespolone. Występują
również organy administracji państwowej podporządkowane bezpośrednio sejmowi RP (KRRiTV, PIP, GIODO)



Jednostki samorządu terytorialnego posiadają własne organy, np. gmina – prezydent / wójt / burmistrz / rada gminy,
powiat – starosta / zarząd powiatu / rada powiatu; województwo – sejmik wojewódzki / marszałek



Samorząd specjalny w 99% dotyczy samorządów zawodowych (pielęgniarki, prawnicy itp. – w sumie 16). Przykładem
innego samorządu specjalnego może być samorząd ubezpieczeniowy. Posiadają swoją wewnętrzną strukturę. Państwo
wykorzystuje istnienie samorządu zawodowego dla ulokowania kompetencji władczych w tej organizacji.



Zakład – podmiot administracji; instytucja przyjmująca do swojego grona destynariuszy (użytkowników) i wykonująca
wobec nich administrację; sam zakład nie jest organem, ale jego struktura zawiera organy (szkoła wyższa – rektor)

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

11.1. Kompetencje, funkcje oraz formy prawne realizacji kompetencji przez organ administracji publicznej

Kompetencje, funkcje oraz formy prawne wynikają bezpośrednio z realizacji norm prawa administracyjnego materialnego.
Administracja realizując zadania państwa musi mieć pewien system, być jednością w ramach zwartej struktury. Dochodzi do
zdefiniowania kompetencji wewnętrznych, nadzorczych oraz stosowania zasad decentralizacji, nadzoru, kontroli, koordynacji
oraz współdziałania. Struktura wewnętrzna służy realizacji celu – oddziaływania na obywateli oraz podmioty prawne.

Administracja publiczna dzięki normom kompetencyjnym może realizować swoje kompetencje w następujących drogach:



Stanowienie prawa dla obywateli – JEDYNIE rozporządzenia i akty prawa miejscowego. NIE ZALICZYMY DO TEJ
GRUPY ustaw ani umów międzynarodowych !!!



Stosowanie prawa związane z normą pośrednio kształtującą sytuację prawną obywateli / podmiotów zbiorowych – z
zasady poprzez wydawanie decyzji, a wyjątkowo ugoda z postanowieniem jako formą potwierdzenia.



Kontrola przestrzegania prawa – efektem jest wynik kontroli (pozytywny / negatywny)



Czynności materialno-techniczne – prowadzenie rejestrów, wydawanie zaświadczeń oraz egzekucja administracyjna

ORGAN posiada KOMPETENCJĘ lokowaną przez ustawodawcę (z zasady na podstawie decentralizacji, a więc lokowanie zadań
na najniższych szczeblach)  ORGAN UPOWAŻNIA swoich podwładnych do działań (zasada dekoncentracji)

Modalność kompetencyjna = możliwość podejmowania działań określonych w normie kompetencyjnej prawa administracyjnego
materialnego. Wyróżniamy również modalność zobowiązującą oraz uprawniającą.

Możemy wyróżnić kilka rodzajów kompetencji:
- obligacyjne
- fakultatywne (wydanie aktu prawa materialnego)
- ogólne (kontrola) / szczegółowa (stosowanie prawa)
- władcze - decyzyjne jednostronne kształtowanie sytuacji
- niewładcze – organizatorskie / informacyjne - plan inwestycyjny gminy
- ustawowe (źródłem ustawa) / podstawowe (źródłem rozporządzenie oraz akt prawa miejscowego)

11.2.Zakres działania i modalność kompetencyjna

Zakres działania to pojęcie z zakresu przepisów ustrojowych, dzięki któremu dochodzi do wyodrębnienia zadaniowego w
ramach istniejącej struktury podmiotów. W ramach sfery wewnętrznej administracji przełożony wykonuje kompetencje ustrojowe
w układzie podporządkowania. W ramach struktury lokuje się normy prawa administracyjnego materialnego, konkretne
kompetencje do oddziaływania na obywateli. W takim rozumieniu wojewoda wg ustawy o administracji rządowej w
województwie (art. 7) jest:
1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,
2) zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,
3) organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,
4) organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,
5) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Modalność kompetencyjna może się przejawiać w następujący sposób:



Kompetencja do stanowienia prawa we właściwych formach – zapisywana jest w aktach normatywnych w zdaniach
rodzaju: Minister właściwy ds. … ustali w drodze rozporządzenia … ; wojewoda ustali w drodze rozporządzenia … ; są
to normy o charakterze konstytucyjnym (niekoniecznie administracyjnym) – uprawniająca do stanowienia prawa (pogląd
dr Żukowskiego). Niektórzy przedstawiciele doktryny zaliczają jednak te normy do prawa administracyjnego
materialnego



Kompetencja do stosowania prawa administracyjnego materialnego, tj. normy pośrednio kształtującej sytuację prawną
podmiotu



Kompetencja do kontroli stosowania prawa – formą jest wynik kontroli w postaci certyfikatu / stwierdzenia
pokontrolnego)



Kompetencje do wykonywania czynności materialno – technicznych

Należy odpowiedzieć na pytanie jaki organ może realizować kompetencję wobec podmiotów? W tym celu można enumeratywnie
wymienić wszystkie podmioty administracji publicznej w Polsce bądź odwołać się do zdolności organu do realizacji norm
kompetencyjnych, która obejmuje dwa elementy określone w prawie formalnym – KPA oraz OP, tj. posiadanie właściwości oraz
wyłączenie tej właściwości w wypadku organów piastujących pewne funkcje.

Jaki konkretnie organ administracji publicznej w Polsce może zrealizować normę prawa materialnego i podjąć skuteczną prawnie
formę realizacji prawa administracyjnego materialnego, np. decyzję administracyjną? W tym celu określa się właściwość organu.

1) Właściwość rzeczowa – kompetencje do podjęcia czynności, do której uprawniony jest określony typ organów. np.

wojewoda z zasady nie może w pierwszej instancji wydać pozwolenia na budowę – brak właściwości rzeczowej,
kompetencji

2) Właściwość miejscowa – określa, który z organów właściwych rzeczowo jest właściwy w konkretnej sprawie. Musimy

rozpatrzyć właściwość miejscową z uwagi na położenie nieruchomości gruntowej i wszystko, co jest z nią związane albo
miejsce zamieszkania osoby, której dotyczy uprawnienie bądź obowiązek

3) Właściwość funkcjonalna –

a. Instancyjna - przeniesienie właściwości do rozpatrzenia sprawy do organu drugiej instancji. Przykłady:

i. odwołanie od decyzji organu jednostki samorządu terytorialnego do SKO (samorządowego kolegium

odwoławczego) jako zasady albo do wojewody (od decyzji starosty odmawiającej przyznania
pozwolenia na budowę; w tym wypadku wojewoda nie posiada właściwości rzeczowej, ale
instancyjną)

ii. podobnie w wypadku decyzji odmawiającej pozwolenia na utworzenie apteki (wojewódzkiego

inspektora sanitarnego) odwołanie przysługuje do ministra właściwego ds. zdrowia

b. Delegacyjna – jednorazowe uprawnienie, np. starosta buduje obiekt na własne potrzeby – z reguły decyzję w tej

sprawie podejmie starosta powiatu sąsiedniego

c. Czynnościowa – odnosi się do czynności materialno – technicznych. Ta materia będzie treścią odrębnego

wykładu

Powyższe kwestie dotyczą sytuacji organu, który wykonuje swoje kompetencje. Normy kompetencyjne zawarte są w aktach
normatywnych, o których mowa w konstytucji.

OBYWATELE I PODMIOTY ZBIOROWE

12.1.Uprawnienia i modalność uprawniająca

Uprawnienie to możliwość wynikająca z przepisów prawa do wykonania czynności (dotyczy wszystkich gałęzi prawa; w tym
miejscu jednak odnosi się do przepisów prawa administracyjnego materialnego).

Publiczne prawo podmiotowe – termin najszerszy, filozoficzny, teoretyczny; jest to zjawisko przynależne człowiekowi z racji
urodzenia; katalog tych uprawnień wynoszony jest z idei prawa naturalnego. Mogą się różnić podejścia do publicznych praw

podmiotowych (w PRL państwo źródłem prawa obywateli, a w RP państwo zapewnia przestrzeganie praw). Całe zjawisko, mimo
ogromnych kataklizmów XIX i XX wieku nadal się rozwija.



Godność człowieka z art. 30 Konstytucji RP



Ochrona sądowa przed państwem wraz z gwarancją niezawisłości



Roszczenie obywatela wobec państwa o rozstrzygnięcie jego sytuacji konkretnej w formie decyzji administracyjnej



Prawo do sądu administracyjnego – sąd powszechny bada zachowanie obywatela, natomiast administracyjny kontroluje
legalność aktywności administracji publicznej

Wolności i prawa obywatelskie – przepisy konstytucyjne zawierają podstawowy katalog wolności i praw obywatelskich w
rozdziale II (

przypomnieć sobie zapisy tego rozdziału !!!

Uprawnienie – jeśli konstytucja pozwala uregulować szczegółowo określone prawa, wolności i obowiązku, to wkracza trzeci,
najbardziej szczegółowy obszar – prawo administracyjne materialne określające możność podejmowania zachowań zgodnie z
wolą obywatela / podmiotu zbiorowego. Jest to stan prawny dozwolony.



Uprawnienie pozwala na podjęcie faktycznych czynności, a więc stan korzystny. Nie wyklucza się jednakże istnienia
ograniczeń w ramach tego uprawnienia.



Przykład: W artykule 68 Konstytucja RP przyznaje każdemu prawo do ochrony zdrowia. Na mocy ustępu 2 szczegółowe
warunki korzystania z tego uprawniania oznaczone są m.in. w ustawie o ZOZ, ochronie zdrowia psychicznego,
przeciwdziałaniu narkomanii, NFZ itp. Szczegółowo oznacza się również granice uprawnień oraz obowiązki łączone z
korzystaniem z tego uprawnienia.



Korzystanie z uprawnienia  wpadnięcie w świat obowiązków określających sposób korzystania z uprawnienia
(OBOWIĄZKI KOMPLEMENTARNE)



Nawet prawa podmiotowe mogą być ograniczone w szczególnych warunkach, np. stanie klęski żywiołowej, wojny bądź
wyjątkowym.



Uprawnienie zawsze ma źródło w normie:

Bezpośrednio kształtującej sytuację prawną obywatela (ex lege) – Na przykład prawo wodne wyznacza trzy
sposobu korzystania z akwenów:

 Powszechne – nawet w tym wypadku ogranicza się uprawnienie, np. w odniesieniu do kąpieli
 Zwykłe – wymaga zezwolenie, zgłoszenia, np. żeglugi
 Szczególne – np. odprowadzenie zanieczyszczeń na mocy decyzji administracyjnej

Pośrednio kształtującej sytuację prawną obywatela – można z nich korzystać pod warunkiem uzyskania
odpowiedniej decyzji administracyjnej, np. posiadanie paszportu, budowa domu, prowadzenie działalności
gospodarczej. Ostatnia ustawa wymienia następujące rodzaje działalności:

 Koncesjonowana
 Regulowana
 Z wpisem do ewidencji
 Wolna (uboczna) działalność, np. hydraulik. Nawet jednak w tym wypadku wpada się w świat

obowiązków wynikających z ustawy podatkowej

12.2.Klasyfikacja uprawnień

1) Wolność prawnie chroniona, np. ustawa o zgromadzeniach. W tym wypadku również oznacza się pewnie warunki dot.

zapewnienia bezpieczeństwa na drodze publicznej.

2) Wolność od obowiązków (zwolnienie) – np. ustawa o powszechnym obowiązku obrony kraju
3) Uprawnienie przyznane w drodze aktu stosowania prawa administracyjnego, decyzji administracyjnej.

a. Decyzja w treści ma przyznanie uprawnienia, zezwolenie na coś. Określa się tutaj warunki korzystania z

uprawnienia.

b. Uprawnienie zrelatywizowane jest do normy pośrednio kształtującej sytuację prawną adresata.
c. Uprawnienie do wydania decyzji administracyjnej przyznającej konkretne uprawnienia
d. Uchylenie zakazu względnego – osoby nieposiadające prawa jazdy mają zakaz prowadzenia pojazdów

mechanicznych; podobnie osoba nieposiadająca paszportu ma zakaz przekraczania granicy z pewnymi
wyjątkami dotyczącymi UE

e. Uprawnienie do korzystania z rzeczy publicznej, tj. rzek, jezior, dróg publicznych, zakładów publicznych, szkół.

Czasami poparte obowiązkiem, np. obowiązek szkolny

f. Uprawnienie jako korelat obowiązku, następstwo wykonania obowiązku, jego konsekwencja

i. Roszczenie odszkodowawcze z tytułu wadliwej decyzji administracyjnej, aktu normatywnego

ii. Roszczenie wiązane z obowiązkiem typu świadczenia, np. klęska żywiołowa  obowiązek

oddelegowania ciężarówki na rzecz akcji ratowniczej  utrata zysku  roszczenie odszkodowawcze

iii. Roszczenie w związku z wywłaszczeniem

12.3..Obowiązek, modalność zobowiązaniowa – istota oraz konstytucyjny katalog obowiązków



Nie pozostawia się możliwości wyboru alternatywy



Normy typu ius cogens – jeżeli się z nimi nie zgadzamy, można podjąć jedynie próby wpływu na legislaturę



Przestrzeganie obowiązku podlega kontroli



Zakaz i nakaz – ewentualne podziały z uwagi na treść zakazu oraz nakazu



Powinność, określone reguły postępowania



Obowiązki obywatelskie skierowane są do wolnych podmiotów w wolnym państwie. Tylko prawo obowiązuje tych
wolnych ludzi

Konstytucja w artykułach od 82 do 86 wprowadza podstawowy katalog obowiązków obywatelskich. Dotyczą z reguły wszystkich
obywateli, są powszechne. Wymagają jednak sprecyzowania w ustawach szczegółowych

Art.

Treść

Istota

Ustawy szczegółowe

Obowiązkiem obywatela polskiego
jest

wierność

Rzeczypospolitej

Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

Wierność Rzeczpospolitej

- Ustawa o godle, hymnie i barwach
państwowych
- Wychowane obywatelskie wpisane
w zadania edukacji powszechnej

Każdy ma obowiązek przestrzegania
prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

Praworządność;

obowiązek

podporządkowania

prawu

obowiązującemu w Polsce

Każdy jest obowiązany do ponoszenia
ciężarów i świadczeń publicznych, w
tym

podatków,

określonych

ustawie.

Ciężary i świadczenia publiczne –
charakter podstawowy dla obywatela.
Muszą istnieć dla prawidłowego
funkcjonowania państwa

- Ordynacja podatkowa
- Ustawa o stanie klęski żywiołowej

1. Obowiązkiem obywatela polskiego
jest obrona Ojczyzny.
2.

Zakres

obowiązku

służby

wojskowej określa ustawa.
3. Obywatel, któremu przekonania
religijne lub

wyznawane zasady

moralne nie pozwalaj na odbywanie
służby

wojskowej,

może

być

obowiązany do służby zastępczej
na zasadach określonych w ustawie.

Obowiązek obrony ojczyzny; wszyscy
są nim objęci, a wyjątki przyjmuje
ustawa. Mężczyźni – z zasady
obowiązek odbycia zasadniczej służby
wojskowej;

kobiety

studiujące

medycynę

mają

obowiązek

przeszkolenia wojskowego.
Przyjmuje się możliwość zwolnienia
w formie służby zastępczej

- Ustawa o powszechnym obowiązku
obronnym

Każdy jest obowiązany do dbałości o
stan

środowiska

ponosi

odpowiedzialność za spowodowane
przez siebie jego pogorszenie. Zasady
tej odpowiedzialności określa ustawa.

Ochrona środowiska naturalnego

- Prawo o ochronie środowiska
- Ustawa o ochronie gruntów ornych i
leśnych

12.4.Klasyfikacje obowiązków

1/ Źródło pochodzenia obowiązków
Normy prawa administracyjnego materialnego



Bezpośrednio kształtujące sytuację prawną obywatela i podmiotu zbiorowego – obowiązek ex lege; przykładem jest
prawo o ruchu drogowym



Pośrednio kształtujące sytuację prawną obywatela – dla swego urzeczywistnienia obowiązek wymaga wydania decyzji
administracyjnej.

2/ Treść, przedmiot regulacji



Obowiązki podatkowe – podatek od nieruchomości, VAT, CIT, PIT, od spadków i darowizn, psów



Obowiązek szkolny



Obowiązki związane z porządkiem publicznym – ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych



Obowiązki ewidencyjne, np. meldunek



Obowiązki związane z użytkowaniem morza



Obowiązki studenckie – wpisane w ustawę o szkolnictwie wyższym oraz przepisy zakładowe, np. regulamin, statut

3/ Ustawa z 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – ze względu na tryb przymuszenia obywateli do
wykonania obowiązku; występuje szeroki katalog środków przymuszających przypisanych do poniższej klasyfikacji



Pieniężne – podatkowe, składki na PFRON i ZUS



Niepieniężne – zakaz przekraczania granicy bez paszportu, obowiązek rozbiórki budynku postawionego wbrew prawu
budowlanemu

4/ Podstawowy podziała na nakazy i zakazy
Nakaz – obowiązek o charakterze czynnym, należy postąpić zgodnie z normą prawa administracyjnego materialnego. Nakazy,
które nie są przestrzegane, podlegają egzekucji administracyjnej oraz sankcjom karnym



Samoistny – bezwzględny; nie można się z niego wyzwolić samodzielnie, np. nakaz jazdy z włączonymi światłami
mijania; pewna relatywizacja dotyczy pojazdów nieposiadających świateł mijania, ale wprowadzona jest jedynie przez
wolę legislatury;



Komplementarny – związany z uprawnieniem (ex lege; z mocy decyzji); np. uprawnienie wejścia do lasu powoduje
wpadnięcie w świat nakazów – chodzenia po określonych ścieżkach; podobnie pozwolenie na budowę => nakaz
grodzenia terenu budowy

Zakaz – obowiązek bierny; powstrzymanie się; np. obowiązek nie wychodzenia na wydmy, trawniki; przekraczania prędkości itp.



Bezwzględny – nie ma żadnej alternatywy, możliwości wyzwolenia. Zakaz wchodzenia na czerwonym świetle; tylko
ustawa może przewidzieć obowiązek oraz wyjątki



Względne (w zasadzie można odnieść również do nakazów) – można się wyzwolić z obowiązku żądając wydania
indywidualnej decyzji; zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, zakaz przekraczania granicy. Wyzwolenie się spod
tego zakazu jest formą reglamentacji



Komplementarne – związane są z korzystaniem z uprawnienia; wyznaczają jego granice; są trudniej egzekwowalne w
prawie administracyjnym, dlatego zakazy sankcjonuje się często normą karną albo cywilną. Zakaz palenia ogniska w
lesie w wypadku naruszenia – kara grzywny; przy zniszczeniu mienia należy się odszkodowanie

5/ Adresaci obowiązków



Obowiązki osobiste – związane z osobą fizyczną; spoczywają na konkretnej osobie fizycznej; związane z sytuacją,
godnością, wartościami tej osoby

o Nieprzenoszalne – konkretny adresat musi wykonać obowiązek, np. obowiązek leczenia przeciwalkoholowego,

obowiązek szczepień w wypadku wystąpienia epidemii

o Przenoszalne – musi być wykonany i odpowiedzialność ponosi adresat, ale zrealizować obowiązek może inny

podmiot, np. odśnieżanie posesji; przepisy PPOŻ nakładające obowiązek usunięcia śmietniska grożącego
pożarem

o Wielopodmiotowe – obowiązek adresowany do kilku podmiotów; prawo o aktach stanu cywilnego – obowiązek

zgłoszenia zgonu/ narodzin



Obowiązki osobowe (stanowiskowe) – adresowane do stanowiska pracy w ramach struktury życia społecznego – każdy,
kto wykonuje zadanie stanowiska wpada w świat tych obowiązków, np. kapitan statku powietrznego, kierownik składu
pociągów; z reguły dotyczą porządku, bezpieczeństwa oraz sprawowaniem funkcji publicznych – kapitan przyjmuje
poród i zgłasza go we właściwym urzędzie stanu cywilnego / konsulacie. Obowiązki tego rodzaju wpisane w prawo
administracyjne materialne stopnia ustawowego albo akty wewnętrzne

6/ Władanie rzeczą
Własność i inne prawa rzeczowe regulowane są w kodeksie cywilnym w związku z artykułem 64 ustęp 1 konstytucji. Władanie
rzeczą poddane jest regulacjom prawa administracyjnego materialnego dotyczącym sposobu korzystania z rzeczy ruchomej i
nieruchomości. Obowiązki rzeczowe odnoszą się do sposobu korzystania z nieruchomości, np. stanowiącej zabytek; będącej
lasem. Prawo publiczne w imię interesu publicznego, porządku wprowadza reguły korespondujące z obowiązkami oznaczonymi
w KC.



Dotyczące nieruchomości

Nakaz / zakaz określonego postępowania

Obowiązek zezwolenia na ustawienie płotów publicznych przy trasie, gdy nieruchomość z nią graniczy

Obowiązek znoszenia pogoni straży granicznej za osobą, która próbuje nielegalnie przekroczyć granicę
państwową; osobie zainteresowanej może zostać przyznane odszkodowanie post factum za naruszenie mienia,
np. zniszczenie upraw, ale w samym momencie pościgu musi on się podporządkować obowiązkowi

Obowiązek czynienia – udostępnienie pomieszczeń na kwaterowanie wojsk w okresie mobilizacji; nawożenia i
dbałości o grunty leśne

Wywłaszczenie



Dotyczące ruchomości

o Ustawa o broni i amunicji – obowiązek poddania broni kontroli; właściwego przetrzymywania; przestrzelenia
o

Ustawa o ochronie zabytków – utworzenie kolekcji; zakaz wywozu za granicę; nakaz użyczenia instytucjom
kulturalnym

Decyzje administracyjne:



Kreują stosunek zobowiązujący



Stwarzają możliwość powstania stosunku zobowiązującego, np. zezwolenie na nabycie nieruchomości przez
cudzoziemca na podstawie właściwej ustawy



Zmienia sytuację cywilno – prawną właściciela nieruchomości, np. decyzja o wywłaszczeniu, decyzja o ograniczeniu
korzystania z nieruchomości stanowiącej czyjąś własność

W ramach konsekwencji ww. decyzji przysługuje odszkodowanie do wysokości rzeczywistej szkody (por. wywłaszczenie), chyba
że decyzja była wydana wadliwie – wtedy odszkodowanie za spodziewane dochody

7/ Pozostałe



Świadczenia publiczne – obowiązki rzeczowe, osobiste, finansowe – obywatele oraz podmioty zbiorowe obowiązane są
pomóc państwu / jednostce samorządu terytorialnego w zwalczaniu sytuacji nadzwyczajnych

Nakłada się obowiązek osobistego udziału bądź dostarczenia rzeczy (powódź – dostarczenie worków z
piaskiem)

Nakładane mogą być

 ex lege – z mocy ustawy o stanie klęski żywiołowej, ustawy o stanie wojennym;
 poprzez wydanie decyzji administracyjnej (zima stulecia  ciężki sprzęt  należy się odszkodowanie)

Mają charakter przejściowy, dotyczący określonej sytuacji wymagającej pomocy dla państwa



Ciężary publiczne – nakładane na rzecz realizacji ważnego celu publicznego, mają charakter powszechny, z reguły są
nieodpłatne – np. podatki



Obowiązki związane z korzystaniem z rzeczy publicznych –

Rzeczy służące celom publicznym; ich status regulowany przez prawo administracyjne materialne

Powinny być powszechnie dostępne

Obowiązuje pewien reżim określający korzystanie z rzeczy

Majątek

 fiskalny państwa – akcje
 administracyjny – budynki i szpitale
 użyteczności publicznej – drogi, ZOZ’y, muzea, biblioteki, park narodowy

CZYNNOŚCI MATERIALNO – TECHNICZNE

13.1..Wprowadzenie

Obok stanowienia, stosowania, kontroli przestrzegania prawa (obowiązków, granic uprawnień) jedną z form działalności
administracji publicznej są czynności materialno – techniczne. Czynności faktyczne mogą mieć charakter władczy (czynności
egzekucyjne) bądź niewładczy (apele wydawane przez organy administracji).

Czynności materialne – oparte o normy prawa administracyjnego materialnego
Czynności techniczne – wykonywane w oparciu o standardową metodę, technikę załatwienia sprawy

Czynności:



wywołujące skutki prawne (coś zależy w sytuacji obywatela od czynności organu) – wpis do rejestru



nie wywołujące skutku prawnego – obwieszczenia, informacje (aktywność wobec społeczeństwa jest rolą administracji)

13.2.Klasyfikacja czynności

1. Czynności sensu stricte

a. Czynności rejestracyjne
b. Czynności polegające na wydawaniu zaświadczeń
c. Czynności egzekucyjne

2. Czynności organizatorskie

a. Czynności planistyczne
b. Czynności informacyjne

3. Milczenie administracji – powstrzymywanie się od czynności

a. Milczenie w sensie pozytywnym
b. Bezczynność w sensie negatywnym
c. Rozpatrywanie skarg i wniosków
d. Działalność administracyjna w sferze informatyki i informatyzacji

13.2.1.a. Czynności rejestracyjne

Polega to w dużej mierze na prowadzeniu rejestrów (dr Żukowski – nacisk na wywoływanie skutków prawnych np. przy
rejestracji pojazdów) / prowadzenie ewidencji (dr Leoński – charakter czysto materialno – techniczny, np. ewidencja wyborców).
Dopuszcza się jednak stosowanie zamienne.



Wykonanie obowiązku wynikającego ex lege przez obywatela / podmiot zbiorowy.



Norma uwzględnia obowiązek wpisu do ewidencji. Jest to czynność techniczna, polegająca na wpisie, wypełnieniu
określonych rubryk.



Wyjątkowo wpis do ewidencji łączony jest z decyzją administracyjną – ustawa o identyfikacji podatników określa, iż
NIP nadawany jest na mocy decyzji administracyjnej. Również zmiana numeru wymaga decyzji uchylającej. Podobne
regulacje odnoszą się do wpisu do ewidencji detektywów.

Rodzaje rejestrów



Wedle organów, które je prowadzą:

o Sejm - rejestr posłów i senatorów wszystkich kadencji
o

Sądy – KRS i wiele innych

o MN - Rejestr uczelni niepublicznych
o MZiOS - Krajowy rejestr przeszczepień
o

Rejestr pośredników ubezpieczeniowych

o MON - Rejestr przedpoborowych, rejestr pojazdów sił zbrojnych



Rejestr zdarzeń / rzeczy / działalności / organizacji

Rejestr zdarzeń – klasycznym przykładem są księgi stanu cywilnego prowadzone na podstawie prawa o aktach
stanu cywilnego

o Rejestry rzeczy

 Nieruchomości



Księgi wieczyste prowadzone przez sądy



Ewidencja gruntów, budynków będących w zasobach nieruchomości jednostek samorządu
terytorialnego



Projekty dotyczące katastru – ewidencji z oznaczeniem wartości i opodatkowania

 Ruchomości – ogromny zakres, wyłączone są w zasadzie tylko rzeczy osobiste – broń, lekarstwa,

samochody, statki handlowe (izba morska)

Rejestr działalności

 gospodarczej, politycznej, obywatelskiej, pracowniczej prowadzone przez sądy. Najpopularniejszym

jest KRS prowadzony przez sądy rejonowe; zauważalny jest postęp w informatyzacji rejestru.

 Często prowadzone są przez samorządy zawodowe – np. lekarzy, pielęgniarek
 Izba aptekarska – aptekarzy i aptek

o Rejestr organizacji – uczniowskie kluby sportowe (wojewoda), stowarzyszenia zwykłe (starosta), ZOZ

(wojewoda)

Z zasady wpis do rejestru uwieńczony jest zaświadczeniem o wpisie. Nie uregulowano procedury rejestracyjnej. Jeśli wpis ma się
zakończyć decyzją, będzie to oznaczone w KPA. W pozostałych wypadkach właściwe regulacje znajdziemy w ustawach, na
podstawie których zaświadczenie jest wydawane.

W wypadku, gdy strona zainteresowana dokona zgłoszenia do rejestracji, a wystąpi odmowa wpisu przez organ, to niezależnie od
tego, co stanowi ustawa, odmowa zawsze przyjmuje formę decyzji administracyjnej Dochodzi zatem so stosowania norm prawa
administracyjnego materialnego pośrednio kształtujących sytuację prawną obywatela. Podmiotowi zainteresowanemu przysługuje
odwołanie do organu II instancji oraz skarga do WSA.

13.2.1.b.Wydawanie zaświadczeń



Regulowane jest przez dział VII KPA w artykułach od 217 do 220

o Art. 217. § 1. Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o

zaświadczenie.

§ 2. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:

1) urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa,

2) osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu
określonych faktów lub stanu prawnego.

§ 3. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni.

o Art. 218. § 1. W przypadkach, o których mowa w art. 217 § 2 pkt 2, organ administracji publicznej

obowiązany jest wydać zaświadczenie, gdy chodzi o potwierdzenie faktów albo stanu prawnego, wynikających
z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów bądź z innych danych znajdujących się w jego posiadaniu.

§ 2. Organ administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym
zakresie postępowanie wyjaśniające.

o Art. 219. Odmowa wydania zaświadczenia bądź zaświadczenia o treści żądanej przez osobę ubiegającą się o

nie następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

o Art. 220. § 1. Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu

prawnego, znanych organowi z urzędu bądź możliwych do ustalenia przez organ na podstawie posiadanej
ewidencji, rejestrów lub innych danych albo na podstawie przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu
dokumentów urzędowych (dowodu osobistego, dowodów rejestracyjnych i innych).

§ 2. Organ administracji publicznej żądający od strony zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu
prawnego jest obowiązany wskazać przepis prawa wymagający urzędowego potwierdzenia tych faktów lub
stanu prawnego w drodze zaświadczenia.



Jest to tzw. Administracyjna procedura uproszczona. Wyjątek stanowią zaświadczenia w sprawach skarbowych,
finansowych, podatkowych. Są one regulowane przez odpowiednie przepisy ordynacji podatkowej.



Występuje pewien stan faktyczny / prawny. Zaświadczenie pełni funkcję potwierdzenia



Nie jest wykluczone, że wydanie zaświadczenia zostanie poprzedzona krótkim postępowaniem wyjaśniającym. Dr
Żukowski w trakcie wykładu podał jako przykład studenta chcącego otrzymać zaświadczenie z uczelni stwierdzające
jego status.



Odmowa wydania zaświadczenia następuje w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie do organu II
instancji oraz skarga do WSA

13.2.1.c.Czynności egzekucyjne



W trakcie wykonywania czynności egzekucyjnych obywatel / podmiot zbiorowy / strona stają się zobowiązanym.
Przykładem może być zastosowanie przymusu bezpośredniego w stosunku do kierowcy prowadzącego pojazd
mechaniczny w stanie nietrzeźwości



Szczegółowa regulacja znajduje się w ustawie z 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

13.2.2.Czynności organizatorskie

Organy administracji prowadzą działalność planowo – w tym celu ustalane są akty planowania administracji. Charakter prawny
planu może mieć formę aktu normatywnego (stanowienie prawa) albo inną – wtedy uznajemy plan za czynność organizatorską.
Oto kilka przykładów: budżet (akt normatywny), miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (akt normatywny), programy
inwestycyjne, plany zalesiania lasu, plany ochrony gruntów ornych i leśnych, studium (czynność z ustawy). Ilość planów dla skali
samorządu terytorialnego jest dość znaczna. Dr Żukowski przeprowadza badania dotyczące możliwości harmonizacji tychże
planów. Niejednokrotnie należy ustalić procedury planistyczne, aby społeczność samorządowa mogła się zapoznać z planami,
wnieść swoje sugestie.

Czynności informacyjne mają formę obwieszczeń, apeli itp.

Rozpatrywanie skarg i wniosków kierowanych do administracji publicznej przez obywateli oraz podmioty zbiorowe. Stosowanie
są procedury niejurysdykcyjne, uproszczone.

Działalność administracyjna w sferze informatyki i informatyzacji – przetwarzanie i udostępnianie ogromnych baz danych,
prowadzenie witryny internetowej

13.2.3.Bezczynność w sensie pozytywnym / negatywnym

Milczenie w sensie pozytywnym – gdy przepis prawa administracyjnego materialnego stanowi, że organ może wydać opinię w
ciągu 14 dni  w braku czynności organu uznaje się, że czynność ma skutek pozytywny. Przykład takiej regulacji występuje w
ustawie o zgromadzeniach, w której burmistrz po otrzymaniu informacji o zgromadzeniu może wnieść uwagi w ciągu 3 dni.

Bezczynność w sensie negatywnym - obywatel / podmiot zbiorowy zwraca się do organu z żądaniem podjęcia określonych
czynności. W wypadku, gdy organ nie wykonuje czynności bądź nie dochowuje właściwych terminów, strona zainteresowana ma
pewne instrumenty sprzeciwu Niejednokrotnie bowiem terminy są dość ścisłe, krótkie (ustawa dot. ochrony żywności może
przyjmować nawet jednodniowy termin reakcji. Cały mechanizm najczęściej dotyczy stosowania prawa na wniosek strony.
Zapisy dotyczące terminowości znajdziemy w KPA oraz OP.

1) Za brak reakcji uwzględnia się pewne sankcje – możliwość zaskarżenia do WSA po uprzednim wezwaniu organu do

podjęcia czynności w sprawie, monicie (zażaleniu) do II instancji na bezczynność.

2) Dopuszcza się niekiedy wydanie postanowień o przesunięciu terminu załatwienia sprawy wskutek wyjątkowej zawiłości

rozstrzyganej materii.

SPIS TREŚCI NOTATEK

WSTĘP
1.1 Istota prawa administracyjnego
1.2 Aspekt systemowy prawa administracyjnego
1.3 Kategorie norm prawnych prawa administracyjnego
1.4 Organ a urząd  obiekt / podmiot
HISTORIA
2.1 Geneza i rozwój prawa administracyjnego (więcej w Ochendowski r. 3,4)
2.2 Rozwój nauki oraz samego prawa administracyjnego w Polsce
POJĘCIE PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
3.1 Koncepcje pojęcia prawa administracyjnego

3.2 Kategorie norm prawa administracyjnego

3.3 Cechy powszechnego materialnego prawa administracyjnego
3.4 Prawo administracyjne a inne, tradycyjne gałęzie prawa

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
4.1 Konstytucja (notatki innego autorstwa)
4.2 Ustawa
4.3 Umowa międzynarodowa
4.4 Prawo europejskie
4.5 Rozporządzenie
4.6 Metody tworzenia źródeł prawa administracyjnego
KONTROLA STANOWIENIA PRAWA I NADZÓR NAD JEGO STOSOWANIEM
4.7. Rola zwyczaju w prawie administracyjnym
4.8. Rola orzecznictwa sądowego w prawie administracyjnym
4.9.Kontrola stanowienia prawa i nadzór nad jego stosowaniem
4.9.1 Trybunał Konstytucyjny
4.9.2 Sądy
4.9.3 Organy nadzoru jednostek samorządu terytorialnego
4.10. Synteza informacji przedstawiona przez dr Żukowskiego – niektóre zagadnienia wymagają poszerzenia
STOSOWANIE PRAWA
5.1. Określenie interesu prawnego
5.2. Stosowanie prawa – omówienie
5.3. Stosunek administracyjnoprawny (na podstawie str. 32-37 Leoński)
SPRAWA ADMINISTRACYJNA
6. Sprawa administracyjna
UZNANIE ADMINISTRACYJNE
7.1. Uznanie administracyjne - istota
7.2. Uznanie administracyjne - geneza
7.3. Uznanie administracyjne – teorie
7.4. Uznanie administracyjne – orzecznictwo i praktyka
DECYZJA ADMINISTRACYJNA
8.1. Decyzja administracyjna – definicja, różna percepcja
8.2. Decyzja administracyjna jako rezultat stosowania prawa

8.2.1. Utrata mocy obowiązującej decyzji administracyjnej – wznowienie postępowania administracyjnego
8.2.2. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, o których mowa w art. 156 KPA
8.2.3. Uchylenie decyzji zgodnej z prawem
8.3. Decyzja a akt administracyjny
8.4. Ujęcia oraz szczegółowy charakter decyzji administracyjnej
8.5. Sukcesja decyzji administracyjnej
MECHANIZM KONTROLI PRZESTRZEGANIA PRAWA
9.1.Istota oraz źródło obowiązków i uprawnień
9.2.Podstawowe definicje
9.3.Podmioty kontrolne – organy administracji publicznej
9.4.Procedura kontrolna oraz wynik kontroli przestrzegania prawa (akty kontroli)
9.5.Skutki kontroli
9.6. Podsumowanie modelu
ADRESACI NORM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
10.Adresaci norm prawa administracyjnego
ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
11.1.Kompetencje, funkcje oraz formy prawne realizacji kompetencji przez organ administracji publicznej
11.2.Zakres działania i modalność kompetencyjna
OBYWATELE I PODMIOTY ZBIOROWE
12.1.Uprawnienia i modalność uprawniająca
12.2.Klasyfikacja uprawnień
12.3..Obowiązek, modalność zobowiązująca – istota oraz konstytucyjny katalog obowiązków

12.4.Klasyfikacja obowiązków
CZYNNOŚCI MATERIALNO – TECHNICZNE
13.1.Wprowadzenie
13.2.Klasyfikacja czynności
13.2.1.a. Czynności rejestracyjne
13.2.1.b.Wydawanie zaświadczeń
13.2.1.c.Czynności egzekucyjne
13.2.2.Czynności organizatorskie
13.2.3.Bezczynność w sensie pozytywnym / negatywnym

PRAWO ADMINISTRACYJNE

PROGRAM WYKŁADU UG WPiA – Katedra Prawa Administracyjnego

Problemy powszechnego (materialnego) prawa administracyjnego

1. Geneza i rozwój prawa administracyjnego oraz nauki prawa administracyjnego
1.1. Powstanie i wpływ sądownictwa administracyjnego na wyodrębnienie prawa administracyjnego
1.1.1.

Zasada podziału władz według Monteskiusza

1.1.2.

Sądowa kontrola administracji w Anglii (później w Wielkiej Brytanii)

1.1.3.

Uwarunkowania powstania sądownictwa administracyjnego we Francji

1.1.4.

Conseil d’Etat, jako organ administracji, w części o kompetencjach sądowych

1.1.5.

Orzecznictwo sądów administracyjnych i jego „przenikanie” do ustawodawstwa – początki wyodrębniania się prawa
administracyjnego jako gałęzi prawa

1.1.6.

Rozwój sądowej kontroli administracji w innych państwach Europy

1.1.7.

Usytuowanie administracji publicznej w aparacie państwa wg zasady podziału władz

1.2. Rozwój prawa administracyjnego i poglądów na pojęcie prawa administracyjnego
1.2.1.

Stan prawa administracyjnego w II RP – znaczenie NTA

1.2.2.

Res internae, jako „relacja” władzy wykonawczej do władzy ustawodawczej

1.2.3.

Uznanie administracyjne, jako „relacja” władzy wykonawczej do władzy sądowniczej

1.2.4.

Sytuacja powstała w Polsce po II wojnie światowej

1.2.4.1. Niereaktywowanie sądownictwa administracyjnego
1.2.4.2. Upaństwowienie środków produkcji
1.2.4.3. Likwidacja samorządu terytorialnego
1.2.5.

Pojęcie prawa administracyjnego wg M. Jaroszyńskiego

1.2.6.

Pojęcia prawa administracyjnego wg. J. Starościaka

1.2.6.1. Pojęcie odwołujące się do prawnych form działania
1.2.6.2. Pojęcie odwołujące się do stosunku administracyjno-prawnego
1.2.7.

Koncepcja prawa administracyjnego wg W. Dawidowicza

1.2.8.

Teoretyczne problemy wyodrębnienia administracyjnego prawa materialnego, prawa ustrojowego administracji
publicznej, prawa postępowania administracyjnego

1.3. Normy kształtujące sytuacje prawna adresatów w prawie administracyjnym
1.3.1.

Normy pośrednio kształtujące sytuacje prawna adresatów w prawie administracyjnym

1.3.2.

Normy bezpośrednio kształtujące sytuacje prawna adresatów w prawie administracyjnym

Cechy powszechnego (materialnego) prawa administracyjnego

2.1. Prawo ochrony dobra wspólnego
2.2. Ius cogens
2.3. Powszechność
2.4. Niesporność
2.5. Prawo obywatelskie
2.6. Prawo sądowe
2.7. Prawo dysponujące odpowiedzialnością w postaci egzekucji administracyjnej
2.8. Prawo nieskodyfikowane
3.

Stosunek powszechnego (materialnego) prawa administracyjnego do innych gałęzi prawa

3.1. Prawo administracyjne a prawo konstytucyjne
3.2. Prawo administracyjne a prawo cywilne
3.3. Prawo administracyjne a prawo karne
3.4. Prawo administracyjne a prawo pracy
4.

Źródła prawa administracyjnego

4.1. Źródła prawa administracyjnego w Konstytucji RP
4.2. Konstytucyjne uwarunkowania stanowienia prawa przez organy administracji publicznej
4.3. Stanowienie prawa przez organy centralne
4.4. Stanowienie prawa przez organy terenowe
4.5. Rola zwyczaju w prawie administracyjnym
4.6. Rola doktryny i orzecznictwa sądowego
4.7. Ogłaszanie źródeł prawa administracyjnego
5.

Zagadnienia stosowania norm administracyjnego prawa materialnego pośrednio kształtujących sytuację prawną
adresata

5.1. Pojęcie i etapy stosowania prawa
5.2. Cechy decyzyjnego modelu stosowania norm materialnego prawa administracyjnego
5.3. Sprawa administracyjna, interes prawny oraz strona w procesie stosowania norm prawa administracyjnego
5.4. Zagadnienie uznania administracyjnego w procesie stosowania norm prawa administracyjnego
5.4.1.

Teoria Jellinka

5.4.2.

Teoria Launa

5.4.3.

Uznanie jako „wykładnia zwrotów niedookreślonych”

5.4.4.

Uznanie administracyjne w sytuacji „może”

5.4.5.

Uznanie admainistracyjne w sytuacji ustawowej dopuszczalności wyboru następstw prawnych „a lub b”, „a albo b”

5.4.6.

Rekomendacja nr R (80) 2 Komitetu Ministrów Rady Europy dotycząca wykonywania dyskrecjonalnych kompetencji
administracji przyjęta 11 marca 1980 r.

5.5. Decyzja administracyjna jako rezultat stosowania prawa
5.5.1.

Decyzja administracyjna jako akt kształtujący sytuację prawna adresata

5.5.2.

Decyzja administracyjna jako akt kształtujący stosunek administracyjno-prawny

5.6. Decyzja administracyjna a akt administracyjny
5.7. Zagadnienie sukcesji konsekwencji prawnych wynikających z decyzji administracyjnej
5.8. Rodzaje decyzji uprawniających (zezwolenia, pozwolenia, koncesje, licencje)
5.9. Decyzje nakładające obowiązki
5.10. Utrata mocy obowiązującej przez decyzję administracyjną
6.

Zagadnienia kontroli przestrzegania norm administracyjnego prawa materialnego bezpośrednio kształtujących
sytuację prawną adresata

6.1. Pojęcie kontroli przestrzegania prawa
6.2. Cechy i przebieg kontroli przestrzegania prawa
6.3. Rezultaty kontroli przestrzegania prawa
7.

Obowiązki, wolności i uprawnienia w materialnym prawie administracyjnym

7.1. Obowiązek – pojęcia, postaci, rodzaje
7.2. Wolność – pojęcia, postaci, rodzaje
7.3. Uprawnienie – pojęcia, postaci, rodzaje
8.

Publiczne prawa podmiotowe – zagadnienia podstawowe

Wybrane instytucje i urządzenia administracyjnego prawa materialnego

9.1. Instytucja świadczeń publicznych
9.2. Status prawny rzeczy publicznych i majątku publicznego
9.3. Instytucja obszaru specjalnego o szczególnym reżimie prawa administracyjnego
9.4. Czynności ewidencyjne i rejestracyjne w zakresie materialnego prawa administracyjnego
10. Formy działania podmiotów administracji publicznej
11. Sankcjonowanie norm prawa administracyjnego
11.1. Środki egzekucji administracyjnej
11.2. Sankcje karne
12. Instytucje stanów nadzwyczajnych

Zagadnienia, które dr Żukowski uważa za szczególnie ważne (refleksje z wykładu):



Percepcja prawa administracyjnego różnych autorów podręczników – zalecane zestawienie



Źródła prawa administracyjnego ustrojowego – system otwarty; materialnego – system zamknięty



Stan nauki prawa administracyjnego w III RP – znajomość literatury, różnych ujęć



2 modele: kontroli przestrzegania prawa administracyjnego (normy bezpośrednie) oraz stosowania prawa
administracyjnego (normy pośrednie)



Akty prawa miejscowego jako źródła prawa administracyjnego



Normy bezpośrednio / pośrednio kształtujące sytuację prawną adresata



Adresaci norm prawa administracyjnego



Formy realizacji normy przez organ



Sankcjonowanie a odpowiedzialność



Relacje pomiędzy prawem administracyjnym a przedmiotowymi działami prawa, np. oświatowego



Geneza i ewolucja – 4 poziomy !!!



Geneza i ewolucja prawa / nauki prawa administracyjnego, w tym polskiego – informacje o przedstawicielach, ich
koncepcjach itp.



Współczesne ośrodki badawcze, autorytety w tej dziedzinie; twórcy głównych podręczników i ich poglądy – dość długo
podstawowym podręcznikiem był podręcznik Starościaka



Dużo zagadnień dotyczących źródeł prawa:

o Typy
o

Źródła prawa administracyjnego a źródła prawa stanowione przez organy administracji publicznej (kto
stanowi?) – USTAW NIE STANOWI ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Co oznacza zamknięty / otwarty system źródeł prawa

Podmioty stanowiące / stosujące prawo

Warunki stanowienia prawa (właściwa ustawa) / kontrola stanowienia prawa

Ustawa / rozporządzenie / konstytucja / umowa / akt prawa miejscowego jako źródło prawa administracyjnego –
szerokie ujęcie – kto?, jakie rodzaje, różnice?, warunki wydawania rozporządzenia?

Reguły ogłoszenia / promulgowania ustaw oraz informowania o prawie; gdzie czerpać wiedzę o źródłach prawa
UE?



Podstawowe elementy modelu stosowania norm prawa administracyjnego pośrednio kształtujących sytuację prawną
adresata



Co zapewniają normy kompetencyjne ? – formy działań na zewnątrz



Trwały zarzut – UoGN



Pojęcie administracji publicznej



Proszę założyć stowarzyszenie zwykłe / rejestrowe



Wydawanie zaświadczeń



Skarga i wniosek – cechy oraz porównanie