OCENA RYZYKA

ZAWODOWEGO

W:

©

Państwowa Inspekcja Pracy

Nazwa firmy:

Adres firmy:

Nazwa i adres jednostki (oddział, filia itp.):

Regon:

Data wykonania oceny:

Ocenę wykonał:

Data i podpis pracodawcy:

Wypisz zagrożenia

występujące w zakładzie

Zagrożenia:

Do ko naj in spek cji sta no wisk pra cy i do łóż sta -
rań, aby nie po mi nąć waż nych za gro żeń, któ re
mo gą być przy czy ną wy pad ków i in nych strat.

Zwróć uwagę na:



ruchome elementy maszyn i urządzeń,



powierzchnie, na których istnieje możliwość

poślizgnięcia się lub upadku,



ostre krawędzie, wystające elementy,



położenie stanowiska pracy na wysokości,



urządzenia pod ciśnieniem,



wysoką lub niską temperaturę powietrza,



wysoką temperaturę obrabianych powierzchni,



złe oświetlenie,



stan instalacji i urządzeń elektrycznych,



pyły,



duży hałas,



używanie substancji chemicznych,



zagrożenie pożarowe,



zagrożenie wybuchami,



obciążenie fizyczne i psychiczne itd.

Wpisz osoby pracujące

w warunkach zagrożeń

Ludzie:

Nie mu sisz wy pi sy wać na zwisk
– użyj nazw za

wo dów lub

określ ro

dzaj wy

ko ny wa nej

pra cy. Po daj licz bę sta no wisk.

Na przykład w formie
zawodu:



stolarze,



sprzedawcy,



robotnicy budowlani,



pracownicy biurowi,



osoby z zewnątrz itp.

Na przykład w formie
wykonywanych prac:



prace remontowe,



prace porządkowe,



wykonywanie wykopów,



obsługa urządzeń

biurowych itp.

Wpisz wynik szacowania/oceny

ryzyka zawodowego

Oszacowanie/ocena
ryzyka zawodowego:

Spró buj za sta no wić się nad praw do po -
do bień stwem wy stą pie nia strat w wy ni -
ku za ob ser wo wa nych przez Cie bie za -
gro żeń. Ja

kie go ro

dza ju mo

gą być to

stra ty?
Do osza co wa nia ry zy ka po służ się ska lą
ocen za miesz czo ną w opi sie.
Opisz, ja kie dzia ła nia pod ją łeś do tej po -
ry, wy

pisz za

sto so wa ne środ

ki słu

żą ce

zmniej sze niu te

go po

zio mu ry

zy ka (np.

sys te my za bez pie cza ją ce, szko le nia).
Osza cuj – od

dziel nie dla każ

de go za

-

gro że nia – ry

zy ko za

wo do we, np.:

„śred nie – do pusz czal ne”, „du że – nie -
do pusz czal ne” itp.

Wpisz działania i zastosowane środki kontroli obniżenia

ryzyka - jeżeli jest to konieczne

Działania zapobiegawcze i naprawcze:

Ja kie środ ki za mie rzasz za sto so wać lub już za sto so wa łeś (w przy pad ku kie dy ry zy -
ko oce ni łeś ja ko nie do pusz czal ne i mo gą po wstać po waż ne szko dy)?
Pa mię taj, że w przy pad ku gdy za gro że nie i ry zy ko są wy so kie (bez po śred nie za gro -
że nie wy pad kiem), kosz ty nie mo gą de cy do wać o pod ję ciu dzia łań – w tej sy tu acji
dzia łaj nie zwłocz nie. Za nim za sto su jesz ja kieś roz wią za nie, uwzględ nij na stę pu ją cą
ko lej ność dzia łań:



całkowicie usuń zagrożenie,



wypróbuj mniej niebezpieczny sposób działania,



ogranicz dostęp do zagrożeń (np. strażnik),



zre or ga ni zuj pra cę tak, aby zmniej szyć na ra że nie na

za groże nie,



stosuj środki ochrony indywidualnej.

Pa mię taj, że środ ki ochro ny in dy wi du al nej sto su je się w osta tecz no ści - kie dy
nie masz moż li wo ści lub nie je steś w sta nie za sto so wać środ ków tech nicz nych
i or ga ni za cyj nych.

Wpisz planowany

poziom ryzyka

Ryzyko resztkowe:

Ja ki po

ziom ry

zy ka za

mie rzasz osią

-

gnąć po za

sto so wa niu dzia

łań i środ

-

ków i któ ry uzna jesz za za do wa la ją cy?
Je że li chcesz i uzna jesz to za sto sow ne,
po daj har mo no gram osią gnię cia za mie -
rzo nych ce lów oraz okre so we go spraw -
dze nia czy uzy

ska ny stan bez

pie czeń -

stwa jest trwa ły.



Je że li do ko nu jesz oce ny ry zy ka sa mo dziel nie, obejdź miej -

sca pra cy i zo rien tuj się, co mo że spo wo do wać za gro że nie.
Zwra caj uwa

gę na wszyst

kie za

gro że nia, skon

cen truj się

na tych po waż nych, któ re mo gą sta no wić nie bez pie czeń -
stwo dla lu dzi lub spo wo do wać du że stra ty. Ko niecz nie po -
proś o opi nię pra cow ni ków lub ich przed sta wi cie li; oni mo -
gli za uwa żyć rze czy, któ rych Ty nie do strze gasz. In struk cje
ob słu gi urzą dzeń mo gą oka zać się po moc ne przy okre śla -
niu za gro żeń oraz przed sta wić te za gro że nia we wła ści wej
per spek ty wie; po dob nie po moc ne mo gą oka zać się re je stry
wy pad ków lub cho rób za wo do wych, wy ni ki ba dań czyn ni -
ków szko

dli wych i uciąż

li wych w śro

do wi sku pra

cy oraz

wszel kie re je stry, za pi sy do ty czą ce nie prze wi dzia nych zda -
rzeń i awa rii.



Do roz po zna nia za gro żeń mo żesz wy ko rzy stać za miesz -

czo ne na stro nie www.pip.gov.pl li sty kon tro l ne, któ ry mi po -
słu gu je się in spek cja pra cy, lub in ne przy go to wy wa ne przez

spe cja li stów bran żo wych.



Pa mię ta jąc przede wszyst kim o wła snych pra cow ni kach,

po myśl rów nież o in nych oso bach, któ re prze by wa ją na sta -
no wi skach i w po miesz cze niach pra cy okre so wo, np. oso by
sprzą ta ją ce, od wie dza ją cy, go ście, pod wy ko naw cy, per so nel
tech nicz ny i ser wi so wy. Weź pod uwa gę oso by z ze wnątrz
oraz tych, któ rzy dzie lą miej sce pra cy z Two imi pra cow ni ka -

mi, je śli ist nie ją oko licz no ści, któ re mo gą sta no wić dla nich
za gro że nie z po wo du prac wy ko ny wa nych przez pra cow ni ka.



Na wet je śli za sto so wa no wszyst kie środ ki za rad cze, za -

zwy czaj po zo sta je pe wien mar gi nes za gro żeń (ry zy ko reszt -
ko we); mu sisz okre ślić sto pień każ de go zna czą ce go za gro -
że nia, a więc osza

co wać, czy po

zo sta ją ce za

gro że nie jest

du że, śred nie czy ma łe.
Za le ca nym spo so bem sza co wa nia ry zy ka za wo do we go jest

ska la trój stop nio wa, któ rej za sa dy przed sta wia ta be la.
Po pierw sze, za daj so bie py ta nie: czy zro bi łeś wszyst ko, co
na ka zu je pra wo w zgo dzie z nor ma mi i stan dar da mi prze my -
sło wy mi? Nie po prze sta waj jed nak na praw nym obo wiąz ku,
po myśl, co jesz cze mo żesz zro bić, aby uczy nić miej sce pra -
cy bar dziej bez piecz nym. Na le ży bo wiem ogra ni czyć lub wy -
eli mi no wać wszyst kie za gro że nia, sto su jąc wszel kie moż li we
środ ki za rad cze.
Wię cej in for ma cji na te mat wy ma gań praw nych, norm i stan -
dar dów prze my sło wych mo żesz zna leźć w ogól nie do stęp -

nych pu

bli ka cjach. Wy

kaz przy

dat nych pu

bli ka cji znaj

du je

się na koń cu bro szu ry.



Zwróć uwa gę, że za gro że nia są czę sto wy ni kiem nie dbal -

stwa lub bra ku wy obraź ni. Po pra wa BHP nie mu si wie le kosz -
to wać, np. umiesz cze nie lu stra na nie bez piecz nym skrzy żo wa -
niu w ce lu za po bie że nia ko li zjom po jaz dów lub umiesz cze nie
ma te ria łu an ty po śli zgo we go na scho dach znacz nie zmniej szą
ry zy ko wy pad ko we. Za sto so wa ne środ ki nie są dro gie w sto -
sun ku do kosz tów kon se kwen cji ist nie ją cych za gro żeń.



Je śli stwier dzisz, że ko niecz na jest Two ja in ter wen cja, za -

daj so bie py ta nia:
– czy moż na po zbyć się wszyst kich za gro żeń?

– je śli nie, to co mo żesz zro bić w za kre sie kon tro li za gro żeń,
aby mak sy mal nie ogra ni czyć po ten cjal ne szko dy?



Je że li pra ca, któ rą wy ko nu jesz pod le ga cią głym zmia nom

lub je śli Twoi pra cow ni cy prze miesz cza ją się z miej sca na miej -
sce, określ za gro że nia, któ re mo żesz prze wi dzieć oraz oceń
ry zy ko z nich wy

ni ka ją ce. Na

stęp nie, je

śli za

uwa żysz ja

kieś

nad zwy czaj ne za

gro że nia na no

wym miej

scu wy

ko ny wa nia

pra cy, za

się gnij in

for ma cji od osób pra

cu ją cych na miej

scu

oraz za sto suj środ ki za rad cze, któ re wy da ją się ko niecz ne.



Je śli dzie lisz miej sce pra cy z in ny mi, po in for muj ich oraz

oso by sa mo za trud nia ją ce się o za gro że niach wy ni ka ją cych
z Two jej dzia łal no ści oraz udziel in for ma cji o za sto so wa nych
środ kach za

rad czych. Po

myśl rów

nież o za

gro że niach,

na któ re na ra że ni są Twoi pra cow ni cy z po wo du dzia łal no ści
pra cow ni ków in nych pra co daw ców.



W każ dej sy tu acji udo ku men tuj spo strze że nia wy ni ka ją ce

z Two jej oce ny ry zy ka (nie ma tu zna cze nia licz ba za trud nio -
nych osób). Ozna cza to:
– za pi sa nie zna czą cych za gro żeń,
– za pi sa nie naj waż niej szych usta leń, np. „In sta la cja elek trycz -
na izo lo wa na oraz ochro ny spraw dzo ne – wszyst ko w do brym
sta nie”; „Opa ry i dym ze spa wa nia: miej sco wa wen ty la cja wy -
zie wów za in sta lo wa na oraz re gu lar nie spraw dza na”.
Oce na za gro żeń ma być wła ści wa i wy star cza ją ca – nie zaś
do sko na ła.
Naj waż niej sze, aby środ ki za rad cze by ły od po wied nio do bra -
ne oraz to, by ist niał spo sób udo wod nie nia, że prze pro wa -
dzo na in

spek cja zo

sta ła wy

ko na na wła

ści wie. Mu

sisz rów

-

nież po in for mo wać pra cow ni ków o efek tach Two ich dzia łań
i stwier dzo nych za gro że niach.



Za cho waj za pi ski i do ku men ty na przy szłość; mo gą oka -

zać się po moc ne, gdy in spek tor za py ta (lub pod da w wąt pli -
wość) o za sto so wa ne środ ki za rad cze lub je śli sta niesz się
stro ną przed są dem pra cy, lub w pro ce sie cy wil nym o od -
szko do wa nie. Mo

gą one rów

nież sta

no wić przy

po mnie nie

o tym, na co na le ży zwra cać uwa gę w przy szło ści. Sta no wić
też mo gą do wód, że zro bi łeś to, co na ka zu je pra wo.

UWA GA:

Na czwar tej stro nie za miesz cza my pro po zy cję spo -

so bu przy

go to wa nia for

mu la rza oce

ny ry

zy ka. Je

śli jed

nak

uznasz, że spo rzą dzo ny przez Cie bie bę dzie bar dziej od po -
wied ni, mo żesz po słu gi wać się wła snym.



Aby upro ścić pro ce du rę udo ku men to wa nia, mo żesz wy ko -

rzy stać in ne do ku men ty – ta kie jak: in struk cje ob słu gi, re gu la -
mi ny oraz obo wią zu ją ce w fir mie za sa dy BHP, do ku men ta cje
tech nicz no -eks plo ata cyj ne do

star czo ne przez pro

du cen tów

urzą dzeń itp. W wy

mie nio nych wy

żej do

ku men tach mo

żesz

zna leźć wy szcze gól nio ne za gro że nia oraz wska za ne środ ki za -
rad cze. Ty zde cy du jesz, czy zgro ma dzić wszyst kie do ku men ty
w jed nym miej scu, czy też prze cho wy wać je osob no.



Pa mię taj, że oce

na ry

zy ka jest pro

ce sem cią

głym. Gdy

wpro wa dzisz do użyt ku no we ma szy ny, sub stan cje che micz -
ne lub pro ce du ry itp., któ re mo gą pro wa dzić do no wych za -
gro żeń, uzu peł nij oce nę ry zy ka. Do brą prak ty ką jest prze glą -
da nie i uzu peł nia nie li sty oce ny za gro żeń w re gu lar nych od -
stę pach cza

su. Nie roz

sze rzaj li

sty za

gro żeń wraz z ma

ło

istot ny mi zmia na mi lub za trud nie niem no we go pra cow ni ka.
Je że li jed nak zaj dzie zna czą ca zmia na w pro ce sie pra cy i no -
wa dzia łal ność nie sie za so bą nie ist nie ją ce wcze śniej za gro -
że nia, po wi nie neś wcią gnąć je na li stę i do ko nać oce ny ry zy -
ka po

now nie oraz przed

się wziąć środ

ki za

rad cze w ce

lu

ogra ni cze nia za gro że nia do mi ni mum.

UZY SKA NIE PO MO CY

Oce na ry zy ka jest wy ma ga na przez pra wo. Je śli zda rzy się, że
na po tkasz trud no ści i pro ble my w prze pro wa dze niu oce ny ry -
zy ka, ra dą słu żyć Ci mo gą wła ści wi te re no wo in spek to rzy pra -
cy, któ rych ad re sy sie dzib znaj dziesz na ostat niej stro nie. In for -
ma cji mo żesz tak że szu kać na stro nach in ter ne to wych:
Głów ny In

spek to rat Pra

cy –

www.pip.gov.pl

stro ny okrę

go -

wych in spek to ra tów pra cy – do stęp ze stro ny GIP,
Ośro dek Szko le nia Pań stwo wej In spek cji Pra cy –

www.ospip.pl

Stan dar dy prze my sło we oraz wy mo gi praw ne moż na zna leźć
w ogól nie do stęp nych pu bli ka cjach, np.:
PN -N -18002: 2000 Sys te my za rzą dza nia bez pie czeń stwem
i hi gie ną pra cy. Ogól ne wy tycz ne do oce ny ry zy ka za wo do -
we go.
PN -EN -1050: 1999 Ma szy ny, Bez pie czeń stwo. Za sa dy oce -
ny ry zy ka.
Sta ni sław Sta szew ski, Do sto suj swój za kład do obo wią zu -
ją ce go pra wa pra cy. PIP, War sza wa 2005,
Pi lo ta żo wy kon

kurs 1999-2000 Za rzą dza nie bez

pie czeń -

stwem pra cy. Struk tu ra sys te mu, za sto so wa nie oraz wdra -
ża nie. PIP, War sza wa 1999,
D. Smo liń ski, Oce na ry

zy ka za

wo do we go na sta

no wi sku

pra cy. OSPIP, Wro cław 2001
Se ria wy daw ni cza, Bez pie czeń stwo i hi gie na pra cy w ma -
łych przed

się bior stwach, Po

rad ni ki pra

co daw cy i li

sty

kon tro l ne. CIOP, War sza wa,
L. Sku za, Co war to wie dzieć o ry zy ku za wo do wym. ODDK,
Gdańsk 2003,
I. Ro ma now ska-Słom ka, A. Słom ka, Po rad nik Oce na ry zy ka
w za kła dach służ by zdro wia. Mar -Mar, Wro cław 2001,
I. Ro ma now ska -Słom ka, A. Słom ka, Za rzą dza nie ry zy kiem
za wo do wym. Tar bo nus, Tar no brzeg 2001,

OCENA RYZYKA
W PIĘCIU KROKACH

1.

Pra co daw co, bro szu ra ma za za da nie po móc Ci w do ko -

na niu oce ny ry zy ka w miej scu pra cy. Skie ro wa na jest przede
wszyst kim do ma łych firm.

2.

Oce na ry zy ka jest szcze gó ło wym, do kład nym spraw dze -

niem te go, co w miej scu pra cy mo że za szko dzić lub wy rzą -

dzić krzyw dę lu dziom. Po ma ga spraw dzić, czy za sto so wa -
no wy star cza ją ce środ ki za rad cze oraz okre ślić, co na le ży
zro bić, by ogra ni czyć lub wy eli mi no wać szko dli we wa run ki
pra cy.
Ce lem oce ny ry zy ka jest też upew nie nie się, że nikt nie ule -
gnie wy

pad ko wi ani nie za

cho ru je wsku

tek od

dzia ły wa nia

czyn ni ków śro do wi ska pra cy. Wy pad ki i cho ro by mo gą ne -
ga tyw nie wpły

nąć na Two

je przed

się bior stwo po

przez:

zmniej sze nie ilo ści i wy daj no ści pro duk cji, uszko dze nie ma -
szyn i urzą

dzeń, zwięk

sze nie skład

ki ubez

pie cze nio wej

(kosz tów ubez

pie cze nia) lub ko

niecz ność uczest

nic twa

w pro ce sach są do wych.

3.

Nie zra żaj się nie któ ry mi ter mi na mi uży ty mi w tym prze -

wod ni ku:



za gro że nie – to stan lub czyn nik śro do wi ska pra cy mo gą -

cy spo wo do wać wy pa dek lub cho ro bę (np. che mi ka lia, prąd

elek trycz ny, pra ca na dra bi nach i in na na wy so ko ści itd.),



ry zy ko – to praw do po do bień stwo wy stą pie nia nie po żą da -

nych zda rzeń zwią za nych z wy ko ny wa ną pra cą, po wo du ją -
cych stra ty oraz moż li wość wy stą pie nia u pra cow ni ków nie -
ko rzyst nych skut ków zdro wot nych w wy ni ku za gro żeń za wo -
do wych wy stę pu ją cych w śro do wi sku pra cy lub spo so bu wy -
ko ny wa nia pra cy (PN -N -18001: 2004)



ry zy ko reszt ko we – to ry zy ko po zo sta ją ce po za sto so wa niu

środ ków bez pie czeń stwa (PN -EN -1050: 1999)

4.

Naj waż niej sza jest jed nak oce na te go, czy za gro że nia są

zna czą ce i czy za

po bie gasz im przy po

mo cy wła

ści wych

środ ków za rad czych, tak aby uczy nić ry zy ko jak naj mniej -
szym. Na przy kład prąd elek trycz ny mo że za bić lub spo wo -
do wać du

że szko

dy, ale ta

kie ry

zy ko jest stosunkowo

niewielkie w śro do wi sku biu ro wym, je śli – rzecz ja sna – ele -

men ty pod na pię ciem są do brze za izo lo wa ne, a czę ści me ta -
lo we wła ści wie chro nio ne.

JAK OCE NIĆ RY ZY KO W MIEJ SCU PRA CY

5.

Nie kom pli kuj ana li zy. W ma łych fir mach – wiel kich za gro żeń

jest nie wie le (cho ciaż nie bez wy jąt ków), a wy stę pu ją ce są ła -
twe do roz po zna nia. Pol skie pra wo wy ma ga jed nak, aby do ko -
nać oce ny ry zy ka w każ dej sy tu acji, na wet naj prost szy mi me -
to da mi, np. na tzw. „zdro

wy ro

zum”, ale za

wsze w spo

sób

udo ku men to wa ny. Je że li nie czu jesz się na si łach, aby do ko -
nać oce ny sam, za proś do współ pra cy spe cja li stę z ze wnątrz.

6.

Być mo że do ko na łeś już fak tycz nej oce ny ry zy ka w nie któ -

rych groź nych sy tu acjach, np. je że li uży wasz tru ją cych i nie -
bez piecz nych che mi ka liów. Na pew no roz po zna łeś za gro że -
nia dla zdro wia i ży cia pra cow ni ków i za sto so wa łeś już środ -
ki za rad cze – zgod nie z za sa da mi i prze pi sa mi bez pie czeń -
stwa i hi gie ny pra cy. Je śli tak, spra wy ry zy ka masz już w czę -

Ta bro szu ra za wie ra in for ma cje do ty czą ce za -
sad „do brej prak ty ki”, któ re nie są obo wiąz ko -
we, mo gą jed nak oka zać się po moc ne w za sto -
so wa niach prak tycz nych.

SZUKAJ ZAGROŻEŃ

OKREŚL, KTO MOŻE BYĆ
ZAGROŻONY I W JAKI SPOSÓB

DO KO NAJ OCE NY RY ZY KA
WY NI KA J ĄCEJ Z ZA GRO ŻEŃ ORAZ
ZDE CYDUJ, CZY IST NIE JĄ CE
ŚROD KI ZA RA DCZE SĄ
OD PO WIED NIE I WY STARCZ AJ ĄCE

ZAPISZ SWOJE SPOSTRZEŻENIA

OD CZA SU DO CZA SU PRZE GLĄ DAJ
OCE NĘ RY ZY KA I WPRO WADZAJ
NIEZBĘDNE ZMIA NY, JE ŚLI OKA ŻE
SIĘ TO ZA SAD NE

Krok

1

Krok

2

Krok

3

dopuszczalne

niedopuszczalne

Krok

5

Pa mię taj, że - zgodnie z Dyrektywami UE - środ ki

ochro ny in dy wi du al nej sto su je się w osta tecz no ści

- kie dy nie masz moż li wo ści lub nie je steś w sta nie

za sto so wać środ ków tech nicz nych i or ga ni za cyj nych.

Krok

4

dopuszczalne (niezbędne

działania korygujące)