Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2001

To urz¹dzenie, jak sama

nazwa wskazuje, mo¿e

w³¹czaæ wieczorem

i wy³¹czaæ rano

oœwietlenie lub inne

instalacje. Zmontowano

je z ³atwo dostêpnych

elementów.

U

k³ad sk³ada siê z nastêpuj¹cych blo-

ków funkcjonalnych:

q

detektora

reaguj¹cego na natê¿enie œwiat³a,

pracuj¹cego z pêtl¹ histerezy,

q

zasilacza sieciowego ma³ej mocy z transfor-

matorem izoluj¹cym galwaniczne obwody wy-

sokonapiêciowy i niskonapiêciowy,

q

uk³adów wykonawczych z przekaŸnikami

do w³¹czania obwodów napiêæ zasilaj¹cych.

Opis uk³adu

Schemat uk³adu przedstawiono na rys. 1. Ele-

mentem reaguj¹cym na natê¿enie œwiat³a jest

fotorezystor o du¿ej rezystancji (rzêdu k

Ω

).

Jest on w³¹czony w ga³¹Ÿ mostka sk³adaj¹ce-

go siê z rezystorów R1

÷

R5. Napiêcie z prze-

k¹tnej mostka jest doprowadzane do wzmac-

niacza operacyjnego US1, pracuj¹cego z pê-

tl¹ histerezy. Zastosowanie pêtli histerezy po-

woduje, ¿e detektor oœwietlenia jest w stanie

pracowaæ pewnie i stabilnie, nie reaguj¹c na

chwilowe zmiany natê¿enia œwiat³a. Szero-

koœæ pêtli histerezy zale¿y od wartoœci rezysto-

rów R6, R7.

W dzieñ, kiedy rezystancja fotorezystora R1

jest ma³a, napiêcie na wejœciu odwracaj¹cym

(_) uk³adu scalonego US1 jest ni¿sze ni¿ na-

piêcie na wejœciu nieodwracaj¹cym (+). Wte-

dy napiêcie wyjœciowe wzmacniacza jest wy-

sokie i zbli¿one do 9,5 V. W takiej sytuacji

tranzystor T1 jest spolaryzowany w kierunku

WY£¥CZNIK

ZMIERZCHOWY

przewodzenia, miniaturowy przekaŸnik PK1

jest w³¹czony i jego zestyki pozostaj¹ rozwar-

te. Uk³ad znajduje siê w stanie czuwania.

O zmierzchu rezystancja fotorezystora roœnie

i w pewnym momencie napiêcie na wejœciu

odwracaj¹cym uk³adu scalonego US1 przekra-

cza granice pêtli histerezy. Nastêpuje prze³¹cze-

nie napiêcia wyjœciowego wzmacniacza, które

zmniejsza siê do wartoœci 0 V. Tranzystor T1

przestaje przewodziæ, a przekaŸnik PK1 w³¹cza

obwód niskiego napiêcia 12 V. W tym obwodzie

znajduje siê wyjœcie niskonapiêciowe OUT1

o niewielkiej wydajnoœci pr¹dowej (40

÷

60 mA)

i przekaŸnik wiêkszej mocy PK2 do w³¹czenia

napiêcia sieci 220 V na wyjœciu OUT2.

Ca³oœæ jest zasilana z prostego zasilacza sta-

bilizowanego, z transformatorem TS1, most-

kiem prostowniczym z diodami D3

÷

D6 i stabi-

lizatorem parametrycznym z tranzystorem T2.

Napiêcie wyjœciowe stabilizatora powinno za-

wieraæ siê w granicach 12 do 13 V.

Monta¿ i uruchomienie

Po wykonaniu p³ytki drukowanej, przedsta-

wionej na rys. 2, nale¿y przyst¹piæ do monta-

¿u elementów zgodnie z ich rozmieszczeniem,

przedstawionym na rys. 3. PrzekaŸnik PK1

jest miniaturowym rosyjskim kontaktronem z

zestykami nawil¿anymi rtêci¹, o oznaczeniu fa-

brycznym P

]

C49-OC. W razie k³opotów z jego

nabyciem mo¿na zastosowaæ inny miniaturo-

wy przekaŸnik o podobnych parametrach, na

napiêcie 12 V.

Do wejœcia napiêcia sieci 220 V i do wyjœcia

OUT2 lutujemy odpowiednie koñcówki z wkrê-

tami. U³atwi to w³¹czenie napiêcia zasilaj¹ce-

go i obci¹¿enia. Do wyjœcia niskonapiêciowe-

go lutujemy ko³ki lutownicze lub wsuwane

zestyki, stosowane na p³ytach komputerów

IBM. Podobnie postêpujemy z miejscem do³¹-

czenia fotorezystora.

r

Z PRAKTYKI

16

W egzemplarzu prototypowym, do wyjœcia

OUT1 do³¹czono LED wraz z rezystorem sze-

regowym 820

Ω

, s³u¿¹c¹ do sygnalizacji pra-

cy wy³¹cznika.

Je¿eli wy³¹cznik bêdzie wspó³pracowa³ wy-

³¹cznie z odbiornikami niskonapiêciowymi

12 V, sterowanymi z wyjœcia OUT1, to mo¿na

zrezygnowaæ z przekaŸnika PK2. W ten spo-

sób wydajnoœæ pr¹dowa wyjœcia OUT1 wzro-

œnie z 40 do 60 mA. Obci¹¿alnoœæ wyjœcia

OUT2 jest uzale¿niona od obci¹¿alnoœci zesty-

ków przekaŸnika PK2.

Za pomoc¹ potencjometru R2 ustawiamy próg

w³¹czania siê uk³adu. Zaleca siê okreœliæ do-

œwiadczalnie wartoœæ rezystancji fotorezystora

o zmierzchu (w porze, gdy zapalaj¹ siê latarnie

uliczne, a w oknach s¹siadów pojawiaj¹ siê

pierwsze œwiat³a). Wartoœæ tê nale¿y zmierzyæ

omomierzem, a nastêpnie w miejsce fotorezy-

stora w³¹czyæ rezystancjê zastêpcz¹ o zbli¿o-

nej wartoœci i reguluj¹c potencjometrem R2

ustawiæ próg w³¹czania siê uk³adu. Gdyby pra-

wid³owe ustawienie tego progu okaza³o siê nie-

mo¿liwe, nale¿y skorygowaæ wartoœæ rezysto-

ra R3, a w razie koniecznoœci równie¿ R2.

Je¿eli ktoœ z czytelników dojdzie do wniosku, ¿e

pêtla histerezy jest zbyt w¹ska, to mo¿e j¹ po-

szerzyæ zwiêkszaj¹c wartoœæ rezystora R6.

Przy tej czynnoœci nale¿y pamiêtaæ, ¿e wzmac-

niacz CA3140 nie jest uk³adem typu ”rail-to-ra-

il”. Dlatego do obliczeñ szerokoœci pêtli histere-

zy trzeba przyjmowaæ rzeczywiste wartoœci

napiêæ maksymalnych i minimalnych, jakie mo-

g¹ pojawiæ siê na wyjœciu wzmacniacza, a nie

wartoœci napiêæ zasilaj¹cych.

Zmontowany wy³¹cznik nale¿y umieœciæ w her-

metycznie zamykanej puszce do instalacji

elektrycznych. W pokrywie puszki nale¿y przy-

mocowaæ od zewn¹trz fotorezystor po³¹czony

przewodem monta¿owym z p³ytk¹ wy³¹cznika.

Mo¿na równie¿ w pokrywie puszki umieœciæ

diodê sygnalizuj¹c¹ pracê urz¹dzenia. W p³yt-

Rys. 1. Schemat wy³¹cznika

17

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2001

ce drukowanej trzeba wykonaæ trzy otwory

Φ

3,2 mm w miejscach oznaczonych na rys. 2

kó³kami. Otwory te umo¿liwiaj¹ przykrêcenie

wy³¹cznika wkrêtami M3 do dolnej czêœci pu-

szki. Potrzebny jest choæby niewielki radiator

z tranzystorem szeregowym T2. Ca³oœæ mocu-

jemy na zewnêtrznej, najlepiej po³udniowej

œcianie domu.

Propozycje zastosowañ

wy³¹cznika

Najprostszym sposobem wykorzystania wy-

³¹cznika jest zastosowanie go do sterowania

oœwietleniem numeru domu. Konstrukcja wy-

³¹cznika umo¿liwia zastosowanie go równie¿

w systemach kontroli i ochrony obiektów,

w których w zale¿noœci od pory doby (dzieñ,

noc) mo¿e nastêpowaæ automatyczne uzbra-

janie aktywnych i pasywnych systemów ochro-

ny posesji lub budynku itp.

Informacja z wyjœcia niskonapiêciowego mo-

¿e byæ przekazywana do centrali alarmowej,

dziêki czemu mo¿liwe bêdzie uzyskanie prze-

³¹czania trybów pracy centrali lub chronionych

obszarów w zale¿noœci od tego, czy jest dzieñ

czy noc. W niektórych typach central koniecz-

ne bêdzie odseparowanie urz¹dzeñ za po-

moc¹ transoptora pracuj¹cego w uk³adzie po-

œrednicz¹cym.

Poniewa¿ autor tej publikacji nie znalaz³ do-

tychczas urz¹dzeñ podobnych pod wzglêdem

funkcjonalnym, wyprodukowanych przez reno-

mowane firmy produkuj¹ce urz¹dzenia i syste-

my ”security”, wiêc mo¿na s¹dziæ, ¿e tego ty-

pu zastosowania bêd¹ szczególnie atrakcyjne

dla naszych czytelników, rozszerzaj¹c znacz-

ne mo¿liwoœci klasycznych systemów alar-

mowych. Przy wspó³pracy z central¹ alarmo-

w¹ mo¿na pomin¹æ monta¿ zasilacza i wy-

korzystaæ napiêcie 12 V zasilaj¹ce system

alarmowy. Przy takim rozwi¹zaniu uzyskamy

znacznie wiêksz¹ wydajnoœæ pr¹dow¹ wyj-

œcia OUT1 ograniczon¹ jedynie przez maksy-

maln¹ obci¹¿alnoœæ zetyków przekaŸnika PK1

i wydajnoœæ pr¹dow¹ samego zasilacza.

n

Mariusz Janikowski

Rys. 2. P³ytka drukowana wy³¹cznika (skala 1:1)

Rys. 3. Rozmieszczenie elementów na p³ytce drukowanej wy³¹cznika

Rynek cyfrowych telefonów DECT trochê siê

o¿ywia, g³ównie z powodu wzglêdnego i bez-

wzglêdnego spadku cen nowo oferowanych mo-

deli ró¿nych firm. Wprawdzie i tak DECT ci¹gle

pozostaje bardzo drogi w porównaniu z telefonem

bezprzewodowym analogowym, nie mówi¹c ju¿

o zwyk³ym, ale ceny przestaj¹ byæ zaporowe jak

to by³o jeszcze 2 lata temu. Co jakiœ czas mamy

wiêc now¹ ofertê. w koñcu ub.r. firma Panasonic

zaoferowa³a dwa nowe modele: KX-TDC952

i KX-TDC962 (fot ). Drugi z nich jest wyposa¿o-

ny w 15-minutowy cyfrowy automat zg³oszenio-

wy. Oba s¹ wyposa¿one w wygodn¹ dla u¿ytkow-

nika funkcjê identyfikacji rozmów przychodz¹-

cych. Na wyœwietlaczu jest wyœwietlany numer

rozmówcy i to widoczny jeszcze przed podniesie-

niem s³uchawki. Wygodê trudno przeceniæ, war-

to jednak pa-

miêtaæ, ¿e

o dostêpnoœci

tej funkcji de-

cyduje tak na-

prawdê opera-

tor sieci, a tele-

fon j¹ tylko

mo¿e wyko-

rzystywaæ lub

nie. Dostêp do ka¿dej funkcji telefonu u³atwia

przycisk nawigacyjny (znów œwietny pomys³,

wziêty z telefonii komórkowej, gdzie siê ju¿ spraw-

dzi³). Dodatkowe udogodnienia to powtarzanie wy-

bierania ostatnich 10 numerów i 20 numerów

szybkiego wybierania oraz odbieranie po³¹czenia

dowolnym przyciskiem. Telefon pamiêta 50 ostat-

nich numerów przychodz¹cych. Jest oczywiœcie

mo¿liwoœæ zbudowania systemu ³¹cznoœci bez-

przewodowej, zgodnie ze standardem DECT-

GAP. Dopuszcza on wspó³pracê szeœciu s³ucha-

wek z jedn¹ baz¹, a cztery aparaty bazowe mo¿-

na po³¹czyæ w jeden system. Tryb konferencyjny

pozwala w³¹czyæ u¿ytkownika drugiej s³uchawki

do rozmowy z abonentem miejskim, jest mo¿liwa

³¹cznoœæ wewnêtrzna miêdzy s³uchawkami (bez-

p³atna, oczywiœcie), a tak¿e miêdzy baz¹ a s³u-

chawk¹. Telefon jest zasilany standardowo z aku-

mulatorów NiCd (6 h rozmowy/65 h czuwania) al-

bo (opcjonalnie) z akumulatorów NiMH (12/130 h).

Doœwiadczenia z ponad dwuletniej eksploatacji te-

lefonu DECT innej firmy mówi¹ jednak, ¿e warto

zap³aciæ trochê wiêcej za opcjê, bo warunki eks-

ploatacyjne w domowym telefonie to nie jest to,

co akumulatorom NiCd (i kieszeni u¿ytkownika)

s³u¿y.

(lk)

NOWE TELEFONY DECT PANASONIC