plik

Analiza działalności przedsiębiorstwa

funkcjonującego w warunkach

rynkowych

Mateusz Kaniecki

Finanse i Rachunkowośd III rok

Nr albumu 235983

Toruń 2011

Spis treści:

Wstęp ………………………………………………………….……….………………... 2

1. Analiza otoczenia przedsiębiorstwa ………………………………………………….. 3

2. Analiza finansowa ……………………………………………………………………..8

3. Analiza techniczno-ekonomiczna …………………………………………………..... 8

3.1 Analiza produkcji przedsiębiorstwa…………………………………………………. 8

3.2 Gospodarowanie zasobami pracy żywej………………………………………………9

3.3 Analiza gospodarowania środkami trwałymi…………………………………………10

3.4 Analiza gospodarowania materiałami…………………………………………………11

4. Analiza fundamentalna ………………………………………………………………...11

Zakończenie ……………………………………………………………………………....12

Literatura ……………………………………………………………………………….....14

Inne źródła ………………………………………………………………………………...14

Wstęp

Całościowa analiza działalności przedsiębiorstwa zawiera analizę otoczenia

przedsiębiorstwa oraz analizę ekonomiczną. Zadaniem analizy otoczenia jest dostrzeżenie

zewnętrznych czynników oddziaływujących na działanie przedsiębiorstwa – o charakterze

ekonomicznym, prawnym, ale i społecznym, które nie pozostają bez znaczenia dla sytuacji

ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa. Poza określeniem szans i zagrożeń ma na celu

ukazać możliwości użycia ich jako stymulatorów dla rozwoju przedsiębiorstwa w przyszłości.

Analiza ekonomiczna, przedstawiana w literaturze fachowej także pod nazwą analizy

działalności gospodarczej przedsiębiorstw, przeważnie eksponuje dwa działy



analizę finansowa,



analizę techniczno-ekonomiczną.

Pierwsza z tych analiz zajmuje się w szczególności wielkościami ekonomicznymi w

ujęciu pieniężnym, m. in.: stanem finansowym przedsiębiorstwa w konkretnym czasie (ujęcie

statyczne) oraz wynikami finansowymi przedsiębiorstwa określonymi rosnąco za dany okres

(ujęcie dynamiczne). Natomiast druga bazuje na pomiarze wielkości ekonomicznych w ujęciu

rzeczowym oraz osobowym i skupia się na badaniu konkretnych odcinków działalności

gospodarczej przedsiębiorstwa. Analiza techniczno-ekonomiczna dotyczy rzeczowych i

osobowych aspektów działania przedsiębiorstwa: ilości, jakości i różnorodności produkcji,

technologii jej produkowania, zapleczu technicznym, gospodarce materiałowej, wydajności

pracy, polityce kadrowo-płacowej, itp.. W ocenie tej ujmuje się w głównie oddziaływanie

konkretnych czynników na uzyskane wyniki finansowe.

W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, warszawa 2007, s. 10.

Ibidem, s. 11.

Wykres 1. Powiązania analizy finansowej

Źródło: M. Dynas, B. Kołosowska, P. Prewysz-Kwinto, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, TNOiK, Toruń

2005, s. 10.

1. Analiza otoczenia przedsiębiorstwa

Analiza otoczenia firmy jest kluczową fazą procesu określania strategii, której

zadaniem jest określenie tych składników otoczenia, które oddziaływają obecnie lub będą

wywierać w przyszłości wpływ na funkcjonowanie firmy i jej wzrostu. W sytuacji, gdy mamy

do czynienia z małymi formami, mających niewielką sposobność wywierania wpływu na

otoczenie, rezultaty prawidłowo przeprowadzonej analizy otoczenia powinny wyznaczyć

nieodzowną przesłankę o dłuższej perspektywie czasowej.

W otoczeniu firmy wyznaczyć można kluczowe segmenty: otoczenie ogólne, zwane

makrootoczeniem oraz otoczenie bezpośrednie, inaczej nazywane mikrootoczeniem.

Makrootoczenie nie zależy od sposobu funkcjonowania firmy, jest obiektywne. Firma może i

powinna je badać, ale nie może oddziaływać na jego zmiany oraz kierunek tych zmian.

Stosunek między otoczeniem ogólnym, a firmą jest jednokierunkowy. Mikrootoczenie z kolei

oddziałuje na firmę, ale ona poprzez swoje zachowanie formować może w pewnym zakresie

składowe jego otoczenia.

S. Sojak, Założyć firmę i nie zbankrutować – aspekty zarządcze, [w]: Bohdan Godziszewski, Istota, proces

formułowania i wdrażania strategii, Difin, Warszawa 2009, s. 44.

Tamże.

Analiza działalnści

przedsiębiorstwa

Analiza

ekonomiczna

Analiza

finansowa

Analiza

techniczno-

ekonomiczna

Anliza otocznenia

przedsiębiorstwa

Mikrootocznie

Makrootocznie

Schemat 1. Struktura otoczenia firmy

Źródło: Podstawy przedsiębiorczości, http://oporek.republika.pl/pprz/pprz_konspekty.htm, (28.11.11).

Otoczenie ogólne (makrootoczenie) to przede wszystkim



czynniki dotyczące sytuacji gospodarczej, to: stan koniunktury gospodarczej wyrażone

w dynamice wzrostu gospodarczego, poziom inflacji i połączona z nią wysokość stopy

procentowej, kierunek zmian kursów walut, stopa bezrobocia, dyspozycyjne dochody

ludności, podaż energii i jej ceny.



Czynniki

socjokulturowe,

do najistotniejszych zaliczyć można: strukturę

demograficzną ludności (według płci, wieku, poziomu wykształcenia, itp.), mobilność

społeczeństwa, zmiany stylu życia, nastawienie ludności do pracy i wypoczynku.



Czynniki technologiczne, spośród, których najważniejszymi są: tempo zmian

technologii w dziedzinie działania firmy, szybkość starzenia się technologii, polityka

w zakresie badań i rozwoju, dostępność funduszy na badania własne, ochrona prawa

patentów, itp.



Czynniki związane z polityką i prawem – polityka w zakresie ochrony środowiska,

polityka podatkowa, polityka w zakresie wymiany międzynarodowej, prawo pracy,

itp.

Tamże, s. 45-46.

Spomiędzy rozpoznanych składników otoczenia ogólnego należy wskazać te, które

obecnie wywierają duży wpływ na funkcjonowanie firmy oraz mogą odgrywać znaczącą rolę

w przyszłości. W stosunku do tych, które są istotne, powinno się podjąć próbę przewidzenia

ich kształtu w przyszłości.

Do bazowych, najczęściej używanych metod prognozowania zmian w otoczeniu

zaliczamy:



metoda ekstrapolacji, polegająca na identyfikacji tendencji zmian (trendu) wybranych

zjawisk z wykorzystaniem technik statystycznych;



metody eksperckie, polegające na tym, iż prognozy sporządzane są przez specjalnie

dobranych specjalistów zgodnie z określonymi procedurami,



metody scenariuszowe, dające możliwość wariantowego przewidywania możliwych

zmian w otoczeniu.

Kolejny elementem dotyczy otoczenia bezpośredniego, konkurencyjnego dla firmy, ze

szczególnym uwzględnieniem analizy sektora, w którym działa firma. Analizę powinno się

zacząć od rozpoznania wszystkich, istotnych składników tego otoczenia oraz opis natury i

siły powiązania firmy z tymi składnikami. Tego rodzaju analiza nie potrzebuje używania

konkretnych metod czy technik analitycznych. Charakteryzuję się ona zbieraniem i oceną

informacji o tych podmiotach gospodarczych (innych firmach instytucjach, osobach

fizycznych), z którymi określone relacje łączą firmę.

Ważnym elementem analizy otoczenia bezpośredniego jest ustalenie czynników

decydujących o specyfice działania sektora, do którego należy firma, w tym w szczególności

ocena sektorowych uwarunkowań konkurencji. Metody konkurowania dominujące w sektorze

oraz intensywność konkurowania decydują o atrakcyjności naszej dziedziny działalności. Nie

są one natomiast dziełem przypadku lecz podlegają wpływowi różnych czynników, których

siła i kierunek są różne w różnych sektorach i zmieniają się w rezultacie ewolucji sektorów.

Wśród metod oceny uwarunkowań atrakcyjności sektorów, powszechnie uważana za

standard, jest analiza modelu konkurencji M. E. Portera, znanego także jako „model 5 sił”.

Zgodnie z tym modelem atrakcyjność sektora uzależniona jest od

 groźby pojawienia się nowych konkurentów w sektorze,

 siły przetargowej klientów danego sektora,

Tamże, s. 47.

Tamże.

Tamże, s. 48.

 siły przetargowej dostawców zaopatrujących firmy sektora,

 zagrożenia ze strony substytucyjnych produktów/usług,

 intensywności rywalizacji między producentami w sektorze.

Powyższe zależności przedstawia schemat poniżej.

Schemat 2. Model konkurencji przedstawiony za pomocą „5 sił Portera”

Źródło: Analiza otoczenia, http://www.findict.pl, (28.11.11).

Kolejnym istotnym punktem analizy otoczenia jest ocena pozycji zajmowanej przez

firmę w sektorze, w którym działa. Wybór strategii przedsiębiorstwa jest uzależniony od

poziomu wiedzy o pozycji zajmowanej przez daną jednostkę. Firmy, która posiadają mocną

pozycję skupiają się bardziej na jej obronie niż umacnianiu, co może być uniemożliwione

przez obowiązujące regulacje prawne. Natomiast firmy o pozycji słabszej mogą stosować

agresywne strategie budowania pozycji rynkowej i konkurencyjnej. Wiedza o konkurencji jest

niezastąpiona ponieważ bez niej niemożliwy jest sposób odpowiedzialnego określenia

strategii.

Ocenę pozycji konkurencji można przeprowadzić na wiele sposobów. Najłatwiejszą z

nich jest metoda porównania własnej firmy z najważniejszymi konkurentami w sektorze.

S. Sojak, Założyć firmę i nie zbankrutować – aspekty zarządcze, [w]: Bohdan Godziszewski, Istota, proces

formułowania i wdrażania strategii, Difin, Warszawa 2009, s. 49.

Dzięki takim porównaniom sformułować można ogólne opinie o tym, jakie są dysproporcje

między firmą, a pozostałymi producentami.

Metody badań dopasowywane są do bieżących potrzeb i możliwości przedsiębiorstwa.

Najczęściej stosowane to: scenariusze przyszłości, identyfikacja szans i zagrożeń,

ekstrapolacja trendów, opinie ekspertów - metoda delficka.

2. Analiza finansowa

Analiza finansowa jest obok analizy techniczno-ekonomicznej elementem analizy

ekonomicznej, będącej podstawą analizy działalności przedsiębiorstwa. Celem analizy

finansowej jest przekazanie informacji o wynikach i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa,

niezastąpionych w procesie zarządzania oraz używanych przez otoczenie przedsiębiorstwa:

kredytodawców, kontrahentów, inwestorów, audytorów, urzędy statystyczne itp.

Analiza finansowa składa się z: analizy sprawozdań finansowych, ustalenia i oceny

przepływów pieniężnych, analizy czynników kształtujących wynik finansowy, ustalenia

sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, dotyczy, więc następujących obszarów: płynności,

zadłużenia , obrotowości, efektywności.

3. Analiza techniczno-ekonomiczna

Głównym zadaniem analizy techniczno ekonomicznej jest badanie efektywności

zasobów (czynników produkcji). Produkcja w swej istocie polega na przetwarzaniu zasobów,

a sposób ich łączenia w odpowiedniej proporcji określa się je technologią produkcji. Cel

produkcji w sensie ekonomicznym nie sprowadza się jedynie do wytworzenia produktu, ale

jego sprzedaży w ilości i cenie satysfakcjonującej producenta i konsumentów.

Stąd przedmiot analizy techniczno ekonomiczne mogą być



analiza produkcji przedsiębiorstwa,



gospodarka (zarządzanie) zasobami ludzkimi,



gospodarka (zarządzanie) środkami trwałymi,



gospodarka materiałowa.

3.1 Analiza produkcji przedsiębiorstwa

Ocena wpływu efektywności poszczególnych rodzajów produkcji na wyniki

finansowe jest celem analizy produkcji w przedsiębiorstwie.

Analizę produkcji wyróżnia cztery etapy

Tamże, s. 50.

Analiza otoczenia przedsiębiorstwa, http://www.abc-ekonomii.net.pl, (27.11.11).

F. Bławat, Analiza ekonomiczna, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2009, s. 13-14.

Tamże, s. 10.

1. Analiza wykonania planu produkcji w różnych miernikach i jej rytmiczności,

zawiera analizę wykonania planu produkcji asortymentowej oraz wyznaczenie

czynników wpływających na niewykonanie planu produkcji pod względem

asortymentowym.

2. Analiza struktury asortymentowej produkcji, powiązana jest z możliwościami

technicznymi, materiałochłonnymi i osobowymi przedsiębiorstwa oraz z

zapotrzebowaniem odbiorców.

3. Analiza jakości i nowoczesności produkcji. Jakość wyrobów jest zdolnością do

spełnienia wyznaczonych funkcji (zespół cech technicznych, użytkowych,

estetycznych i ekonomicznych). Dlatego też musimy badać jakość produkcji,

gatunkowość oraz reklamację.

4. Ogólna ocena zmian w działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa, polega na

porównaniu wielkości wskaźników okresu badanego do danych okresów

poprzednich.

Produkcję przedsiębiorstwa przemysłowego można przedstawić w różnorodnych

miernikach. Efekty pracy przedsiębiorstwa można ukazać w miernikach naturalnych,

miernikach wartościowych, miernikach pracochłonności.

3.2 Gospodarowanie zasobami pracy żywej

Zadaniem analizy zatrudnienia jest określenie efektywności gospodarowania zasobami

pracy żywej i ich oddziaływania na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Całość analizy gospodarowania zasobami pracy żywej można podzielić na wymienione

poniżej etapy

1. analiza wielkości i struktury zatrudnienia – analiza ta ustala i ocenia zmiany

występujące w stanie i składzie załogi w porównaniu ze zmianami produkcji, wyniku

finansowego i technicznego uzbrojenia pracy,

2. analiza fluktuacji pracowników i przyczyn wpływających na to zjawisko – zadaniem

analizy rynku pracowników jest ukazanie zmian w wysokości zatrudnienia badania

przedsiębiorstwa w analizowanym okresie, wyznaczenie intensywności i kierunku tych

zmian, odnalezienie przyczyn i ustalanie ich ujemnych skutków dla przedsiębiorstwa,

3. analiza wydajności pracy – wydajność pracy określa średnią wysokość lub wartość

produkcji przypadająca na jednego zatrudnionego w wyznaczonym przedziale

Analiza ekonomiczna, http://www.ututi.pl, (27.11.11).

Tamże.

czasowym (np. rok, miesiąc, tydzień, dzień, zmiana, godzina). Ocena efektywności

użycia zasobów ludzkich. Zawiera ona analizę wielkości, dynamiki indywidualnej i

zespołowej wydajności pracy oraz jej oddziaływania na wyniki ekonomiczne

przedsiębiorstwa (produkcję, koszty, zyski),

4. analiza wynagrodzeń osobowych – poprzez odpowiedni wybór form płac można

motywować pracowników do zwiększania efektywności pracy, jak też realizacji

określonych celów istotnych z punktu widzenia przedsiębiorstwa. Odpowiedni wybór

form płac ma również istotne znaczenie dla realizacji funkcji społecznej, bowiem

oddziaływuje na stosunki interpersonalne wewnątrz zespołu, komórki jak i

przedsiębiorstwa jako całości,

5. ogólna ocena gospodarowania zasobami ludzkimi i ocena ich wpływu na wyniki

działalności przedsiębiorstwa.

3.3 Analiza gospodarowania środkami trwałymi

Cechą charakterystyczną środków trwałych jest rzeczowe i wartościowe uczestnictwo

w wielu cyklach produkcyjnych bez zmiany swej pierwotnej postaci oraz przenoszenie swej

wartości na nowo wytworzone wyroby.

Głównym celem analizy środków trwałych jest ocena efektywności gospodarowania

tym składnikiem majątkowym i jego wpływ na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

1. Analiza stanu i produktywności środków trwałych.

2. Analizę ogólnego stanu majątku trwałego przeprowadza się na podstawie bilansu

aktywów i pasywów, metodą porównania ich wartości na początek i koniec bieżącego

roku. Ustalone odchylenie informuje tylko o zmianie wielkości środków trwałych

(wzroście i zmniejszeniu) i stanowią podstawę do dalszych badań. Badania te polegają

na ustaleniu tendencji zmian wartości majątku trwałego, której służy porównanie tej

wielkości za pewien okres. Analizuje się dynamikę środków trwałych za wiele lat,

według ich przeciętnej wartości lub na określoną datę (koniec/początek roku).

3. Analiza struktury majątku trwałego i zmian jego składników.

4. Struktura środków trwałych jest uzależniona od następujących czynników:

 rodzaj działalności przedsiębiorstwa,

 wielkość przedsiębiorstwa,

 stosowana technologia wytwarzania,

 poziom konkurencji,

 rodzaj produkowanych wyrobów i świadczonych usług,

 sytuacja finansowa.

 Analiza postępu technicznego w dziedzinie wyposażenia przedsiębiorstwa w środki

trwałe.

5. Analiza

wykorzystania produkcyjnych środków trwałych – ekstensywne

wykorzystanie środków trwałych polega na wydłużeniu czasu ich uczestnictwa w

procesie wytwórczym. Pełniejsze ekstensywne wykorzystanie parku maszynowego

polega na skracaniu produkcyjnych i uzasadnionych przerw w pracy, a przede

wszystkim na likwidacji przestojów niepożądanych.

3.4 Analiza gospodarowania materiałami

Gospodarowanie

materiałami

obejmuje

zespół

działań

organizacyjnych,

planistycznych, ewidencyjnych, kontrolnych i analitycznych związanych z regulacją i

sterowaniem strumieniami i zasobami materiałowymi.

Etapy analizy gospodarowania materiałami:

1. analiza materiałochłonności produkcji – materiałochłonność produkcji wyraża ilość

materiału zużytego na wytworzenie jednostki wyrobu,

2. analiza zaopatrzenia materiałowego – analiza wykorzystania planu zaopatrzenia,

analiza dostaw i kooperacji,

3. analiza zapasów materiałowych – celem analizy zapasów materiałowych jest ocena

stanu rzeczywistego zapasów materiałowych ich wielkości, struktury i kosztów

utrzymania pod względem ich zgodności z uzasadnioną normą, wielkością produkcji,

poziomem kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej,

4. ogólna diagnoza efektywności w gospodarowaniu materiałami,

5. formułowanie wniosków i działań racjonalizujących.

4. Analiza fundamentalna

Analiza fundamentalna polega na obliczeniu opłacalności inwestycji w akcje spółki,

dla inwestorów, którzy inwestują kapitał w akcje na dłuższy okres. Zakładając, że

fundamentalny wpływ na zjawiska rynkowe mają procesy ekonomiczne otoczenia spółki,

czyli te które mają miejsce poza giełdą, jak i obecne w samym przedsiębiorstwie, a konkretnie

wyników jego działalności. Ten rodzaj analiz ujmuje wiele metod wyznaczenia rzeczywistej

wartości akcji. Podstawą do porównań z kursem giełdowym, który wynika z relacji podaży i

popytu na rynku w danym momencie jest wielkość otrzymana dzięki wykorzystaniu metod

analizy fundamentalnej. Porównując bieżącą cenę akcji na giełdzie z wewnętrzną wartością

akcji, inwestor podejmuje decyzję o zakupie i sprzedaży.

Analiza ekonomiczna, http://www.ututi.pl/, (27.11.11).

W analizie fundamentalnej wyróżnia się następujące źródła informacji: rachunek

przepływów pieniężnych, prospekt emisyjny, bilans, rachunek zysków i strat, raporty

okresowe, przygotowane przez analityków analizy branżowe, czy wskaźniki finansowo-

ekonomiczne pozwalające ocenić kondycję finansową spółki, a także zamierzenia

strategiczne, poziom wypłacanej dywidendy oraz przeprowadzona analiza kondycji

finansowej firmy przy użyciu odpowiednich wskaźników. Całość analizy uzupełniamy oceną

sytuacji gospodarczej kraju, wskaźników monetarnych i badaniem marketingowym całej

branży. Jeżeli wartość wewnętrzna kształtuje się na wyższym poziomie niż cena rynkowa, jest

to sygnał do zakupu akcji. Jeżeli jest odwrotnie, wartość wewnętrzna jest mniejsza niż cena

rynkowa, wówczas akcje należy sprzedać.

Każdy z powyższych źródeł dostarcza innego rodzaju informacji o spółce. Informacje

tam zawarte pozwalają ocenić przedsiębiorstwo w sposób statyczny, gdzie kluczową

kategorią jest „papierowy zysk” spółki, a także dynamiczny – tu analiza nastawiona jest na

„żywą gotówkę”.

Analiza fundamentalna na rynku akcji bazuje na wskaźnikach fundamentalnych i

wskaźnikach wyceny, które można wyliczyć na podstawie informacji zawartych w

sprawozdaniu finansowym. Największym problemem jest to, że przedsiębiorstwo będzie się

starało wykazać jak najwyższe wyniki finansowe, natomiast akcjonariusz będzie starał się

wyszukać wszystkie manipulacje w sprawozdaniach.

Analitycy fundamentalni kierują głównie swoja uwagę na przyszłe przepływy

pieniężne przedsiębiorstwa. Prawidłowe ich oszacowanie jest zdaniem analityków

odpowiednia przesłanką do zaniechania inwestycji lub zainwestowania w akcje danej spółki.

Brak pełnego rozeznania w planach rozwojowych spółki w długim okresie często nie pozwala

na zastosowanie tego wariantu analizy fundamentalnej. W praktyce analitycy częściej

skupiają się na analizie aktualnej kondycji finansowej spółki.

Zakończenie

Analiza działalności przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach rynkowych jest

bardzo złożonym procesem, składa się na niego wiele elementów. Analiza działalności

dostarcza wiele niezbędnych informacji potrzebnych w procesie zarządzania. Analiza

techniczno-ekonomiczna pozwala określić wydajność zasobów i środków posiadanych przez

Analiza fundamentalna, http://inwestycje.elfin.pl, (26.11.11).

Analiza fundamentalna: Źródła informacji, http://www.stopazwrotu.pl, (26.11.11).

Analiza fundamentalna, http://inwestycje.elfin.pl, (25.11.11).

Literatura:

1. Bednarski L., Analiza finansowa w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2007.

2. Bławat Franciszek, Analiza ekonomiczna, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej,

Gdańsk 2009.

3. Czekała M., Analiza fundamentalna i techniczna, Wydawnictwo Akademii

Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław 1997.

4. Dynus M., Kołosowska B., Prewysz-Kwinto P., Analiza finansowa przedsiębiorstwa,

TNOiK, Toruń 2005.

5. Kurtys E., Babrusiewicz W., Sobolewski H., Analiza ekonomiczna przedsiębiorstw

przemysłowych, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1975.

6. Ritchie J. C., Analiza fundamentalna, WIG PRESS, Warszawa 1997.

7. Sojak S. (red.), Założyć firmę i nie zbankrutować – aspekty zarządcze, Difin,

Warszawa 2009.

8. Waśniewski T., Skoczylas W., Teoria i praktyka analizy finansowej w

przedsiębiorstwie, Fundacja Rachunkowości w Polsce, Warszawa 2004.

Inne źródła:

1. http://www.abc-ekonomii.net.pl

2. http://www.inwestycje.elfin.pl

3. http://www.stopazwrotu.pl

4. http://www.ututi.pl