5. JAK GŁĘBOKO FUNDAMENT ? ( "Murator" 2/97 )

Ze względu na warunki gruntowo - wodne dom nie może być posadowiony zbyt płytko, a

posadowienie zbyt głębokie - gdy nie jest uzasadnione względami użytkowymi - niepotrzebnie
zwiększa koszty budowy. Podjęcie właściwej decyzji umożliwia dokumentacja geotechniczna.

O głębokości posadowienia fundamentów decydują:

•

względy użytkowe (dom z piwnicą lub bez),

•

poziom występowania gruntów nośnych,

•

poziom występowania wody gruntowej,

•

zasięg strefy przemarzania,

•

posadowienie budynków przyległych.

Z PIWNICĄ CZY BEZ ?

W pierwszym etapie projektowania decydują względy użytkowe (oczywiście oprócz

finansowych: wykonanie piwnicy to około 30 % całkowitego kosztu budowy domu
jednorodzinnego). Jeżeli działka jest niewielka, zwykle planuje się podpiwniczenie. W części
podziemnej budynku znajduje się garaż, kotłownię, pralnię ale też saunę czy pomieszczenia
rekreacyjne.

Gdy buduje się piwnice fundamenty zwykle oparte są w podłożu na głębokości 2.50 ÷ 2.80 m

pod poziomem terenu. Płytsze posadowienie wymusza wyniesienie piwnic znacznie powyżej
poziomu terenu. Zazwyczaj nie wpływa to korzystnie na wygląd domu.

Jeżeli dysponujemy wystarczająco dużą działką warto zrezygnować z piwnic. Wykonanie

wykopu oraz izolacja podziemnych ścian piwnic zwiększają koszty w stosunku do analogicznych
powierzchni naziemnych.

GRUNTY NOŚNE

Czynnikiem decydującym o głębokości posadowienia jest głębokość zalegania nośnych warstw

gruntu. Jeśli pod powierzchnią terenu występują grunty o małej nośności zdarza się, że taniej jest
posadowić fundamenty głębiej na twardym, nośnym podłożu niż wymienić lub wzmocnić słaby
grunt. Wybór powinien być wykonany na podstawie fachowej analizy ekonomicznej. Gruntami o
małej nośności mogą być grunty organiczne, torfy lub namuły, niezagęszczone grunty nasypowe
(czyli wbudowane w teren przez człowieka), plastyczne gliny czy iły lub luźne piaski.

WODA GRUNTOWA

Szczególnie istotne znaczenie ma głębokość występowania wody gruntowej. Należy pamiętać o

wahaniach zwierciadła wody gruntowej i o jej maksymalnych poziomach. Maksymalny poziom
wody w gruncie powinien być określony w dokumentacji geotechnicznej, przygotowanej dla terenu
budowy. Jeżeli istnieje niebezpieczeństwo zalewania lub zawilgocenia piwnic, rezygnuje się z
budowy podpiwniczenia albo podwyższa się poziom posadowienia, automatycznie windując dom
do góry. Można też zastosować technologie zapewniające szczelność piwnic. W tym celu
wykorzystuje się betony szczelne lub specjalne materiały izolacyjne. Można stosować jedno i
drugie. Są to jednak rozwiązania drogie.

Większość informacji potrzebnych do określenia głębokości posadowienia znajduje się w

dokumentacji geotechnicznej. Przystępując do projektowania domu, należy dokładnie zapoznać się
z taką dokumentacją. Przykładem niedokładnego jej przeczytania, a w konsekwencji złego

zaprojektowania głębokości posadowienia budynku, jest jedna z budów w Warszawie. Na terenie
osiedla woda gruntowa występowała na zmiennej głębokości. Różnice wysokości przewyższały 0.5
metra. Projektanci nie dostrzegli tego faktu i zaprojektowali posadowienie wszystkich domów na tej
samej głębokości. Niefortunnie przyjęto, jako obowiązujący na całym terenie, głębszy poziom
zalegania wody. Po wykonaniu wykopów okazało się, że są one zalewane przez wodę. Trzeba było
częściowo zasypać wykop, a nawieziony grunt odpowiednio zagęścić. Dodatkowe prace opóźniły
budowę i zwiększyły nakłady.

GŁĘBOKOŚĆ PRZEMARZANIA GRUNTU

Głębokość przemarzania gruntu decyduje o poziomie posadowienia niepodpiwniczonego domu.

W gruntach wysadzinowych fundamenty muszą opierać się w podłożu poniżej strefy przemarzania.

Grunty wysadzinowe to takie, które zawierają więcej niż 10 % drobnych cząstek (mniejsze od

0.02 mm). Niewysadzinowymi gruntami są wszystkie piaski, z wyjątkiem części piasków pylastych
oraz piasków gliniastych - piaski gliniaste zaliczane są do grupy gruntów spoistych.

W centralnej Polsce w podłożu zbudowanym z iłu czy gliny, fundamenty muszą być oparte na

głębokości nie mniejszej niż 1.0 metr. Warunek ten nie musi być spełniony, gdy fundamenty
opierają się w piaskach. Według obowiązujących w Polsce przepisów, w gruntach
niewysadzinowych wymagane jest zagłębienie fundamentów równe 0.5 metra. Często zapomina się
o tej możliwości i fundamenty schodzą do głębokości jednego metra.

Jeszcze do niedawna niepodpiwniczone budynki wznoszone w piaszczystych terenach

posadawiano płytko. Oglądałem w tym roku dom w podwarszawskim Otwocku, którego
fundamenty znajdowały się na głębokości od 0.4 do 0.8 metra ppt. Tak płytkie posadowienie jest
charakterystyczne dla wielu domów z okresu międzywojennego. Także lekkie budynki szkieletowe
z powodzeniem mogą być posadowione na głębokości 0.5 m.

DOM SĄSIADA

O głębokości fundamentowania decyduje również głębokość posadowienia sąsiednich

budynków. Jest to istotne, gdy projektowany budynek będzie przylegał do budynku istniejącego lub
będzie usytuowany blisko niego. Wykop bezpośrednio przy istniejącym budynku musi być
wykonany z odpowiednimi zabezpieczeniami. Każdego roku zdarzają się wypadki, często
śmiertelne, w nieumiejętnie wykonanych wykopach.

Dr inż. Krzysztof Traczyński.