P A S

P O B R Z E Ż Y

•

Wyróżnia się w nim krainy geograficzne: Pobrzeże
Szczecińskie z wyspami Uznam i Wolin oraz
największym miastem Szczecinem, Pobrzeże
Koszalińskie z Koszalinem i Słupskiem oraz pobrzeże Gdańskie, obejmujące m.in. Żuławy
Wiślane (obszar depresyjny) z Gdańskiem i Gdyni

•

Ten teren jest równinny, miejscami lekko pagórkowaty o wysokościach do 100 m n.p.m.

•

Linia brzegowa mało urozmaicona, wyrównana, większe wygięcia tylko w zatokach
Pomorskiej i Gdańskiej

•

Wiele fragmentów brzegu płaskiego z piaszczystymi plażami i nadmorskimi wydmami w
tym najbardziej znane ruchome wydmy w Łebie

•

Brzeg wysoki występuje na wyspie Wolin, w okolicy Koszalina, Jastrzebiej Góry oraz w
Gdyni - Orłowie. Wysoki brzeg klifowy powstaje w miejscach, gdzie nad brzegiem morza
znajdują się pagórki i wzgórza morenowe.

•

Fragmenty wybrzeża nadbudowywane przez morze : mierzeje - Helska i Wiślana

•

Obszar pobrzeża urozmaicony jest licznymi jeziorami przybrzeżnymi, z których największe
to: Łebsko Gardno, Jamno, Bukowo

•

rzeki są w większości krótkie i uchodzą bezpośrednio do morza.

•

W pasie znajdują się ujściowe odcinki największych rzek Polski , które w obszarze ujścia
zostawiają dużo osadów rzecznych w postaci delty. Deltom towarzysza jeziora deltowe
Druzno i Dąbie

klimat morski o łagodnych zimach i chłodnych latach

,

zawartość soli jodowo-bromkowych

w powietrzu),

półwysep helski

Wydmy w Łebie

Walory wypoczynkowe:

mało przekształcony krajobraz (poza Trójmiastem), niski stopień urbanizacji, mała gęstość
zaludnienia sprzyjają wypoczynkowi

Występują doskonałe warunki dla wypoczynku nad wodą Najbardziej znane ośrodki
wypoczynkowe to: m.in. Międzyzdroje, Dziwnów, Dziwnówek, Łukęcin, Pobierowo,
Pustkowo, Trzęsacz, Rewal, Śliwin, Niechorze, Pogorzelica , Mielno, Unieście, Dąbki,
Darłowo, Jarosławiec, Ustka, Rowy, Łeba.

Korzystne walory wypoczynkowe posiadają także znajdujące się w głębi lądu wielkie
akweny-Zalew Szczeciński, jezioro Dąbie oraz Miedwie.

występowanie wód mineralnych i borowin leczniczych : solanki jodłowo- bromowe
Ś

winoujście, Międzyzdroje, Kamień Pomorski, Dziwnówek,

.

Jurata i Jastarnia, Krynica

Morska

Walory przyrodnicze obszaru to:

•

Głaz Trygława w Tychowie- najwiekszy głaz narzutowy w Polsce

•

Mierzeje Wiślana i Helska

•

Wysoki klifowy brzeg na przylądku Rozewie

•

Strome brzegi klifowe na wyspie Wolin i Uznam

•

Delta Wisły i jezioro deltowe Druzno

•

Groty w Mechowie- wydrążone w osadach polodowcowych

•

Wąwóz Lisi Jar w Jastrzębiej Górze

•

Jeziora przybrzeże: Jamno, Gardno, Łebsko na których część mielizn stanowi ścisły
rezerwat ptaków i ryb.

•

Jezioro turkusowe w Wapnicy

•

Woliński Park Narodowy z rezerwatem żubra i Muzem Przyrodniczym

•

Szczeciński Park Krajobrazowy z Puszczą Bukową i Jeziorem Szmaragdowym

•

Nadmorski Park Krajobrazowy,

•

zabytkowy Park Zdrojowy w Świnoujściu

•

Ogród dendrologiczny w Glinnej

POBRZEŻE SZCZECIŃSKIE

•

Zachodnia cześć wybrzeża Bałtyku obejmuje ujście Odry, Wyspę Wolin oraz Równinę
Pyrzycko Stargardzką

•

Najwyższe wzgórza morenowe w okolicy Szczecina sięgają 149 m n.p.m., na wyspie Wolin
osiągają one 155 m n.p.m.

•

Wzdłuż płaskiego brzegu Morza Bałtyckiego na Pobrzeżu Szczecińskim biegną długie
wały wydm nadmorskich. Tylko na wyspie Wolin i w okolicach Rewala wytworzyły się
brzegi klifowe.

•

W głębi lądu znajdują się wielkie akweny: Zalew Szczeciński, jezioro Dąbie, jezioro
Miedwie.

•

Pobrzeże Szczecińskie obejmuje również Woliński Park Narodowy oraz Szczeciński Park
Krajobrazowy.

•

Najważniejszymi miejscowościami wypoczynkowymi Pobrzeża Szczecińskiego są:
Ś

winoujście Międzyzdroje Dziwnów Niechorze Mrzeżyno Dziwnówek Kamień Pomorski

Trzebież

•

Celem wyjazdów weekendowych są również J Dąbie, i Puszcza Wkrzańska.

Walory przyrodnicze:

•

Strome brzegi klifowe na wyspie Wolin i Uznam

•

Jezioro turkusowe w Wapnicy

•

Woliński Park Narodowy z rezerwatem żubra i Muzem Przyrodniczym

•

Szczeciński Park Krajobrazowy z Puszczą Bukową i Jeziorem Szmaragdowym

•

Park zdrojowy w Świnoujściu

•

Muzeum Kamieni w Kamieniu Pomorskim

•

Ogród dendrologiczny w Glinnej

Szczecin-

atrakcje turystyczne to: Wały Chrobrego,

renesansowy odbudowany zamek książąt pomorskich,
fragment murów miejskich z Basztą Siedmiu Płaszczy,
gotycki dom Loitzów, archikatedra św. Jakuba Apostoła,
liczne kościoły (np. św. Jana, św. Piotra i Paw a), Plac
Grunwaldzki z gwieździstym układem ulic,

Świnoujście

-

jedno

z

największych

kąpielisk

morskich Pełni również rolę uzdrowiska, portu
handlowego,

rybackiego

i

promowego

najważniejsze atrakcje turystyczne to :

Muzeum

Rybołówstwa Morskiego, najwyższa nad Bałtykiem
latarnia morska,

Trzebiatów -

zabytkowy układ urbanistyczny,

fragment murów obronnych, zespół pałacowo-
zamkowy z XVII/XVIII w

Trzęsacz-

ruiny kościoła

Wolin

-skansen:

Centrum

Słowian i Wikingów, stanowisko
archeologiczne

:na

Wzgórzu

Młynówka,

tzw.

Wzgórze

Wisielców, Srebrne Wzgórze

Międzyzdroje:

stare kąpielisko, obecnie także uzdrowisko.

Atrakcje to Muzeum Wolińskiego Parku Narodowego oraz
Festiwal Gwiazd i Promenada Gwiazd z odciskami dłoni a także
Muzeum Figur Woskowych Jedną z największych zalet plaży w
Międzyzdrojach jest molo, które sięga w morze na 395 m.

Zalesie-

Muzeum Bunkier V3 - jedyna w Polsce ekspozycja tajnej

broni niemieckiej V-3, z okresu II wojny światowej. W pobliżu
bunkra znajdują się pozostałości stanowisk ogniowych tych

pocisków

Kamień Pomorski

- Zespół Katedralny wpisany w 2005 r.

na listę pomników historii Prezydenta RP, Dawny system
obronny, Stare Miasto, Ratusz i zabytkowe kamieniczki,
Katedra Jana Chrzciciela z organami (Festiwal Organowy),
Muzeum Kamieni

POBRZEŻE KOSZALIŃSKIE

•

Pobrzeże Koszalińskie (Słowińskie) obejmuje najdłuższy odcinek polskiego wybrzeża i
ciągnie się od Kołobrzegu po przylądek Rozewie.

•

Znajdują się tu najszersze plaże, obrzeżone wysokimi wydmami, które często stanowią
przejście między morzem a jeziorami przybrzeżnymi.

•

W krajobrazie zaznaczają się oderwane wzgórza moreny czołowej, m.in. Chełm koło
Koszalina (137 m n.p.m.) czy Rowokół koło Smołdzina (115 m).

•

Silne działanie prądów morskich powoduje osadzanie się dużych mas piasku wzdłuż
wybrzeża. Sprawia to, że występują tu najwyższe (do 42 m) wydmy nad Morzem
Bałtyckim.

•

Obszar pobrzeża urozmaicony jest licznymi jeziorami przybrzeżnymi, z których największe
to: Łebsko (71,4 km2), Gardno (27,4 km2), Jamno (22,4 km2), Bukowo (17,5 km2),
Ż

arnowieckie (14,7 km2).

•

W regionie znajduje się Słowiński Park Narodowy (największe w Polsce nagromadzenie
ruchomych wydm) oraz Park Krajobrazowy Dolina Słupi.

•

Pobrzeże Koszalińskie to pas wybrzeża o najlepszych warunkach dla wypoczynku.
Rozciągają się tutaj najszersze plaże

•

Główne miejscowości wypoczynkowe to: Kołobrzeg (uzdrowisko), Mielno, Unieście,
Dąbki, Darłowo, Jarosławiec, Ustka, Rowy, Łeba, Sarbinowo,Chłopy,

•

Słowiński Park Narodowy z największymi w Polsce ruchomymi wydmami. (ponad 40 m.
wysokości.)

Kluki

- -Skansen Muzeum Wsi Słowińskiej

Kołobrzeg

- kąpielisko i uzdrowisko – wody solankowe, borowiny, Latarnia morska o

wysokości 26m - . Molo o długości 220 m. Ratusz , Fortyfikacje twierdzy Muzeum Oręża
Polskiego -

Darłowo

- Zamek Książąt pomorskich, zbudowany w latach 1352-72 przez księcia Bogusława V,

styl gotycki - obecnie siedziba Muzeum Regionalnego, gotycki Kościół parafialny p.w. M.B.
Częstochowskiej z XIV wieku, Kościół p.w. św. Gertrudy z XV wieku, styl skandynawski gotyk.
Oryginalna dwunastoboczna budowla, jedyna w Polsce. Brama Kamienna z XIV wieku. Pomnik
Rybaka z 1919 roku, wystawiony ku czci ludzi morza
Znane porty rybackie: Ustka, Łeba

POBRZEŻE GDAŃSKIE

•

Obejmuje wschodnią część wybrzeża, rozciąga się wokół Zatoki Gdańskiej i Zalewu
Wiślanego obejmuje również Żuławy i Wysoczyznę Elbląską

•

Zróżnicowane ukształtowanie terenu: klifowe brzegi (Rozewie), wybrzeża płaskie z wałami
wydmowymi, piaszczyste mierzeje Helska i Wiślana oraz depresje na Żuławach

•

Obszar Trójmiasta silnie zurbanizowany i zanieczyszczony-dominuje turystyka
krajoznawcza

•

Na pozostałych terenach nadmorskich turystyka wypoczynkowa: Władysławowo, Chałupy,
Karwia, Jastarnia, Krynica Morska

•

Turystyka koncentruje się na trzech obszarach: na Mierzei Helskiej (turystyka
wypoczynkowa: Władysławowi, Hel, Jastarnia, Jurata) w granicach Trójmiasta (turystyka
krajoznawcza) i na Mierzei Wiślanej (turystyka wypoczynkowa: Kąty Rybackie, Jantar,
Stegna, Krynica Morska)

Gdańsk

-

(Pomnik Historii)

•

reprezentacyjna „Droga Królewska”,
Liczne zachowane Bramy Nizinna, Mariacka, Złota
baszty : Stągiewne, Słomiana, Narożna, Łabędź,

•

Dwór Artusa z XV w.– jeden z ważniej szych
zabytków, obecnie Muzeum Historii Miasta Gdańska
z największym na świecie, bogato zdobionym
renesansowym piecem kaflowym,

•

imprezy kulturalne-Jarmark Dominikański

•

Fontanna Neptuna z 1633 r. – symbol Gdańska na
Długim Targu,

•

Katedra NMP – największy w Polsce kościół gotycki

•

Muzeum Archeologiczne,

•

Muzeum Poczty i Telekomunikacji ,

•

Centralne Muzeum Morskie Latarnia Morska Gdańsk

•

Twierdza Wisłoujście - Oddział Muzeum
Historycznego

•

Stary Żuraw nad Motławą -najstarszy dźwig
portowy

•

Stocznia Gdańska – miejsce historyczne; Przed brama
stoczni pomnik upamiętniający zrywy i powstanie
„Solidarności” 1980r.

•

Pomnik Obrońców Westerplatte

•

Katedra w Oliwie z festiwalem muzyki organowej,
Park i ogród zoologiczny.

Elbląg-

kościół katedralny św. Mikołaja, XIII-XV wiek, przebudowany po pożarze

spowodowanym wyładowaniem atmosferycznym 26 stycznia 1777, z cennym wyposażeniem
wnętrza (późnogotyckie tryptyki, gotyckie drewniane figury apostołów w nawie głównej,
chrzcielnica brązowa z 1387, gotycki relikwiarz Krzyża św., płyty nagrobne z połowy XIII wieku)
Brama Targowa z 1309 i pozostałości fortyfikacji miejskich,

Kanał Elbląski

ż

eglowna droga W 1978

fragment kanału został uznany za zabytek
techniki, natomiast Rozporządzeniem Prezydenta
RP z dnia 14 stycznia 2011 został uznany za
pomnik historii. Kanał Elbląski jest najdłuższym
kanałem żeglownym w Polsce. Jego długość
wynosi 84,2 km. lądzie. Funkcjonuje tam 5
pochylni, na których statki przeciągane linami po
szynach jednego odcinka kanału na drugi. W ten

sposób pokonywana jest różnica wysokości (około 100 m) pomiędzy początkiem i końcem kanału

.

Frombork

-

Zespół katedralny

(Pomnik Historii)

Zespół katedralny na

wzgórzu złożony z katedry i obwarowań katedralnych, otoczony
budynkami dawnych kanonii Katedra z muzeum Mikołaja Kopernika
oraz jego grobem. Wieża Radziejowskiego, w której znajduje się
wahadło Foucaulta)

Gdynia:

Port handlowy, Muzeum oceanograficzne, Akwarium Morskie,

oraz historyczne statki: Burza ,Dar Pomorza, Dar Młodzieży

Hel

-baza polskiej Marynarki Wojennej, filia Muzeum Morskiego,

prezentująca tradycję rybołówstwa, port rybacki i wojenny, pozostałości
dawnych umocnień obronnych, latarnie morskie, fokarium.

Malbork-

najstarsze miasto regionu z obronnym zamkiem krzyżackim

(wpisanym na Listę Dziedzictwa UNESCO),

Przylądek Rozewie

- Muzeum Latarnictwa.

Sopot-

najsłynniejsze kąpielisko Polski, najdłuższe molo, odbywają się tu festiwale

Sztutowo

-

pierwszy hitlerowski obóz koncentracyjny w Polsce

Władysławowo

- z wieżą widokową Domu Rybaka i aleją gwiazd Sportu

Wejherowo-

kaszubska Częstochowa- kalwaria i kościół sw Anny.

P A S P O J E Z I E R Z Y

Obejmuje: pojezierze Mazurskie Pomorskie
i Wielkopolskie.

Region słabo zaludniony i uprzemysłowiony

Krajobraz jest urozmaicony, o cechach rzeźby
młodoglacjalnej

Występują liczne jeziora polodowcowe różnych
typów oraz inne formy polodowcowe w tym
drumliny, moreny (Dylewska Góra 312 m
n.p.m. ; Szeskie Wzgórza 309 m n.p.m.
Największa moreną jest Wieżyca 328 m.n.p.m
na Pojezierzu Kaszubskim i jest to najwyższą
morena czołowa na całym pojezierzu), ozy
kemy

Występują duże różnice wysokości względnych. Najbardziej urozmaiconą rzeźbę mają poj.
Suwalskie i Kaszubskie. Poj
Wielkopolskie ma rzeźbę bardziej
monotonną i wyrównaną

znajdują się tutaj dwa największe
jeziora w Polsce: Śniardwy i Mamry i
najgłębsze jezioro Hańcza

Wiele jezior jest połączonych
kanałami, co umożliwia żeglugę

Klimat Pojezierzy jest zróżnicowany.
Na Pojezierzu Wielkopolskim
występują stosunkowo małe opady
450-600 mm. Rocznie ciepłe lata i
łagodne zimy.
Klimat Pojezierza Pomorskiego jest chłodniejszy i bardziej wilgotny niż Wielkopolsce.
Najbardziej surowy klimat o cechach kontynentalnych panuje na Pojezierzu Mazurskim
oraz na Pojezierzu Suwalskim lato jest krótkie lecz gorące zima długa, mroźna i śnieżna.

Wiele powierzchni leśnych m.in. Puszcza Piska i Augustowska, Bory Tucholskie, Puszcza
Drawska i Barlinecka poj Mazurskie i Pomorskie to obszary o znacznym stopniu
zalesienia i malej gęstości zaludnienia

Pojezierze Wielkopolskie- obszar rolniczy - lasów jest stosunkowo mało. Ciągną się na
obszarze z południowego-wschodu od Wrześni na północny-zachód ku Noteci, jak również
na południe od Poznania, znacznie mniejsze wysokości względne najwyższe wzgórza
morenowe na Pojezierzu Lubuskim osiągają 227 m n.p.m. szczyt Bukowca, zdecydowanie
mniejsze zalesienie i mniej akwenów wodnych - większe zespoły leśne występują w
zachodniej i północnej części regionu (Puszcza Notecka, Bory Rzepińskie).

dobre warunki dla turystyki pieszej, rowerowej, kajakowej i żeglarskiej

Pojezierze Wielkopolskie nie ma rangi ważnego obszaru wypoczynkowego w znaczeniu
krajowym. Służy przede wszystkim turystyce i wypoczynkowi urlopowemu mieszkańców
własnego regionu. Jest ważnym regionem dla turystyki krajoznawczej.

Walory wypoczynkowe:

Na poj Mazurskim i Pomorskim występują cechy niezbędne obszarów wypoczynkowych-
czyste powietrze, cisza, niski stopień urbanizacji. Walory wypoczynkowe ograniczone są
na pojezierzu Wielkopolskim ze względu na rolnicze wykorzystywanie terenu.

Możliwość rekreacyjnego wykorzystania jezior: okolice Ostródy, Mrągowa, Szczytna,
Mikołajek, Ruciane Nida, Gizycka, Ełku, Myślibórz(poj. Myśliborskie), Szczecinek ,
Czaplinek,(poj. Drawskie) Kartuzy, Kościerzyna (poj.Kaszubskie) Charzykowy, Chojnice,
Koronowo (bory Tucholskie).

Możliwość uprawiania sportów zimowych: okolice Lidzbarka Warmińskiego (Góra
Krzyżowa), Gołdapi, Mrągowa i Leszczewo na Suwalszczyżnie ,Wieżyca (poj. Kaszubskie)

Uzdrowiska: Trzcińsko Zdrój, Połczyn Zdrój, Ciechocinek, Inowrocław

POJEZIERZE POMORSKIE

•

Pojezierze Pomorskie leży w pasie Pobrzeży Południowo-bałtyckich. Pojezierze Pomorskie
dzieli się na trzy mniejsze pojezierza: Zachodniopomorskie, Wschodniopomorskie oraz
Południowopomorskie.

•

Obszar rzeźby młodoglacjalnej. Na wschodzie pojezierza wznosi się najwyższe wzniesienie
niżu europejskiego - Wieżyca 329 m. npm.

•

W rzeźbie przeważają pagórkowate wysoczyzny morenowe, częste są też równiny
morenowe i sandrowe oraz szerokie, doliny rzeczne, z których część stanowi typowe
pradoliny. Liczne wały morenowe, znaczące poszczególne etapy cofania się zlodowacenia,
kulminują wysokimi wzniesieniami, przekraczającymi 300 m n.p.m.

•

We wschodniej części Pojezierza wyraźnie zaznacza się głębokie i szerokie obniżenie
doliny Wisły.

•

Pokrycie terenu zdominowane jest przez lasy, głównie iglaste. Największe kompleksy leśne
tworzą Bory Tucholskie, Puszcza Drawska, Puszcza Koszalińska, Puszcza Słupska.

•

Pojezierze Pomorskie zalicza się do najsłabiej zaludnionych regionów w kraju. Zwarte
obszary leśne nie sprzyjają rozwojowi osadnictwa, w związku z czym niewiele jest tu
dużych miast – 2 największe, leżące w głębi pojezierza to Szczecinek i Chojnice

•

Dzięki słabemu zaludnieniu krajobraz Pojezierza Pomorskiego w niewielkim stopniu
został przekształcony przez człowieka, posiada więc doskonałe walory wypoczynkowe.
Najważniejszymi zaletami pojezierza są czyste powierz woda i las. Mniejsze znaczenie
mają walory antropogeniczne.

•

Ruch turystyczny koncentruje się głównie nad jeziorami, Pojezierze Myśliborskie
(Trzcińsko-Zdrój i Myślibórz), Pojezierze Drawskie (Szczecinek Czaplinek) Pojezierze
Kaszubskie (Kartuzy, kościerzyna,Sulęczyno) Bory Tucholskie (Charzykowy)

•

uzdrowiskowa miejscowość Połczyn-Zdrój (szczawy żelaziste, solanki termalne, borowina)

•

doskonałe warunki do uprawiania żeglarstwa, kajakarstwa, wedkarstwa

Walory przyrodnicze

•

Kaszubski Park Krajobrazowy

•

Wdzydzki Park Krajobrazowy

•

Drawieński Park Narodowy

•

Park narodowy Bory Tucholskie

•

Tucholski Park Krajobrazowy

•

Dolina Pięciu Jezior – w obrębie Poj Drawskiego

•

Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego" (poj pomorskie) najpiękniejsze i
największe skupienia cisów na całym kontynencie Europejskim

•

Jar rzeki Radni

•

Park Zdrojowy w Połczynie Zdroju

•

Grota w Mechowie- wydrążona w osadach polodowcowych.

Chojnice

gotycki kościół ścięcia św. Jana Chrzciciela z

XIV w., kościół Zwiastowania NMP z XVIII w.,
zachowany fragment murów obronnych w XIV z Bramą
Człuchowską

Wałcz-

umocnienia Wału Pomorskiego z okresu

II wojny Światowej.

Wdzydze Kiszewskie

- najstarszy skansen w

Polsce

Kartuzy

- Muzeum Kaszubskie z bogatymi

zbiorami etnograficznymi , klasztor Kartuzów z
kościołem

gotyckim,

krytym

barokowym

dachem w kształcie trumny,

Kościerzyna

– skansen kolejowy

Pelplin

-pozostałość zespołu klasztornego Cystersów –

gotycka bazylika NMP z XIII/XVI w.,
późnorenesansowy ołtarza główny – jeden z
największych w Europie i największym w Polsce, Muzeum
Diecezjalne z jedynym w Polsce egzemplarzem Biblii
Gutenberga

Szczecinek

-Zamek Książąt Pomorskich z XIV w., gotycka

wieża, jedyną pozostałość kościoła św. Mikołaja z XVI w

Borne Sulinowo

to miasteczko w samym sercu Pojezierza Pomorskiego, które do 1992 roku w

całości było kwaterą wojsk radzieckich.

Będomin

– pamiątki po Józefie Wybickim – twórcy tekstu Mazurka Dąbrowskiego i Muzeum

Hymnu Narodowego,

Bytów

zamek krzyżacki z XIV/XV w. Muzeum

Zachodniej Kaszubszczyzny, turnieje rycerskie, festiwale
kultury kaszubskiej

Odry

-Kamienne Kręgi –rezerwat archeologiczny na

terenie Borów, cmentarzysko kultury wielbarskiej z I-III
w. n.e. – dowód wędrówki Gotów ze Skandynawii nad
Morze Czarne,

Gniew

gotycki zamek krzyżacki z XIII w. z muzeum

archeologicznym i kowalstwa artystycznego, gotycki ratusz
i kościół parafialny oba z XIV w., Pałac Marysieński z
XVII w.

Czaplinek

nad jeziorem Drawsko znany ośrodek wypoczynkowy ,

wiele XVIII i XIX w.

zabytków,

początek szlaku kajakowego,

Drawno

dawny gród słowiański, zabytkowy układ ulic, ruiny zamku z XIV/XV w., podczas II WŚ

punkt umocnień Wału Pomorskiego,

POJEZIERZE MAZURSKIE

•

leży w północno-wschodniej części kraju. Liczy nieco mniej jezior niż Pojezierze
Pomorskie, ale za to mają one znacznie większe powierzchnie. Znajdują się tu 2 największe
jeziora Polski: Śniardwy (113,8 km2) oraz Mamry (104,4 km2).

•

Powierzchnia Pojezierza Mazurskiego także została znacznie pofałdowana w wyniku
zlodowaceń. Najwyższym punktem jest tu Dylewska Góra o wysokości 312 m n. p. m.

•

W pokryciu terenu całego regionu występuje równowaga pomiędzy terenami rolniczymi a
leśnymi, przy czym lasy przeważają na południu.

•

Sieć osadnicza jest znacznie bardziej gęsta niż na Pojezierzu Pomorskim nie ma tutaj
jednak wielkich miast.

•

Mazury słyną w Polsce (i nie tylko) z doskonałych warunków do czynnego i biernego
wypoczynku nad wodą. Nieskażona działalnością przemysłową przyroda (jeziora, lasy,
powietrze) oraz dobrze rozwinięta infrastruktura (liczne hotele, pensjonaty, kempingi,
wypożyczalnie sprzętu wodnego, obiekty gastronomiczne) przyciągają w sezonie letnim
nad jeziora tysiące turystów.

•

Najważniejsze obszary wypoczynkowe to Kraina Wielkich Jezior Mazurskich (Giżycko,
Mikołajki); a także Węgorzewo,Ostróda

•

Możliwość uprawiania sportów zimowych: okolice Lidzbarka Warmińskiego (Góra
Krzyżowa), Gołdapi, Mrągowa

Walory przyrodnicze

•

Rezerwat krajobrazowy „Kurtynia”
– jezioro Kurtyńskie

•

największe i najgłębsze jeziora
Polski (Śniadrwy i Hańcza)

•

rezerwat Żrodła Łyny koło Olsztyna

•

hodowla Tarpana w Popielnie

•

Parki Krajobrazowe: Mazurski Park
Krajobrazowy- (ok. 40.000 ha) Jest
to jeden z największych parków
krajobrazowych w Polsce. Celem
jego utworzenia było zachowanie
wartości malowniczego krajobrazu
polodowcowego, bogatej fauny i
flory, a także wartości kulturowych
historycznych Polski północno-
wschodniej.

•

Suwalski Park Krajobrazowy Park ten obejmuje najpiękniejsze i niepowtarzalne
krajobrazy polodowcowe z morenami czołowymi i dennymi, ozami i drumlinami
oraz głębokimi dolinami i rynnami rzeczno-jeziornymi z jeziorem Hańcza na czele.

•

Wigierski Park Narodowy jest zlokalizowany w zespole Jezior Wigierskich z
jeziorem Wigry oraz Biebrzański PN

•

139 głazów narzutowych, obwody
których dochodzą do 19 m. Pod
ochronę rezerwatową wzięto pola tych
głazów i nazwano je "Fuledzki Róg" i
"Dobieński Róg" oraz "Bachmanowo".

•

1060 drzew pomnikowych,są to
m.in;Dęby Królewskie w Rucianem,

czy Dąb nad Mukrem na brzegu jeziora Mokre.

Ważniejsze atrakcje turystyczne

Toruń

-leży na pograniczu poj. Wielkopolskiego, Mazurskiego i Pomorskiego

Zespół staromiejski Torunia jest wpisany na

Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego

UNESCO

.

(pomnik historii)

kościoły gotyckie: św. św. Janów Chrzciciela i
Ewangelisty, pofranciszkański Wniebowzięcia
NMP, św. Jakuba

Rynek Staromiejski w Toruniu i gotycki Ratusz
Staromiejski

pozostałości średniowiecznych obwarowań
miejskich: fragmenty murów i kilka baszt
(wśród nich m.in. Krzywa Wieża,)

ruiny zamku krzyżackiego

zespół gotyckich i barokowych kamienic i
pałaców

Kamienica Pod Gwiazdą, dom z XV

Pomnik Mikołaja Kopernika

Dwór Artusa w Toruniu, monumentalny
neorenesansowy gmach (1889-1891, R.
Schmidt) położony w południowej części
Rynku Staromiejskiego – obecnie Centrum
Kultury

Muzeum M. Kopernika, Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu,
Muzeum Piernika

Augustów:

odbudowana stara poczta z pocz. XIX w., kanał

Augustowski

(Pomnik Historii)

Chełmno

– Stare Miasto z renesansowym ratuszem

(pomnik historii)

ratusz renesansowy jeden najpiękniejszych w Polsce

Dobre Miasto

– gotycka kolegiata i fragmenty murów obronnych

GIERŁOŻ

koło Kętrzyna - Kwatera

Hitlera „Wilczy Szaniec” miejsce
gdzie dokonano zamachu na Hitlera

Giżycko

:

dawny zamek obronny zbudowany przez

Krzyżaków w 1340r., Twierdza Boyen

Gołub-Dobrzyń

-

zamek krzyżacki,

słynne turnieje rycerskie

Grunwald

-

miejsce słynnej bitwy

Kętrzyn -

, Zamek Krzyżacki, Kościół Gotycki św Jerzego ze sklepieniami

kryształowymi Loża Masońska, Ratusz, Kościół Św. Katarzyny

Kwidzyn-

zespół gotyckich budowli ceglanych-zamek z XIV w. i katedra św.

Jana Ewangelisty

Lidzbark Warmiński

–zamek biskupi z XIV w ,

pozostałości murów miejskich i gotycki kościół

Nidzica

-

gotycki

zamek

krzyżacki,

fragmenty

obwarowań miejskich

Mrągowo

-znany

festiwal

muzyki

country

odbywający się latem

Olsztyn-

zamek kapituły warmińskiej z XIV w , gotycka

Wysoka Brama i pozostałości murów obronnych, stare
miasto

Olsztynek

-

Skansen

Pranie

- Leśniczówka Pranie muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego

Stańczyki-

zabytkowy wiadukt kolejowy

Szwajcaria

-

Wieś, Cmentarzysko Jaćwingów,

Jaćwingowie

Święta Lipka:

sanktuarium Maryjne

barokowy kościół i klasztor Jezuitów z
barokowymi organami z ruchomymi figurami

POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE i NIZINA WIELKOPOLSKA

•

leży w Polsce Zachodniej, pomiędzy środkowymi odcinkami rzek: Odry i Wisły.

•

ciągnie się pomiędzy Odrą, Pradoliną Toruńsko-Eberswaldzką, Wisłą oraz południowymi
granicami jezior wzdłuż linii wyznaczonej przez miasta Płock - Konin - Leszno - Zielona
Góra.

•

Ukształtowanie powierzchni jest tu słabo urozmaicone – dominują krajobrazy równinne,
płaskie. Praktycznie jedyne większe pofałdowanie terenu to dolina Warty, która przecina
pojezierze na dwie części.

•

Występuje tu zdecydowanie mniej jezior niż na Pojezierzu Pomorskim czy Mazurskim.
Największe i najbardziej znane jest Jezioro Gopło (21,8 km2), będące typowym
przykładem jeziora rynnowego. Tego samego pochodzenia jest Jezioro Powidzkie (11,7
km2). Inne większe jeziora to: Sławskie (8,3 km2), Zbąszyńskie(7,4 km2) oraz Niesłysz
(5,0 km2) na Pojezierzu Lubuskim.

•

W pokryciu terenu Wielkopolski zdecydowanie przeważają użytki rolne. Jest to region od
lat słynący z dobrze rozwiniętego rolnictwa.

•

Lasy – głównie iglaste – skupione są w zachodniej części pojezierza. Tam też rozwinęła się
typowa dla pojezierzy turystyka. Wraz z sąsiednim Pojezierzem Lubuskim (które zalicza
się do najbardziej zalesionych obszarów w Polsce) tereny te są bardzo chętnie odwiedzane
przez turystów najkorzystniejsze walory wypoczynkowe mają pojezierze Lubuskie i
Sławskie

•

Pojezierze Wielkopolskie nie ma rangi ważnego obszaru wypoczynkowego służy natomiast
turystyce weekendowej i krajoznawczej. W uzdrowiskach takich, jak Ciechocinek, Wieniec
czy Inowrocław kuracjusze korzystają z dobrodziejstw wód solankowych oraz
specyficznego mikroklimatu.

•

Walory przyrodnicze

o

Ogród Botaniczny w Poznaniu

o

Palmiarnia w Poznaniu-największa w Polsce

o

Palmiarnia w Zielonej Górze

o

arboretum (park z wieloma gatunkami drzew) w Kórniku

o

Zabytkowy park w Rogalinie z Debami Rogalińskimi- największym w Europie
skupiskiem starych debów (około 900) największe to Lech, Czech i Rus

o

Meteoryt Morasko- miejsce upadku meteorytu

o

Łagowski Park Krajobrazowy

o

Pszczewski Park Krajobrazowy

o

Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy

o

Kamień św. Jadwigi” – głaz narzutowy z okolic Gołuchowa

o

Park w Gołuchowie- ma status parku dendrologicznego (największego w Polsce
arboretum - ponad 160 ha) z wielkim bogactwem gatunków drzew krajowych i
zagranicznych

Poznań

(

pomnik historii)

Ostrów Tumski- Katedra jedna z najstarszych w Polsce, pierwotnie przedromańska Słynna
złota kaplica - Mauzoleum
pierwszych władców Polski Mieszka
I i Bolesława Chrobrego

Pałac arcybiskupi z XVIII w.,

Renesansowy ratusz z końca XIII w.,
ze słynnymi koziołkami

Zabytkowe kamienice mieszczańskie
z XVII , pałac Górków , pałac
Działyńskich

liczne zabytkowe kościoły min
barokowa fara Sw Stanisława

Biblioteka Raczyńskich

Muzea: Muzeum Instrumentów
Muzycznych, Muzeum archeologiczne, Muzeum Motoryzacji, Muzeum Wojskowe itp

Międzynarodowe Targi Poznańskie

Biskupin

rezerwat

archeologiczny

(pomnik

historii)

pozostałości drewnianego osiedla kultury

łużyckiej

sprzed

2500

lat;

pozostałości

(najstarszego na ziemiach polskich) mostu,coroczny
festiwal archeologiczny – prehistoryczny wytop
ż

elaza,

pokaz

wytopu

monet,

mody

ś

redniowiecznej,

Dziekanowice

-

Wielkopolski

Park

Etnograficzny (skansen)

Giecz

Rezerwat archeologiczny-grodzisko

Gniezno

-.

Katedra

Gnieźnieńska

Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha w której
złożono zwłoki św. Wojciecha, najwyższej
klasy

zabytek

(gotycki),

z

Drzwiami

Gnieźnieńskiemi z XII w. (sceny z życia św.
Wojciecha), Muzeum Początków Państwa
Polskiego

Gościkowo -Paradyż

- opactwo cystersów. z

kościołem w stylu barokowym,

Konin

– kościół sw Andrzeja z XV w , gotycki Kościół św. Bartłomieja, najstarszy Polski znak

drogowy, zabytkowy układ starego miasta z kamienicami i ratuszem

Kórnik

– zamek otoczony fosą, pochodzący ze Średniowiecza,

Późniejsze przebudowy zamku przekształciły budowlę na styl
gotycki. Wielkim skarbem zamku są zbiory Biblioteki
Kórnickiej, w której znajdują się między innymi unikatowe
wydania dzieł Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego.

Kruszwica

Kiedyś stolica państwa Goplan, gród targowy,

położony na szlaku bursztynowym, kościół romański Piotra i
Pawła z XIII w., pozostałości gotyckiego zamku Kazimierza
Wielkiego z XIV w. – tzw. Mysia Wieża,

Strzelno

2 romańskie kościoły:

Rotunda św. Prokopa i kościół św.
Trójcy –jedne z największych atrakcji
Szlaku Piastowskiego, kolumny w
kościele św. Trójcy – przykład cennej
rzeźby romańskiej,

Ląd

–

Zespół

dawnego

opactwa cysterskiego (

pomnik

historii)

Licheń

- Bazylika w Licheniu (Największe Sanktuarium

Maryjne w Polsce)

Lubiń -

zespół opactwa benedyktynów (

pomnik historii)

Łagów

Lubuski zamek joannitów z XV w z 35-metrową

wieżą widokową,

Międzyrzecki Rejon Umocnień

- potężne fortyfikacje

niemieckie z II WŚ 30 wielopiętrowych bunkrów, Podziemne korytarze – 30 km,

Ostrów Lednicki

- miejsce gdzie odbył się chrzest Polski Rezerwat archeologiczny (Ruiny

palatium Mieszka I) Muzeum Pierwszych Piastów, (

pomnik historii)

Pobiedziska

- park miniatur wielkopolski

Rogalin

Rokokowo-klasycystyczny pałac Raczyńskich z

muzeum wnętrz Park Francuski z XVIII w., Park
krajobrazowy w stylu angielskim z „Dąbrową Rogalińską”,

Trzemeszno

–Zespół Poklasztorny Kanoników Regularnych, budynki późnobarokowe fundacji

opata Michała Kosmowskiego, kościół Wniebowzięcia NMP (klasztor norbertanów, ufundowany
ok. 1130 r. przez Bolesława Krzywoustego) z barokowym i klasycystycznym wyposażeniem z
XVIII

w.

oraz

późnobarokowy

szpital

wybudowany

w

latach

1787-91.

Śmiełów-

zespół pałacowo -parkowy, Muzeum Adama Mickiewicza

Wenecja

- Muzeum Skansen Kolei Wąskotorowej i ruiny zamku

Zielona Góra

- ze starym rynkiem; region

zielonogórski to zagłębie polskiej produkcji win,
występują tu liczne pola uprawne winnej latorośli;

Płock

- katedra na wzgórzu Tumskim z XII w.

drzwi płockie z XII w. (kopia, pierwowzór w
Nowogrodzie Wielkim), rotunda z X/XI w ,
pozostałości zamku Książąt mazowieckich,

Gołuchów-

zamek w stylu renesansu francuskiego

własność leszczyńskich a później Czartoryskich.

Gostyń – Głogówko

– zespół klasztorny Kongregacji

Oratorium św. Filipa Neri (

pomnik historii)

Kalisz-

Sanktuarium świętego Józefa, Ratusz, Katedra

Ś

w. Mikołaja – jeden z najstarszych kościołów miasta,

wzniesiony z XIII Gołuchów, Most Kamienny lub
Aleksandryjski, Pojezuicki Kościół Św. Stanisława i
Wojciecha, Baszta „Dorotka“, Kościół i Klasztor OO.
Franciszkanów z XIII Rezerwat Archeologiczny na
Zawodziu

Rydzyna-

Pałc Leszczyńskich, zabudowa rynku

Lubostroń

z zespołem pałacowo – parkowym

z XVIII w. (związany prawdopodobnie z
Adamem Mickiewiczem),

Ciechocinek

jedno z ważniejszych uzdrowisk

nizinnych, tężnie soli z XIX w., prawosławna
cerkiew Archanioła Michała z XIX,

P A S N I Z I N

Pas nizin środkowopolskich obejmuje:

Nizinę Śląską,
Nizinę Wielkopolską,
Nizinę Mazowiecką,
Nizinę Podlaską,
Polesie Lubelskie.

NIZINA MAZOWIECKA

kraina geograficzna w pasie nizin środkowopolskich, mimo sporego udziału terenów
równinnych, ma duże zróżnicowanie krajobrazu

jest to obszar rzeźby staroglacjalnej- główne rysy rzeźby zostały wykształcone w wyniku
działania lądolodu w czasie zlodowacenia środkowopolskiego. Formy utworzone w wyniku
działalności lodowców, uległy znacznemu zdenudowaniu w warunkach klimatu
peryglacjalnego.

w krajobrazie przeważają płaskie lub lekko faliste równiny,

teren o małej liczbie jezior, mocno zanieczyszczonych rzekach

obszar wybitnie rolniczy

okolice Grójca to jeden z największych w Polsce obszarów sadowniczych.

Walory wypoczynkowe:

Ważniejsze obszary o korzystnych walorach
wypoczynkowych

to

puszcze:

Kampinoska,

Kurpiowska, Biała i Zielona a także lasy
Chojnowskie, lasy Bielskie, Kabackie

Ważniejsze obszary wypoczynku to sztuczny
zbiornik

wodny

–

Jezioro

Zegrzyńskie,

z

kąpieliskami i możliwością uprawiania sportów
wodnych oraz Jezioro Włocławskie.

Dużą popularnością cieszą się doliny rzek Świder,
Wkra, Liwiec, Pilica. Na nizinie Wielkopolskiej -
dolina Warty oraz nieliczne obszary zalesione

Walory przyrodnicze

•

Kampinoski Park Narodowy -krajobraz tego parku
to wydmy, obszary bagienne oraz lasy.

•

Mazowiecki Park Krajobrazowy Chojnowski Park
Krajobrazowy.

•

Parki zabytkowe: Wilanów, Łazienki, Park Saski,
Arkadia, Nieborów

•

Ogrody botaniczne w Warszawie i Powsinie

•

Ogród Zoologiczny w Warszawie

•

Park zdrojowy w Konstancinie

•

Granica-muzeum Kampinoskiego Parku Narodowego

Warszawa

(pomnik historii)

wpisana na Listę Światowego dziedzictw Kultury UNESCO

•

Zamek Królewski w Warszawie i plac
zamkowy z Kolumną Zygmunta

•

Stare Miasto z murami miejskimi i
barbakanem, rynkiem i zabytkowymi
kamienicami

•

Katedra św Jana – w podziemiach
spoczywają: m.in. Stanisław August
Poniatowski, Henryk Sienkiewicz, Ignacy
Paderewski i inni zasłużeni

•

Trakt Królewski – Kościół Sw Anny z Xv w,
Kościół Wizytek XVIII , Uniwersytete
warszawski, Kościół Sw Krzyża i Pałac
Staszica, Zamek Ujazdowski,

•

Warszawska Syrenka

•

Nowe Miasto – Kościół sw Jacka, Rynek,
Kocioł Sakramentek

•

Pałace: Krasickich, Namiestnikowski, Pod
Blachą

•

Katedra sw Jana – w podziemiach groby

•

Pałac barokowy w Wilanowie

•

Łazienki Królewskie i klasycystyczny Pałac
na Wodzie

•

Cytadela, Grób Nieznanego Żołnierza

•

Muzeum Powstania Warszawskie, Muzeum Sportu i Turystyki , Muzeum narodowe, #
Państwowe Muzeum Archeologiczne,Muzeum Azji i Pacyfiku, Muzeum Łowiectwa i
Jeździectwa, Muzeum Wojska Polskiego

•

Kolekcja Jana Pawła II

Arkadia

- krajobrazowy park romantyczny z budowlami ogrodowymi

Czarnolas

-Muzeum Jana Kochanowskiego

Ciechanów-

ruiny zamku książąt Mazowieckich

Łodź-

Palac Steinertów, Pałac Poznańskiego, ulica

piotrkowska, Rezydencja Księży Młyn, Muzeum
Kinematografii, Muzeum Włókiennictwa

Łowicz

-ośrodek o zachowanych tradycjach kultury

ludowej

Modlin

-twierdza z XIX w

Nieborów

–barokowy zespół pałacowo-parkowy Radziwiłłów

Niepokalanów

-ośrodek pielgrzymek o zasięgu międzynarodowym, kult Św. Maksymiliana Kolbe

Opiniogóra

- Pałaac Krasińskich i park, Muzeum

Romantyzmu

Palmiry

- cmentarz gdzie pochowano 2tys osób

zamordowanych przez Niemców w 1939 r

Pułtusk-

Najdłuższy rynek w Polsce, Zamek biskupów

Płockich

Sochaczew

-

największy w Polsce skansen kolei

wąskotorowej

Studzienki Pancerne

-miejsce bitwy

Sulejów

- Opactwo cystersów, XII/XIII w.

Treblinka

-obóz zagłady

Tum

- Kolegiata NMP i św. Aleksego, XII w

Walewice

- pałac z XVIII w

Żelazowa Wola

-

dworek Fryderyka Chopina, koncerty

chopinowskie

Uniejów

gotycki kościół parafialny Wniebowzięcia NMP XIV

w , kaplica grobowa prawosławna(cerkiewka), zamek, obecnie
hotel, XIV w

NIZINA ŚLĄSKA

Znajdują się tu rozległe, równinne obszary o mało urozmaiconej rzeźbie.

Krajobraz jest staroglacjalny. Zachowały się na jej powierzchni ostańce ozów, kemów i
wzgórz morenowych.

Rzadko występują jeziora, które zostały wypełnione osadami i pozarastały.
Dzięki swojemu położeniu pomiędzy wyżynami na Nizinie Śląskiej występuje łagodny
klimat. Jest to jeden z cieplejszych obszarów w Polsce. Dzięki korzystnym warunkom
klimatycznym i glebowym Nizina Śląska jest dobrym terenem rolniczymi sadowniczym.

Na Nizinie Śląskiej - Najważniejsze obszary wypoczynku to region Stawów Milickich oraz
sztuczne zbiorniki wodne w tym Jezioro Turawskie

Najbardziej popularnym subregionem Niziny Podlaskiej jest Pojezierze Łęczyńsko-
Włodawskie. W skład Pojezierza wchodzi ponad 60 jezior .Najwięcej osób wypoczywa nad
Jeziorem Białym Włodawskim i Zagłęboczem

uzdrowisko Konstancin-Jeziorna i Otwock , Uzdrowisko-Uniejów (wody termalne
solankowe)

•

Ś

lężański Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Baryczy, Park krajobrazowy

Bory Stobrawskie

•

Dąb Chrobry koło Przemkowa

•

Zabytkowy park w Żaganiu

•

Arboretum w Wojsławicach

•

Park Mużakowski w Łęknicy

(pomnik historii)

Wpisany na liste Światowego dziedzictwa

kultury UNESCO

•

Ogród botaniczny we Wrocławiu, Ogród Japoński we Wrocławiu

Wrocław

•

Panorama Racławicka, malowidło o rozmiarach 15 x 114 m, przedstawiające bitwę pod
Racławicami - pierwsze i jedyne zachowane do dziś polskie dzieło tego rodzaju

•

Stare Miasto (rynek, pl. Solny, Nowy Targ i ul. Świdnicka)

(pomnik historii)

•

Gotycko-renesansowy ratusz

•

Zabytkowe kamienice: min Jaś i Małgosia

•

Zabytkowe kościoły: Św Marii Magdaleny, Sw
Elżbiety

•

Ostrów tumski z gotyckimi kościołami sw Krzyża i
katedrą Jana chrzciciela

•

Uniwersytet Wrocławski-ze słynna Aulą
Leopoldiną –najpiękniejszą aula w Polsce

•

Hala Ludowa-

pomnik historii

Brzeg

dawna stolica jednego z piastowskich księstw śląskich, z zamkiem książęcym

renesansowym zwanym "Śląskim Wawelem".

Głogów

: zamek książąt piastowskich Xiii, Starówka, kolegiata

Henryków

– barokowe opactwo cystersów

Legnica

- Zamek Piastowski- Mauzoleum Piastów, Barokowy kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela,

Gmach Akademii Rycerskiej, Kamieniczka Pod Przepiórczym Koszem, Katedra p.w. Św.
Apostołów Piotra i Pawła, Kościół Mariacki,

Legnickie Pole

-

pobenedyktyńskie opactwo w Legnickim Polu z kościołem klasztornym pw.

Ś

więtego Krzyża i św. Jadwigi . Kościół p.w. św. Jadwigi wraz z kompleksem klasztornym

benedyktynów uznany za zabytek klasy „0

” i pomnik historii.

Lubiąż

największy na Śląsku pocysterski zespół klasztorny będący jedną z największych budowli

barokowych w Europie.

Łęknica

– Park Mużakowski, park w stylu krajobrazowym

Moszna

-

Zamek Moszna jest jednym z najpiękniejszych

zamków w Polsce.

Opole

słynie z corocznego festiwalu polskiej piosenki; inne

atrakcje, to tzw. Zielony Mostek, Wieża Piastowska;

Środa Śląska

miasto z zachowanym średniowiecznym

założeniem urbanistycznym będącym, unikalny
wrzecionowaty rynek i jedne z lepiej zachowanych murów
miejskich,

Trzebnica

pocysterski zespół klasztorny i kościołem św.

Jadwigi, w którym pochowana jest święta wraz z mężem
księciem Henrykiem I Brodatym, świątynia ta jest jedną z najstarszych w Polsce i jednym
z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych na Śląsku

Wojsławice

- Arboretum - ogród botaniczny założony w 1880 r

Rudy Wielkie-

Kompleks przyrodniczo-architektoniczny zakonu cystersów, w którego skład

wchodzi zespół klasztorno-pałacowy i zabytkowy park z licznymi alejami, stawami i starym

drzewostanem. W pocysterskim kościele znajdują się relikwie św. Walentego, patrona
zakochanych.

NIZINA PODLASKA

kraina geograficzna we wschodniej i północno-wschodniej Polsce.

Dzieli się na dwie części, rozdzielone doliną Bugu: na północnym wschodzie wyróżnia się
makroregion Nizina Północnopodlaska, na południowym zachodzie - makroregion Nizina
Południowopodlaska.

Teren głównie falisty w dorzeczu Narwi obfitujący w wody w postaci rzek, rzeczek i
mokradeł (Narew, Biebrza, Supraśl, potężny kompleks Bagien Biebrzańskich).

Obejmuje obszary są słabo przekształcone przez człowieka.

Na terenie niziny zachowały się dwa duże obszary leśne: Puszcza Białowieska i Puszcza
Knyszyńska.

Dla ochrony przyrody utworzono Parki Narodowe: Białowieski Park Narodowy, Jest on
najstarszym parkiem w Polsce. Biebrzański Park Narodowy, przez który przepływa rzeka
Biebrza (na pograniczu z poj Mazurskim). Narwiański Park Narodowy, przez który
przepływa rzeka Narew. Oraz Poleski Park Narodowy.

•

Biebrzański Park Narodowy. Jest to
największy Park Narodowy w Polsce.
Najciekawsze miejsca tego parku to:
Bagno Ławki, Rezerwat Przyrody
Czerwone Bagno,

•

Białowieski Park Narodowy najstarszy
Park narodowy w Polsce , na terenie
tego parku znajduje się ostatni, w
Europie, kawałek pierwotnej puszczy.
Najważniejszą atrakcją parku są żubry,
obecnie w liczbie 500

(pomnik historii)

wpisany na Listę Światowego
dziedzictwa kultury UNESCO

•

Poleski Park Narodowy- Park reprezentuje przyrodę wschodniej części Polski. Zajmuje
płaskie tereny w zachodniej części Równiny Łęczyńsko-Włodawskiej, będącej częścią
Polesia Podlaskiego.

•

Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu

•

Ogród geometryczny przy pałacu Branickich w Białymstoku

Białystok

- zespół pałacowo-parkowy Branickich z XVII-

XVIII w, cerkiew Katedralna p.w. św. Mikołaja
Cudotwórcy z lat 1843-1846

Bohoniki

-

drewniany
meczet z 1900 r., mizar - cmentarz muzułmański z XVII i
XIX w., głaz upamiętniający 300-lecie osadnictwa
tatarskiego, drewniana zabudowa wsi z końca XIX i
początku XX w.

Drohiczyn

- zespół klasztorny jezuitów z katedrą p.w.

Ś

więtej Trójcy z , Zespół klasztorny franciszkanów z XVIII

w. z kościołem p.w. Wniebowzięcia NMP, zespół
klasztorny benedyktynek z lat 1729-1744 z kościołem p.w.
Wszystkich Świętych, murowana cerkiew p.w. św.
Mikołaja Cudotwórcy z lat 1763-1792, góra zamkowa z
grodziskiem wczesnośredniowiecznym

Grabarka

-święta góra Prawosławia, góra krzyży (miejsce pielgrzymkowe)

Janów Podlaski

najsłynniejsza w Polsce hodowla czystej krwi koni arabskich, zabytkowe stajnie

Kruszyniany

- najstarszy w Polsce drewniany meczet z końca XVIII w, cmentarz muzułmański z

najstarszym nagrobkiem z końca XVII w.,

Supraśl

- zespół klasztorny bazylianów z XVI-XVIII w. z obronną cerkwią (odbudowana) p.w.

Zwiastowania NMP z lat 1503-1511, zespół pałacowo-
parkowy Buchholtzów z lat 1892-1903

Tykocin

- synagoga z 1642 r., dom talmudyczny z XVIII

w., cmentarz żydowski z XVI w (najstarsze nagrobki z
XVIII w.)

Wola Okrzejska

- miejsce urodzenie H. Sienkiewicza

Radzyń Podlaski-

Barokowy zespół pałacowo -parkowy

Potockich

P A S W Y Ż Y N

Wyżyny w Polsce ciągną się na powierzchni ok. 100 tys. km2. Wyróżniamy: Wyżynę Śląską,
Wyżynę Krakowsko-Częstochowską, Nieckę Nidziańską, Wyżynę Kielecko-Sandomierską i
Wyżynę Lubelską z Roztoczem.

Wyżyna Śląska

zbudowana z piaskowców, zlepieńców i łupków gdzie wytworzył się węgiel kamienny,
pół.-wsch. część budują dolomity, wapienie i iły w których wytworzyły się rudy cynku,
ołowiu oraz żelaza

najwyższe wzniesienie to Góra Świętej Anny (400m n.p.m.) zbudowana z wapieni i
bazaltów

sieć rzeczna bardzo rzadka, cieki krótkie, silnie zanieczyszczone przez przemysł, występuje
tutaj deficyt wody

naturalna roślinność zniszczona w dużym stopniu przez człowieka,

Jest to największy obszar zurbanizowany w Polsce.

Ruch turystyczny na Górnym Śląsku to głównie turystyka poznawcza oraz wypoczynek
weekendowy.

Walory wypoczynkowe:

Mieszkańcy Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego chętnie wypoczywają w lasach
otaczających ten region.

Wypoczynek koncentruje się również nad sztucznymi zbiornikami wodnymi : Dzierżono
Duże, Przeczycie, Pogoria.

Status uzdrowiska mają miejscowości Goczałkowice Zdrój, Jastrzębie Zdrój

Walory przyrodnicze:

•

Park Zdrojowy w Jastrzębiu-Zdroju

•

Zabytkowe parki w Pszczynie i
Ś

wierklańcu, Rudach Wielkich

•

Park Krajobrazowy Cysterskie
Kompozycje Krajobrazowe Rud
Wielkich- Ogród botaniczny w
Mikołowie

•

Ogród zoologiczny w Chorzowie

•

Palmiarnia w Gliwicach, Egzotarium
w Sosnowcu

Tarnowskie Góry

Kopalnia Kruszców wraz ze

Sztolnią "Czarnego Pstrąga" wpisania na listę

Pomników Historii.

Chorzów

-

Skansen

Pszczyna

zamek - bogato wyposażona rezydencja książęca.

Tychy

Muzeum Piwowarstwa

Radzionków

jedyne w Polsce Muzeum Chleba.

Piekary Śląskie

sanktuarium Maryjne gdzie znajduje się obraz Matki Bożej Piekarskiej.

Gliwice

Radiostacja (wysokość 111 m) - przykład konstrukcji drewnianej, unikatowej na skalę

ś

wiatową. Historyczne miejsce tzw. prowokacji gliwickiej - propagandowego usprawiedliwienia

przez Hitlera wybuchu II wojny światowej.

Góra Świętej Anny

krajobraz kulturowo-przyrodniczy

(pomnik historii)

Bytom

Górnośląska Kolej Wąskotorowa, Najstarsza w Europie, działająca nieprzerwanie od

ponad 150 lat, kolejka wąskotorowa.

Zabrze

Skansen Górniczy Królowa Luiza, Zespół zabytkowych obiektów kopalnianych z czynną

maszyną parową z 1915 r. i wieżą szybową.

Niecka Nidziańska

obniżenenie zbudowane z margli, gipsów, lessu, piasków i glin morenowych

występują tu wody mineralne siarczkowe (Busko-Zdrój, Solec Zdrój)

Wysokości sięgają od 200 do 300 m n.p.m. (maks. 416m – Biała Góra

Niecka Nidzińska jest regionem dość słabo uprzemysłowionym. Rozwinął się tu głównie
przemysł mineralny.

Niecka Nidziańska jest dość słabo zaludniona i zurbanizowana.

Walory wypoczynkowe:
Wypoczynek skupia się w uzdrowiskach Solec i Busko Zdrój oraz w dolinie Nidy

Walory przyrodnicze:

Obszar Niecki porastają zbiorowiska roślinności stepowej chronione w kilku

Nadnidziański Park Krajobrazowy

Liczne rezerwaty: Rez. "Skorocice" - najpiękniejsze w Polsce formy krasu gipsowego
rezerwat roślinności słonolubnej „Owczary” w Busku Zdroju, Rez. stepowy "Przęślin"

Ciekawe formacje skalne –rezerwat Srokocice, Gipsowa skałka w Gackach - jaskółcze
ogony

Jędrzejów

- opactwo cystersów i jedyne w Polsce muzeum zegarów słonecznych i przyrządów

gnomonicznych

Nagłowicie

-dwór Mikołaja reja

Pińczów

Manierystyczna kaplica św. Anny

Wiślica

znajduje się tu gotycki kościół kolegiacki fundacji Kazimierza Wielkiego;

Skalbmierz

- kościół pw. św. Jana Chrzciciela z XV w.

Wyżyna Kielecko-Sandomierska

W części centralnej wznosi się pasmo Gór Świętokrzyskich z Łysicą (612 m n.p.m.).

Góry Świętokrzyskie (stare góry fałdowe, powstały podczas kaledońskich i hercyńskich
ruchów górotwórczych,

Stoki pokrywają rumowiska skalne (gołoborza)

znaczne obszary przysypane grubą powłoką lessu W lessowych terenach Wyżyny
Sandomierskiej wytworzyła się w wyniku erozji gęsta sieć wąwozów.

najlepsze gleby i kilmat dla rozwoju rolnictwa występuje w okolicach Sandomierza,.
Rozwinięte jest także warzywnistwo i sadownictwo.

największym kompleksem leśnym jest Puszcza Świętokrzyska, Puszcza Jodłowa w
Łysogórach gdzie utworzono Śwętokrzyski PN

Większe zespoły leśne występują w Górach Świętokrzyskich (zwłaszcza Puszcza Jodłowa
w paśmie Łysogór), na Przedgórzu Iłżeckim (rozległe Lasy Starachowickie) oraz na
Płaskowyżu Suchedniowskim.

walory wypoczynkowe:

Największym ośrodkiem wypoczynkowym jest Sielpia Wielka, położona nad sztucznym
spiętrzeniem Czarnej.

możliwość uprawiania narciarstwa: Bałtów, Bodzentyn,Kielce,

Walory przyrodnicze:

•

Ciekoty- przełom rzeki Lubrzanki

•

Jaskinia "Raj"

•

"Góry Pieprzowe" rezerwat obejmuje fragment stromej
krawędzi zbocza doliny Wisły. Zbudowane z łupków
kambryjskich barwą przypominającą pieprz - stąd nazwa.

•

Rezerwat "Kadzielnia" - charakterystyczne wzgórze o
wysokości 295 m npm usytuowane w południowej części
Kielc Ochroną rezerwatową objęta jest Skałka Geologów,
będąca szczytem pierwotnego wzgórza.

•

Gołoborza w Górach Świętokrzyskich

•

Wąwozy Lessowe np. Wąwóz Królowej Jadwigi
w Sandomierzu

Bałtów

- Największą atrakcją tej miejscowości jest Bałtowski Park Jurajski, w którym można

podziwiać naturalnej wielkości rekonstrukcje dinozaurów.

Kielce

Pałac biskupów krakowskich. Bazylika katedralna, Dom Laszczyków. Pałacyk

Zielińskiego. Rynek. Kościół św. Wojciecha.

Krzemionki Opatowskie

-największa w Europie kopalnia krzemienia pasiastego z epoki neolitu,

zachowanych m.in. ponad 1000 szybów, z których część jest udostępniona do zwiedzania),

(pomnik historii)

Nowa Słupia-

ośrodek hutnictwa starożytnego,

słynne dymarki

Oblęgorek

Znajduje się tu Muzeum Henryka

Sienkiewicza. Mieści się ono w pałacyku
ofiarowanym pisarzowi w roku 1900 przez
polskie społeczeństwo z okazji 25-lecia pracy
pisarskiej.

Sandomierz

Do najbardziej znanych zabytków należą: renesansowy Ratusz, jedna z bram

wjazdowych na Stare Miasto - Brama Opatowska, Zamek Królewski i Katedra wzniesione przez
Kazimierza Wielkiego, Collegium Gostomianum należące do najstarszych szkół średnich w
Polsce.

Skarżysko-Kamienna-

Muzeum im. Orła Białego w

Święta Katarzyna

Jest tu kościół i klasztor bernardynek i Muzeum Minerałów i Skamieniałości

oraz Szlifiernia krzemienia pasiastego.

Święty Krzyż

-opactwo benedyktyńskie, XIV-XVIII w., ośrodek pielgrzymkowy

Tokarnia-

Muzeum Wsi Kieleckiej

Ujazd

-Zamek Krzysztopór- zamek –miał symbolizować

kalendarz: cztery wieże miały wyobrażać kwartały,
pokoi było tyle ile tygodni w roku, sal ile miesięcy, a
okien ile dni w roku.

Szydlów-

liczne

gotyckie

zabytki,

zachowany

ś

redniowieczny układ urbanistyczny, zachowane XIV w

mury obronne z piekną brama krakowską XVI w
synagoga

Kurozwęki-

zespół pałacowo parkowy z XVIII w W

parku zyje jedyne w Polsce stado bizonów.

Wąchock

-opactwo Cystersów z XIII w., rozbudowywane do XVII w.

Wyżyna Krakowsko – Częstochowska

Przez obszar ten przebiega pasmo jurajskich wapiennych wzgórz i skał o wysokości od
około 300 m w okolicach Częstochowy do 450-500 m
(Ogrodzieniec- Góra Zamkowa lub Góra Janowskiego (515,6
m n.p.m.)

zbudowana z wapieni jurajskich

ukształtowanie terenu pagórkowate – wynik fałdowań

cechy rzeźby: szerokie płaskowyże, skałki, głębokie doliny i
wąwozy o stromych zboczach, jaskinie, zapadliska,

Charakterystyczne są skały wapienne pocięte dolinami
erozyjnymi,

Liczne formy krasowe m.in. jaskinie, ponory (nagłe zaniki
cieków wodnych na obszarze krasowym) czy wywierzyska
(obfite krasowe źródła)

Region charakteryzuje deficyt wody, co sprawia, że jest on
na ogół pozbawiony lasów (zachowały się głównie na
zboczach dolin w południowej części tego obszaru).

Wiele walorów krajoznawczych –zamki, które tworzą tzw. "Szlak Orlich Gniazd

Znajdują się tu tereny wspinaczki skałkowej czy trasy dla quadów.

Walory wypoczynkowe:

Mimo deficytu wody na tym terenie powstało tu również kilka kąpielisk m. in. w Krępej,
Poraju, Wolbromiu, Pilicy, Zaborzu, Przytubsku, Siamoszycach, Sosinie, Chechcie,
Skowronku koło Alwerni oraz Kryspinowie w okolicy Krakowa.

Turystyka narciarska rozwija się m.in. w Morsku, na Grabowej czy w Jaroszowcu.

Walory przyrodnicze:

•

Ojcowski Park Narodowy-najmniejszy w Polsce
obejmuje Dolinę Prądnika

•

Jurajskie Parki Krajobrazowe, Park Krajobrazowy
Orlich Gniazd, Park Krajobrazowy "Dolinki
Krakowskie"

•

Liczne dolinki : Dolina Kluczwody , Dolina
Bolechowicka , Dolina Kobylańska, Dolina
Będkowska , Dolina Szklarki , Dolina Racławki ,
Dolina Eliaszówki

•

wodospad Szum w Dolinie Będkowickiej

•

wywierzyska krasowe – Pióro – źródło krasowe w
Jerzmanowicach, źródło miłości w OPN,

•

Jaskinia Nietoperzową położoną w Dolinie
Będkowskiej, legendarna Jaskinia Łokietka oraz
Jaskinia Ciemna na terenie Ojcowskiego Parku
Narodowego.

•

Wąwóz Bolechowicki

•

Skałki i grupy skał: Brama Krakowska, Igla Deotymy, maczuga Herkulesa- OPN,
Bielańskie Skałki, Góra Zborów, Okiennik Wielki,Góra Kmity, Skałki na Podzamczu

•

Pustynia Błędowska- Pustynia Błędowska – największy w Polsce obszar lotnych piasków
pochodzenia fluwioglacjalnego Pustynia w swojej obecnej postaci jest pochodzenia
antropogenicznego. W wyniku intensywnej działalności okolicznych mieszkańców, na
terenie pustyni poziom wód gruntowych opadł do tego stopnia, że uniemożliwiło to rozwój
roślin

Kraków

stanowi najbogatszy w Polsce zespół zabytkowy wysokiej klasy

(pomnik Historii)

wpisany na Listę Światowego dziedzictw Kultury UNESCO

•

układ urbanistyczny Starego Miasta w
obrębie murów obronnych.

•

Kompleks zabudowań Wawelu:
katedra z XIV w z licznymi kaplicami
i nagrobkami królów, oraz Skarbcem;
renesansowy zamek królewski arrasów
komnatami, kolekcją arrasów
flamandzkich, skarbcem, zbrojownią,
domy kanoników i wikarych
katedralnych (XV w.) z Muzeum
Archidiecezjalnym;

•

zachowane obwarowania średniowieczne, m.in. barbakan, Brama Floriańska, Baszta
Pasamoników

•

kościół romański Św. Andrzeja, kościół archiprezbiterialny NMP (Mariacki) z
XIII-XIV w. z polichromią J. Matejki i słynnym ołtarzem Wita Stwosza , kościół

kolegiacki Św. Anny XVII ww zespoły klasztorne augustianów (1345-początek
XV w.) zespół

•

Sukiennice (XIV-XVI w.);

•

Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego XIV

•

kilka synagog w dzielnicy Kazimierz. Liczne muzea kamedułów. in Czartoryskich
kamedułów dama kamedułów gronostajem Leonarda da Vinci kamedułów
Muzeum kamedułów Sukiennicach kamedułów Hołdem Pruskim Jana Matejki i
Szałem podkowińskiego

Bielany

-opactwo kamedułów

Bobolice

– ruiny zamku ufundowanego przez Kazimierza Wielkiego w XIV w. dla obrony granicy

ze Śląskiem.

Bydlin

– Ruiny Zamku Rycerskiego w Bydlinie

Częstochowa

—Jest najważniejszym w Polsce ośrodkiem kultu religijnego, związanego z obrazem

Matki Bożej na Jasnej Górze. Zespół klasztorny OO. z XIV-XVII w.

(pomnik historii)

Krzeszowice-

Pałac Potockich, z końca XIX w. Pałac otacza piękny park, którego dumą jest 1500

gatunków drzew.

Mirów

– Ruiny Zamku Rycerskiego

Morsko

– Ruiny Zamku Rycerskiego "Bąkowiec" w Morsku

Ogrodzienie

c

– trzy-wieżowy zamek górny oraz obszerne

podzamcze otoczone murem, w którym wykorzystano
naturalne ukształtowanie terenu i występujące tu
fantazyjnie usytuowane skały, to największe w Polsce ruiny
renesansowego zamku.

Ojców

– Ruiny Zamku Królewskiego na Złotej Górze w

Ojcowie

Olkusz-

rynek, mury obronne, kościół sw Andrzeja, Muzeum Afrykanistyczne

Olsztyn

- najbliżej Częstochowy położony zamek

ufundowany przez Kazimierza Wielkiego w połowie XIV
w.

Pieskowa Skała

– Zamek Królewski -jeden z

najpiękniejszych w Polsce zamków, XIV-XVI w. z
renesansowym dziedzińcem

Pilica

– Ruiny Zamku Rycerskiego w Pilicy

Rabsztyn

– Ruiny Zamku Rycerskiego w Rabsztynie

Tyniec-

Opactwo benedyktynów w (od XI w.);

Wygiełzów

-skansen z regionalną zabudową.

Złoty Potok-

Muzeum Zygmunta Krasińskiego , Klasycystyczny pałac Raczyńskich, Zabytkowy

kościół pw. św. Jana Chrzciciela

Wyżyna Lubelska

Zbudowana jest z utworów kredowych, posiada urozmaiconą rzeźbę.

obszar falisty

W skład wyżyny wchodzi Roztocze — wąski pas wyżynny, posiadający miejscami
charakter krajobrazu górskiego

występują tutaj najlepsze gleby w Polsce: czarnoziemy, rędziny, gleby brunatne

największym kompleksem leśnym jest Puszcza Solska ze słynnymi progami skalnymi
TANWI gdzie powstały liczne wodospady zwane "szumami",

klimat o cechach kontynentalizmu, opady 600-800 mm rocznie, średnie roczne amplitudy
do 22'C

Wyżyna Lubelska zaliczana jest do jednych z najbardziej rozwiniętych rolniczo obszarów
Polski.

Walory wypoczynkowe:

Wypoczynek skupia się nad sztucznymi zbiornikami wodnymi m.in. Zalew Zemborzycki
(Lublin)

Dobre warunki dla wypoczynku występują na Roztoczu w Dolinie Wisły oraz ok. Firleja

Długo zalegające pokrywa śnieżna i urozmaicone ukształtowanie terenu sprzyja uprawianiu
sportów zimowych najbardziej znane ośrodki: Batorz, Bobliwo, Celejów ,Chrzanów
Krasnobród , Tomaszów Lubelski

uzdrowisko w Nałęczowie oferuje specyficzny mikroklimat i wody mineralne; inne
uzdrowiska : Horyniec Zdrój, Krasnobród

Walory przyrodnicze:

Roztoczański Park Narodowy Obejmuje niewysokie, zalesione pasma wzgórz, zbudowane
głównie ze skał wapiennych i kredowych w zachodniej części Roztocza Występuje tu
silnie zróżnicowana rzeźba terenu: z wąwozami,
malowniczą doliną rzeki Wieprz i sztucznymi stawami

Parki Krajobrazowe m.in. Chełmski Park
Krajobrazowy, Kazimierski Park Krajobrazowy,
Kozłowiecki Park Krajobrazowy,

Szumy na Tanwi- progi skalne i wodospady w Dolnie
Tanwi

Ogród botaniczny w Lublinie

Ogród zoologiczny w Zamościu

Zabytkowe Parki: Kozłówka, Puławy,

Lublin

(pomnik historii)

•

Brama Krakowska

•

Rynek, Kościół i klasztor dominikanów, Wieża
Trynitarska neogotycka budowla z 1819 roku. ,

•

Katedra,

•

Ulica Grodzka i
brama Grodzka

•

Zamek z Kaplicą Trójcy Świętej w której oglądać
można bizantyjskie malowidła

•

Miejsce martyrologii- Państwowe Muzeum na
Majdanku

•

Skansen Wsi Lubelskiej

Bełżec

Dawny hitlerowski obóz zagłady (obecnie mauzoleum)

•

Chełm

-

Na Górze Katedralnej znajduje się zespół bazyliki Narodzenia Najświętszej Marii Panny.

Chełm słynie z unikalnych podziemnych wyrobisk kredy-
podziemna trasa turystyczna

Janowiec

Kościół, Ruiny zamku Firlejów Skansen

Kazimierz Dolny,

renesansowe spichlerze, Rynek z

zabytkową studnią kościół manierystycznymi kamienicami
Przybyłów, Kościół św. Jana Chrzciciela i Bartłomieja,
Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego, Baszta, Góra Trzech
Krzyży, Kamienica Celejowska – Muzeum Nadwiślańskie
wąwozy lessowe

(pomnik historii)

Lubartów

Kościół i klasztor Kapucynów, Kościół św. Anny, Pałac Firlejów – Sanguszków

•

Kozłówka

Zespół pałacowo – parkowy,

(pomnik

historii)

Galeria sztuki socrealizmu

Nałęczów

Park zdrojowy, Muzeum Bolesława Prusa w pałacu Małachowskich, Muzeum Stefana

Ż

eromskiego

Puławy

Park i Pałac Czartoryskich, Budowle Parkowe Świątynia Sybilli i Domek Gotycki-

pierwsze muzeum w Polsce

Szczebrzeszyn

Kościół św. Mikołaja Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej Synagoga Kirkut

Włodawa

(miasto trzech kultur) Rynek Cerkiew Prawosławna Kościół i klasztor paulinów

Synagoga Muzeum byłego Obozu Zagłady w Sobiborze

•

Wojciechów

Muzeum Ludowej Sztuki Kowalskiej

Zamość

— zabytkowy układ urbanistyczny (perła renesansu); szlaki turystyczne na polskim

Roztoczański Park Narodowy z unikatową przyrodą i stanowiskiem konika polskiego;
Twierdza Zamość) manierystyczny Ratusz z wachlarzowymi schodami, Renesansowe Kamienice
przy rynku, Kościół franciszkanów, Stara Brama Lwowska Dawna dzielnica żydowska, Stara
Brama Lubelska Katedra, Dawny Pałac Zamojskich

(pomnik historii)

wpisany na Listę

Ś

wiatowego dziedzictwa kultury Unesco

Zwierzyniec

— kościółek na wodzie;

Pas kotlin podkarpackich:

Obniżenie ciągnące się od Bramy Morawskiej po okolice Przemyśla. W obrębie Kotlin
Podkarpackich wydzielamy: Kotlinę Oświęcimską, Bramę Krakowską i Kotlinę Sandomierską

Kotlina Oświęcimska

niewielki obszar leżący na wysokości 250-270 m n.p.m;

w okolicach miast Brzeszcze i Czechowice-Dziedzice pokłady węgla kamiennego;

duże powierzchnie pokryte piaskami, na których rosną lasy;

duży zbiornik zaporowy na Wiśle (Jezioro Goczałkowickie) zaopatrujący w wodę Górny
Ś

ląsk.

Brama Krakowska

rów tektoniczny o długości 45 km i szerokości 5-7 km, w którego dnie płynie Wisła;

Kotlina Sandomierska

rozległe, równinne obniżenie w kształcie trójkąta położone na wysokości 150-250 m
n.p.m.;

duże stożki napływowe w dolnych odcinkach karpackich dopływów Wisły;

liczne surowce: sól kamienna (Wieliczka, Bochnia), gaz ziemny (w pasie od Dąbrowy
Tarnowskiej do Lubaczowa), ropa naftowa (okolice Bochni i Mielca), siarka
(Tarnobrzeg);

duże zagrożenie powodziowe występujące w czasie wiosennych roztopów i
gwałtownych letnich opadów (wysokie stany wód na karpackich dopływach Wisły);\

w południowej części występują czarnoziemy, w północnej – gleby bielicowe i płowe.

Walory wypoczynkowe:
Obszary wypoczynkowe to przede wszystkim tereny leśne: Puszcza Sandomierska i Niepołomicka
oraz doliny rzek

Walory przyrodnicze:

Liczne rezerwaty przyrody: Koło" (naturalny las lipowy), "Dębina" (naturalny las
dębowy), "Gibiel" (liczne pomniki przyrody, głównie drzew), "Długosz Królewski"
(paprocie), "Wiślisko Kobyle" (starorzecze Wisły, będące miejscem lęgowym ptaków).

Ośrodek hodowli Żubra w Niepołomicach

Wąwóz lessowy w Ropczycach tzw Szwajcaria Ropczycka

Rezerwat Kołacznia-jedyne w Polsce stanowisko różanecznika żółtego

Baranów Sandomierski

późnorenesansowy zamek, ze względu na podobieństwa zwany Małym

Wawelem. Siedziba rodu Leszczyńskich została zbudowana według projektu Santi Gucciego z XV
w

Bochnia

- .

kopalnia soli

Jarosław

.-

rynek z XVII w kamienicami, XVI w kamienica Orsetich, podziemna trasa turystyczna,

cerkiew z XI=VIII w i kolegiata oraz Klasztor benedyktynek z XVII w

Kolbuszowa

Skansen

Leżajsk

, Klasztor, Bazylika i zabytkowe

barokowe bogato zdobione organy

Łańcut

-zespół pałacowo-parkowy

Lubomirskich , Muzeum Powozów,

Niepołomice

- renesansowy zamek

Oświęcim

- Obóz Zagłady wpisany

na Listę

Ś

wiatowego dziedzictwa Kultury Unesco

Przeworsk

– Kamieniczki i ratusz, gotycki

kościół oraz zespół klasztorny Bernardynów
Bernardynów rezydencja Lubomirskich z
XVIII w

Rzeszów-

Rynek z XIX w kamieniczkami,

ratusz pseudogotycki, podziemna trasa
turystyczna, zamek Lubomirskich zXVI w

Tarnobrzeg,

ośrodek górnictwa siarkowego, Kościół i Klasztor Dominikanów z końca XVII

wieku, Kaplica i Klasztor Dominikanek z połowy XIX wieku, Pałac Tarnowskich w Dzikowi,
Cmentarz żydowski

Tarnów,-

XIV w gotycka bazylika katedralna z renesansowymi nagrobkami, XIV w ratusz,

zabytkowe kamieniczki min Dom Mikołajowski, pałac Sanguszków , spichlerz i dwór z XVIII w

Zalipie

-jedyna w Polsce wieś gdzie domy są malowane w kwiaty