opiekun w domu pomocy spolecznej 346[04] o1 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Tomasz Sułkowski

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz udzielanie pierwszej pomocy 346[04].O1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Iwona Grudzień
mgr Aurelia Włoch

Opracowanie redakcyjne:
inż. Danuta Szczepaniak

Konsultacja:
dr Dorota Koprowska

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[04].O1.05
„Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy”,
zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu opiekun w domu pomocy
społecznej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bhp

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w placówkach działających na

rzecz osób niepełnosprawnych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Środki ochrony indywidualnej

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Ochrona przeciwpożarowa

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Ergonomiczne kształtowanie stanowiska pracy

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Organizacja działań ratunkowych – „łańcuch ratunkowy”

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Ocena stanu poszkodowanego

5.9.1. Ćwiczenia

5.10. Udzielanie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i zachorowaniach

5.10.1. Ćwiczenia

5.11. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa

5.11.1. Ćwiczenia

5.12. Apteczka pierwszej pomocy

5.12.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie opiekun w domu pomocy społecznej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

346[04].O1.02

Doskonalenie

umiejętności

interpersonalnych

346[04].O1

Podstawy świadczenia

usług socjalnych

346[04].O1.01

Charakteryzowanie

psychofizycznych

i społecznych aspektów

rozwoju człowieka

346[04].O1.03

Kształtowanie

umiejętności

rozwiązywania

problemów

346[04].O1.05

Stosowanie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy

oraz udzielanie pierwszej pomocy

346[04].O1.04

Prowadzenie profilaktyki

i promocji zdrowia

346[04].O1.06

Stosowanie przepisów prawa

w działalności socjalnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

dokonywać oceny swoich umiejętności,

−

komunikować się i pracować w zespole,

−

analizować treść działania,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

uzasadniać działanie na podstawie określonej teorii, planować czynności,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

wyszukiwać, selekcjonować, porządkować, przetwarzać i przechowywać informacje
niezbędne do wykonywania zadań zawodowych,

−

interpretować założenia teoretyczne i stosować je w praktyce,

−

interpretować wyniki doświadczeń i dokonywać uogólnień,

−

charakteryzować zjawiska fizyczne,

−

charakteryzować zjawiska biologiczne,

−

identyfikować elementy anatomii człowieka,

−

identyfikować podstawowe funkcje organizmu człowieka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

zinterpretować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie przestrzegania przepisów bhp,

−

określić prawa i obowiązki pracownika w zakresie przestrzegania przepisów bhp,

−

rozpoznać zagrożenia związane z wykonywaną pracą,

−

zastosować środki ochrony indywidualnej,

−

podjąć działania w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie z instrukcja
przeciwpożarową,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii i higieny pracy,

−

udzielić pierwszej pomocy w urazach i nagłych zachorowaniach zgodnie
z obowiązującymi standardami,

−

wykonać resuscytację krążeniowo-oddechową,

−

wyposażyć apteczkę pierwszej pomocy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Opiekun w domu pomocy społecznej 346[04]

Moduł:

Podstawy świadczenia usług socjalnych 346[04].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz udzielanie pierwszej pomocy 346[04].O1.05

Temat: Postępowanie w sytuacji zagrożenia pożarem.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności postępowania w sytuacji zagrożenia pożarem.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

podjąć kolejne kroki w sytuacji wybuchu pożaru,

−

zawiadomić straż o powstaniu pożaru, z uwzględnieniem wszelkich niezbędnych
informacji,

−

scharakteryzować rodzaje sprzętu gaśniczego,

−

użyć odpowiedniego sprzętu gaśniczego w zależności od rodzaju palącej się substancji,

−

określić podstawowe zasady rozmieszczenia sprzętu gaśniczego w budynku.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja wielokrotna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca grupowa, indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plansze prezentujące sprzęt gaśniczy i gaśnice,

−

przykładowa instrukcja p.poż.,

−

sprzęt gaśniczy lub jego rysunki,

−

ołówek,

−

długopis,

−

zeszyt.

Przebieg zajęć:
1. Zorganizowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
2. Przygotowanie środków dydaktycznych.
3. Określenie celu zajęć.
4. Wykład na temat obowiązków osoby, która zauważyła ogień, rodzaju i kolejności

informacji, jakie należy podać zawiadamiając straż pożarną, sprzętu gaśniczego, jego
przeznaczenia oraz zasad rozmieszczenia w budynku.

5. Omówienie ćwiczenia.
6. Pokazanie uczniom przebiegu drogi ewakuacyjnej w budynku i rozmieszczenie sprzętu

gaśniczego.

7. Podział uczniów na grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Określenie ról w grupach: osoba kierująca akcją ratowniczą, osoba zawiadamiająca straż

pożarną.

9. Wybór miejsca, z którego będzie rozprzestrzeniał się płomień i elementy wyposażenia

objęte pożarem.

10. Podjęcie decyzji o akcji ewakuacyjnej oraz sposobie gaszenia pożaru, wybór środków

gaśniczych.

11. Określenie kolejnych kroków akcji ewakuacyjnej.
12. Pokaz akcji ewakuacyjnej lub jej prezentacja w formie teoretycznej.
13. Ocena pracy koleżanek/kolegów, dyskusja.
14. Ocena pracy uczniów.

Zakończenie zajęć
Dyskusja podsumowująca z powtórzeniem kolejnych kroków postępowania w przypadku
zaistnienia pożaru.

Praca domowa
Z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 czerwca 2003 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów
(Dz. U. Nr 121, poz. 1138), wypisz do kogo należy obowiązek utrzymania dróg pożarowych
oraz czynności zakazane (ze względów pożarowych) w obiektach oraz na terenach
przyległych do nich.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Opiekun w domu pomocy społecznej 346[04]

Moduł:

Podstawy świadczenia usług socjalnych 346[04].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz udzielanie pierwszej pomocy 346[04].O1.05

Temat: Udzielanie pierwszej pomocy osobom, które w wyniku wypadku doznały

złamania kości.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy osobom, które

w wyniku wypadku doznały złamania kości.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać u osoby poszkodowanej złamanie kości,

−

zidentyfikować rodzaje złamań,

−

udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu poprzez odpowiednie unieruchomienie
złamanej kończyny.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

prezentacja,

−

ćwiczenie praktyczne – symulacja.

Formy organizacji zajęć:

−

praca grupowa,

−

praca indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

plansze, prezentacje multimedialne, filmy dydaktyczne obrazujące rodzaje złamań oraz
sposoby unieruchamiania kończyn w przypadku złamania,

−

sprzęt znajdujący się w najbliższym otoczeniu, który można wykorzystać do
unieruchomienia kończyny, deseczki itp.,

−

standardowo wyposażona apteczka, w tym: bandaże elastyczne, jałowy opatrunek.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przeprowadza wykład na temat istoty złamań, objawów i rodzajów. W trakcie

wykładów korzysta z przygotowanych wcześniej plansz, prezentacji multimedialnych,
filmu dydaktycznego.

2. Nauczyciel opisuje sytuację, w której doszło do wypadku i w efekcie do złamania kości:

Pracownik magazynu podczas przenoszenia towaru przewrócił się. Poczuł silny ból ręki
na którą upadł. Nie stwierdzono widocznych ran, jednak poszkodowany ma ograniczoną
ruchomość, nieprawidłowe ustawienie przedramienia wraz z dłonią, słyszalne tarcie
odłamów kostnych. Pracownik złamał kość przedramienia kończyny górnej.

3. Uczniowie ustalają sposób postępowania w przypadku złamania kości.
4. Nauczyciel prosi uczniów, aby z najbliższego otoczenia wybrali sprzęt, który może być

wykorzystany do unieruchomienia złamanej kończyny górnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o odegranie roli poszkodowanego i prezentuje sposób

postępowania w przypadku złamania kości przedramienia kończyny górnej. Zwraca
uwagę na bardzo ważne czynniki udzielania pierwszej pomocy: przeprowadzenie lub
przeniesienie poszkodowanego z miejsca wypadku, zapewnienie wygody, ustalenie
objawów, wykorzystanie dostępnego sprzętu, unieruchomienie sąsiadujących z miejscem
złamania stawów, obserwację zachowania poszkodowanego do czasu przyjazdu lekarza.

6. Uczniowie dobierają się w trzyosobowe zespoły (poszkodowany, ratownik i obserwator)

i wykonują ćwiczenie 2 z rozdziału 4.8.3 z Poradnika dla ucznia.

7. Każdy zespół wykonuje ćwiczenie trzy razy, tak, aby każdy uczestnik zespołu mógł

wcielić się w rolę osoby udzielającej pierwszej pomocy.

8. Nauczyciel obserwuje sposób, w jaki uczniowie wykonują ćwiczenie, na bieżąco koryguje

popełniane błędy.

Zakończenie zajęć
Po wykonaniu ćwiczenia przez wszystkich uczniów nauczyciel podsumowuje zajęcia – prosi
uczniów o podkreślenie najistotniejszych aspektów postępowania w przypadku złamania.

Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Udzielanie pierwszej pomocy osobie, która
w miejscu pracy doznała zatrucia środkami chemicznymi. Wyszukane informacje przynieś na
zajęcia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, zdobytych
wiadomości i umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Ćwiczenia

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podane niżej akty prawne dotyczące ochrony pracy przedstaw w odpowiedniej hierarchii.

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
2. Regulamin pracy w Domu Emeryta „Druga Młodość” w Cieszynie.
3. Regulamin wynagradzania w Domu Emeryta „Druga Młodość” w Cieszynie.
4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie

rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań

i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego

pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

7. Statut Domu Emeryta „Druga Młodość” w Cieszynie.
8. Układ Zbiorowy Pracy pomiędzy Zarządem Domu Emeryta „Druga Młodość”

w Cieszynie

Zakładową

Organizacją

Związku

Zawodowego

Pracowników

„Gospodarni” z siedzibą w Cieszynie.

9. Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
10. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) określić hierarchię podstawowych aktów prawnych dotyczących ochrony pracy,
3) poklasyfikować podane akty prawne wg rodzajów,
4) ustalić hierarchię wszystkich aktów. UWAGA! – na jednym szczeblu hierarchii może się

znajdować kilka aktów,

5) przygotować plakat,
6) zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy w formie plakatu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykorzystując metodę metaplanu zaproponuj rozwiązanie opisanej sytuacji:
Regulamin wynagradzania w Domu Emeryta „Druga Młodość” w Cieszynie oraz Układ

Zbiorowy Pracy pomiędzy Zarządem Domu Emeryta „Druga Młodość” w Cieszynie
a Zakładową Organizacją Związku Zawodowego Pracowników „Gospodarni” z siedzibą
w Cieszynie stanowią, iż Pracownicy Domu Emeryta powinni otrzymywać wynagrodzenie do
ostatniego dnia miesiąca. Od sześciu miesięcy wynagrodzenie wypłacane jest
z dwutygodniowym opóźnieniem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) dokonać diagnozy aktualnego stanu odpowiadając na pytania „Jak jest? (Jak było?)”.

Odpowiedzi zapisać na karteczkach i przykleić je w wyznaczonym miejscu na plakacie,

3) wskazać możliwości poprawy sytuacji odpowiadając na pytanie „Jak być powinno”

Propozycję zanotować na karteczkach i przykleić je w odpowiednim miejscu plakatu,

4) zastanowić się nad przyczynami powstałych nieprawidłowości i błędów. Odpowiedzieć

na pytanie: „dlaczego nie jest (nie było) tak, jak być powinno?” Propozycje zanotować na
karteczkach i przykleić je w wyznaczonym miejscu plakatu,

5) zapisać wnioski na karteczkach i przykleić je w wyznaczonym miejscu na plakacie.

(Zwrócić uwagę, aby wnioski doprowadziły do poprawy sytuacji zgodnie z sugestiami
drugiego pytania: „Jak być powinno?”),

6) zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy,
7) wnioski ze wszystkich plakatów zebrać jako wspólne rozwiązanie problemu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna,

–

metaplan.

Środki dydaktyczne:

−

arkusze papieru A2 z zaznaczonymi polami dla metaplanu,

−

kolorowe, małe karki papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bhp

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż, które z podanych niżej obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

zobowiązany jest wypełniać pracownik:

−

dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego,
a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie
z przeznaczeniem,

−

dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład
w miejscu pracy,

−

dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie
z przeznaczeniem,

−

organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

−

organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy;

−

poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom
lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,

−

stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony
indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek
przełożonych,

−

zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować
wykonanie tych poleceń,

−

zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez
organy nadzoru nad warunkami pracy,

−

zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad
pracownikami,

−

zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy,

−

znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu
i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) określić, jakie podstawowe obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy,

3) zapisać wszystkie pomysły na kartce,
4) uporządkować zapisane obowiązki pracownika (odrzucić ewentualnie nierealne lub budzące

wątpliwości członków grupy),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) porównać własne propozycje z zapisami w Kodeksie Pracy,
6) zaprezentować efekty pracy na forum grupy w formie plakatu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks Pracy,

−

arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart,

−

małe kartki papieru.

Ćwiczenie 2

Określ podstawowe obowiązki pracodawcy oraz osoby kierującej innymi pracownikami

w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podzielić grupę na zespoły 4-osobowe (każdy zespół używa pisaka innego koloru).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) zapisać po dwie, różne propozycje obowiązków pracodawcy i osoby kierującej

pracownikami na przygotowanych kartach pracy,

3) przekazać własne karty pracy następnemu zespołowi (karty przekazywane są w jednym

kierunku, każdy zespół uzupełnia każdą kartę własnymi, dwoma propozycjami,
propozycje nie mogą się powtarzać),

4) uzupełniać kolejne karty pracy do momentu, aż karty „wrócą” do „pierwszych

właścicieli”,

5) propozycje skonfrontować z Kodeksem Pracy, wykreślić te, które nie są z nim zgodne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

Kodeks Pracy,

−

arkusze papieru,

−

kolorowe mazaki,

−

tablica flip – chart,

−

karty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w placówkach

działających na rzecz osób niepełnosprawnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy stopnia przystosowania wybranego budynku (szkoła, teatr, kino) do

potrzeb osób niepełnosprawnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) sprawdzić jakie rozwiązania architektoniczne zastosowano w wybranym budynku,
3) zastanowić się, które z nich tworzą bariery dla osób niepełnosprawnych (jeżeli takie

istnieją),

4) zaproponować działania mające na celu eliminację, zdiagnozowanych barier,
5) wyniki pracy zaprezentować na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart.

Ćwiczenie 2

Jak wygląda Twoja droga do szkoły? – dokonaj jej oceny z punktu widzenia osoby

poruszającej się na wózku inwalidzkim. Wyniki oceny przedstaw w formie prezentacji
multimedialnej lub fotoreportażu wykonanego dowolną techniką.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) sprawdzić jakie bariery może napotkać osoba poruszająca się na wózku inwalidzkim,

przemieszczająca się z miejsca Twojego zamieszkania do siedziby szkoły, sfotografować
te bariery,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wykonać prezentacje multimedialną wykorzystując wykonane zdjęcia lub fotoreportaż,

oraz uwzględniając charakterystykę napotkanych barier i działania mające na celu
eliminacje barier;

4) zaprezentować na forum grupy prezentacje lub fotoreportaż.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja wielokrotna,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

cyfrowy aparat fotograficzny,

−

komputer klasy PC z niezbędnym oprogramowaniem,

−

projektor multimedialny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków

pracy

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj plakat przedstawiający schemat postępowania podczas oceny ryzyka

zawodowego na dowolnie wybranym stanowisku pracy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) ustalić jakie kroki należy wykonać aby dokonać oceny ryzyka zawodowego na

stanowisku pracy,

3) zapisać propozycje grupy,
4) dokonać wyboru stanowiska pracy, do oceny pod kątem występującego na nim ryzyka

zawodowego,

5) dokonać oceny ryzyka zawodowego zgodnie z zapisanymi wcześniej kolejnymi etapami

oceny,

6) wykonać plakat przedstawiający schemat postępowania podczas oceny ryzyka

zawodowego ma wybranym stanowisku pracy, wykorzystać dowolną technikę,

7) zaprezentować efekty pracy na forum grupy w formie plakatu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart,

−

komputer z oprogramowaniem graficznym,

−

farby, pędzle.

Ćwiczenie 2

Określ szkolenia z zakresu BHP, w jakich powinny uczestniczyć wymienione niżej grupy

pracowników:

1) pracownicy nowo zatrudnieni,
2) studenci odbywający praktyki,
3) uczniowie szkół zawodowych odbywający praktyczna naukę zawodu w zakładach pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) pracodawca, kierujący pracownikami, projektanci, inni pracownicy inżynieryjno-

techniczni, pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz pracownicy, których
charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub
niebezpieczne albo odpowiedzialnością w zakresie bhp,

5) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) określić kryterium, według jakiego wydzielono poszczególne grupy pracowników,
3) podać przykłady szkoleń, w których powinni uczestniczyć pracownicy z poszczególnych

grup,

4) zaprezentować efekty pracy na forum grupy w formie plakatu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna,

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Środki ochrony indywidualnej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ z jakich środków ochrony indywidualnej będzie korzystała osoba pracująca

w charakterze opiekuna w domu pomocy społecznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapisać z jakich środków ochrony indywidualnej będzie korzystała osoba pracująca

w charakterze opiekuna w domu pomocy społecznej (praca indywidualna),

2) dobrać się do pracy w parach, odczytać swoje materiały, podczas dyskusji wybrać, istotne

cechy i stworzyć wykaz środków ochrony indywidualnej, z których będzie korzystała
osoba pracująca w charakterze opiekuna w domu pomocy społecznej,

3) pary połączyć w czwórki, czwórki w ósemki, itd. i w ten sposób ustalić wykaz środków

ochrony indywidualnej dla osoby pracującej w charakterze opiekuna w domu pomocy
społecznej,

4) wyniki pracy zapisać na dużym arkuszu papieru i zaprezentować na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda śnieżnej kuli,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

notatniki,

−

tablica flip – chart.

Ćwiczenie 2

Określ, z jakich środków ochrony indywidualnej użyjesz podczas wykonywania

zabiegów higieniczno-pielęgnacyjnych osoby obłożnie chorej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) określić zagrożenia podczas zabiegów higieniczno-pielęgnacyjnych w określonym

przypadku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej,
4) zapisać na dużym arkuszu papieru wyniki pracy i zaprezentować je na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip chart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Ochrona przeciwpożarowa

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy zagrożeń pożarowych w pomieszczeniu, w którym przechowywana jest

bielizna pościelowa, koce, materiały opatrunkowe oraz leki. Zaproponuj odpowiednie środki
bezpieczeństwa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać osoby do pracy w grupie,
2) wskazać elementy wyposażenia pomieszczenia stanowiące zagrożenie pożarowe,
3) zaproponować działania prowadzące do zmniejszenia ryzyka wystąpienia pożaru,
4) wyniki wypracowane wspólnie zapisać na dużym arkuszu papieru,
5) zaprezentować całej grupie przygotowane plakaty.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart.

Ćwiczenie 2

Opracuj plakat z algorytmem postępowania w sytuacji gdy w budynku Twojej szkoły

wybuchnie pożar.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaproponować działania, które należy podjąć w sytuacji, gdy w budynku wybucha pożar,
2) przedstawić w formie graficznej, na dużym arkuszu papieru, wyniki wypracowane

wspólnie z grupą,

3) zaprezentować całej grupie opracowany algoryt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart.

Ćwiczenie 3

Sprawdź czy w Twojej szkole prawidłowo oznakowano drogi ewakuacyjne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) sprawdzić, w jaki sposób oznakowano drogi ewakuacyjne w szkole, wyniki zapisać na

dużym arkuszu papieru,

3) zaproponować

uzupełnienie

lub

modyfikację

istniejących

oznakowań

drogi

ewakuacyjnej,

4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Ergonomiczne kształtowanie stanowiska pracy

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj stanowisko, przy którym wykonujesz ćwiczenia lub zajęcia praktyczne pod

względem ergonomicznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać się w trzyosobowy zespół,
2) przeanalizować informacje dotyczące ergonomii korekcyjnej,
3) sprawdzić się, czy na stanowisku pracy znajdują się przedmioty i elementy wyposażenia,

które można określić jako niefunkcjonalne,

4) wypisać propozycje poprawy warunków pracy,
5) dokonać prezentacji i oceny wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

długopis.

Ćwiczenie 2

Opracuj założenia organizacji stanowiska do wykonywania zabiegów higieniczno-

-pielęgnacyjnych. Uwzględnij zasady ergonomii.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować informacje dotyczące ergonomii koncepcyjnej,
2) zastanowić się, jakie przedmioty i elementy wyposażenia powinny znajdować się na

stanowisku,

3) zapisać założenia organizacji stanowiska z uwzględnieniem wykazu niezbędnych

przedmiotów i elementów wyposażenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wykonać

szkic,

plan

lub

fotografie

stanowiska

zorganizowanego

zgodnie

z opracowanymi założeniami,

5) dokonać prezentacji i oceny opracowanych założeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja wielokrotna,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

aparat fotograficzny,

−

przybory do rysowania

−

zeszyt,

−

długopis.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Organizacja działań ratunkowych – „łańcuch ratunkowy”

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj i wykonaj dowolną techniką plakat przedstawiający łańcuch ratunkowy.

Zamieść na nim krótki komentarz do każdego ogniwa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) uzgodnić jakie ogniwa tworzą łańcuch ratunkowy, nazwać je,
3) zaproponować komentarze do wszystkich ogniwa,
4) wszystkie pomysły zapisać na kartce,
5) zaproponować technikę, formę graficzną plakatu,
6) wykonać plakat,
7) efekty pracy grupy zaprezentować na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna,

–

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

klej,

−

nożyczki,

−

kolorowe kartki papieru,

−

tablica flip – chart,

−

komputer z oprogramowaniem graficznym.

Ćwiczenie 2

Zaproponuj algorytm postępowania uwzględniając założenia łańcucha ratunkowego, na

podstawie przykładu:

Przykład
Jesteś świadkiem upadku starszej osobowy ze schodów. Upadek miał miejsce na zewnątrz
budynku, podczas wchodzenia po schodach. Osoba po upadku rusza się, jednak nie może
samodzielnie się podnieść. Jak się zachowasz w opisanej sytuacji?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) uzgodnić kolejne kroki postępowania – wszystkie pomysły zapisać na kartce,
3) zapisać ustalenia na dużym formacie w formie algorytmu postępowania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna,

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip – chart,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Ocena stanu poszkodowanego

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

sytuacji

symulowanej

dokonaj

oceny

drożności

dróg

oddechowych

u poszkodowanego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyjąć rolę ratownika, podopiecznego lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanymi zasadami,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały

popełnione błędy,

5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) powtórzyć ćwiczenie trzykrotnie, aby każdy mógł pełnić rolę poszkodowanego,

ratownika i obserwatora.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

standardowo wyposażona apteczka,

−

środki ochrony indywidualnej (rękawiczki).

Ćwiczenie 2

W sytuacji symulowanej dokonaj sprawdzenia oddechu u poszkodowanego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

popełnione błędy,

5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) powtórzyć ćwiczenie trzykrotnie, aby każdy mógł pełnić rolę poszkodowanego,

ratownika i obserwatora.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

standardowo wyposażona apteczka,

−

środki ochrony indywidualnej (rękawiczki).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.10. Udzielanie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach

i zachorowaniach

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W sytuacji symulowanej udziel pierwszej pomocy podopiecznemu ze złamaniem kości

przedramienia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyjąć rolę ratownika, podopiecznego lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały

popełnione błędy,

5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

podręczny sprzęt dostępny w domu, który można wykorzystać do unieruchomienia
kończyny: deseczki itp.,

−

standardowo wyposażona apteczka, a w szczególności: bandaże elastyczne, jałowy
opatrunek, trójkątna chusta.

Ćwiczenie 2

W sytuacji symulowanej udziel pierwszej pomocy osobie, którą poraził prąd.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

popełnione błędy,

5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

fantom,

−

maseczka do sztucznego oddychania,

−

standardowo wyposażona apteczka, a w szczególności: jałowy opatrunek, trójkątna
chusta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.11. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj na fantomie sztuczną wentylację metodą usta–usta.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyjąć rolę ratownika lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały

popełnione błędy,

5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

fantom,

−

środki ochrony indywidualnej: maseczka do sztucznego oddychania, rękawice

−

płócienna chusteczka.

Ćwiczenie 2

W sytuacji symulowanej ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyjąć rolę ratownika, poszkodowanego lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanymi zasadami,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały

popełnione błędy,

5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) powtórzyć ćwiczenie trzykrotnie, aby móc pełnić rolę obserwatora, poszkodowanego,

ratownika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

koc lub mata, na której będzie można ułożyć poszkodowanego,

−

środki ochrony indywidualnej: rękawice.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.12. Apteczka pierwszej pomocy

5.12.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj przeglądu apteczki pierwszej pomocy znajdującej się w Twojej szkole.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać przeglądu apteczki, uwzględniając miejsce przechowywania apteczki, jej

zawartość, termin przydatności znajdujących się w niej medykamentów

2) spisać krótki protokół z dokonanego przeglądu, zamieszczając w nim – o ile to konieczne

– propozycję doposażenia apteczki o nowe leki, środki medyczne czy zmianę miejsca
przechowywania

3) zaprezentować na forum grupy sporządzony protokół.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

apteczka pierwszej pomocy znajdująca się na wyposażeniu szkoły.

−

karki papieru

−

długopisy/ołówki.

Ćwiczenie 2

Zaproponuj wyposażenie apteczki pierwszej pomocy będącej na wyposażeniu

Warsztatów Terapii Zajęciowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać zespół, w którym zostanie wykonane ćwiczenie,
2) zastanowić się jakie środki medyczne i jakie leki mogą być potrzebne w opisanym

przypadku – burza mózgów, nie krytykować żadnego pomysłu,

3) spisać wyposażenie apteczki,
4) zaprezentować i przedyskutować na forum grupy efekty pracy,
5) skorygować zaproponowane wyposażenie – zgodnie z wnioskami z dyskusji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów,

–

dyskusja wielokrotna.

Środki dydaktyczne:

−

różnorodne elementy wyposażenia apteczki pierwszej pomocy,

−

karki papieru,

−

długopisy/ołówki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 10, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. a, 4. c, 5. b, 6. c, 7. d, 8. c, 9. a, 10. b, 11. b,
12. a, 13. c, 14. a, 15. d, 16. a, 17. d, 18. c, 19. d, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Scharakteryzować instytucje odpowiedzialne za
nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem prawa
pracy

Określić podstawowe obowiązki pracodawcy
w zakresie zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy

Określić obowiązki kierownictwa instytucji
w zakresie profilaktycznej ochrony zdrowia

Określić rodzaj badań, którym podlegają
pracownicy

Określić odpowiedzialność za dostarczanie
środków ochrony indywidualnej

Dobrać środki ochrony indywidualnej
w zależności od zagrożenia

Scharakteryzować środki ochrony indywidualnej

Prawidłowo postąpić w przypadku zagrożenia
pożarowego i wybuchu pożaru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozpoznać znaki bezpieczeństwa i higieny pracy

10. Określić zasady organizacji stanowisk pracy

zgodnie z zasadami ergonomii

11. Prawidłowo postąpić w sytuacji nagłych

wypadków

12. Scharakteryzować cel i zadania podejmowanej

akcji udzielania pierwszej pomocy

13. Scharakteryzować przebieg prawidłowo

zorganizowanej akcji ratunkowej

14. Ocenić drożność dróg oddechowych

u poszkodowanego w nagłym wypadku

15. Sprawdzić oddech u poszkodowanego

16. Prawidłowo postąpić w przypadku stwierdzenia

u poszkodowanego uszkodzenia czaszki

17. Rozpoznać u poszkodowanego złamanie

18. Wskazać przeciwwskazania stosowania manewru

Heimlicha

19. Przeprowadzić resuscytację krążeniowo-

-oddechową

20. Wyposażyć apteczkę pierwszej pomocy

w zależności od jej przeznaczenia

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jedną z instytucji sprawujących nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy jest

a) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Ministerstwo odpowiedzialne za sektor pracy.
c) Związek Pracodawców Polskich.
d) Sąd Pracy.

2. Obowiązkiem pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest

a) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład

w miejscu pracy.

b) ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych

i higienicznych warunków pracy.

c) stosować środki ochrony zbiorowej.
d) stosować środki ochrony indywidualnej.

3. Kierownictwo każdej organizacji w ramach profilaktycznej ochrony zdrowia

zobowiązane jest do
a) informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną

pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

b) zorganizowania apteczki pierwszej pomocy.
c) zapewnienia pierwszej pomocy w sytuacji wystąpienia wypadku przy pracy.
d) wezwania odpowiednich służb w sytuacji wystąpienia wypadku przy pracy.

4. Wszyscy pracownicy podlegają badaniom

a) na nosicielstwo wirusa HIV.
b) psychotechnicznym.
c) okresowym.
d) testom alergicznym.

5. Odpowiedzialnym za dostarczenie środków ochrony indywidualnej jest

a) pracownik.
b) pracodawca.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Państwowa Inspekcja Sanitarna.

6. Odzież ochronna dla personelu medycznego spełnia następującą rolę

a) chroni przed warunkami atmosferycznymi.
b) spełnia rolę estetyczną.
c) zapobiega kontaktowi powierzchniowemu mikroorganizmów znajdujących się

w płynach ustrojowych pacjentów ze skórą personelu.

d) chroni przed przypadkowym ukłuciem igłą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Środkami ochrony indywidualnej są

a) okulary korekcyjne – środki ochrony oczu.
b) trampolina – środki ochrony przed upadkiem z wysokości.
c) aparat słuchowy – środki ochrony słuchu.
d) kremy, maści – dermatologiczne środki ochrony skóry.

8. W przypadku wybuchu pożaru w budynku należy

a) szybko otworzyć okno lub zbić szybę w płonącym pomieszczeniu.
b) otworzyć równocześnie drzwi i okno.
c) nie otwierać okna, ani drzwi.
d) nie podejmować żadnych działań, czekać na przyjazd straży pożarnej.

9. Miejsce składowania materiałów łatwopalnych oznaczone jest:

10. Stanowisko pracy zaprojektowane zgodnie z zasadami ergonomii charakteryzuje się

a) zorganizowaniem na możliwie dużej przestrzeni, aby pracownik po różne

przedmioty wykorzystywane w procesie pracy mógł się przemieszczać, aby w ten
sposób minimalizować obciążenie statyczne organizmu.

b) dopasowaniem do indywidualnych cech antropometrycznych pracownika.
c) warunkami w których pracownik przez cały czas będzie mógł wykonywać pracę

w jednej, nie zmieniającej się pozycji.

d) zorganizowaniem siedzisk możliwie jak najniżej podłoża, aby ewentualne upadki

były jak najmniej dotkliwe dla pracownika.

11. Osoba, która nie posiada wykształcenia medycznego i jest świadkiem wypadku powinna

a) wezwać pogotowie ratunkowe i do jego przyjazdu nie podejmować żadnych działań.
b) udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym.
c) nie podejmować żadnych działań, obserwować całe zdarzenie i na bieżąco

informować dyżurnego pogotowia ratunkowego o sytuacji w miejscu wypadku.

d) udzielić pomocy poszkodowanym, ale tylko na ich wyraźne żądanie.

12. Udzielanie pierwszej pomocy ma na celu

a) podjęcie czynności podtrzymujących życie poszkodowanego.
b) przetransportowanie poszkodowanego do punktu ratownictwa medycznego.
c) podanie poszkodowanemu leków przeciwbólowych.
d) podanie poszkodowanemu czegoś do picia i wezwanie pogotowia ratunkowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Łańcuch ratunkowy to

a) stalowa lina lub łańcuch, który wykorzystywany jest podczas demontażu pojazdów

samochodowych, w których zostali uwięzieni poszkodowani w wypadku.

b) instrukcja postępowania podczas ratowania życia, stworzona dla potrzeb tylko

i wyłącznie specjalistycznych służb ratowniczych.

c) Algorytm opisujący przebieg udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
d) element wyposażenia samochodowej apteczki pierwszej pomocy.

14. Ocenę drożności dróg oddechowych, prowadzimy poprzez

a) obserwacje, czy w jamie ustnej i gardle nie znajdują się ciała obce.
b) kontrolę tętna na tętnicy szyjnej.
c) kontrolę tętna na przegubie lewej ręki.
d) nie prowadzimy niedrożność dróg oddechowych jest widoczna na pierwszy „rzut

oka” – poszkodowany dusi się.

15. Ocenę oddechu sprawdza się przy pomocy

a) kontroli tętna na tętnicy szyjnej.
b) kontroli tętna na przegubie lewej ręki.
c) obserwacji, czy w jamie ustnej i gardle nie znajdują się ciała obce.
d) 3-elementowego schematu: słuch, czucie, wzrok.

16. W przypadku uszkodzenia czaszki należy

a) nie tamować krwawienia z ran głowy, okryć ranę jałowym opatrunkiem.
b) zastosować opatrunek uciskowy.
c) poszkodowanego ułożyć na wznak, aby nogi miał powyżej poziomu głowy.
d) poszkodowanego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.

17. Objawem złamanie jest

a) obfite krwawienie z głębokiej rany.
b) zasinienie miejsca domniemanego złamania.
c) omdlenie pacjenta.
d) nieprawidłowe ustawienie kości.

18. Manewru Heimlicha nie wolno stosować u

a) osób powyżej 60 roku życia.
b) nie ma przeciwwskazań – można stosować u każdego.
c) kobiet ciężarnych, małych dzieci, nieprzytomnych oraz u bardzo otyłych.
d) osób z nadciśnieniem tętniczym.

19. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa polega na

a) sztucznym oddychaniu.
b) masażu serca.
c) sztucznym oddychaniu i masażu serca.
d) ocenie drożności dróg oddechowych i akcji serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Skład apteczki pierwszej pomocy

a) jest zawsze taki sam.
b) jest dowolny – każdy go komponuje wg własnych potrzeb.
c) może być różny w zależności od wieku osób dla których jest przeznaczona, ich

ewentualnych przewlekłych chorób, miejsca w którym się znajduje, co się z tym
wiąże sytuacji w której może być wykorzystana, jednak każda apteczka powinna
posiadać takie samo wyposażenie podstawowe.

d) jest ściśle określony odpowiednim rozporządzeniem Ministra Zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie
pierwszej pomocy

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test praktyczny nisko symulowany do jednostki modułowej „Stosowanie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie pierwszej
pomocy”

Zadanie praktyczne polega na udzieleniu pierwszej pomocy osobie potrąconej przez

samochód. Wszystkie czynności, które uczeń wykona w ramach zadania praktycznego są
z poziomu podstawowego.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następującą ocenę

szkolną:

−

dopuszczający – uczeń uzyskał co najmniej 5 punktów, w tym przynajmniej po 1 punkcie

za wezwanie pogotowia i przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo – oddechowej,

−

dostateczny – uczeń uzyskał co najmniej 7 punktów, w tym przynajmniej po 1 punkcie za

wezwanie pogotowia i przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo – oddechowej,

−

dobry – uczeń uzyskał co najmniej 10 punktów, w tym przynajmniej po 2 punkty za

wezwanie pogotowia i przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo – oddechowej,

−

bardzo dobry – uczeń uzyskał co najmniej 13 punktów, w tym przynajmniej 2 punkty za

przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo – oddechowej.

Każde kryterium oceniane jest w skali 3 stopniowej

0 – nie wykazuje umiejętności,
1 – wykazuje umiejętność w ograniczonym zakresie, ale pozwalającym na wykonanie zadania,
2 – wykazuje umiejętność w pełnym zakresie.

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania,

poinformuj o zasadach oceniania wykonanego testu.

3. Uczniowie wykonują zadanie praktyczne indywidualnie. Podczas wykonywania

czynności związanych z resuscytacją krążeniowo-oddechową korzystają z pomocy
koleżanki/kolegi.

4. Przygotuj dla uczniów niezbędny do wykonania zadania sprzęt.
5. Każdemu uczniowi przekaż treści zadani praktycznego.
6. Odpowiedz na wszystkie pytania dotyczące spraw organizacyjnych.
7. Oceniaj wykonywanie zadania przez ucznia na przygotowanej karcie oceny. Uwzględnij

podane kryteria i sposób punktowania.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego.
3. Przed rozpoczęciem wykonywania zadania spytaj o wszystkie sprawy, które nie są dla

Ciebie jasne.

4. Ze sprzętu dostępnego w pracowni skompletuj potrzebny do wykonania zadania.
5. Do wykonania zadania wykorzystaj fantom oraz pomoc kolegi/koleżanki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Niektóre twoje działania będą miały charakter symulowany – mów o tym, co robisz lub co

zrobisz w sytuacji rzeczywistej.

7. Na wykonanie zadania masz 20 minut.
8. Twoja praca będzie przez nauczyciela oceniana.

Materiały dla ucznia

−

instrukcja dla ucznia,

−

treść zadania praktycznego,

−

dostępny w pracowni sprzęt potrzebny do wykonania zadania.

Zadanie praktyczne

Na ulicy samochód potrąca przechodnia. Objawy u poszkodowanej osoby wskazują na
zagrożenie życia, nie odpowiada na pytania, tętno i oddech zanikają, widoczny uraz głowy
i krwawienie z rany.

−

Wykonaj wszystkie niezbędne czynności mające na celu podtrzymanie życia.

−

Wykonaj resuscytację krążeniowo – oddechową.

−

Zatamuj krwotok, wykonaj opatrunek na ranę głowy.

−

Odpowiedz na poniższe pytania:

•

W jakiej sytuacji podejmujemy akcję resuscytacji krążeniowo-oddechowej?

•

Jaki powinien być stosunek uciśnięć do wdmuchnięć przy wykonywaniu

resuscytacji krążeniowo-oddechowej?

•

Kiedy możemy przerwać resuscytację krążeniowo-oddechową?

•

Co świadczy o skuteczności postępowania podczas prowadzenia resuscytacji

krążeniowo-oddechowej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OCENY UCZNIA

Imię i nazwisko …………………………………………………………………………………

Kryterium

Punkty

Zabezpieczenie miejsca wypadku i ocena sytuacji

Ocena stanu poszkodowanego

Wezwanie pogotowia

Utrzymanie drożności dróg oddechowych

Ocena stanu krążenia

Podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej

Ułożenie poszkodowanego

Ocena skuteczności podjętej akcji ratowania życia

Zatamowanie krwotoku z głowy

Dobór środków opatrunkowych

Opatrzenie rany głowy

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

1. Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz wzór instrukcji

bezpieczeństwa pożarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997

2. Buchfelder A., Buchfelder M.: Podręcznik pierwszej pomocy. PZWL, Warszawa 1993
3. Gałusza M.: Poradnik bhp dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami.

Wydawnictwo Tarbonus, Tarnobrzeg 2007

4. Górska E.: Ergonomia – projektowanie, diagnoza, eksperymenty. Wyd. Politechnika

Warszawska, Warszawa 2002

5. http://www.ciop.pl/ (08.06.2007)
6. http://www.ochronapracy.pl (07.06.2007)
7. http://www.pip.gov.pl/ (09.06.2007)
8. http://www.ratownictwo.waw.pl/ (09.06.2007)
9. Jurczyk W., Łakomy W.: Stany zagrożenia życia. FHW – Słomczyński G., Kraków 2002
10. Koradecka D. (red.): Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Tom 1 i 2. CIOP, Warszawa

1999

11. Nauka o pracy – bezpieczeństwo, higiena, ergonomia. Pakiet edukacyjny dla uczelni

wyższych. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 2000

12. Nowak B.: Niepełnosprawni – wymagania techniczno budowlane. Państwowa Inspekcja

Pracy Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2003

13. PN-92/N-01256/01. Znaki bezpieczeństwa. Ochrona przeciwpożarowa.
14. PN-92/N-01256/02. Znaki bezpieczeństwa. Ewakuacja.
15. Salwa Z.: Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Warszawa: Wydawnicze Prawnicze

PWN 1999

16. Szlązak J., Szlązak N.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Uczelniane Wydawnictwo

Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2005

17. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.

zm.