Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadania sprawdzające wiedzę

i umiejętności z biologii

w szkole ponadgimnazjalnej

część VI

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 1. 1 pkt.

Schemat przedstawia nukleotyd DNA.

Podaj nazwy składników nukleotydu oznaczonych na schemacie literami A, B, C.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. 1 pkt.

Na poniższym rysunku w sposób schematyczny przedstawiono występujące w komórkach kwasy
nukleinowe.

Zaznacz RNA i krótko uzasadnij wybór.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 3. 3 pkt.

Poniżej przedstawiono kolejność nukleotydów występujących w krótkim odcinku jednej z nici
DNA.

A-T-G-C-C-A-C-T-C-G

a) Podaj nazwę związku, który powstanie w wyniku procesu:

- replikacji na matrycy przedstawionej nici DNA ………………………………………………...
- transkrypcji na matrycy przedstawionej nici DNA ……………………………………………..

b) Podaj kolejność nukleotydów w obydwu związkach powstałych w wyniki procesu

replikacji oraz transkrypcji.

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

c) Napisz, ile aminokwasów jest zakodowanych w nici DNA przedstawionej powyżej.

Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. 3 pkt.

Na poniższym rysunku przedstawiono trzy pary różnych chromosomów w kariotypie trzech osób.
Liczby 15 oraz 21 oznaczają numery par chromosomów homologicznych w kariotypach tych osób.

a) Na podstawie analizy pary 7 i 21 chromosomów homologicznych zapisz literowe

oznaczenia:

homozygoty dominującej ……………………………………………………………………………

heterozygoty…………………………………………………………………………………………..

b) Podaj oznaczenie literowe genów, które mogą warunkować daltonizm oraz mukowiscydozę.

W obydwu przypadkach odpowiedź uzasadnij.

................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 5. 3 pkt.

U ludzi gen A - odpowiedzialny za wolny płatek ucha, dominuje nad genem a - odpowiedzialnym
za przyrośnięty płatek ucha. Mężczyzna mający wolny płatek ucha, którego ojciec miał również
wolny płatek, a matka – przyrośnięty, poślubił kobietę mającą przyrośnięty płatek ucha.
Określ, jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się w tym związku dziecka z przyrośniętym
płatkiem ucha? Wykonaj odpowiednią krzyżówkę.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 6. 2 pkt.

Podaj genotyp mężczyzny, który nie potrafi rozróżnić barwy zielonej od barwy czerwonej
i bardzo wcześnie zaczął łysieć. Jego ojciec nie miał problemów z rozróżnianiem barw i nie był
łysy. Podaj możliwe genotypy matki tego mężczyzny. Przyjmij, że za łysienie odpowiada
dominujący gen B.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. 3 pkt.

Częstość procesu crossing – over u Drosophila melanogaster między genami a – zredukowane
skrzydła i b – purpurowe oczy wynosi 13%.
Podaj, jaki procent potomstwa Drosophila melanogaster będzie miało purpurowe oczy
i zredukowane skrzydła w wyniku krzyżówki muszek o następujących genotypach :

Wykonaj odpowiednią krzyżówkę.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 8. 5 pkt.

U myszy gen B powoduje czarne zabarwienie sierści, gen b – barwę brunatną. Do wytworzenia
barwnika niezbędny jest również gen C, determinujący syntezę melaniny w sierści. Gdy tego genu
nie ma synteza melaniny nie następuje: gen c jest genem epistatycznym.

a) Podaj genotypy myszy (linie czyste - homozygotyczne) o sierści:
- białej …………………………………………………………………………………………………
- czarnej ……………………………………………………………………………………………….
b) Podaj genotypy mieszańców pokolenia F

1

między tymi myszami.

…………………………………………………………………………………………………………
c) Podaj możliwe genotypy gamet wyżej wymienionych mieszańców.
…………………………………………………………………………………………………………
d) przedstaw krzyżówkę wyżej wymienionych mieszańców i ustal liczbowy stosunek

fenotypów w pokoleniu F

2.

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 9. 2 pkt.

W wyniku podziału mejotycznego pewnej komórki powstały cztery typy gamet o następujących
genotypach: BC, Bc, bC, bc. Około 20% komórek potomnych stanowiły gamety: BC i bc.

a) Podaj, które geny były sprzężone w chromosomach komórki macierzystej.
…………………………………………………………………………………………………………
b) Podaj nazwę procesu zachodzącego podczas mejozy, który umożliwił wytworzenie gamet:

AB, ab.

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 10. 1 pkt.

U pewnego organizmu stwierdzono następujące częstotliwości występowania procesu
crossing – over:

Gen

Gen

% crossing - over

ac

et

2,0

ac

hi

4,7

bv

et

5,0

bv

hi

2,3

Przedstaw kolejność ułożenia genów w chromosomie tego organizmu.
…………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 11. 2 pkt.

W tabeli przedstawiono ryzyko powstawania zespołu Downa u dzieci w zależności od wieku matki.

Wiek matki
(lata)

Ryzyko wystąpienia
zespołu Downa u dziecka

20

1:1528

25

1:1351

30

1:909

35

1:384

40

1:112

45

1:28

50

1:6

a) Sformułuj wniosek na podstawie powyższych danych.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

b) Jakiej rady możesz udzielić kobietom po przeanalizowaniu danych w tabeli?
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 12. 1 pkt.

Poniżej podano cechy wybranych chorób genetycznych człowieka.
A. choroba sprzężona z płcią, powstaje w wyniku mutacji jednego genu na chromosomie X, brak

zdolności wytwarzania jednego z białek osocza.

B. choroba związana z zaburzeniem liczby autosomów - trisomia 21 chromosomu będąca

wynikiem nondysjunkcji podczas wytwarzania komórek jajowych.

C. choroba powstaje w wyniku mutacji jednego genu na autosomie, polega na wadliwej przemianie

pewnych aminokwasów /blok metaboliczny/.

D. choroba związana z zaburzeniem liczby chromosomów płciowych.

Przyporządkuj odpowiednio cechy chorób spośród A – D do ich nazw.

Zespół Downa …….
Hemofilia …….
Fenyloketonuria …….

Zadanie 13. 2 pkt.

Przeprowadzono następujący eksperyment:
Do badania użyto nasion pewnego gatunku rośliny. Nasiona podzielono na dwie grupy. Pierwszą
grupę nasion naświetlano promieniami UV, drugiej grupy nasion nie naświetlano. Następnie obie
grupy nasion wysiano na oddzielnych szalkach. Po kilkunastu dniach wykonano preparaty
mikroskopowe komórek roślin, które wyrosły z nasion naświetlanych UV i nie naświetlanych UV.
Do obserwacji wybrano komórki z widocznymi chromosomami. Stwierdzono różnice w liczbie
chromosomów w komórkach roślin, które wyrosły z nasion naświetlanych UV i nie naświetlanych
UV.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

a) Określ próbę kontrolną w tym eksperymencie.
................................................................................................................................................................
b) Zaproponuj hipotezę badawczą do przedstawionego eksperymentu.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................

Zadanie 14. 1 pkt.

Na schemacie przedstawiono cykl życiowy faga λ.

Podaj, który schemat (A, czy B) przedstawia cykl lityczny tego faga. Odpowiedź uzasadnij
jednym argumentem.
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 15. 2 pkt.

Oceń poniższe informacje dotyczące kierunków ewolucji układu szkieletowego owodniowców
w kategorii prawda wpisując literę P lub fałsz wpisując literę F.

Lp.

Układ szkieletowy owodniowców – kierunki ewolucji:

P/F

A.

Wzrost pojemności mózgoczaszki.

B.

Zwiększanie liczby kości.

C.

Podciąganie kończyn pod tułów.

D.

Wydłużanie kończyn.