CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

1

WPISUJE UCZEŃ

NUMER UCZNIA W DZIENNIKU

IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA

dysleksja

PRÓBNY EGZAMIN

W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM

Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW

MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH

Instrukcja dla ucznia

1. Sprawdź, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 10 stron. Ewentualny

brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swoje imię i nazwisko

oraz swój numer w dzienniku.

3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.

4. Rozwiązania zapisuj długopisem lub piórem z czarnym tuszem/

atramentem. Nie używaj korektora.

5. W zadaniach od 1. do 25. są podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D.

Odpowiada im następujący układ na karcie odpowiedzi:

Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj kratkę z odpowiadającą
jej literą – np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:

6. Staraj się nie popełnić błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale

jeśli się pomylisz,
błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź.

7. Rozwiązania zadań od 26. do 33. zapisz czytelnie i starannie

w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.

8. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsce

opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą
sprawdzane i oceniane.

Powodzenia!

ROK 2011

Czas pracy:

120 minut

Liczba punktów

do zdobycia: 50

Strona 1 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

2

Zadanie 1. (0–1)
Piasek na plaży nagrzewa się szybciej niż woda w morzu. W wyniku tego na wybrzeżu
morskim w dzień wieje bryza dzienna. Jest to wiatr wiejący

A. od morza do lądu.

B. od lądu do morza.

C. wzdłuż linii brzegowej.

D. tylko nocą.

Zadanie 2. (0–1)
Rysunki przedstawiają pozorną wędrówkę Słońca po nieboskłonie w dniach rozpoczynają-
cych astronomiczne pory roku. Tymi porami roku są kolejno

A. wiosna, lato, jesień, zima.

B. lato, jesień, zima, wiosna.

C. jesień, zima, wiosna, lato.

D. zima, wiosna, lato, jesień.

Zadanie 3. (0–1)
W Afryce, na obszarach międzyzwrotnikowych, można zaobserwować rzeki okresowe. Ich
występowanie związane jest z

A. częstą zmianą koryta rzeki.

B. przypływami i odpływami oceanów.

C. ulewnymi deszczami okresowo wypełniającymi wodą koryta rzek.

D. funkcjonowaniem zapór i elektrowni wodnych zbudowanych na tych rzekach.

Zadanie 4. (0–1)
Związek między wartościami pewnych wielkości fizycznych oznaczonych literami

D, L, p

opisany jest równaniem

D = L · p – 1

107

. Wynika z tego, że wartość wielkości

p można opisać

równaniem

A.

p =

D

107

L

− 1

B.

p = 1 +

D

107

L

C.

p =

107

D

L

− 1

D.

p = 1 +

107

D

L

Zadanie 5. (0–1)
Dlaczego hałdy węgla w składach opału w okresie letnim bieli się wapnem?

A. Aby były bardziej widoczne przez kupujących.

B. Aby łatwiej można było oszacować, ile węgla z danej hałdy sprzedano.

C. Aby zmniejszyć nasiąkanie węgla wodą podczas deszczu.

D. Aby zapobiec przegrzewaniu się węgla od promieni słonecznych i ewentualnemu samo-

zapłonowi.

Strona 2 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

3

Zadanie 6. (0–1)
Przyjmijmy, że światło pokonuje odległość od Słońca do Ziemi w czasie 8,3 minuty i że
rozchodzi się z prędkością

3

· 10

5

km

s

. Zatem odległość ta jest równa

A. 1

,49 · 10

6

km

B. 2

,49 · 10

6

km

C. 1

,49 · 10

8

km

D. 2

,49 · 10

8

km

Zadanie 7. (0–1)
Na podstawie danych znajdujących się w tabeli wskaż, która wypowiedź najdokładniej in-
formuje o stosunku gęstości Ziemi do gęstości Słońca.

Ziemia

Słońce

Masa w kg

6

· 10

24

2

· 10

30

Objętość w km

3

1

,1 · 10

12

1

,4 · 10

18

A. Gęstość Ziemi jest około 4 razy większa od gęstości Słońca.

B. Gęstość Ziemi jest około 40 razy większa od gęstości Słońca.

C. Gęstość Ziemi jest około 40 razy mniejsza od gęstości Słońca.

D. Gęstość Ziemi jest około 4 razy mniejsza od gęstości Słońca.

Zadanie 8. (0–1)
Zjawisko zmiany kierunku biegu promienia światła przy przejściu z powietrza do wody
nazywamy

A. odbiciem.

B. załamaniem.

C. rozproszeniem.

D. skupieniem.

Zadanie 9. (0–1)
Wojtek napełnił szklaną butelkę wodą zabarwioną atramentem, a następnie zamknął ją kor-
kiem z umieszczoną w nim cienką szklaną rurką. Całość postawił na nasłonecznionym miej-
scu. Po pewnym czasie zaobserwował, że podniósł się poziom cieczy w rurce. Świadczy to
o tym, że w wyniku ogrzania

A. woda rozszerza się mniej niż szkło.

B. woda rozszerza się bardziej niż szkło.

C. woda rozszerza się tak samo jak szkło.

D. butelka zmniejszyła swoją pojemność.

Zadanie 10. (0–1)
W błonach światłoczułych wykorzystywanych w fotografii używa się bromku srebra, który
otrzymuje się w wyniku reakcji:

AgNO

3

+ KBr

→ AgBr + KNO

3

Jest to przykład reakcji

A. wymiany.

B. analizy.

C. syntezy.

D. zobojętniania.

Strona 3 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

Zadanie 11. (0–1)
Słońce zbyt mocno świeciło przez okno hrabiego Wojciecha. Ka-
merdyner przysłonił je więc kotarami (zob. rysunek obok). Jaka
część okna została zasłonięta?

A. 40%

B. 70%

C. 60%

D. 50%

Zadanie 12. (0–1)
Pod jakim kątem do poziomu padają promienie słoneczne, gdy
cień pionowo rosnącej topoli ma długość równą jej wysokości?

A. 30

◦

B. 45

◦

C. 60

◦

D. 90

◦

Zadanie 13. (0–1)
Która figura nie ma osi symetrii?

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Zadanie 14. (0–1)
Masa Słońca jest równa ok.

2

· 10

30

kg. Hel, będący obok wodoru jednym z głównych skład-

ników Słońca, ma masę

5

· 10

29

kg. Jaki procent masy Słońca stanowi masa helu?

A. 50%

B. 40%

C. 25%

D. 5%

Zadanie 15. (0–1)
Jądro Słońca jest kulą, której promień stanowi

1

4

promienia Słońca. Ile razy objętość całego

Słońca jest większa od objętości jego jądra?

A. 4 razy.

B. 16 razy.

C. 64 razy.

D. 400 razy.

Zadanie 16. (0–1)
Na ścianie starego zamku zachował się zegar słoneczny. Na jego tarczy widnieje napis:
MCDLXXXIX. Jest to rok ukończenia budowy zamku. Budowę tę ukończono

A. w 1489 roku.

B. w 1491 roku.

C. w 1591 roku.

D. w 1689 roku.

Strona 4 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

Zadanie 17. (0–1)
O jakiej witaminie mowa?

Witamina rozpuszczalna w tłuszczach, bierze udział w przemianach wapnia i fosforu oraz
metabolizmie kości; dobrym źródłem jest tran, wątroba, masło, jaja, mleko, ryby i drożdże.

Słownik terminów biologicznych, pod red. J. Strzałko, Poznań 2006, s. 700.

A. Witamina A.

B. Witamina B.

C. Witamina C.

D. Witamina D.

Zadanie 18. (0–1)
Zaśmiecanie lasu może stwarzać zagrożenie, dlatego jest zabronione. Pozostawione w lesie
szkło

A. niekorzystnie zmienia poziom zakwaszenia gleby w lesie.

B. zakłóca gospodarkę wodną ekosystemu leśnego.

C. niszczy ściółkę i runo leśne.

D. może być przyczyną pożaru.

Zadanie 19. (0–1)
Asia szybkim krokiem przeszła z ciemnego pomieszczenia, w którym przebywała dłuższy
czas, do mocno oświetlonego światłem słonecznym. Jej organizm zareagował na to w ten
sposób, że

A. tęczówki oczu zmieniły swój kolor.

B. zwiększyły się źrenice oczu.

C. zmniejszyły się źrenice oczu.

D. zmniejszyły się tęczówki oczu.

Zadanie 20. (0–1)
Wskaż trzy miejscowości wczasowe leżące nad morzem.

A. Sopot, Ciechocinek, Ustka.

B. Jastarnia, Rabka, Międzyzdroje.

C. Kołobrzeg, Hel, Zakopane.

D. Hel, Ustka, Jastarnia.

Zadanie 21. (0–1)
Które z wymienionych zjawisk nie ma związku z wpływem Słońca na Ziemię?

A. Wybuch wulkanu.

B. Wiatry wiejące w strefie międzyzwrotnikowej (pasaty).

C. Efekt cieplarniany.

D. Zmiana pór roku.

Zadanie 22. (0–1)
W pewien słoneczny dzień Jurek, bawiąc się na plaży w Gdyni, wbił pionowo w piasek kijek
i co pewien czas mierzył długość cienia. Udało mu się uchwycić taki moment, w którym
cień był najkrótszy. Wówczas cień

A. wskazywał północ geograficzną i było południe miejscowego czasu słonecznego.

B. nie wskazywał północy geograficznej, ale było południe miejscowego czasu słonecznego.

C. wskazywał północ geograficzną, ale nie było południa miejscowego czasu słonecznego.

D. nie wskazywał północy geograficznej i nie było południa miejscowego czasu słonecznego.

Strona 5 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

6

Zadanie 23. (0–1)
W najdłuższym dniu roku – 22 czerwca – Słońce w momencie górowania świeci nad zwrot-
nikiem Raka pod kątem prostym do płaszczyzny poziomej. Kąt padania promieni słonecz-
nych w momencie górowania dla innych miejsc w tym dniu liczy się ze wzoru
h = 90

◦

−

φ + 23

◦

27



, gdzie

φ oznacza szerokość geograficzną. Dla miejscowości Bobrow-

niki (

53

◦

07



N i 23

◦

53



E) ten kąt jest równy

A. 13

◦

26



B. 42

◦

40



C. 60

◦

20



D. 89

◦

34



Informacje do zadań 24–26

Diagram przedstawia liczbę dni słonecznych w po-
szczególnych miesiącach w pewnej miejscowości
w całym roku. Dzień uznawano za słoneczny, jeśli
przez co najmniej 60% dnia świeciło Słońce.

Zadanie 24. (0–1)
Średnia liczba dni słonecznych w miesiącu w tym
okresie to

A. 18

B. 18,5

C. 19

D. 19,5

Zadanie 25. (0–1)
Mediana zestawu miesięcznych liczb dni słonecznych w tym okresie wynosi

A. 18

B. 19

C. 20

D. 21

Zadanie 26. (0–2)
Gdyby w jednym z miesięcy wszystkie dni były słoneczne, to średnia liczba dni słonecz-
nych przypadająca na miesiąc byłaby równa 20. W którym miesiącu wszystkie dni powinny
być słoneczne? Odpowiedź uzasadnij.

Odpowiedź:

Uzasadnienie:

Strona 6 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

Zadanie 27. (0–2)
Rośliny rosną w różnych warunkach klimatycznych i środowiskowych. Połącz określenie
rodzaju rośliny z opisem jej przystosowania się do tych warunków.

a) rośliny

cieniolubne

1. Słabo rozwinięte systemy korzeniowe. Duże przestwory mię-

dzykomórkowe wypełnione powietrzem.

b) rośliny

światłolubne

2. Liście z grubą skórką, często pokryte woskowym nalotem. Do

rozwoju rośliny potrzebują dużo światła.

c) rośliny

sucholubne

3. Najczęściej mają duże liście, bez nalotu woskowego i włosków.

Liście i łodygi są zwykle ciemnozielone, gdyż zawierają dużo
chlorofilu.

d) rośliny

wodne

4. System korzeniowy jest przystosowany do pobierania wody

z głęboko położonych źródeł. Liście, łodygi i korzenie są przy-
stosowane do magazynowania wody.

5. System korzeniowy jest przystosowany do pobierania wody

z głęboko położonych źródeł. W korzeniach występują duże
przestwory międzykomórkowe wypełnione powietrzem.

a)

..........

b)

..........

c)

..........

d)

..........

Zadanie 28. (0–2)
Podane niżej zdania zakwalifikuj jako prawdę lub fałsz, wstawiając w odpowiednie pole
tabeli znak X.

Prawda

Fałsz

a) Światło czerwone jest składnikiem światła białego.

b) Światło widzialne jest promieniowaniem elektromagnetycznym.

c) Ultrafiolet i podczerwień są składnikami światła widzialnego.

d) Światło białe, przechodząc przez pryzmat, ulega rozszczepieniu.

Zadanie 29. (0–3)
Kostkę lodu postawiono w nasłonecznionym miej-
scu. Wykres przedstawia zależność temperatury
lodu i otrzymanej z niego wody od czasu. Odpo-
wiedz na pytania.

a) Jaka była początkowa temperatura kostki lodu?

b) Jak nazywa się proces, którego przebieg przedstawia na wykresie odcinek

BC?

c) Po jakim czasie od rozpoczęcia ogrzewania lód miał temperaturę −1

◦

C?

Strona 7 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

8

Zadanie 30. (0–2)
Winogrona dojrzewające w słonecznych winnicach są bardzo słodkie, gdyż zawierają dużo
glukozy — cukru, którego wzór sumaryczny ma postać C

6

H

12

O

6

. Glukoza powstaje w rośli-

nach z dwutlenku węgla i wody przy udziale energii świetlnej, chlorofilu i enzymów w pro-
cesie fotosyntezy. Proces ten jest wieloetapowy, a jego skróconym opisem jest schemat:

Zapisz równanie tej reakcji.

Zadanie 31. (0–5)
Otwarte naczynie zawierające 250 g roztworu chlorku sodu o stężeniu 6% pozostawiono na
dłuższy czas w nasłonecznionym miejscu. Wskutek tego część wody odparowała i roztwór
ma teraz stężenie 8%. Ile wody odparowało? Zapisz obliczenia.

Zadanie 32. (0–4)
Cień Wojtka, chłopca o wzroście 180 cm, ma długość 4,5 m. Wojtek stoi nieopodal drewnia-
nego, pionowo ustawionego słupa o wysokości 4 m i obserwuje, jak na sam jego szczyt
wspina się kot. Wspinaczka zajęła kotu 0,2 min. Z jaką średnią prędkością poruszał się cień
kota? Wynik podaj w

m

s

i zaokrąglij do części dziesiątych. Zapisz obliczenia.

Strona 8 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

9

Zadanie 33. (0–5)
Na podstawie zamieszczonego diagramu wykonaj poniższe polecenia.

a) Ile procent promieniowania słonecznego jest pochłaniane przez powierzchnię Ziemi?

Odpowiedź:

...........................................................................................................................................

b) Oblicz miarę kąta środkowego wycinka przedstawiającego część promieniowania pochło-

niętego przez atmosferę. Zapisz obliczenia

Odpowiedź:

...........................................................................................................................................

c) Diagram jest kołem o promieniu 3 cm. Oblicz pole wycinka przedstawiającego część pro-

mieniowania słonecznego, które odbija się od atmosfery Ziemi. Zapisz obliczenia.

Odpowiedź:

...........................................................................................................................................

Strona 9 z 10

CYAN

MAGENTA

YELLOW

BLACK

Kl ó ki

10

Brudnopis

Strona 10 z 10