Zdrowie i choroba

Zdrowie - to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego pełnego,
fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu(dobrego samopoczucia). – [wg. WHO]

Zdrowie - stan lub zdolnośd organizmu ludzkiego do wykonywania odpowiednich czynności w
określonych warunkach środowiskowych.
Uwarunkowania zdrowia:
- biologiczne (osobnicze) na które nie mamy wpływu – odpowiedzialne za około 27% zgonów;
- środowiskowe około 19% zgonów;
- styl życia – około 43% zgonów;
- organizacja służby zdrowia – 11% zgonów;

Pomiar stanu zdrowia:
- średnia przeciętna długośd życia (wydłużająca się długośd życia);
- wyniki badao laboratoryjnych;
- wskaźniki jakości życia (samoocena zdrowotna – subiektywne odczucie własnego zdrowia)
- potrzeby medyczne;

Mierniki zdrowia:

1. Negatywne – związane z pomiarem natężenia choroby w populacji.
- współczynnik umieralności;
- zachorowalnośd;
- absencja zdrowia;

2. Pozytywne: stany normalne, charakterystyczne dla określenia fazy życia organizmu np.:
- wzrost i masa ciała;
- sprawnośd wentylacyjna płuc, wydolnośd układu krążenia;
- przyrost naturalny;
- płodnośd kobiety;

Definicja choroby:

Stan organizmu, kiedy to czujemy się źle, a owego złego samopoczucia nie można jednak powiązad z
krótkotrwałym, przejściowym uwarunkowaniem psychologicznym lub bytowym, lecz z
dolegliwościami.

Zmiany struktury organizmu:
- błędy w zapisie genetycznym na wzorzec organizmu;
- błędy w rozwoju embrionalnym organizmu, przekazywane także genetycznie;
- zaprogramowane mechanizmy reakcji na ingerencję zewnętrzną co dotyczy w szczególności
immunologicznego;
- ekspozycja na szkodliwe czynniki zewnętrzne tak znaczne iż przekraczają zdolności adaptacyjne

ustroju;

Choroby związane ze zmianą struktury organizmu:
- choroby dziedziczne – przenoszone są za pośrednictwem chromosomów komórek płciowych
(plemnika i komórki jajowej) z rodziców na potomstwo (np. hemofilia, daltonizm);
- choroby wrodzone są to choroby nabyte w czasie życia płodowego np. wady rozwojowe,
kiła(syfilis),toksoplazmoza wrodzona.

Klasyfikacja chorób ICD-10: Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów
Zdrowotnych.
np.:

Pojęcia związane z chorobą:
Choroba może byd wywołana przez rozmaite czynniki (etiologia), a także różne są mechanizmy jej
powstawania i rozwoju (patogeneza), może zaczynad się nagle lub powoli, w sposób utajony, a także
nagle lub powoli kooczyd się.

Przebieg choroby:
- może byd gwałtowny (choroba ostra), z bardzo wyraźnie występującymi objawami (np. gorączka,
dreszcze, różne dolegliwości) lub długotrwały;
- z mniejszym nasileniem objawów (choroba przewlekła) choroba ostra może przechodzid w
przewlekłą i odwrotnie;

Choroba przewlekła:
nieodwracalny stan chorobowy wymagający obserwacji specjalistycznej dłuższej niż 2 miesiące,
ciągłego leczenia, dla którego terapia nie przynosi efektów. Charakteryzuje się czasem ciszy i …

Dla chorych przewlekle ze względu na ich szczególny stan zdrowia bardzo istotne są 3 czynniki:
- zapewnienie warunków do samorealizacji;
- zapewnienie poczucia bezpieczeostwa (przez informowanie o ich stanie zdrowia);
- wsparcie terapeutyczne (obniżenie lęku);

Przebieg choroby:
- objawowy;

- bezobjawowy;

Zejście choroby:
- powrót do pełnego zdrowia;
- połowiczny (przejście choroby ostrej w przewlekłą);
- śmierd;

Rodzaje chorób:
- choroba może ograniczyd się do jednego narządu (jego części) lub tkanek (choroba miejscowa), a
także może obejmowad cały organizm (choroba ogólna);
- choroby organiczne cechuje występowanie zmian organicznych w narządach lub tkankach (np.
gruźlica, zapalenie nerek);
- choroby czynnościowe – charakteryzuje występowanie zmian czynności narządów lub tkanek, bez
występowania zmian organicznych (nerwica);

Choroby zawodowe:

Powstają w związku z wykonywaniem określonej pracy.

Czynnikami powodującymi chorobę są:
- nieodpowiednie narzędzia pracy;
- nadmierna eksploatacja narządu wzroku i mowy;
- hałas i wibracja;
- zapylenie;
- wysokie, niskie temperatury;
- kontakt z promieniowaniem i truciznami, smarami, farbami;

Urazy - to wszelkie działania wywołujące uszkodzenia ciała. Należą do nich miedzy innymi urazy
mechaniczne spowodowane narzędziami ostrymi, tępo krawędziowymi, rąbiącymi, a także bronią
palną. Inną kategorię stanowią urazy cieplne ( oparzenia i odmrożenia ) oraz urazy elektryczne (np.
porażenia prądem lub porażenia gromem).

Struktura chorób zawodowych: (2006 rok)
choroby narządu głosu – 24,4%
ubytek słuchu – 9,4%
choroby zakaźne lub pasożytnicze - 19,3%
pylice płuc - 21,3%
choroby skóry – 4,1%
pozostałe – 21,5%

Choroby cywilizacyjne – są to globalnie występujące, powszechne choroby do których wystąpienia
lub rozpowszechnienia przyczynił się postęp współczesnej cywilizacji. To są choroby XXI wieku.
Definicja ta odnosi się do określonego czasu i miejsca. Choroba raz zakwalifikowana, jako
cywilizacyjna pozostaje nią jedynie do czasu, kiedy ludzkośd nie upora się z owym problemem.

Choroby cywilizacyjne:

1. Choroby sercowo naczyniowe:
- nadciśnienie tętnicze
- stabilna choroba wieocowa
- zawał serca
- miażdżyca
2. Choroby układu oddechowego:
- przewlekła obturacyjna choroba płuc;
3. Otyłośd
4. Cukrzyca
5. Nowotwory
6. Osteoporoza

7. Choroby przewodu pokarmowego:
- choroba żołądka i dwunastnicy;
- choroba refleksowa przełyku;
- żylaki odbytu;
- biegunka;
- zaparcia;
8. Choroby alergiczne
9. Problemy psychologiczne, dewiacje społeczne:
- pracoholizm, alkoholizm, narkomania, uzależnienie od Internetu;
- anoreksja, bulimia;
- depresja i inne choroby afektywne;
- wypalenie zawodowe;
10. Choroby zakaźne
- AIDS
- Gruźlica

Objaw – symptom
Zjawisko poddające się ocenie lekarskiej oraz stanowiące podstawę do wnioskowania o czynnościach
ustroju, jego narządów i tkanek zarówno w stanie zdrowia jak i choroby.

Rodzaje objawów
1. Objawy fizjologiczne – związane ze stanem, a nie chorobą.
2. Objawy patologiczne występują w zaburzeniach czynności ustroju, wskazują na ich rodzaj i
pomagają w ustaleniu rozpoznania.

- podmiotowe (subiektywne) odczuwane przez samego chorego np. ból, dusznośd, zmęczenie itp.
- przedmiotowe (obiektywne) stwierdzone przez lekarza na podstawie badania(np. powiększenie
narządów, szmery sercowe, zwiększenie liczby białych ciałek krwi);

Objaw patognomoniczny lub znamienny:
objaw którego znalezienie u pacjenta często wystarcza do rozpoznania choroby. Za taki objaw można,
więc uważad tylko taki, który występuje wyłącznie przy jednej chorobie.

Przykładem mogą byd plamki Koplika-Fiłatowa wskazujące na odrę.

Zespól objawów:

Triada CHARCOTA – określenie odnosi się do dwóch grup objawów.
Opisana po raz pierwszy przez Jeana-Martina Charcota w roku 1877 triada objawów charakteryzuje
ostre zapalenie dróg żółciowych:
- ból w nadbrzuszu, zwykle prawostronny, o znacznym nasileniu;
- gorączka i dreszcze;
- żółtaczka mechaniczna;
Pojęcie triady Charcota może się też odnosid do innej triady objawów,
charakteryzujących stwardnienie rozsiane

[3]

:

- oczopląs;
- mowa skandowana;
- drżenie zamiarowe;

Symptomatologia: nauka zajmująca się opisem i grupowaniem objawów chorób stanowiąc podstawę

diagnostyki, jednak nie wnikając w ich przyczynę.

BÓL:

Subiektywne – przykre i negatywne wrażenie zmysłowe i emocjonalne powstające pod wpływem
bodźców uszkadzających tkankę (tzw. nocyceptywnych), lub zagrażających ich uszkodzeniem
receptorami bólowymi są nocyceptory.

Cechy zapalenia miejscowego:
- ból;
- obrzęk;
- przekrwienie;
- podwyższona temperatury;
- upośledzenie czynności;

Klasyfikacja bólu (neurofizjologiczna):

Ból receptorowy (nocyceptywny) – powstaje w wyniku drażnienia receptorów nerwów czuciowych
np. przez mediatory zapalne (np. ból gardła).

Ból niereceptorowy (neuropatyczny) – powstaje w wyniku ucisku lub zniszczenia struktur układu
nerwowego.

Ból ostry – wszelkie urazy, ból wieocowy, ból w ostrym zapaleniu trzustki, niedokrwienie kooczyny.

Ból przewlekły – ból nowotworowy, ból w przewlekłym zapaleniu trzustki, bóle migrenowe.

Ból rzutowany – odczuwany w innym miejscu niż źródło powstania. Ma charakter nocyceptorowy i
powstaje w wyniku podrażnienia zakooczeo nerwowych włókien unerwiających kręgosłup i
przylegające tkanki. Jest to ból głęboki i rozlany, o trudnych do wyznaczenia granicach.

Ból rzutowany (udzielony) – w praktyce klinicznej jeden z rodzajów bólu. Jest to ból "przenoszony" z
narządów wewnętrznych do okolic skóry (nieraz odległych), czyli dermatomów, unerwionych z tego
samego odcinka rdzenia

kręgowego, co dany narząd wewnętrzny. Bólom rzutowanym towarzyszy

często przykurcz odpowiednich mięśni.