1

w w w. o p e r o n . p l

ODPOWIEDZI

Modele odpowiedzi do przyk∏adowego arkusza
egzaminacyjnego z biologii

Poziom podstawowy

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

1.

za poprawnie narysowany schemat uwzgl´dniajàcy trzy elementy – 1 pkt
za poprawnie narysowany schemat uwzgl´dniajàcy wszystkie elementy – 2 pkt

2

2.

za prawid∏owe rozpoznanie ka˝dego elementu morfotycznego krwi wraz z jego
funkcjà – po 1 pkt

3

3.

za poprawne wyjaÊnienie poj´ç – po 1 pkt
za poprawne opisanie pe∏nionej funkcji – 1 pkt
Lordoza – krzywizna kr´gos∏upa wygi´ta do przodu, utworzona przez odcinki szyjny
i l´dêwiowy.
Kifoza – krzywizna kr´gos∏upa wygi´ta do ty∏u, utworzona przez odcinki piersiowy
i krzy˝owy.
Wykszta∏cone krzywizny sà przystosowaniem kr´gos∏upa do utrzymywania wypro-
stowanej postawy cia∏a i amortyzowania wstrzàsów.

3

6.

za wskazanie prawid∏owej odpowiedzi – 1 pkt
c) witamina A

1

7.

za poprawne podanie ka˝dego argumentu – po 1 pkt
Przyk∏ady argumentów:
Reklamy przekazujàce sprzeczne treÊci powodujà narastajàce uczucie napi´cia i nie-
pokoju. Mo˝e to sk∏oniç wiele osób do zastosowania tzw. diety-cud, która pozbawia
organizm niezb´dnych substancji od˝ywczych oraz powoduje potem wilcze ataki
g∏odu. W rezultacie prowadzi do nadmiernego objadania si´.
Takie reklamy mogà staç si´ przyczynà chorób, np. anoreksji czy bulimii.

2

4.

za poprawnà odpowiedê – 1 pkt
Podczas aktywnoÊci ruchowej nale˝y pami´taç o profilaktyce, m.in. o odpowiedniej
rozgrzewce oraz w∏aÊciwym ubiorze. Nie przestrzegajàc profilaktyki w takich dyscy-
plinach, jak np. hokej, pi∏ka no˝na, chód, bieganie mo˝emy spowodowaç kontuzj´,
np. zerwanie Êci´gna, skr´cenie stawu, z∏amanie koÊci, st∏uczenie mi´Êni.

1

5.

za prawid∏owe podanie ka˝dej z ró˝nic – po 1 pkt
W uz´bieniu mlecznym 5-letniego dziecka nie wyst´pujà z´by trzonowe, a przed-
trzonowe sà tylko dwa.

2

Nr

schematu

Nazwa elementu

morfotycznego

Funkcja elementu

morfotycznego

1.

trombocyty

zapoczàtkowujà proces krzep-
ni´cia krwi

2.

leukocyty

niszczà obce cia∏a, produkujà
przeciwcia∏a

3.

erytrocyty

transportujà tlen i dwutlenek
w´gla

grzebienie mitochondrialne

rybosomy

b∏ona mitochondrialna
zewn´trzna

DNA

matrix

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I M 7/20/07 12:50 PM Page 24

2

w w w. o p e r o n . p l

B I O L O G I A – P O Z I O M P O D S T A W O W Y

■

ODPOWIEDZI

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

10.

za podanie ka˝dej z zasad – po 1 pkt
Przyk∏adowe odpowiedzi:
Unikanie spo˝ywania zimnych pokarmów zarówno surowych, jak i wczeÊniej goto-
wanych.
U˝ywanie tylko wody przegotowanej lub butelkowanej.
Unikanie kupowania produktów od ulicznych sprzedawców.
Dok∏adne mycie owoców i warzyw, najlepiej przegotowanà wodà.

2

11.

za prawid∏owy opis osi – 1 pkt
za prawid∏owo sporzàdzony diagram – 1 pkt

2

8.

za podanie dwóch elementów – 1 pkt
za podanie trzech elementów – 2 pkt
za podanie czterech elementów – 3 pkt

3

9.

za skonstruowanie tabeli – 1 pkt
za porównanie procesów, przy uwzgl´dnieniu dwóch cech – po 1 pkt za ka˝dy wiersz

3

Odcinek

przewodu pokarmowego

Sk∏adnik pokarmowy

Enzym

jama ustna

w´glowodany

amylaza Êlinowa

˝o∏àdek

bia∏ko

pepsyna

jelito cienkie

t∏uszcze

lipaza trzustkowa

Cecha

Wdech

Wydech

Zmiany po∏o˝enia klatki
piersiowej

powi´kszenie rozmiarów

powrót do pierwotnych
rozmiarów

Rodzaj aktu

czynny

bierny

Rodzaj wytworzonego ci-
Ênienia

wytwarza si´ podciÊnienie
zasysajàce powietrze
do p∏uc

wytwarza si´ nadciÊnienie
wyt∏aczajàce powietrze
z p∏uc

78%

azot

tlen

dwutlenek

wgla

inne

gazy

78%

21%

17%

0,03%

4%

ok 1%

ok 1%

owietrze

ydychane

powietrze
wdychane

12.

za poprawne podanie ka˝dego z dwóch argumentów – po 1 pkt
Krew natlenowana p∏ynie t´tnicami w obiegu du˝ym, natomiast w obiegu ma∏ym
t´tnicami p∏ynie krew odtlenowana.

2

13.

za podanie dwóch nazw – 1 pkt
za podanie trzech, czterech nazw – 2 pkt
za podanie pi´ciu nazw – 3 pkt
1 – receptor, 2 – neuron czuciowy, 3 – neuron poÊredniczàcy, 4 – neuron ruchowy,
5 – efektor

3

14.

za podanie ka˝dego z dwóch argumentów – po 1 pkt
Bliêni´ta jednojajowe powstanà, gdy pojedynczy zarodek podzieli si´ na dwa samo-
dzielne organizmy.
Bliêni´ta dwujajowe powstanà, gdy dwie komórki jajowe, powsta∏e w wyniku jedno-
czesnego jajeczkowania, np. w obu jajnikach, zostanà zap∏odnione.

2

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I M 7/20/07 12:50 PM Page 25

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

20.

za poprawne podanie nazw oddzia∏ywaƒ – po 1 pkt

3

16.

za ka˝dy prawid∏owo uzupe∏niony zapis – po 1 pkt
za podanie zasady komplementarnoÊci – 1 pkt
kodony w DNA: ATGCTTAAG
kodony w mRNA: UACGAAUUC
antykodony w tRNA: AUGCUUAAG
Zasada komplementarnoÊci polega na wzajemnym uzupe∏nianiu si´ dwóch nici, wy-
nikajàcym ze struktury zasad ∏àczàcych si´ parami – AT, CG. Jedna niç wyznacza bu-
dow´ drugiej.

3

17.

za poprawne podanie ka˝dego argumentu – po 1 pkt
Transgeniczne roÊliny sà bardziej odporne na mróz i szkodniki.
Transgeniczne krowy oraz owce mogà byç producentami cennych leków.

2

18.

za prawid∏owe podanie przyk∏adu choroby – 1 pkt
za prawid∏owe opisanie objawów choroby – 1 pkt
na przyk∏ad:
Hemofilia – objawia si´ zaburzeniem krzepliwoÊci krwi. U osób chorych na hemofili´
zmutowany jest gen kodujàcy jeden z czynników krzepliwoÊci krwi, dlatego krew
nie krzepnie. Mogà zdarzaç si´ krwotoki wewn´trzne.

2

19.

za poprawne rozpoznanie ka˝dego rozmieszczenia wraz z przyk∏adem – po 1 pkt
1 – rozmieszczenie skupiskowe, np. stokrotki, szpaki, sardynki; 2 – rozmieszczenie
losowe, np. biedronki na ∏àce; 3 – rozmieszczenie równomierne, np. kaktusy, rysie

3

21.

za podanie przyk∏adu ∏aƒcucha detrytusowego – 1 pkt
na przyk∏ad:
martwa materia organiczna (opad∏e liÊcie) – d˝d˝ownica – ptak

1

22.

za poprawne rozpoznanie chorób i organizmów wywo∏ujàcych danà chorob´ – po
1 pkt
za podanie êród∏a zara˝enia si´ jednà z chorób – 1 pkt
a) Âwierzb – wywo∏any przez Êwierzbowca ludzkiego; zara˝enie nast´puje przez bez-
poÊredni kontakt z cz∏owiekiem zara˝onym, np. przez podanie r´ki, drogà p∏ciowà,
przez ubrania, poÊciel.
b) W∏oÊnica – wywo∏ana przez w∏oÊnia kr´tego; zara˝enie nast´puje przez zjedzenie
larwy inwazyjnej wraz z mi´sem wieprzowym lub dzika.

3

23.

za wskazanie prawid∏owej odpowiedzi – 1 pkt
b) gruêlica, cukrzyca, oty∏oÊç

1

15.

za wskazanie prawid∏owej odpowiedzi – 1 pkt
b) jajowód

1

■

B I O L O G I A – P O Z I O M P O D S T A W O W Y

3

w w w. o p e r o n . p l

Przyk∏ad oddzia∏ywania

Nazwa oddzia∏ywania

mi´dzy populacjami

Osobniki jednej populacji sà zabijane i stanowià po˝ywie-
nie dla osobników drugiej populacji.

drapie˝nictwo

Osobniki jednej populacji szkodzà osobnikom drugiej, sa-
me nie czerpiàc z tego bezpoÊrednich korzyÊci.

amensalizm

Osobniki jednej populacji odnoszà korzyÊci z istnienia
drugiej, dla której populacja pierwsza jest oboj´tna.

komensalizm

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I M 7/20/07 12:50 PM Page 26