Raport o bezpieczeństwie i plany

operacyjno-ratownicze.

Wymagania

Włodzimierz URBANIAK
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej UTP, Bydgoszcz
Wydział Chemii UAM, Poznań

2

Elementy systemu przeciwdziałania poważnym awariom

Główne procedury systemu przeciwdziałania poważnym awariom:

dotyczy ZZR i ZDR

notyfikacja, tzn. zgłoszenie właściwym władzom (komendantowi
powiatowemu lub wojewódzkiemu PSP oraz WIOŚ) obiektów
zakwalifikowanych do kategorii niebezpiecznych;

opracowanie i wdrożenie w zakładzie programu zapobiegania
awariom (PZA) oraz przekazanie go właściwym władzom (jak
wyżej).

3

Elementy systemu przeciwdziałania poważnym awariom

Kolejne procedury systemu dotyczą tylko zakładów o dużym
ryzyku awarii (ZDR):

opracowanie i wdrożenie w zakładzie systemu zarządzania
bezpieczeństwem (SZB);

opracowanie przez zarząd obiektu niebezpiecznego raportu o
bezpieczeństwie (RoB) i przekazanie go właściwym władzom
(komendant wojewódzki PSP oraz WIOŚ);

4

Zgłoszenie zakładu

Treść zgłoszenia określa art. 250 ust. 2

2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać następujące

dane:

1)oznaczenie prowadzącego zakład oraz kierującego zakładem, ich adresy

zamieszkania lub siedziby; przez kierującego zakładem rozumie się osobę
zarządzającą zakładem w imieniu prowadzącego zakład;

2) adres zakładu;

3) informację o tytule prawnym;

4) charakter prowadzonej lub planowanej działalności;

5) rodzaj instalacji i istniejące systemy zabezpieczeń;

6) rodzaj, kategorię i ilość oraz charakterystykę fizykochemiczną, pożarową i

toksyczną substancji niebezpiecznej;

7) charakterystykę terenu w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu, ze

szczególnym uwzględnieniem czynników mogących przyczynić się do
zwiększenia zagrożenia awarią przemysłową lub pogłębienia jej skutków.

5

Zgłoszenie zakładu

5.Każda istotna zmiana ilości lub rodzaju substancji niebezpiecznej

albo jej charakterystyki fizykochemicznej, pożarowej i toksycznej,
zmiana technologii lub profilu produkcji oraz zmiana, która
mogłaby mieć poważne skutki związane z ryzykiem awarii, w
stosunku do danych zawartych w zgłoszeniu..., powinna zostać
zgłoszona ...14 dni przed dniem jej wprowadzenia.

7. Istotną zmianę rodzaju substancji lub jej charakterystyki

fizykochemicznej, pożarowej i toksycznej stanowi zmiana, która
wiąże się z zaliczeniem do innej kategorii substancji
niebezpiecznych w stosunku do danych przedstawionych w
zgłoszeniu.

6

Program zapobiegania awariom przemysłowym

Jest elementem ogólnego systemu zarządzania zakładem.

Zawartość programu określa art.251 ust. 2

Art. 251 ust. 2.

Program zapobiegania awariom powinien zawierać w szczególności:

1) określenie prawdopodobieństwa zagrożenia awarią przemysłową;

2) zasady zapobiegania oraz zwalczania skutków awarii

przemysłowej przewidywane do wprowadzenia;

3) określenie sposobów ograniczenia skutków awarii przemysłowej

dla ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia;

4) określenie częstotliwości przeprowadzania analiz programu

zapobiegania awariom w celu oceny jego aktualności i
skuteczności.

7

Raport o bezpieczeństwie

Art. 253 Prawa ochrony środowiska.

Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do opracowania raportu o
bezpieczeństwie.

2. Raport o bezpieczeństwie powinien wykazać, że:

prowadzący zakład o dużym ryzyku jest przygotowany do stosowania programu
zapobiegania awariom i do zwalczania awarii przemysłowych;

zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu bezpieczeństwa;

zostały przeanalizowane możliwości wystąpienia awarii przemysłowej i

podjęto środki konieczne do zapobieżenia im;

rozwiązania projektowe instalacji, w której znajduje się substancja

niebezpieczna, jej wykonanie oraz funkcjonowanie zapewniają

bezpieczeństwo;

zostały opracowane wewnętrzne plany operacyjno-ratownicze oraz

dostarczono informacje do opracowania zewnętrznych planów operacyjno-
ratowniczych.

8

Raport o bezpieczeństwie

Warunki jakim powinien odpowiadać raport zostały określone
w rozporządzeniu

MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI
SPOŁECZNEJ z dnia 29 maja 2003 r.

w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać
raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku

(Dz. U. z 2003 r, nr 104 poz. 970)

9

Raport o bezpieczeństwie

W raporcie o bezpieczeństwie zamieszcza się:

1) informacje o zakładzie, jego działalności, systemie zarządzania oraz organizacji, istotne

dla zapobiegania awariom,

które powinny dotyczyć:

ogólnego opisu zakładu, z uwzględnieniem jego położenia geograficznego i

dominujących warunków atmosferycznych, geologicznych i wodnych, zewnętrznych
źródeł zagrożenia awarią, działalności zakładu i przyjętych w nim zasad zarządzania
bezpieczeństwem;

opisu instalacji zakładu, z uwzględnieniem ich usytuowania przestrzennego,

odległości od sąsiednich instalacji, terenów zamieszkałych, szlaków komunikacyjnych,
stref zagrożeń, dróg dojazdu, dróg pożarowych i ewakuacyjnych;

opisu procesów technologicznych, z uwzględnieniem prowadzonych operacji i

procesów fizykochemicznych, magazynowania, gospodarki odpadami;

opisu niebezpiecznych substancji chemicznych, z uwzględnieniem ich maksymalnych

ilości, parametrów fizykochemicznych w warunkach normalnych i przewidywanych
warunkach awaryjnych oraz powołania się na posiadane przez zakład karty
charakterystyki niebezpiecznych substancji chemicznych.

10

Raport o bezpieczeństwie

2) analizę możliwości wystąpienia awarii i informacje o środkach koniecznych

do zapobieżenia im;

która powinna dotyczyć:

identyfikacji instalacji zakładu oraz rodzajów działalności w zakładzie,

które mogą stwarzać zagrożenie poważną awarią;

opisu możliwych scenariuszy awarii oraz prawdopodobieństwa ich

wystąpienia i warunków, w których mogą wystąpić, z uwzględnieniem oceny
ich zasięgu i skutków;

opisu technicznych, organizacyjnych i proceduralnych środków

zapobiegania awariom i minimalizacji ich skutków, z uwzględnieniem oceny
skuteczności tych środków;

organizacji systemu alarmowania i działań ratowniczych.

11

Raport o bezpieczeństwie

3) informacje, że prowadzący zakład opracował program zapobiegania

awariom i jest przygotowany do jego stosowania;

który dotyczą:

powołania się na opracowany przez prowadzącego zakład program

zapobiegania awariom;

sposobów wdrażania zasad określonych w programie zapobiegania awariom

określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności programu

zapobiegania awariom.

12

Raport o bezpieczeństwie

4) informacje, że zakład spełnia warunki do wdrożenia systemu

bezpieczeństwa;

które dotyczą:

1) określenia sposobów wdrażania zasad określonych w systemie

bezpieczeństwa, a w szczególności przedstawienia systemów:

a) szkolenia i określania obowiązków pracowników w zakresie obsługi
instalacji zakładu w czasie rozruchu, normalnej eksploatacji, wyłączenia
oraz w stanach awaryjnych,
b) nadzoru nad poziomem bezpieczeństwa instalacji, z uwzględnieniem
normalnej eksploatacji, konserwacji i czasowych przerw w ruchu, oraz
wprowadzania zmian w procesach technologicznych,
c) prowadzenia systematycznej oceny prawdopodobieństwa wystąpienia i
skutków potencjalnych awarii przemysłowych;

2) określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności systemu

bezpieczeństwa.

13

Raport o bezpieczeństwie

5) informacje, że zastosowane rozwiązania projektowe, konstrukcja oraz

eksploatacja instalacji zakładu zapewniają wystarczający poziom
bezpieczeństwa;

które dotyczą:
1) potwierdzenia istnienia i określenia zasad wprowadzania zmian w profilu produkcji,

konstrukcji, obsłudze i organizacji;

2) potwierdzenia istnienia i określenia środków przedsięwziętych dla kontroli zgodności z

wymaganiami bezpieczeństwa oraz przepisami bezpieczeństwa pracy, takich jak
regularne przeglądy instalacji pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa, włączając w
to:
a) testy systemów ostrzegawczych, generowania alarmów i urządzeń

bezpieczeństwa,

b) awaryjne zaopatrzenie w media istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa,
c) kontrolę ważnych dla bezpieczeństwa parametrów procesowych,
d) środki techniczne dla zapobiegania błędom obsługi,
e) potwierdzenie prowadzenia audytów i przeglądów dla oceny przyjętych zasad

zarządzania bezpieczeństwem oraz kontroli organów nadzoru nad warunkami
pracy.

14

Raport o bezpieczeństwie

6) informacje, że prowadzący zakład opracował wewnętrzny plan operacyjno-

ratowniczy oraz dostarczył informacje do opracowania zewnętrznego planu
operacyjno-ratowniczego;

które dotyczą:

1) powołania się na opracowany przez prowadzącego zakład wewnętrzny

plan operacyjno-ratowniczy;

2) określenia częstotliwości oceny aktualności i skuteczności wewnętrznego

planu operacyjno-ratowniczego;

3) powołania się na dostarczone informacje do opracowania zewnętrznego

planu operacyjno-ratowniczego.

15

Raport o bezpieczeństwie

Raport o bezpieczeństwie powinien obejmować swoim
zakresem instalacje zakładu wraz z terenem, do którego
prowadzący zakład o dużym ryzyku posiada tytuł prawny,
oraz tereny znajdujące się w pobliżu zakładu narażone na
potencjalne oddziaływanie poważnych awarii,
zgodnie z możliwymi scenariuszami.

16

Plany operacyjno-ratownicze

Art. 261 Poś.

Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do:

1) opracowania wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego, a w

razie zagrożenia awarią przemysłową lub jej wystąpienia – do
niezwłocznego przystąpienia do jego realizacji;

2) dostarczenia komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży

Pożarnej informacji niezbędnych do opracowania zewnętrznego
planu operacyjno-ratowniczego, z uwzględnieniem
transgranicznych skutków awarii przemysłowych.

17

Plany operacyjno-ratownicze

Art. 260.
2. Plany operacyjno-ratownicze zawierają w szczególności:
1) zakładane działania służące ograniczeniu skutków awarii przemysłowej dla

ludzi i środowiska;

2) propozycje metod i środków służących ochronie ludzi i środowiska przed

skutkami awarii przemysłowej;

3) informację o występujących zagrożeniach, podjętych środkach

zapobiegawczych i o działaniach, które będą podjęte w przypadku
wystąpienia awarii przemysłowej, przedstawianą społeczeństwu i
właściwym organom Państwowej Straży Pożarnej, wojewodzie,
wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, staroście, wójtowi,
burmistrzowi lub prezydentowi miasta;

4) wskazanie sposobów usunięcia skutków awarii przemysłowej i

przywrócenia środowiska do stanu poprzedniego, a w przypadku gdy nie
jest to możliwe – określenie zabiegów, których celem jest rekultywacja;

5) wskazanie sposobów zapobiegania transgranicznym skutkom awarii

przemysłowej.

18

Plany operacyjno-ratownicze

Warunki jakim powinny odpowiadać plany operacyjno-

ratownicze zostały określone w rozporządzeniu

MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI

SPOŁECZNEJ

z dnia 17 lipca 2003 r.

w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany

operacyjno-ratownicze

(Dz. U. z 2003 r; nr 131, poz. 1219)

19

Plany operacyjno-ratownicze

Wymagania obejmują:

1) formę sporządzenia planów;

2) zakres zagadnień, które powinny zostać określone,

ocenione i ustalone;

3) zakres terytorialny planów.

20

Plany operacyjno-ratownicze

Plan wewnętrzny sporządzany przez prowadzącego zakład o

dużym ryzyku obejmuje teren tego zakładu i zawiera:

1) podstawowe informacje dotyczące lokalizacji i działalności

zakładu;

2) określenie występujących zagrożeń i procedur prowadzenia

na terenie zakładu działań ratowniczych służących ochronie
ludzi i środowiska przed skutkami awarii, wraz ze wskazaniem
przewidzianych do tego celu środków i metod;

3) wskazanie sposobu postępowania poawaryjnego;

4) dokumentację graficzną sporządzoną w skali zapewniającej

czytelne przedstawienie wymaganych informacji.

21

Plany operacyjno-ratownicze

Zakres informacji jakie powinny być zawarte w poszczególnych

punktach planu szczegółowo określa rozporządzenie

Na podstawie planu wewnętrznego oraz danych zawartych w

raporcie o bezpieczeństwie, komendant wojewódzki
Państwowej Straży Pożarnej sporządza plan zewnętrzny.

Prowadzący zakład o dużym ryzyku obowiązany jest do stałej

aktualizacji informacji, odpowiednio do zmiany sytuacji.