ł

SPIS TREŚCI

ł

KRAJ

24

BEATA SZYDŁO

CZASAMI RÓŻNIĘ SIĘ Z PREZESEM

- z wiceprezes PiS i kandydatką na premiera

rozmawia Piotr Gursztyn

28

WOJCIECH WYBRANOWSKI

I(UI(IZ SIĘ BUDZI

30

PIOTR SEMKA

MUZEUM ŚLĄSI(IE, CZYLI SłODl(1 KOłACZ

Z ZAI(ALCEM

32

KAMILA BARANOWSKA

ARTYSTA JEDNEj PARTII

34

ŁUKASZ ZBORALSI<I

PRZEDWYBORCZY PEłNOMOCNIK

36

ROZMOWA Z TERAPEUTKĄ MAŁŻEŃSTW

ZACZYNA SIĘ OD EGOIZMU

KULTURA

38

WALDEMAR ŁYSlAK

TURNEROMANIA

Z okazji wystawy "Late Turner"

45

PIOTR WŁOCZYK

S TYPENDIA IDENTITAS PRZYZNANE

46

PIOTR GOCIEK

I(REW NIE WODA

48

KRZYSZTOF MASŁOŃ

GROŹNA POI(USA
WISłAWY SZYMBORSI(IEj

51

MATEUSZ K. DZiÓB

WOLSKIEGO ZABAWY ALTERNATYWNE

Więcej na

:

www

.

ebook4all.pl

NIE PRZEGAP

52

NASZ PRZEWODNIK

FILMY, I(SIĄŻKI, PłYTY

OPINIE

58

ANDRZEJ HORUBAŁA

SAMOTNY WOJOWNII(

Paweł Paliwoda w swojej niezgodzie na świat

ustawił się na pozycji wiecznego outsidera.

Pozostały po nim wyśmienite polemiczne teksty

62

RYSZARD CZARNECKI

NIEODWRACALNA

ISLAMIZACJA EUROPY?

HISTORIA

64

TOMASZ LENCZEWSKI

FAłSZYWY BARON

W SłUŻBIE BIERUTA

Trudno było po wojnie znaleźć arystokratów

chętnych do współpracy z rządem ludowym.

Znalazł się jednak jeden świeżo upieczony baron

68

SEBASTIAN RYBARCZYK

CZłOWIEK Z CIENIA

ŚWIAT

TEMAT TYGODNIA

16

CEZARY GMYZ

KORUPCJA NA SZCZYTACH

WłADZY?

Dotarliśmy do zapisu rozmowy

podsłuchanej w restauracji

Sowa i Przyjaciele. Aleksander
Kwaśniewski i Ryszard Kalisz
mówią o kulisach władzy

20

RAFAŁ A. ZIEMKIEWICZ

POLSKA Z TAŚM

70

JACEK PRZYBYLSKI

STRAŻNICY CYWILIZACJI

Przed nielegalnymi imigrantami,

przestępcami i terrorystami chcą chronić się

już nie tylko USA czy Izrael. lecz także kraje

europejskie

74

PIOTR KOWALCZUK

ANT YSYSTEMOWOŚĆ PO WłOSKU

76

ROZMOWA Z O. ANTONELLO CADEODU

POLACY MUSZĄ ODCZYTYWAĆ ZNAI(I

EKONOMIA

80

MAREK MAGIEROWSKI

GREXITU AKT NIEOSTATNI

Wszyscy udają niewiniątka. Wszyscy są
ofiarami.

I

wszyscy trzęsą się ze strachu

83

ROZMOWA Z PREZESEM PZU

NIE GRAM W ROSYJSKĄ RULETI(Ę

ŻYCIE I NAUKA

86

KATARZYNA PINKOSZ

ZA MAłE NA PIERWSZY I(RZYI(

W ubiegłym tygodniu szpital opuścił I(sawery

- najmniejszy uratowany w Polsce wcześniak.
Medycyna przekracza kolejne granice

STYL

92

PIOTR SEMKA

BACARDI, CZYLI RUM NA WYGNANIU

Największym rumowym potentatem na świecie

jest Bacardi - firma z Kuby, którą Fidel Castro

wypchnął z wyspy swoimi ekonomicznymi
szaleństwami

FE LI ETO NY·

GOCIEK, GURSZTYN

SEMKA

ZIEMKIEWICZ, MAG�EROWSKI (12), POSPIESZALSKI (56), ZALEWSKI, WOLSKI (5

7

),

•

Z YCHOWICZ, KO PER

WEISS

GABRYEL

,

RYBINSI{I (88), STANISZKIS

(97),

KATARYNA

(98),

łYSlAK

(99)

w w w . D O R Z E C Z Y . P l

DO RZECZY

TYGODNIK LISICKIEGO

Andrzej Horubala

Paweł Paliwoda w swojej niezgodzie

na świat ustawił się na pozycji

wiecznego outsidera. Pozostały po

nim wyśmienite polemiczne teksty,

l<tóre składają się na zapis sporu

o kształt Rzeczypospolitej

W

zasadzie się nie znaliśmy.

Owszem, przekazywaliśmy
sobie pozdrowienia typu
"trzymaj się", b o fakt, że Paweł

Paliwoda chodził do j e dnej klasy z moją

Agnieszką, więź, jaką była wspólna

p odstawówka z moją przyszłą żoną,

czyniła go mi jakoś bliskim, ale była to

tylko nutka sentymentu, jakaś miła aura
wokół kogoś, kto znał moją żonę wcze­

śniej niż ja, kto widział w niej dziewczy­
neczkę z warkoczykami w rolujących się

białych skarpetkach, dźwigającą zawsze
za ciężki tornister. I ona pamiętała go nie
jako boj ownika publicznej sprawy, ale
pulchnawego, osobnego chłopca prowa­

dzonego do szkoły przy Spartańskiej za

rękę przez mamusię.

Nigdy nie o dczytywałem więc - j ak

czyniło to, błądząc, zapewne wielu - j ego
nazwiska jako pseudonimu - b ojowego,

trochę autoironicznego : ze staropolsz­

czyzny wzięty wyraz, znaczący raptusa,

kłótnika, przyznanie się do pieniactwa,

ale j ednocześnie zanurzenie w tradycji.

Wydawcy z "Teologii Politycznej"

postanowili rzecz udziwnić i pismom
wybranym Pawła, wydawanym dwa i pół

roku po j ego przedwczesnej śmierci,
nadali tytuł erudycyjny, trudny i chyba
odpychający: Kambei Shimada - j eden

z bohaterów "Siedmiu samurajów" Akiro

Kurosawy, niezłomny wojownik­
-mędrzec, pełen pogardy dla tchórzy

i obłudników, patron obecności Paliwo­
dy w blogosferze, gdzie rozkwitła j ego

p olemiczna, ale i awanturnicza pasja.

Kambei Shimada - tytuł nieodmien­

nie przywołujący historię o Pawle

furiacie, kłótniku, któremu - w szczerej

obawie o zdrowie i życie współpracow­
ników - zakazano posiadania w redakcji

samurajskiego miecza, będącego j ego

ulubionym gadżetem. Bo Paweł był

pieniaczem. Strasznym. Niszczył sprzęty,

obrażał ludzi, wpadał w furię. Był trud­

nym człowiekiem. Al e przecież swoją

niezgodę na świat wypowiadał na szczę-

DO RZECZY

TYGODNIK LISICKIEGO

ście nie tylko w agresji wobec otoczenia,
która zresztą wygasła wraz z głęboką
duchową przemianą autora. Pozostały
po nim wyśmienite polemiczne teksty,
składające się - j ak widać to teraz, gdy

do naszych rąk trafiają j ego pisma - na

niesamowity zapis spo ru o kształt Rze­
czyp ospolitej.

OBNAŻANIE OBłUDY

Już pierwszy zamieszczony w zbio­

rze tekst może przyprawić o zawrót
głowy perspektywami, które otwiera;
ten zamierzony j ako wstęp do nigdy
niewydanej za życia Pawła książki, zdaje
sprawę z przedziwnego paradoksu
współczesności, gdy duch nietzsche­
ańskiej destrukcji dawnej moralności,
duch artystycznego nicowania miesz­
czańskiego zakłamania stał się banalną,
powszechnie aprobowaną przez salon
strategią pedagogiki społecznej, prze­

j awem intelektualnego konformizmu

i życiowego sprytu. To, co na przełomie
XIX i XX w. za sprawą zbuntowanych

artystów i myślicieli otwierało nowe

perspektywy, obnażając j ednocześnie
obłudę burżuja, coś, co przez transgresję

do zatęchłego światka wpuszczało świe­

że powietrze i oświetlało, obnażało fałsz
sytych konsumentów, teraz przekształ­

ciło się w wyświechtany, niewymagający

najmniejszej o dwagi sposób moder­
nizowania społeczeństwa i niszczenia
tradycji.

Paliwoda kapitalnie - a rozwinie swą

myśl w kolej nych szkicach zamieszczo­
nych w książce - rekonstruuje podmian­
kę znaczeń i fałsz całego paradygmatu
współczesności. O bśmiej e kieszonko-

wy nietzscheanizm salonowej lewicy,
żałosne prometejskie samopoczucie tych
wszystkich paniuś, p owtarzających nie­
b ezpieczne banały, którym wydaje się, że
znaj dują się w awangardzie ludzkiej my­
śli, tych oficerów politycznych musztru­

j ących polskie społeczeństwo nie dość

głośno o dcinające się od tradycji.

Za Allanem Bloomem, autorem "Umy­

słu zamkniętego", pokaże, jak filantropia,
troska o wykluczonych, prześladowa­
nych, znajdujących się w mniejszości,

j est de facto wyrazem nienawiści i agre­

sji wobec społeczeństwa. Chętnie udzieli
głosu amerykańskiemu konserwatyście,

tak podsumowującemu rewoltę roku

1 9 6 8 :

"Studenci pragnęli dla siebie roli

przywódców rewolucji współczucia.
Ale przedmiotem ich wielkiej pogardy

i wściekłości była amerykańska klasa

średnia [ ... ] ci wszyscy prostacy, którzy

6 -1 2

V I I

2 0 1 5

2 8 / 2 0 1 5

Więcej na

:

www

.

ebook4all.pl

4

PAWEŁ PALIWO DA 19 63-201 3

4

w Ameryce składali się na większość, nie

potrzebując i nie chcąc ani współczucia,
ani przywództwa studentów". P rzywoła

też kapitalne obserwacje Maxa Sche­

lera, pokazując, że "wszelką nienawiść
można wyrazić »po d pozorem j akiejś
formy miłości, miłości do czegoś, co ma
przeciwstawne cechy niż przedmiot
nienawiści«. Tak właśnie, zdaniem Sche­

lera - kontynuuje Paliwoda - dzieje się

często w przypadku postaw określanych

j ako humanitarne lub altruistyczne. Są

one formą p ośrednio wyrażanej awersji
do miłości chrześcijańskiej lub miłości

do ojczyzny".

Zrekonstruowawszy strategię

modernizatorów polskiej świadomo­
ści, Paliwoda ruszał z szyderstwem na
ustach przeciw snobkom filantropkom,

wykształciuchom w spó dnicach, tym

o rganizatorom społecznej wrażliwości.

"I deologia pseudobłazeńska - konsta­

tował, o dwołując się do Kołakowskiego

- j est strategią nieustannej prestiżowej
i materialnej samoafirmacji. Jest metodą
na życie, i to dobre życie. Rzekoma
krytyczność j est tu procedurą dystan­
sującą uprzywilejowaną kastę treserów
o d społeczeństwa. Przygotowuje o na

kadry zarówno do »Roweru Błażeja«, na

zagraniczne stypendia, jak i do katedr
socj ologii ... ".

Omawiając aktywność stowarzysze­

nia Otwarta Rzeczpospolita, pytał: "Czy
ludzie ci mają dla przeciętnego obywa­

tela j akąkolwiek życzliwą propozycję?
N ie. Zupełnie nic. Tylko pałowanie
świadomości, o dkołtunianie, umizgi

do antycywilizacyjnej bohemy, granie

społeczeństwu na nosie, westchnienia

do międzynarodowych instytucji".

"BOŻY PROSTACZEI("

W imię kogo więc występował

Paliwoda? Czy przewrotna historia nie
stawiała go w roli obro ńcy dulszczyzny,
obłudnych mieszczan, chrześcijańskich
hipokrytów? Czy nas, wychowanych

w podziwie dla apostołów p odejrzeń, dla

artystów wyklętych, b ędących zwiastu­

nami wolności i p rawdy, nowe czasy nie

czyniły sojusznikami tego, co najbardziej

wstrętne, krępujące rozwój, kneblu-
j ące swobodną ekspresję? Autor zdaje

się sygnalizować tylko ten problem,

w późniejszych tekstach kreując wize­

runek "B ożego prostaczka" - człowieka
prawego, odsuniętego przez pro ces
modernizacji na margines, ale wiernego

tradycj i i boskim przykazaniom, tego,
kto chodzi na pielgrzymki i o dległy j est

od zasiadających w radach nadzorczych,

broniących współpracowników komuni­

stycznej b ezpieki osobników, beneficjen­

tów liberalnych przemian. Czy zatem

i Paliwoda, choć próbuj e utożsamić się

z Bożym prostaczkiem, nie uruchamia

tu mechanizmu współczucia zdiagnozo­

wanego przez Schelera? O czywiście, ale
przecież j est świadom dziwnych losów

ludzkiej myśli i zdaj e sobie sprawę z

paradoksalności swej roli. Wychowany
w klimacie estetyki podejrzeń, teraz ten

o ręż zwraca ku dawnym współuczniom.

W osobistej opowieści o dochodzeniu

do pełni wiary wyraźnie opowiada, że

jako człowiek, który w młodości był

taki, j ak j ego obecni adwersarze, zna ich
dokładnie. Zna nie tylko ich poglądy, lecz
także czuj e wszelkie poruszenia i piesz­

czoty ducha, jakie zyskuje się, głosząc

niby to obrazoburcze tezy, zna stany,

w jakie popada się, mniemając, że j est

się j akimś nadczłowiekiem, zwiastunem
nowej ery.

"Komunikat dla michnikoidów

i innego lewactwa: wiem o pobudkach

waszego działania bardzo wiele. Znam

was od podszewki. Błądzenie j est rzeczą
ludzką. Tyle że w pewnym wieku trzeba
już skończyć z infantylizmem myślenia.

Jeśli tego nie czynicie, to znaczy, że kie­
rują wami złe moce".

P isze w tym osobistym tekście:

"Bycie »Bożym prostaczkiem« nie ma

nic wspólnego z prostactwem, lecz j est

piękną postawą skromności i pozbycia

się pychy, postawą miłosierdzia (ale nie

wobec zapiekłych i niereformowalnych
lewaków) i wielkim wyzwaniem do

duchowej przemiany (daleko mi do tego

stanu, ale staram się nad j ego osiągnię­

ciem pracować)".

N o właśnie: cały Paliwoda - czasem

tkliwy aż na granicy sentymentalizmu,

ale gdy widzi wroga, b ezwzględny
i walący szyderstwem, po nazwiskach,

b ez pardo nu. Te fantastyczne, budzą-

ce zgrozę na uniwersytetach zbitki.

"Prawda - j ak twierdził zmarły na AIDS

dekonstrukcjo nista i homoseksualista
Michel Foucault - j est kategorią zniewa­

lającą", a przedtem atak na naszą drogą
p oetessę Szymborską głoszącą w mowie

noblowskiej pochwałę relatywizmu.

Ale zbiór tekstów Paliwody to nie

tylko wytykanie błędów w lewackim

myśleniu, to nie tylko kronika głośnych
spo rów ostatnich lat: o niedoszłą dzie­
ciobój czynię Alicję Tysiąc, o kampanię

wokół dziecka "Agaty", o głupotę zj edno­

czonej Europy, to nie tylko ataki na prof.
Marię Szyszkowską ("to j est ta sama

pani - nie omieszka dodać Paliwoda

I

59

60

ł OPINIE ł

PAWEŁ PALIWODA 1953-2013

ł

I

- która na egzaminach pyta studen­

tów: »Niech pan p owie, jakim kwiatem

j estem?«"), cyniczną Andę Rottenberg

i Adama Michnika czy Jarosława Kur­
skiego, ale także świadectwo porachun­
ków z własnym środowiskiem.

"Rekordy w czołob itności wobec

poj ęcia postępu (»modernizacja«) bił na

łamach »Dziennika« Cezary Michalski,

który uwolniwszy się o d polskości (nie
tylko on w j ego otoczeniu), pożeglował
ku świetlistym o ceanom konsumpcji

i »kapitalizmu korporacyj nego«. [ ... ]

Ile to razy słyszałem w kierownictwie
»Dziennika« (którego były szef j est
pod przemożnym wpływem H egla), że
prawicowe reformy trafiają w absolutną
pustkę, »świat już uciekł daleko«, »Ko­
ściół ugrał wszystko, co chciał - i więcej
nie dostanie«, że »kryzysu kulturowego
właściwie nie ma«, że »w sumie j est
dobrze«. Może to i prawda - dla funk­
cjo nariuszy medialnej ekspozytury
niepolskiego Axela Springera, którzy za­

rabiają po 2 0 tys. zł, pisząc teksty, które

nie wiadomo czemu właściwie służą (do
tego niektórzy nietaktownie mają się za
prawicowców)".

N o właśnie: j est Paliwoda twórcą

niewygodnym, przywołuje groteskowy
zwrot springerowskiej gazety, która

z dnia na dzień, po powrocie naczelne­
go z o dprawy w Hamburgu, stała się
entuzjastką modernizacji i entuzjastką
rządów Platformy. W innym miejscu
westchnie z goryczą: "Pampersi wolą

dziś macać kury u wąt­
pliwej proweniencji
magnatów prasowych
i przemysłowych, niż
trwać przy swoich ide­
ałach ... ", a w świetnym
szkicu "Społeczeństwo

jak gotycka katedra"

napisze słowa jakby

do sztambucha tym ludziom prawicy,

którzy ręka w rękę z lewicą konstruują
modernizacyjny mit społeczeństwa
obywatelskiego: "Tymczasem w Polsce

już istnieje społeczeństwo obywatelskie:

funkcjonujące wokół Kościoła katolickie­
go. To potężna wielomilionowa społecz­

ność, której zniszczenie lub osłabienie

miałoby być warunkiem wstępnym
budowy nowoczesnej Polski - kraju na
skalę marzeń Adama Michnika, Alek­
sandra Kwaśniewskiego czy Cezarego
Michalskiego".

Paliwoda nie oszczędza nikogo. Cytuj e

starożytnych filozofów, by po chwili
przywalać po nazwiskach i szydzić
z politycznej poprawności. D okonuje

w w w . D O R Z E C Z Y . P l

Więcej na

:

www

.

ebook4all.pl

olśniewających ekwilibrystycznych sztu­
czek retorycznych, operując na mode­
lach, przywołując historyczne analogie,
podstawia ekstremalne przypadki dla
zbadania granic społecznych przyzwoleń
i przestrzeni wolności, by nagle zejść

na poziom analizy osobistych korzyści,
jakie czerpią ze swego zaangażowania

uczestnicy publicznej debaty. To łączenie

wysokiej teorii z przyziemną praktyką,
ta przenikliwość związana z odczytywa­

niem ludzkich nie najwyższych motywa­
cji czynią z Paliwody szermierza niezwy­
kłego. Raz posłuży się ciężkim rapierem,
kiedy indziej sztyletem lub wręcz śliną

(żadnego miłosierdzia wobec zapiekłych

lewaków!).

TRAGEDIA OUTSIDERA

Jest rzeczywiście rycerzem samot­

nym, osobnikiem konfliktowym niepa­
sującym do żadnego towarzystwa. Swój
portret nieprzejednanego wojownika
kreśli w krótkim patetycznym szkicu

o Kambei Shimadzie, ale przecież spo ro
z gorzkiego autoportretu możemy o dna­
leźć we wspomnieniu o Piotrze Skórzyń­
skim - dziennikarzu, który borykając się
z depresją, skonfliktowany z otoczeniem,
niezależny, o dszedł, wybierając śmierć
samob ój czą. Przejmujące zdania o cenie,

j aką płaci się za niezłomność, o biedzie,

na jaką skazuje się człowiek wierny
swym p rzekonaniom, o dnosił Paweł

z pewnością także do swojej sytuacji,

wysyłając rozpaczliwy komunikat:

* * * * * *

PAWEł: PALIWODA

"

KAM BEl SHIMADA

"

TEOLOGIA

POLITYCZNA

"Nie j esteś znany, nie
publikujesz w czoło­

wych gazetach, nie

widać cię w telewi­

zji - j esteś loserem,
mało zdolnym,
egotycznym »ja«.

I nikt nie będzie tra-

cił czasu na analizę

twoich wewnętrznych stanów. Masz być
wesoły, miły i nie sprawiać kłopotów.

W przeciwnym razie j esteś nieciekawy
- problematic - jak mówią Anglosasi.

[

... ] »Przyjaciół poznaj e się w biedzie« ­

głosi przysłowie. I nne przysłowie mówi:

»W biedzie poznaj e się, że przyjaciół się

nie ma« ...

W wieku czterdziestu czy pięćdzie­

sięciu lat chciałoby się zaznać o drobiny
akceptacji dla tego, co robiło się wcze­
śniej. Pojawia się potrzeba życiowej i psy­
chicznej stabilizacji. Trudno j est użerać
się ze światem przez całe życie. N ie każdy
chce być samotnym rycerzem do później
starości. To już heroizm nie na miarę
zwykłego człowieka. To nie heroizm na

miarę człowieka niezwykłego. To posta­

wa na miarę »chansons de geste«".

N o tak, tylko ten poemat rycerski

ma całkiem współczesną scenografię.
N iezależność to niemożność opłacenia
operacj i najbliższym, a może sobie, to

skazanie się na rolę życiowego nieudacz­
nika, to przecież swoiste o krucieństwo
wobec swoich bliskich ...

P isał Paliwoda kronikę swoich b oj ów

ze światem, dawał świadectwo nie­

przejednania. Jego zbiór, niemożliwy

do ogarnięcia w krótkim artykule do

tygodnika, to przecież niezwykły p okaz
błyskotliwej inteligencji zrozpaczonego

obserwatora rzeczywistości. Świetna

krytyka Baumana, jako zwolennika osta­
tecznego rozwiązania, z tym że dotyczyć

ma ono zachodniej cywilizacji nicowa­
nej w p oszukiwaniu przetrwalników

antysemityzmu. Błyskotliwe potyczki ze
złudzeniami historycyzmu i heglizmu

o raz szyderstwa z darwinizmu. Kapi­

talny atak na dominację kobiet - "salo­

meizacj ę" świata, w którym "wyeman­
cypowany kaprys raz żąda głowy Jana
Chrzciciela na tacy, innym razem daje

fortunę na schroniska dla b ezdomnych
kotów. Raz za pieniądze p o datnika chce
ugościć uchodźców z całego Magrebu,
innym razem zrywa ich córkom chusty

z głów".

A refleksj e Paliwody nad książką Oria­

ny Fallaci z prowokacyjnym pytaniem:

lICzy lepiej żyć w świecie, w którym

nie obowiązują żadne normy moral-

ne, a elity p o dniecają się tekstami de

Sade'a i filmem »Głębokie gardło«, czy

w społeczeństwie rządzącym się pra­
wem Koranu?". I smutnym wnioskiem:

"Ludzie, którzy krucyfiks zanurzony

w urynie nazywają dziełem sztuki, nie
wygrają wojny z fanatykami traktujący­

mi śmiertelnie poważnie swoją kulturo­

wą tożsamość".

Chciałoby się cytować bez końca, lecz

nie zastąpi to lektury tomu kapitalnej,

cho ć niewolnej od powtórzeń, publicy­

styki Paliwody - świadectwa wielkiej
przenikliwości i niezłomności. M oże j e­
stem stronniczy, b o gdy widzę żarliwość,
z jaką Paweł bro nił wartości rodzinnych,
to przecież wyobrażam sobie, że pisząc,

obej mował też troskliwą myślą rodzinę

pewnej swojej koleżanki z podstawów­

ki. Ale na koniec, gdy już przeczyta się

ostatnią część książki, zatytułowaną

"Ścieżkami wiary", a poświęconą głębo­

kiej przemianie duchowej autora, warto
za duszę Pawła, szlachetnego wojowni­

ka, odmówić "Zdrowaś, Mario" .. .

© ® Wszelkie prawa zastrzeżone

DO RZECZY

TYGODNIK LISICKIEGO