plik

SPIS TREŚCI

KRAJ

BEATA SZYDŁO

CZASAMI RÓŻNIĘ SIĘ Z PREZESEM

- z wiceprezes PiS i kandydatką na premiera

rozmawia Piotr Gursztyn

WOJCIECH WYBRANOWSKI

I(UI(IZ SIĘ BUDZI

PIOTR SEMKA

MUZEUM ŚLĄSI(IE, CZYLI SłODl(1 KOłACZ

Z ZAI(ALCEM

KAMILA BARANOWSKA

ARTYSTA JEDNEj PARTII

ŁUKASZ ZBORALSI<I

PRZEDWYBORCZY PEłNOMOCNIK

ROZMOWA Z TERAPEUTKĄ MAŁŻEŃSTW

ZACZYNA SIĘ OD EGOIZMU

KULTURA

WALDEMAR ŁYSlAK

TURNEROMANIA

Z okazji wystawy "Late Turner"

PIOTR WŁOCZYK

S TYPENDIA IDENTITAS PRZYZNANE

PIOTR GOCIEK

I(REW NIE WODA

KRZYSZTOF MASŁOŃ

GROŹNA POI(USA
WISłAWY SZYMBORSI(IEj

MATEUSZ K. DZiÓB

WOLSKIEGO ZABAWY ALTERNATYWNE

Więcej na

www

ebook4all.pl

NIE PRZEGAP

NASZ PRZEWODNIK

FILMY, I(SIĄŻKI, PłYTY

OPINIE

ANDRZEJ HORUBAŁA

SAMOTNY WOJOWNII(

Paweł Paliwoda w swojej niezgodzie na świat

ustawił się na pozycji wiecznego outsidera.

Pozostały po nim wyśmienite polemiczne teksty

RYSZARD CZARNECKI

NIEODWRACALNA

ISLAMIZACJA EUROPY?

HISTORIA

TOMASZ LENCZEWSKI

FAłSZYWY BARON

W SłUŻBIE BIERUTA

Trudno było po wojnie znaleźć arystokratów

chętnych do współpracy z rządem ludowym.

Znalazł się jednak jeden świeżo upieczony baron

SEBASTIAN RYBARCZYK

CZłOWIEK Z CIENIA

ŚWIAT

TEMAT TYGODNIA

CEZARY GMYZ

KORUPCJA NA SZCZYTACH

WłADZY?

Dotarliśmy do zapisu rozmowy

podsłuchanej w restauracji

Sowa i Przyjaciele. Aleksander
Kwaśniewski i Ryszard Kalisz
mówią o kulisach władzy

RAFAŁ A. ZIEMKIEWICZ

POLSKA Z TAŚM

JACEK PRZYBYLSKI

STRAŻNICY CYWILIZACJI

Przed nielegalnymi imigrantami,

przestępcami i terrorystami chcą chronić się

już nie tylko USA czy Izrael. lecz także kraje

europejskie

PIOTR KOWALCZUK

ANT YSYSTEMOWOŚĆ PO WłOSKU

ROZMOWA Z O. ANTONELLO CADEODU

POLACY MUSZĄ ODCZYTYWAĆ ZNAI(I

EKONOMIA

MAREK MAGIEROWSKI

GREXITU AKT NIEOSTATNI

Wszyscy udają niewiniątka. Wszyscy są
ofiarami.

wszyscy trzęsą się ze strachu

ROZMOWA Z PREZESEM PZU

NIE GRAM W ROSYJSKĄ RULETI(Ę

ŻYCIE I NAUKA

KATARZYNA PINKOSZ

ZA MAłE NA PIERWSZY I(RZYI(

W ubiegłym tygodniu szpital opuścił I(sawery

- najmniejszy uratowany w Polsce wcześniak.
Medycyna przekracza kolejne granice

STYL

PIOTR SEMKA

BACARDI, CZYLI RUM NA WYGNANIU

Największym rumowym potentatem na świecie

jest Bacardi - firma z Kuby, którą Fidel Castro

wypchnął z wyspy swoimi ekonomicznymi
szaleństwami

FE LI ETO NY·

GOCIEK, GURSZTYN

SEMKA

ZIEMKIEWICZ, MAG�EROWSKI (12), POSPIESZALSKI (56), ZALEWSKI, WOLSKI (5

•

Z YCHOWICZ, KO PER

WEISS

GABRYEL

RYBINSI{I (88), STANISZKIS

(97),

KATARYNA

(98),

łYSlAK

(99)

w w w . D O R Z E C Z Y . P l

DO RZECZY

TYGODNIK LISICKIEGO

Andrzej Horubala

Paweł Paliwoda w swojej niezgodzie

na świat ustawił się na pozycji

wiecznego outsidera. Pozostały po

nim wyśmienite polemiczne teksty,

l<tóre składają się na zapis sporu

o kształt Rzeczypospolitej

zasadzie się nie znaliśmy.

Owszem, przekazywaliśmy
sobie pozdrowienia typu
"trzymaj się", b o fakt, że Paweł

Paliwoda chodził do j e dnej klasy z moją

Agnieszką, więź, jaką była wspólna

p odstawówka z moją przyszłą żoną,

czyniła go mi jakoś bliskim, ale była to

tylko nutka sentymentu, jakaś miła aura
wokół kogoś, kto znał moją żonę wcze

śniej niż ja, kto widział w niej dziewczy
neczkę z warkoczykami w rolujących się

białych skarpetkach, dźwigającą zawsze
za ciężki tornister. I ona pamiętała go nie
jako boj ownika publicznej sprawy, ale
pulchnawego, osobnego chłopca prowa

dzonego do szkoły przy Spartańskiej za

rękę przez mamusię.

Nigdy nie o dczytywałem więc - j ak

czyniło to, błądząc, zapewne wielu - j ego
nazwiska jako pseudonimu - b ojowego,

trochę autoironicznego : ze staropolsz

czyzny wzięty wyraz, znaczący raptusa,

kłótnika, przyznanie się do pieniactwa,

ale j ednocześnie zanurzenie w tradycji.

Wydawcy z "Teologii Politycznej"

postanowili rzecz udziwnić i pismom
wybranym Pawła, wydawanym dwa i pół

roku po j ego przedwczesnej śmierci,
nadali tytuł erudycyjny, trudny i chyba
odpychający: Kambei Shimada - j eden

z bohaterów "Siedmiu samurajów" Akiro

Kurosawy, niezłomny wojownik
-mędrzec, pełen pogardy dla tchórzy

i obłudników, patron obecności Paliwo
dy w blogosferze, gdzie rozkwitła j ego

p olemiczna, ale i awanturnicza pasja.

Kambei Shimada - tytuł nieodmien

nie przywołujący historię o Pawle

furiacie, kłótniku, któremu - w szczerej

obawie o zdrowie i życie współpracow
ników - zakazano posiadania w redakcji

samurajskiego miecza, będącego j ego

ulubionym gadżetem. Bo Paweł był

pieniaczem. Strasznym. Niszczył sprzęty,

obrażał ludzi, wpadał w furię. Był trud

nym człowiekiem. Al e przecież swoją

niezgodę na świat wypowiadał na szczę-

DO RZECZY

TYGODNIK LISICKIEGO

ście nie tylko w agresji wobec otoczenia,
która zresztą wygasła wraz z głęboką
duchową przemianą autora. Pozostały
po nim wyśmienite polemiczne teksty,
składające się - j ak widać to teraz, gdy

do naszych rąk trafiają j ego pisma - na

niesamowity zapis spo ru o kształt Rze
czyp ospolitej.

OBNAŻANIE OBłUDY

Już pierwszy zamieszczony w zbio

rze tekst może przyprawić o zawrót
głowy perspektywami, które otwiera;
ten zamierzony j ako wstęp do nigdy
niewydanej za życia Pawła książki, zdaje
sprawę z przedziwnego paradoksu
współczesności, gdy duch nietzsche
ańskiej destrukcji dawnej moralności,
duch artystycznego nicowania miesz
czańskiego zakłamania stał się banalną,
powszechnie aprobowaną przez salon
strategią pedagogiki społecznej, prze

j awem intelektualnego konformizmu

i życiowego sprytu. To, co na przełomie
XIX i XX w. za sprawą zbuntowanych

artystów i myślicieli otwierało nowe

perspektywy, obnażając j ednocześnie
obłudę burżuja, coś, co przez transgresję

do zatęchłego światka wpuszczało świe

że powietrze i oświetlało, obnażało fałsz
sytych konsumentów, teraz przekształ

ciło się w wyświechtany, niewymagający

najmniejszej o dwagi sposób moder
nizowania społeczeństwa i niszczenia
tradycji.

Paliwoda kapitalnie - a rozwinie swą

myśl w kolej nych szkicach zamieszczo
nych w książce - rekonstruuje podmian
kę znaczeń i fałsz całego paradygmatu
współczesności. O bśmiej e kieszonko-

wy nietzscheanizm salonowej lewicy,
żałosne prometejskie samopoczucie tych
wszystkich paniuś, p owtarzających nie
b ezpieczne banały, którym wydaje się, że
znaj dują się w awangardzie ludzkiej my
śli, tych oficerów politycznych musztru

j ących polskie społeczeństwo nie dość

głośno o dcinające się od tradycji.

Za Allanem Bloomem, autorem "Umy

słu zamkniętego", pokaże, jak filantropia,
troska o wykluczonych, prześladowa
nych, znajdujących się w mniejszości,

j est de facto wyrazem nienawiści i agre

sji wobec społeczeństwa. Chętnie udzieli
głosu amerykańskiemu konserwatyście,

tak podsumowującemu rewoltę roku

1 9 6 8 :

"Studenci pragnęli dla siebie roli

przywódców rewolucji współczucia.
Ale przedmiotem ich wielkiej pogardy

i wściekłości była amerykańska klasa

średnia [ ... ] ci wszyscy prostacy, którzy

6 -1 2

V I I

2 0 1 5

2 8 / 2 0 1 5

Więcej na

www

ebook4all.pl

PAWEŁ PALIWO DA 19 63-201 3

w Ameryce składali się na większość, nie

potrzebując i nie chcąc ani współczucia,
ani przywództwa studentów". P rzywoła

też kapitalne obserwacje Maxa Sche

lera, pokazując, że "wszelką nienawiść
można wyrazić »po d pozorem j akiejś
formy miłości, miłości do czegoś, co ma
przeciwstawne cechy niż przedmiot
nienawiści«. Tak właśnie, zdaniem Sche

lera - kontynuuje Paliwoda - dzieje się

często w przypadku postaw określanych

j ako humanitarne lub altruistyczne. Są

one formą p ośrednio wyrażanej awersji
do miłości chrześcijańskiej lub miłości

do ojczyzny".

Zrekonstruowawszy strategię

modernizatorów polskiej świadomo
ści, Paliwoda ruszał z szyderstwem na
ustach przeciw snobkom filantropkom,

wykształciuchom w spó dnicach, tym

o rganizatorom społecznej wrażliwości.

"I deologia pseudobłazeńska - konsta

tował, o dwołując się do Kołakowskiego

- j est strategią nieustannej prestiżowej
i materialnej samoafirmacji. Jest metodą
na życie, i to dobre życie. Rzekoma
krytyczność j est tu procedurą dystan
sującą uprzywilejowaną kastę treserów
o d społeczeństwa. Przygotowuje o na

kadry zarówno do »Roweru Błażeja«, na

zagraniczne stypendia, jak i do katedr
socj ologii ... ".

Omawiając aktywność stowarzysze

nia Otwarta Rzeczpospolita, pytał: "Czy
ludzie ci mają dla przeciętnego obywa

tela j akąkolwiek życzliwą propozycję?
N ie. Zupełnie nic. Tylko pałowanie
świadomości, o dkołtunianie, umizgi

do antycywilizacyjnej bohemy, granie

społeczeństwu na nosie, westchnienia

do międzynarodowych instytucji".

"BOŻY PROSTACZEI("

W imię kogo więc występował

Paliwoda? Czy przewrotna historia nie
stawiała go w roli obro ńcy dulszczyzny,
obłudnych mieszczan, chrześcijańskich
hipokrytów? Czy nas, wychowanych

w podziwie dla apostołów p odejrzeń, dla

artystów wyklętych, b ędących zwiastu

nami wolności i p rawdy, nowe czasy nie

czyniły sojusznikami tego, co najbardziej

wstrętne, krępujące rozwój, kneblu-
j ące swobodną ekspresję? Autor zdaje

się sygnalizować tylko ten problem,

w późniejszych tekstach kreując wize

runek "B ożego prostaczka" - człowieka
prawego, odsuniętego przez pro ces
modernizacji na margines, ale wiernego

tradycj i i boskim przykazaniom, tego,
kto chodzi na pielgrzymki i o dległy j est

od zasiadających w radach nadzorczych,

broniących współpracowników komuni

stycznej b ezpieki osobników, beneficjen

tów liberalnych przemian. Czy zatem

i Paliwoda, choć próbuj e utożsamić się

z Bożym prostaczkiem, nie uruchamia

tu mechanizmu współczucia zdiagnozo

wanego przez Schelera? O czywiście, ale
przecież j est świadom dziwnych losów

ludzkiej myśli i zdaj e sobie sprawę z

paradoksalności swej roli. Wychowany
w klimacie estetyki podejrzeń, teraz ten

o ręż zwraca ku dawnym współuczniom.

W osobistej opowieści o dochodzeniu

do pełni wiary wyraźnie opowiada, że

jako człowiek, który w młodości był

taki, j ak j ego obecni adwersarze, zna ich
dokładnie. Zna nie tylko ich poglądy, lecz
także czuj e wszelkie poruszenia i piesz

czoty ducha, jakie zyskuje się, głosząc

niby to obrazoburcze tezy, zna stany,

w jakie popada się, mniemając, że j est

się j akimś nadczłowiekiem, zwiastunem
nowej ery.

"Komunikat dla michnikoidów

i innego lewactwa: wiem o pobudkach

waszego działania bardzo wiele. Znam

was od podszewki. Błądzenie j est rzeczą
ludzką. Tyle że w pewnym wieku trzeba
już skończyć z infantylizmem myślenia.

Jeśli tego nie czynicie, to znaczy, że kie
rują wami złe moce".

P isze w tym osobistym tekście:

"Bycie »Bożym prostaczkiem« nie ma

nic wspólnego z prostactwem, lecz j est

piękną postawą skromności i pozbycia

się pychy, postawą miłosierdzia (ale nie

wobec zapiekłych i niereformowalnych
lewaków) i wielkim wyzwaniem do

duchowej przemiany (daleko mi do tego

stanu, ale staram się nad j ego osiągnię

ciem pracować)".

N o właśnie: cały Paliwoda - czasem

tkliwy aż na granicy sentymentalizmu,

ale gdy widzi wroga, b ezwzględny
i walący szyderstwem, po nazwiskach,

b ez pardo nu. Te fantastyczne, budzą-

ce zgrozę na uniwersytetach zbitki.

"Prawda - j ak twierdził zmarły na AIDS

dekonstrukcjo nista i homoseksualista
Michel Foucault - j est kategorią zniewa

lającą", a przedtem atak na naszą drogą
p oetessę Szymborską głoszącą w mowie

noblowskiej pochwałę relatywizmu.

Ale zbiór tekstów Paliwody to nie

tylko wytykanie błędów w lewackim

myśleniu, to nie tylko kronika głośnych
spo rów ostatnich lat: o niedoszłą dzie
ciobój czynię Alicję Tysiąc, o kampanię

wokół dziecka "Agaty", o głupotę zj edno

czonej Europy, to nie tylko ataki na prof.
Marię Szyszkowską ("to j est ta sama

pani - nie omieszka dodać Paliwoda

ł OPINIE ł

PAWEŁ PALIWODA 1953-2013

- która na egzaminach pyta studen

tów: »Niech pan p owie, jakim kwiatem

j estem?«"), cyniczną Andę Rottenberg

i Adama Michnika czy Jarosława Kur
skiego, ale także świadectwo porachun
ków z własnym środowiskiem.

"Rekordy w czołob itności wobec

poj ęcia postępu (»modernizacja«) bił na

łamach »Dziennika« Cezary Michalski,

który uwolniwszy się o d polskości (nie
tylko on w j ego otoczeniu), pożeglował
ku świetlistym o ceanom konsumpcji

i »kapitalizmu korporacyj nego«. [ ... ]

Ile to razy słyszałem w kierownictwie
»Dziennika« (którego były szef j est
pod przemożnym wpływem H egla), że
prawicowe reformy trafiają w absolutną
pustkę, »świat już uciekł daleko«, »Ko
ściół ugrał wszystko, co chciał - i więcej
nie dostanie«, że »kryzysu kulturowego
właściwie nie ma«, że »w sumie j est
dobrze«. Może to i prawda - dla funk
cjo nariuszy medialnej ekspozytury
niepolskiego Axela Springera, którzy za

rabiają po 2 0 tys. zł, pisząc teksty, które

nie wiadomo czemu właściwie służą (do
tego niektórzy nietaktownie mają się za
prawicowców)".

N o właśnie: j est Paliwoda twórcą

niewygodnym, przywołuje groteskowy
zwrot springerowskiej gazety, która

z dnia na dzień, po powrocie naczelne
go z o dprawy w Hamburgu, stała się
entuzjastką modernizacji i entuzjastką
rządów Platformy. W innym miejscu
westchnie z goryczą: "Pampersi wolą

dziś macać kury u wąt
pliwej proweniencji
magnatów prasowych
i przemysłowych, niż
trwać przy swoich ide
ałach ... ", a w świetnym
szkicu "Społeczeństwo

jak gotycka katedra"

napisze słowa jakby

do sztambucha tym ludziom prawicy,

którzy ręka w rękę z lewicą konstruują
modernizacyjny mit społeczeństwa
obywatelskiego: "Tymczasem w Polsce

już istnieje społeczeństwo obywatelskie:

funkcjonujące wokół Kościoła katolickie
go. To potężna wielomilionowa społecz

ność, której zniszczenie lub osłabienie

miałoby być warunkiem wstępnym
budowy nowoczesnej Polski - kraju na
skalę marzeń Adama Michnika, Alek
sandra Kwaśniewskiego czy Cezarego
Michalskiego".

Paliwoda nie oszczędza nikogo. Cytuj e

starożytnych filozofów, by po chwili
przywalać po nazwiskach i szydzić
z politycznej poprawności. D okonuje

w w w . D O R Z E C Z Y . P l

Więcej na

www

ebook4all.pl

olśniewających ekwilibrystycznych sztu
czek retorycznych, operując na mode
lach, przywołując historyczne analogie,
podstawia ekstremalne przypadki dla
zbadania granic społecznych przyzwoleń
i przestrzeni wolności, by nagle zejść

na poziom analizy osobistych korzyści,
jakie czerpią ze swego zaangażowania

uczestnicy publicznej debaty. To łączenie

wysokiej teorii z przyziemną praktyką,
ta przenikliwość związana z odczytywa

niem ludzkich nie najwyższych motywa
cji czynią z Paliwody szermierza niezwy
kłego. Raz posłuży się ciężkim rapierem,
kiedy indziej sztyletem lub wręcz śliną

(żadnego miłosierdzia wobec zapiekłych

lewaków!).

TRAGEDIA OUTSIDERA

Jest rzeczywiście rycerzem samot

nym, osobnikiem konfliktowym niepa
sującym do żadnego towarzystwa. Swój
portret nieprzejednanego wojownika
kreśli w krótkim patetycznym szkicu

o Kambei Shimadzie, ale przecież spo ro
z gorzkiego autoportretu możemy o dna
leźć we wspomnieniu o Piotrze Skórzyń
skim - dziennikarzu, który borykając się
z depresją, skonfliktowany z otoczeniem,
niezależny, o dszedł, wybierając śmierć
samob ój czą. Przejmujące zdania o cenie,

j aką płaci się za niezłomność, o biedzie,

na jaką skazuje się człowiek wierny
swym p rzekonaniom, o dnosił Paweł

z pewnością także do swojej sytuacji,

wysyłając rozpaczliwy komunikat:

* * * * * *

PAWEł: PALIWODA

KAM BEl SHIMADA

TEOLOGIA

POLITYCZNA

"Nie j esteś znany, nie
publikujesz w czoło

wych gazetach, nie

widać cię w telewi

zji - j esteś loserem,
mało zdolnym,
egotycznym »ja«.

I nikt nie będzie tra-

cił czasu na analizę

twoich wewnętrznych stanów. Masz być
wesoły, miły i nie sprawiać kłopotów.

W przeciwnym razie j esteś nieciekawy
- problematic - jak mówią Anglosasi.

[

... ] »Przyjaciół poznaj e się w biedzie«

głosi przysłowie. I nne przysłowie mówi:

»W biedzie poznaj e się, że przyjaciół się

nie ma« ...

W wieku czterdziestu czy pięćdzie

sięciu lat chciałoby się zaznać o drobiny
akceptacji dla tego, co robiło się wcze
śniej. Pojawia się potrzeba życiowej i psy
chicznej stabilizacji. Trudno j est użerać
się ze światem przez całe życie. N ie każdy
chce być samotnym rycerzem do później
starości. To już heroizm nie na miarę
zwykłego człowieka. To nie heroizm na

miarę człowieka niezwykłego. To posta

wa na miarę »chansons de geste«".

N o tak, tylko ten poemat rycerski

ma całkiem współczesną scenografię.
N iezależność to niemożność opłacenia
operacj i najbliższym, a może sobie, to

skazanie się na rolę życiowego nieudacz
nika, to przecież swoiste o krucieństwo
wobec swoich bliskich ...

P isał Paliwoda kronikę swoich b oj ów

ze światem, dawał świadectwo nie

przejednania. Jego zbiór, niemożliwy

do ogarnięcia w krótkim artykule do

tygodnika, to przecież niezwykły p okaz
błyskotliwej inteligencji zrozpaczonego

obserwatora rzeczywistości. Świetna

krytyka Baumana, jako zwolennika osta
tecznego rozwiązania, z tym że dotyczyć

ma ono zachodniej cywilizacji nicowa
nej w p oszukiwaniu przetrwalników

antysemityzmu. Błyskotliwe potyczki ze
złudzeniami historycyzmu i heglizmu

o raz szyderstwa z darwinizmu. Kapi

talny atak na dominację kobiet - "salo

meizacj ę" świata, w którym "wyeman
cypowany kaprys raz żąda głowy Jana
Chrzciciela na tacy, innym razem daje

fortunę na schroniska dla b ezdomnych
kotów. Raz za pieniądze p o datnika chce
ugościć uchodźców z całego Magrebu,
innym razem zrywa ich córkom chusty

z głów".

A refleksj e Paliwody nad książką Oria

ny Fallaci z prowokacyjnym pytaniem:

lICzy lepiej żyć w świecie, w którym

nie obowiązują żadne normy moral-

ne, a elity p o dniecają się tekstami de

Sade'a i filmem »Głębokie gardło«, czy

w społeczeństwie rządzącym się pra
wem Koranu?". I smutnym wnioskiem:

"Ludzie, którzy krucyfiks zanurzony

w urynie nazywają dziełem sztuki, nie
wygrają wojny z fanatykami traktujący

mi śmiertelnie poważnie swoją kulturo

wą tożsamość".

Chciałoby się cytować bez końca, lecz

nie zastąpi to lektury tomu kapitalnej,

cho ć niewolnej od powtórzeń, publicy

styki Paliwody - świadectwa wielkiej
przenikliwości i niezłomności. M oże j e
stem stronniczy, b o gdy widzę żarliwość,
z jaką Paweł bro nił wartości rodzinnych,
to przecież wyobrażam sobie, że pisząc,

obej mował też troskliwą myślą rodzinę

pewnej swojej koleżanki z podstawów

ki. Ale na koniec, gdy już przeczyta się

ostatnią część książki, zatytułowaną

"Ścieżkami wiary", a poświęconą głębo

kiej przemianie duchowej autora, warto
za duszę Pawła, szlachetnego wojowni

ka, odmówić "Zdrowaś, Mario" .. .

DO RZECZY

TYGODNIK LISICKIEGO