background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 

 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 

Tomasz Kacperski

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Organizowanie  i  wykonywanie  operacji  i  procesów 
jednostkowych 827[01].Z2.02

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 
 

 
 
 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Recenzenci: 
mgr inż. Małgorzata Pucek 
mgr inż. Marek Rudziński 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne:  
mgr inż. Tomasz Kacperski 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Renata Kacperska 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  827[01].Z2.02 
„Organizowanie  i  wykonywanie  operacji  i  procesów  jednostkowych”,  zawartej 
w modułowym  programie  nauczania  dla  zawodu  operator  maszyn  i  urządzeń  przemysłu 
spożywczego. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

12 

5.1. 

Operacje jednostkowe w technologii produkcji żywności 

12 

5.1.1.  Ćwiczenia 

12 

5.2. 

Chemiczne  i  biotechnologiczne  procesy  jednostkowe  w  technologii 

produkcji żywności 

14 

5.2.1.  Ćwiczenia 

14 

5.3. 

Cechy organoleptyczne produktów żywnościowych 

17 

5.3.1.  Ćwiczenia 

17 

5.4. 

Maszyny i urządzenia stosowane w procesach jednostkowych 

19 

5.4.1.  Ćwiczenia 

19 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

22 

7.  Literatura 

36 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1.  WPROWADZENIE 

 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla  nauczyciela,  który  będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń przemysłu 
spożywczego. W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania- 
-uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, 

 

literaturę uzupełniającą. 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  różnymi  metodami 

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróżnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

Jako  pomoc  w  realizacji  jednostki  modułowej  dla  uczniów  przeznaczony  jest  Poradnik 

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika 
do nich adresowanego. 

Materiał  nauczania  (w  Poradniku  dla  ucznia)  podzielony  jest  na  rozdziały,  które 

zawierają  podrozdziały.  Podczas  realizacji  poszczególnych  rozdziałów  wskazanym  jest 
zwrócenie uwagi na następujące elementy: 

 

materiał nauczania w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować samodzielnie. 
Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  ważnej  umiejętności,  jaką 
uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu  technicznego  ze 
zrozumieniem, 

 

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy 
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zależności  od  tematu  można  zalecić 
uczniom  samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów, 
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga  forma  jest korzystniejsza, 
ponieważ  nauczyciel  sterując  dyskusją  może  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz 
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości, 

 

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają 
ćwiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę 
teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  dosyć  obszerną 
propozycję  ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia, 
uwzględniając  różne  możliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które 
z zaproponowanych  ćwiczeń  jest  w  stanie  zrealizować  przy  określonym  zapleczu 
technodydaktycznym  szkoły.  Prowadzący  może  również  zrealizować  ćwiczenia,  które 
sam opracował, 

 

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest 
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając 
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego 
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień 
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia 
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania. 
W tym  miejscu  jest  szczególnie  ważna  rola  nauczyciela,  gdyż  od  postawy  nauczyciela, 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń 
niezainteresowany  materiałem  nauczania, wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni 
umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród  uczniów 
tak zwaną  „ciekawość  wiedzy”.  Potwierdzenie  przez  ucznia  opanowania  materiału 
nauczania  rozdziału  może  stanowić  podstawę  dla  nauczyciela  do  sprawdzenia  wiedzy 
i umiejętności  ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową 
powinien  zwracać  uwagę  na  predyspozycje  ucznia,  ocenić,  czy  uczeń  ma  większe 
uzdolnienia  manualne,  czy  może  lepiej  radzi  sobie  z rozwiązywaniem  problemów 
teoretycznych, 

 

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z  zakresu 
całej  jednostki  modułowej  i  należy  je  wykorzystać  do  oceny  uczniów,  a  wyniki 
osiągnięte  przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej 
nauczyciela  realizującego  tę  jednostkę  modułową.  Każdemu  zadaniu  testu  przypisano 
określoną  liczbę  możliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa 
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według 
własnego  projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  Należy  pamiętać,  żeby  tak 
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umożliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie 
swoich umiejętności.  
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to: 

 

pokaz, 

 

ćwiczenie (laboratoryjne lub inne), 

 

projektów, 

 

przewodniego tekstu. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 

 

Schemat układu jednostek modułowych  

 

827[01].Z2

  

Technologia przetwórstwa 

spożywczego 

827[01].Z2.02 

Organizowanie 

i wykonywanie operacji 

i procesów jednostkowych  

827[01].Z2.01 

Dobieranie surowców, 

materiałów pomocniczych  

i dodatków do żywności  

827[01].Z2.03 

Organizowanie procesów 

technologicznych przetwórstwa 

spożywczego 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

posługiwać się podstawową terminologią chemiczną, 

 

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, 

 

obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w przetwórstwie spożywczym, 

 

scharakteryzować surowce stosowane w przetwórstwie spożywczym, 

 

współpracować w grupie, 

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

 

korzystać z technologii informacyjnej. 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

– 

objaśnić  pojęcia:  proces  produkcyjny,  proces  technologiczny,  proces  jednostkowy, 
operacje,  

– 

porównać wpływ operacji i procesów jednostkowych na wartość odżywczą i dietetyczną, 

– 

określić cechy organoleptyczne produktów, 

– 

rozpoznać  i  sklasyfikować  maszyny  i  urządzenia  stosowane  w operacjach  i  procesach 
jednostkowych, 

– 

rozróżnić fizyczne procesy jednostkowe: mechaniczne, termiczne i dyfuzyjne, 

– 

scharakteryzować chemiczne procesy stosowane w technologii produkcji żywności, 

– 

scharakteryzować biochemiczne procesy w technologii produkcji żywności, 

– 

zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  w  zakładach  produkcyjnych  oraz 
ergonomii pracy w operacjach i procesach jednostkowych. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca    

 

…………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania: 

Operator 

maszyn 

urządzeń 

przemysłu 

spożywczego 827[01] 

Moduł:  

 

Technologia przetwórstwa spożywczego 827[01].Z2 

Jednostka modułowa: 

Organizowanie  i  wykonywanie  operacji  i  procesów 
jednostkowych 827[01].Z2.02 

Temat:  Operacje  mechaniczne  i  termiczne  wykorzystywane  podczas  przerobu  owoców 

i warzyw. 

Cel  ogólny:  Nabycie  umiejętności  analizowania  przebiegu  operacji  mechanicznych 

i termicznych w przetwórstwie owoców i warzyw. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

− 

scharakteryzować  operacje  mechaniczne  i  termiczne  wykorzystywane  w  przetwórstwie 
owoców i warzyw, 

− 

określić 

znaczenie 

poszczególnych 

operacji 

mechanicznych 

termicznych 

w przetwórstwie owoców i warzyw. 

 
Metody nauczania
uczenia się: 

− 

wykład, 

− 

dyskusja, 

− 

wycieczka dydaktyczna do zakładów przetwórstwa owoców i warzyw, 

− 

ćwiczenia. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

praca w zespołach 2–3 osobowych. 

 
Środki dydaktyczne:
 

− 

diagramy  z  podziałem  na  rodzaje operacji  mechanicznych  i  termicznych  występujących 
w przemyśle spożywczym, 

− 

notatki z wycieczki, 

− 

ćwiczenie 3 podrozdziału 4.1.3 Poradnika dla ucznia. 

 
Czas trwania:
 

 

6 godzin zajęć dydaktycznych. 

 
Uczestnicy:
 

 

uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej. 

 
Przebieg zajęć: 
1.  Wprowadzenie  i  przedstawienie  celów  zajęć,  podział  uczniów  na  grupy  do  wykonania 

ćwiczeń. 

2.  Plan zajęć: 

A.  Określenie  rodzajów  operacji  mechanicznych  i  termicznych  występujących 
w przemyśle spożywczym: 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

nauczyciel wraz z uczniami określa rodzaje operacji mechanicznych i termicznych 
występujących w przemyśle spożywczym. 

B. Wycieczka dydaktyczna do zakładów przetwórstwa owoców i warzyw: 

 

nauczyciel  przypomina  o  zastosowaniu  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny 
podczas wizyty w zakładach przetwórstwa owoców i warzyw, 

 

omówienie 

przez 

wyznaczonego 

pracownika 

poszczególnych 

operacji 

mechanicznych i termicznych występujących w przetwórstwie owoców i warzyw, 

 

uczniowie notują uwagi i spostrzeżenia. 

C.  Ćwiczenia w sali dydaktycznej: 

 

uczniowie  podzieleni  na  grupy  dokonują  analizy  notatek  wykonanych  podczas 
wycieczki  i  określają,  jakie  operacje  mechaniczne  i  termiczne  wykorzystywane 
są w przetwórstwie owoców i warzyw – ćwiczenie 3 podrozdziału 4.1.3 poradnika 
dla ucznia, 

 

uczniowie  charakteryzują  poszczególne  operacje  mechaniczne  i  termiczne, 
określają ich znaczenie w przetwórstwie owoców i warzyw, 

 

liderzy grup przedstawiają na forum klasy rozwiązanie ćwiczeń. 

3.  Podsumowanie zajęć: 

 

uczniowie 

wraz 

nauczycielem 

dokonują 

porównania 

rozwiązań 

ćwiczeń 

w poszczególnych grupach. 

4.  Ocena poziomu osiągnięć uczniów. Ocena aktywności podczas wycieczki przedmiotowej 

oraz zajęć dydaktycznych, a także pracy uczniów w grupach.

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca    

 

 …………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania: 

Operator 

maszyn 

urządzeń 

przemysłu 

spożywczego 827[01] 

Moduł:  

 

Technologia przetwórstwa spożywczego 827[01].Z2 

Jednostka modułowa: 

Organizowanie  i  wykonywanie  operacji  i  procesów 
jednostkowych 827[01].Z2.02 

Temat: Maszyny i urządzenia stosowane w przetwórstwie zbożowym. 

Cel  ogólny:  Nabycie  umiejętności  doboru  maszyn  i  urządzeń  do  operacji  i  procesów 

jednostkowych w przetwórstwie zbożowym. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 
– 

dobrać  maszyny  i  urządzenia  do  wykonywania  poszczególnych  operacji  i  procesów 
jednostkowych w przetwórstwie zbożowym, 

– 

określić przeznaczenie poszczególnych maszyn i urządzeń. 

 
Metody nauczania
uczenia się: 
– 

wykład, 

– 

dyskusja, 

– 

wycieczka dydaktyczna do zakładów przetwórstwa zbożowego, 

– 

ćwiczenia. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

praca w zespołach 2–3 osobowych. 

 
Środki dydaktyczne:
 
– 

maszyny i urządzenia w zakładzie przetwórstwa zbożowego, 

– 

notatki z wycieczki, 

– 

ćwiczenie 3 podrozdziału 4.4.3 Poradnika dla ucznia, 

– 

rysunki maszyn i urządzeń stosowanych w przetwórstwie spożywczym. 

 
Czas trwania:
 
– 

6 godzin zajęć dydaktycznych. 

 
Uczestnicy:
 
– 

uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej. 

 
Przebieg zajęć: 
1.  Wprowadzenie  i  przedstawienie  celów  zajęć,  podział  uczniów  na  grupy  do  wykonania 

ćwiczeń. 

2.  Plan zajęć: 

A. Rodzaje maszyn i urządzeń stosowanych w przemyśle spożywczym 

 

nauczyciel wraz z uczniami przypominają, jakie maszyny i urządzenia stosowane 
są do wykonania poszczególnych operacji i procesów jednostkowych. 

B. Wycieczka dydaktyczna do zakładów przetwórstwa zbożowego  

 

nauczyciel  przypomina  o  zastosowaniu  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny 
podczas wizyty w zakładach przetwórstwa zbożowego, 

 

omówienie przez wyznaczonego pracownika poszczególnych operacji i procesów 
jednostkowych  wykorzystywanych  w  przetwórstwie  zbożowym  ze  wskazaniem 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

na maszyny  i  urządzenia  i  ich  zastosowanie  na  poszczególnych  etapach 
przetwórstwa, 

 

uczniowie notują uwagi i spostrzeżenia. 

C. 

Ćwiczenia w sali dydaktycznej 

 

uczniowie  podzieleni  na  grupy  dokonują  analizy  notatek  wykonanych  podczas 
wycieczki, 

 

mając  do  dyspozycji  rysunki  wszystkich  maszyn  i  urządzeń  stosowanych 
w przemyśle  spożywczym,  wybierają  te,  które  występowały  w  zakładzie 
przetwórstwa zbożowego, 

 

uczniowie 

określają 

znaczenie 

poszczególnych 

maszyn 

urządzeń 

w wykonywaniu operacji  i procesów jednostkowych w przetwórstwie zbożowym 
ćwiczenie 3 podrozdziału 4.4.3 Poradnika dla ucznia. 

 

liderzy grup przedstawiają na forum klasy rozwiązanie ćwiczeń. 

3.  Podsumowanie zajęć: 

 

uczniowie  wraz  z  nauczycielem  dokonują  porównania  rozwiązań  ćwiczeń 
w poszczególnych grupach. 

4.  Ocena poziomu osiągnięć uczniów. Ocena aktywności podczas wycieczki przedmiotowej 

oraz zajęć dydaktycznych, a także pracy uczniów w grupach.

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

 

5.  ĆWICZENIA

 

 

5.1. 

Operacje jednostkowe w technologii produkcji żywności 

 

5.1.1. 

Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Jakie mechaniczne operacje jednostkowe należy wykonać w celu: 

 

przygotowania jabłek do suszenia? 

 

otrzymania soku z owoców cytrusowych? 

 

wydzielenia śmietanki z mleka? 

 

dobrania określonej ilości surowców do uzyskania wyrobu gotowego? 

 

oddzielenie wina od osadów drożdżowych? 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia uczniowie  powinni  przeczytać określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia. 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  określić,  jakie  operacje  mechaniczne  powinny  być  wykonane  w  celu  uzyskania 

wymienionych efektów, 

3)  uzasadnić odpowiedź. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze, 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 Poradnika dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 2 

Jakie termiczne operacje jednostkowe należy wykonać w celu: 

 

przygotowania warzyw przeznaczonych do puszkowania? 

 

rozpuszczenia cukru? 

 

uzyskania kawy naturalnej palonej? 

 

przechowywania żywności? 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania. 

 
 
 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  określić,  jakie  operacje  termiczne  powinny  być  wykonane  w  celu  uzyskania 

wymienionych efektów, 

3)  uzasadnić odpowiedź. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze, 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 Poradnika dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3 

Podczas  wycieczki  do  zakładów  przetwórstwa owoców  i  warzyw,  określ,  jakie  operacje 

mechaniczne i termiczne, są wykorzystywane podczas przerobu owoców i warzyw. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział Poradnika dla ucznia, 
2)  zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  podczas  wizyty  w  zakładach 

przetwórstwa, 

3)  uważnie  obserwować  wykonywane  operacje  w  zakładach  przetwórstwa  oraz  wysłuchać 

pracownika objaśniającego poszczególne czynności, 

4)  określić,  jakie  operacje  mechaniczne  i  termiczne,  są  wykorzystywane  podczas  przerobu 

owoców i warzyw, 

5)  zanotować spostrzeżenia w notatniku.  
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

pokaz. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

materiały piśmiennicze, 

– 

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

5.2. 

Chemiczne  i  biotechnologiczne  procesy  jednostkowe 
w technologii produkcji żywności 

 

5.2.1. 

Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Jakie  rodzaje  fermentacji  wykorzystywane  są  w  przemyśle  spożywczym?  Określ 

znaczenie fermentacji w przemyśle spożywczym. 

 
 

 

 

Rys. 1 do ćwiczenia 1 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  przeanalizować literaturę dotyczącą procesów fermentacyjnych z rozdziału 7, 
3)  wpisać do diagramu rodzaje fermentacji wykorzystywanych w przemyśle spożywczym, 
4)  określić znaczenie procesów fermentacyjnych w przemyśle spożywczym. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

dyskusja. 

 

Rodzaje procesów fermentacyjnych 

…. 

 

… 

 

…. 

 

… 

…. 

 

… 

…. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

Środki dydaktyczne: 

 

wzór diagramu, 

 

materiały piśmiennicze, 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika. 

 
Ćwiczenie 2 

Jakie rodzaje fermentacji wykorzystywane są w przemyśle mleczarskim? 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–3 osobowych. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  przeanalizować literaturę dotyczącą procesów fermentacyjnych z rozdziału 7, 
3)  wskazać rodzaje fermentacji wykorzystywane w przemyśle mleczarskim. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

dyskusja 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze, 

 

literatura zgodna z rozdziałem 6 poradnika. 

 
Ćwiczenie 3 

Określ,  jaki  wpływ  na  wartość  odżywczą  i  cechy  organoleptyczne  wyrobów  gotowych 

mają operacje i procesy jednostkowe w przemyśle spożywczym? 
 
Tabela 1 do ćwiczenia 3 

Operacje i procesy jednostkowe 

Wartość 

odżywcza 

cechy 

organoleptyczne wyrobów gotowych 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być w zespołach 2–3 osobowych. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  przeanalizować literaturę dotyczącą operacji i procesów jednostkowych z rozdziału 7, 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

3)  wpisać  do  tabeli  poszczególne  operacje  i  procesy  jednostkowe  oraz  opisać  ich  wpływa 

na wartość odżywczą i cechy organoleptyczne wyrobów gotowych. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

dyskusja. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

wzór tabeli, 

 

materiały piśmiennicze, 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

5.3. 

Cechy organoleptyczne produktów żywnościowych 

 

5.3.1. 

Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Podczas  wycieczki  do  zakładów  przetwórstwa owoców  i  warzyw,  oceń  jakość  owoców 

i warzyw oraz ich przetworów metodą organoleptyczną.

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział Poradnika dla ucznia, 
2)  zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  podczas  wizyty  w  zakładach 

przetwórstwa, 

3)  uważnie 

wysłuchać 

pracownika 

objaśniającego, 

jakimi 

cechami 

powinny 

charakteryzować się owoce, warzywa oraz ich przetwory. 

4)  ocenić wygląd, zapach smak, konsystencję owoców i warzyw oraz ich przetworów, 
5)  zanotować spostrzeżenia w notatniku.  

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

pokaz. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze, 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika. 

 
Ćwiczenie 2 

Określ cechy organoleptyczne jogurtów naturalnych. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 2 osobowych. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  za pomocą narządów zmysłu, określić cechy organoleptyczne jogurtów naturalnych, 
3)  zanotować spostrzeżenia w notatniku. 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie,  

 

dyskusja. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

jogurty naturalne z różnymi terminami przydatności do spożycia, 

 

materiały piśmiennicze. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

5.4. 

Maszyny 

urządzenia 

stosowane 

procesach 

jednostkowych 

 

5.4.1. 

Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Dobierz  przykłady  maszyn  i  urządzeń  stosowanych  w  przemyśle  spożywczym,  podczas 

wykonywania następujących operacji i procesów jednostkowych: 

−  oczyszczanie zbóż, 

−  zdejmowanie skór wieprzowych, 

−  sortowanie ogórków, 

−  rozdrabnianie ziarna zbóż, 

−  rozdrabnianie mięsa, 

−  rozdzielenie mleka od śmietanki, 

−  mieszanie surowców, 

−  blanszowanie mięsa, 

−  ekstrakcja oleju. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  zapisać  przykłady  maszyn  i  urządzeń  stosowanych  w  przemyśle  spożywczym,  podczas 

wykonywania wymienionych operacji i procesów jednostkowych. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze. 

 
Ćwiczenie 2 

Określ zastosowanie w przemyśle spożywczym następujących maszyn i urządzeń: 

−  separatory,  

−  tryjery, 

−  zamaczalniki,  

−  płuczki wodno-powietrzne, 

−  odszypułczarki, 

−  urządzenia cierne, 

−  skubarki bębnowe, 

−  sortowniki kaskadowe, 

−  rozdrabniacze młotkowe, 

−  krajalnice, 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

−  homogenizatory, 

−  wirówki separacyjne, 

−  podgrzewacze rurowe, 

−  prażalniki, 

−  hydrolizatory. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia  uczniowie  powinni przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 2 osobowych. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  przeanalizować  literaturę  dotyczącą  maszyn  i  urządzeń  stosowanych  w  przemyśle 

spożywczym z rozdziału 7, 

3)  określić zastosowanie wymienionych maszyn i urządzeń w przemyśle spożywczym. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−  ćwiczenie, 

−  dyskusja. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze. 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika. 

 
Ćwiczenie 3 

Dobierz  maszyny  i  urządzenia  stosowane  w  przetwórstwie  zbożowym.  Określ 

ich zastosowanie. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia uczniowie powinni  przeczytać określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane samodzielnie. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować podrozdział z Poradnika dla ucznia, 
2)  przeanalizować  literaturę  dotyczącą  maszyn  i  urządzeń  stosowanych  w  przemyśle 

spożywczym z rozdziału 7, 

3)  dobrać  maszyny  i  urządzenia  wykorzystywane  w  poszczególnych  etapach  przetwórstwa 

zbożowego, 

4)  określić zastosowanie wskazanych maszyn i urządzeń. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie. 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze. 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika. 

 
Ćwiczenie 4 

Dobierz  maszyny  i  urządzenia  stosowane  w  przetwórstwie  mleczarskim.  Określ 

ich zastosowanie. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed przystąpieniem  do  wykonania ćwiczenia uczniowie  powinni  przeczytać  określony 

fragment  rozdziału  Poradnika  dla  ucznia,  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  ćwiczenia, 
sposób wykonania, ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 2 osobowych. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować Poradnik dla ucznia, 
2)  przeanalizować  literaturę  dotyczącą  maszyn  i  urządzeń  stosowanych  w  przemyśle 

mleczarskim z rozdziału 7, 

3)  dobrać  maszyny  i  urządzenia  wykorzystywane  w  poszczególnych  etapach  przetwórstwa 

mleka, 

4)  określić zastosowanie wskazanych maszyn i urządzeń. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

dyskusja. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

materiały piśmiennicze, 

 

literatura zgodna z rozdziałem 7 poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test 

dwustopniowy 

do 

jednostki 

modułowej 

„Organizowanie 

i wykonywanie operacji i procesów jednostkowych”  

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

 

zadania są 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 18, 20 są z poziomu podstawowego, 

 

zadania są 8, 14, 15, 17, 19są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi1. a2. b3. d, 4.c5. d, 6. a7. b8. d9. a10. d, 11. a
12. a13. c14. d, 15. d16. a, 17. b18. c19. a20. d. 

 

Plan testu 

 

Nr 
zad.

 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Zdefiniować operacje jednostkowe 

Zdefiniować operacje jednostkowe 

Określić  wpływ  operacji  jednostkowych  na 
wartość odżywczą i cechy organoleptyczne 

Rozróżnić  rodzaje  mechanicznego  rozdzielania 
materiałów niejednorodnych 

Wskazać 

operacje 

termiczne 

stosowane 

w przemyśle spożywczym 

Scharakteryzować operacje termiczne 

Rozróżnić rodzaje operacje dyfuzyjnych 

Dobrać procesy chemiczne 

PP 

Wskazać zastosowanie drobnoustrojów 

10 

Wskazać 

główny 

proces 

technologii 

piwowarskiej 

11 

Scharakteryzować rodzaje fermentacji 

12 

Określić  przyczyny  niekorzystnych  zjawisk 
w procesach technologicznych 

13 

Wskazać 

zastosowanie 

enzymów  

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

w przetwórstwie spożywczym 

14 

Ocenić jakość mleka spożywczego 

PP 

15 

Ocenić jakość przetworów mięsnych 

PP 

16 

Rozpoznać  maszyny  i  urządzenia  stosowane 
podczas operacji jednostkowych 

17 

Dobrać  maszyny  do  poszczególnych  operacji 
i procesów jednostkowych 

PP 

18 

Określić zastosowanie urządzeń udarowych 

19 

Dobrać  maszyny  do  poszczególnych  operacji 
i procesów jednostkowych 

PP 

20 

Określić zastosowanie pras ślimakowych 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem,  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi. 

Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Jeśli udzielenie odpowiedzi  będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż  jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.  Na rozwiązanie testu masz 40 minut. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

−  instrukcja, 

−  zestaw zadań testowych, 

−  karta odpowiedzi. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Dzielenie materiałów pod wpływem działania sił mechanicznych, to operacja 

a)  rozdrabniania materiałów. 
b)  mieszania materiałów. 
c)  formowania materiałów. 
d)  dozowania materiałów. 
 

2.  Operacje jednostkowe polegające na dostarczaniu lub odbieraniu energii przenoszonej na 

drodze cieplnej, to operacje 
a)  mechaniczne. 
b)  termiczne. 
c)  dyfuzyjne. 
d)  chemiczne. 
 

3.  Zaletą stosowania operacji rozdrabniania jest 

a)  utlenianie się wrażliwych na ten proces składników żywności. 
b)  wypływanie  soku  komórkowego  i  enzymów,  co  sprawia,  że  surowiec  staje  się 

bardziej podatnym podłożem do rozwoju drobnoustrojów. 

c)  to, że rozdrobniony surowiec łatwiej absorbuje obce zapachy i wodę. 
d)  to,  że  rozdrobnienie  pozwala  na  usunięcie  z  surowców  niektórych  zanieczyszczeń 

i części niejadalnych. 

 
4.  Oddzielenie  śmietanki  od  mleka  na  skutek  samoczynnego  rozwarstwiania  zawiesin 

wskutek różnicy gęstości cząstek, jest operacją 
a)  filtracji. 
b)  wirowania. 
c)  sedymentacji. 
d)  odpylania. 
 

5.  W przechowalnictwie żywności wykorzystywane są operacje 

a)  testowania. 
b)  ekstrudowania. 
c)  ekspandowania. 
d)  chłodzenia. 
 

6.  Prażenie polega na 

a)  ogrzewaniu  w  temperaturze  100–250°C  bez  dodatku  wody  surowców  przeważnie 

roślinnych,  bogatych  w  cukry,  w  celu  nadania  im  pożądanych  cech 
organoleptycznych i innych. 

b)  ogrzewaniu  wilgotną  parą  w  temperaturze  95–120°C  surowców  spożywczych, 

głównie pochodzących z nasion roślin strączkowych. 

c)  ogrzewaniu  produktów  we  wrzącej  wodzie  lub  w  innym  płynie  albo  w  nasyconej 

parze wodnej, pod zwykłym lub zmienionym ciśnieniem. 

d)  ogrzewaniu w gorącym powietrzu (często z dodatkiem pary wodnej) w temperaturze 

180–250°C w czasie od kilkudziesięciu minut do kilku godzin. 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

7.  Wydobywanie cukru z rozdrobnionych korzeni buraków cukrowych, to 

a)  ekstrudowanie. 
b)  ekstrakcja. 
c)  ekspandowanie. 
d)  prażenie. 
 

8.  W celu rozkładu substancji pod wpływem wody stosowana jest 

a)  reestryfikacja. 
b)  neutralizacja. 
c)  uwodornianie. 
d)  hydroliza. 
 

9.  Drobnoustroje wykorzystywane są do 

a)  produkcji biomasy. 
b)  hydrolizy. 
c)  neutralizacji. 
d)  destylacji. 
 

10.  Głównym procesem w technologii piwowarskiej jest fermentacja 

a)  kwasu mlekowego. 
b)  octowa. 
c)  kwasu masłowego. 
d)  alkoholowa. 
 

11.  W przygotowywaniu kwaśnych napojów z mleka wykorzystywana jest fermentacja 

a)  kwasu mlekowego. 
b)  jabłkowo-mlekowa. 
c)  octowa. 
d)  propionowa. 
 

12.  Przyczyną niekorzystnych zjawisk, takich jak psucie się soków owocowych, jest 

a)  fermentacja octowa. 
b)  fermentacja propionowa. 
c)  fermentacja cytrynianowa. 
d)  fermentacja alkoholowa. 
 

13.  Celulozy używa się do 

a)  zapobiegania krystalizacji melasy. 
b)  zwiększenia plastyczności ciasta chlebowego lub smarowności sera. 
c)  ułatwiania wydobywania soku z owoców i warzyw. 
d)  przedłużenia świeżości pieczywa. 
 

14.  Mleko spożywcze pasteryzowane powinno się charakteryzować barwą 

a)  żółtą. 
b)  białą z dopuszczalnymi obcymi zapachami. 
c)  białą z odcieniem jasnokremowym z dopuszczalnymi obcymi zapachami. 
d)  białą bez obcych posmaków. 
 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

15.  Wymagania dotyczące wyglądu zewnętrznego dla przetworów mięsnych są następujące 

a)  powierzchnia 

wędzonek 

powinna 

być 

pomarszczona, 

dopuszczalnym 

zawilgoceniem. 

b)  osłonka kiełbas średnio rozdrobnionych nie musi przylegać do masy mięsnej. 
c)  powierzchnia  kiełbas  grubo  rozdrobnionych  powinna  być  pomarszczona  z  lekkim 

nalotem suchej, białej pleśni. 

d)  powierzchnia  salami  powinna  być  pomarszczona  z  lekkim  nalotem  suchej,  białej 

pleśni 

 

16.  Poniższy rysunek przedstawia 

 

a)  płuczkę natryskową. 
b)  parownik. 
c)  blanszownik tunelowy. 
d)  skórowarkę. 
 

17.  Do maszyn wykorzystywanych w obróbce wstępnej surowców wykorzystuje się 

a)  rozdrabniacz. 
b)  separatory. 
c)  wirówki. 
d)  prasy taśmowe. 

 
18.  Urządzenia udarowe służą do rozdrabniania 

a)  ziarna i nasion. 
b)  materiałów o budowie tkankowej. 
c)  materiałów twardych i kruchych. 
d)  surowców spożywczych i żywności o budowie włóknistej. 
 

19.  Do rozdzielania cieczy od cieczy pod wpływem działania siły odśrodkowej służą 

a)  wirówki. 
b)  filtry. 
c)  przecieraczki. 
d)  sortowniki. 
 

20.  Prasy ślimakowe służą do 

a)  rozdzielania mechanicznego materiałów niejednorodnych. 
b)  mechanicznego rozdrabniania płynnej żywności. 
c)  rozdrabniania surowców zawierających znaczne ilości wody. 
d)  rozdzielania mas półpłynnych i soczystych. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko............................................................................... 
 

Organizowanie i wykonywanie operacji i procesów jednostkowych  

 
Zakreśl poprawną odpowiedź.

 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

Test 2 

 

Test 

dwustopniowy 

do 

jednostki 

modułowej 

„Organizowanie 

i wykonywanie operacji i procesów jednostkowych”  

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−  zadania są 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 18, 20 są z poziomu podstawowego, 

−  zadania są 8, 14, 15, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego. 
 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

−  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego, 

−  dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

−  dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

−  bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego. 
 

Klucz  odpowiedzi:  1.  c,  2.  c,  3.  d,  4.c,  5.  d,  6.  a,  7.  b,  8.  c,  9.  a,  10.  d,  11.  b
12. a13. c14. d, 15. d16. a, 17. b18. c19. a20. d. 

 

Plan testu 

 

Nr 
zad.

 

Cel operacyjny  
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Zdefiniować operacje jednostkowe 

Zdefiniować operacje jednostkowe 

Określić  wpływ  operacji  jednostkowych  na 
wartość odżywczą i cechy organoleptyczne 

Rozróżnić  rodzaje  mechanicznego  rozdzielania 
materiałów niejednorodnych 

Wskazać 

operacje 

termiczne 

stosowane  

w przemyśle spożywczym 

Scharakteryzować operacje termiczne 

Rozróżnić rodzaje operacje dyfuzyjnych 

Dobrać procesy chemiczne 

PP 

Wskazać zastosowanie drobnoustrojów 

10 

Wskazać główny proces w technologii winiarskiej 

11 

Scharakteryzować rodzaje fermentacji 

12 

Określić 

przyczyny 

niekorzystnych 

zjawisk 

w procesach technologicznych 

13 

Wskazać zastosowanie enzymów w przetwórstwie 
spożywczym 

14 

Ocenić jakość jogurtu naturalnego 

PP 

15 

Ocenić jakość przetworów mięsnych 

PP 

16 

Rozpoznać  maszyny  i  urządzenia  stosowane 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

podczas operacji jednostkowych 

17 

Dobrać  maszyny  do  poszczególnych  operacji 
i procesów jednostkowych 

PP 

18 

Określić zastosowanie urządzeń tnących 

19 

Dobrać  maszyny  do  poszczególnych  operacji 
i procesów jednostkowych 

PP 

20 

Określić zastosowanie odstojników 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem,  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi. 

Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Jeśli udzielenie odpowiedzi  będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż  jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.  Na rozwiązanie testu masz 40 minut. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

−  instrukcja, 

−  zestaw zadań testowych, 

−  karta odpowiedzi. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Operacje  jednostkowe,  podczas,  których  żywność  charakteryzująca  się  ciastowatością 

uzyskuje różny kształt, to 
a)  rozdrabnianie materiałów. 
b)  mieszanie materiałów. 
c)  formowanie materiałów. 
d)  dozowanie materiałów. 
 

2.  Operacje  polegające  na  wzajemnym  przenikaniu  cząstek  jednej  substancji  względem 

cząstek drugiej w gazach, cieczach, ciałach stałych, to operacje 
a)  mechaniczne. 
b)  termiczne. 
c)  dyfuzyjne. 
d)  chemiczne. 
 

3.  Wadą stosowania operacji rozdrabniania jest 

a)  to,  że  rozdrobnienie  pozwala  na  usunięcie  z  surowców  niektórych  zanieczyszczeń 

i części niejadalnych. 

b)  to,  że  rozdrobnienie  i  rozdzielenie  surowca  na  odpowiednie  frakcje  pozwoli 

wyprodukować z surowców wiele różnych produktów spożywczych. 

c)  to,  że  stopień  rozdrobnienia  gotowego  produktu  ma  również  duży  wpływ  na  jego 

cechy organoleptyczne. 

d)  utlenianie się wrażliwych na ten proces składników żywności pozwala na usunięcie z 

surowców niektórych zanieczyszczeń i części niejadalnych. 

 
4.  Oddzielenie  ziarnek  krochmalu  od  wody  na  skutek  samoczynnego  rozwarstwiania 

zawiesin wskutek różnicy gęstości cząstek, jest operacją 
a)  filtracji. 
b)  wirowania. 
c)  sedymentacji. 
d)  odpylania. 
 

5.  Przy produkcji przecierów w przemyśle owocowo – warzywnym stosowane jest 

a)  tostowanie. 
b)  ekstrudowanie. 
c)  ekspandowanie. 
d)  rozparzanie. 
 

6.  Blanszowanie polega na 

a)  szybkim  ogrzaniu  surowca  do temperatury  77–100°C,  utrzymanie  tej  temperatury 

przez ustalony czas, a następnie przeprowadzenie szybkiego oziębienia materiału. 

b)  ogrzewaniu  wilgotną  parą  w  temperaturze  95–120°C  surowców  spożywczych, 

głównie pochodzących z nasion roślin strączkowych. 

c)  ogrzewaniu  produktów  we  wrzącej  wodzie  lub  w  innym  płynie  albo  w  nasyconej 

parze wodnej, pod zwykłym lub zmienionym ciśnieniem. 

d)  ogrzewaniu w gorącym powietrzu (często z dodatkiem pary wodnej) w temperaturze 

180–250°C w czasie od kilkudziesięciu minut do kilku godzin. 

 
 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33 

7.  Wydobywanie oleju z nasion rzepaku, soi i słonecznika, to 

a)  ekstrudowanie. 
b)  ekstrakcja. 
c)  ekspandowanie. 
d)  prażenie. 
 

8.  W celu utwardzenia ciekłych tłuszczów stosuje się 

a)  reestryfikację. 
b)  neutralizację. 
c)  uwodornianie. 
d)  hydrolizę. 
 

9.  Drobnoustroje wykorzystywane są do 

a)  fermentacji. 
b)  uwodornienia. 
c)  reestryfikacji. 
d)  ekstrakcji. 
 

10.  Głównym procesem w technologii winiarskiej jest fermentacja 

a)  kwasu mlekowego. 
b)  octowa. 
c)  kwasu masłowego. 
d)  alkoholowa. 
 

11.  Do  zmniejszenia  kwasowości  wina  i  złagodzenia  jego  cech  smakowych  stosowana  jest 

fermentacja 
a)  kwasu mlekowego. 
b)  jabłkowo-mlekowa. 
c)  octowa. 
d)  propionowa. 
 

12.  Przyczyną  tworzenia  się  przetrwalników,  które  mogą  powodować  psucie  się  serów 

twardych dojrzewających, jest fermentacja 
a)  octowa. 
b)  propionowa. 
c)  cytrynianowa. 
d)  alkoholowa. 
 

13.  Proteazy używa się do 

a)  zapobiegania krystalizacji melasy. 
b)  ułatwiania wydobywania soku z owoców, warzyw. 
c)  skrócenia czasu krzepnięcia żelatyny. 
d)  przedłużenia świeżości pieczywa. 
 

14.  Jogurt naturalny powinien charakteryzować się 

a)  dużym wydzielaniem się serwatki. 
b)  barwą białą z odcieniem zielonym. 
c)  rozwarstwioną konsystencją. 
d)  barwą białą z lekką kwaśnym smakiem. 
 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34 

15.  Wymagania dotyczące wyglądu zewnętrznego dla przetworów mięsnych są następujące 

a)  powierzchnia  kiełbas  grubo  rozdrobnionych  powinna  być  pomarszczona  z  lekkim 

nalotem suchej, białej pleśni. 

b)  osłonka kiełbas średnio rozdrobnionych nie musi przylegać do masy mięsnej. 
c)  powierzchnia 

wędzonek 

powinna 

być 

pomarszczona, 

dopuszczalnym 

zawilgoceniem. 

d)  powierzchnia  salami  powinna  być  pomarszczona  z  lekkim  nalotem  suchej,  białej 

pleśni. 

 

16.  Poniższy rysunek przedstawia 

 

a)  sortownik kaskadowy. 
b)  parownik. 
c)  blanszownik tunelowy. 
d)  skórowarkę. 
 

17.  Do maszyn wykorzystywanych w obróbce wstępnej surowców wykorzystuje się  

a)  rozdrabniacz. 
b)  płuczki ślimakowe. 
c)  wirówki. 
d)  prasy taśmowe. 

 
18.  Urządzenia tnące służą do rozdrabniania 

a)  ziarna i nasion. 
b)  materiałów o budowie tkankowej. 
c)  surowców spożywczych o włóknistej budowie. 
d)  materiałów suchych, twardych i kruchych oraz wilgotnych i elastycznych. 
 

19.  Do wydzielenia oleju z nasion rzepaku służą 

a)  ekstraktory. 
b)  wirówki. 
c)  przecieraczki. 
d)  sortowniki. 
 

20.  Odstojniki służą do 

a)  rozdzielania mechanicznego materiałów niejednorodnych. 
b)  mechanicznego rozdrabniania płynnej żywności. 
c)  rozdrabniania surowców zawierających znaczne ilości wody. 
d)  rozdzielania zawiesin na ciecz klarowną i osad pod wpływem siły ciężkości. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko............................................................................... 
 

Organizowanie i wykonywanie operacji i procesów jednostkowych  

 
Zakreśl poprawną odpowiedź.

 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36 

7.  LITERATURA 

 
1.  Dłużewski M. (red.): Technologia żywności Cz. 4. WSiP, Warszawa 2001 
2.  Dłużewski  M., Chuchlowa J., Krajeński K., Kamieński  W.: Technologia żywności Cz.1. 

WSiP, Warszawa 2000 

3.  Dłużewski M., Dłużewska A.: Technologia żywności Cz. 2. WSiP, Warszawa 2001 
4.  Jarczyk A.: Technologia żywności Cz. 3. WSiP, Warszawa 2001 
5.  Kołożyn – Krajeńska D., Sikora T.: Towaroznawstwo żywności. WSiP, Warszawa 2004 
6.  Rawdanowicz H.: Ogólne wiadomości z towaroznawstwa. WSiP, Warszawa 1998 
 
Literatura metodyczna 
1.  Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 

2.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000 
3.  Plewka  Cz.:  Metodyka  nauczania  teoretycznych  przedmiotów  zawodowych.  Cz.  1  i  2. 

ITeE, Radom 1999