1

Narodziny dziecka

Rodzice spodziewający się narodzin dziecka często niepokoją się jak
zareaguje ich pies, czy nie będzie stanowił zagrożenia, czy zaakceptuje
nowego członka rodziny. Zastanawiają się jak postępować, aby wszystko
ułożyło się dobrze. Zawsze najlepiej wcześniej skonsultować się ze
specjalistą psychologii zwierząt, który na podstawie przeprowadzonego
wywiadu oceni jego pozycję socjalną w hierarchii rodziny, stan
emocjonalny, zdolności przystosowawcze do różnych zmian środowiska,
zauważy obecność ewentualnych problemów z zachowaniem oraz
stwierdzi czy pies jest dobrze socjalizowany z dziećmi w różnym wieku.

Socjalizacja jest to zdolność wchodzenia w relacje z innymi osobnikami,
w tym wypadku z dziećmi. Najłatwiej przyswajają ją szczenięta w wieku
między 3 tyg. a 3 miesiącem życia. Polega ona na zapewnieniu im
możliwości obcowania z małymi dziećmi. Powinno odbywać się to zawsze
pod stałą kontrolą opiekunów, aby nabywane doświadczenia były
korzystne dla obu stron.

Należy pamiętać, że chęć psa do wchodzenia w relacje z dziećmi zależy
od pozytywnych kontaktów z nimi podczas całego życia psa, a zwłaszcza
w okresie szczenięcym. Małe dzieci, zwłaszcza takie do 3 roku życia,
wyglądają i zachowują się zupełnie inaczej niż dorośli ludzie i są
traktowane przez psa jako gatunek inny niż człowiek. Jeśli pies nie
będzie socjalizowany z małymi dziećmi, może potem się ich bać lub
przejawiać względem nich instynkt łowiecki (podobnie jak w przypadku
zwierząt należących do gatunków, z którymi nie był socjalizowany).

Równie ważne jest miejsce psa w hierarchii rodziny. W naturze tylko
dominanci mają prawo posiadania potomstwa. Jeśli pies jest
dominantem, może zachowywać się agresywnie wobec dziecka lub uznać
go za własne i nie dopuszczać do niego rodziców i gości. Ważne jest, aby
ocenić stan emocjonalny psa. Jeśli pies jest lękliwy, cierpi na fobie,
depresje, może starać się unikać dziecka lub zachowywać się agresywnie
wobec niego lub rodziców. Niektóre psy cierpią na zaburzenia
nastrojuisąnieprzewidywalne.

Trzeba to wszystko przeanalizować, zastosować odpowiednie terapie
zachowania zanim pojawi się dziecko, aby pomóc psu lepiej
zaakceptować jego pojawienie i uniknąć ewentualnych wypadków
pomiędzy dzieckiem i psem.

2

W każdym przypadku, aby zapobiec ewentualnym problemom, należy
odpowiednio przygotować psa na przybycie dziecka, a potem
przestrzegać paru zasad. Jak dziecko przyjdzie na świat, ojciec powinien
przynieść do domu pieluszkę nasiąkniętą moczem dziecka i umieścić przy
posłaniu psa tak, aby poznał zapach nowego członka rodziny zanim
pojawi się on wraz z matką w domu.

Taką procedurę należy powtórzyć 3-4 razy. Narodziny dziecka pociągają
zazwyczaj za sobą ograniczenie czasu poświęcanego psu. Wszystko
zaczyna się kręcić wokół niemowlęcia, a pies schodzi na drugi plan.
Bywa, że zwierzę popada w depresję lub próbuje za wszelką cenę
zwrócić na siebie uwagę. Może zacząć załatwiać się w domu, gryźć różne
przedmioty lub wykazywać inne zachowania typowe dla wieku
szczenięcego. Może także zacząć kojarzyć swoją frustrację z przybyciem
dziecka, co z kolei powoduje lęki i pewne formy agresywności. Aby tego
wszystkiego uniknąć, trzeba zmniejszyć ilość czasu poświęcanego psu
przed narodzinami dziecka w stosunku do czasu, jaki będzie mu
poświęcany po narodzinach. Psa należy traktować obojętnie, gdy dziecka
nie ma w pobliżu, natomiast pieścić tylko w obecności dziecka, tak aby
zaczął kojarzyć dziecko z czymś przyjemnym.

Kontakty z dzieckiem

Wszystkie kontakty psa z dzieckiem powinny być zawsze pod kontrolą
rodziców. Nie można dopuszczać, aby dziecko zbliżało się do psiej miski,
sprawiało psu ból (np. ciągnąc za ogon czy uszy) czy na siłę głaskało
psa, gdy ten nie ma już na to ochoty Do około 3 lat dziecko nie jest
wstanie zrozumieć sygnałów ostrzegawczych wysyłanych przez psa.

Nawet łagodny pies może ugryźć, gdy poczuje się zagrożony. Psy dużych
ras mogą ponadto niechcący przewrócić dziecko (np. w zabawie). Zdarza
się, że pies zareaguje agresją z rozdrażnienia, gdy dziecko sprawi mu ból
ciągnąc za ogon czy wyrywając sierść lub, kiedy będzie zmuszało psa do
zabawy, gdy ten nie ma już na to ochoty Nie zawsze to, co my ludzie
uważamy za sposób okazywania przyjaźni, jest tak samo odbierane przez
psa. Gwałtowne ruchy lub niektóre gesty mogą spowodować, że pies
zareaguje agresją. Dziecko może położyć rękę na grzbiecie psa nie
zdając sobie sprawy, że w języku psim oznacza to dominację i pies może
poczuć się zagrożony Dlatego ciągły nadzór i wyobraźnia opiekunów są
zawsze niezbędne.

3

Starsze dzieci powinny być uczone prawidłowego postępowania z psem.
Dziecko powinno zawsze stać na wyższym szczeblu rodzinnej hierarchii
niż pies. Dobre rezultaty daje umożliwienie dziecku wydawania poleceń
psu. Rola rodziców polega na ewentualnej pomocy w wyegzekwowaniu
od psa wykonania komendy Obecność psa i kontakty z nim bardzo
korzystnie wpływają na rozwój emocjonalny dziecka, dają dziecku
poczucie własnej wartości i uczą odpowiedzialności.

Przypadki pogryzień

Na uwagę zasługuje fakt, że statystycznie ryzyko pogryzienia przez psa
jest mniejsze niż ryzyko innych wypadków domowych, jakim ulegają
dzieci. Jednakże wszystkie przypadki pogryzień wzbudzają w
społeczeństwie więcej emocji i są bardziej nagłaśniane przez media.
Wypadki mogą być spowodowane przewróceniem, podrapaniem lub
pogryzieniem przez psa, z czego to ostatnie jest najgroźniejsze. Ryzyko
jest tym większe, im większa różnica wielkości między dzieckiem i psem.
Pogryzienie przez dużego psa jest groźniejsze, co oczywiście absolutnie
nie znaczy, że duże psy są bardziej agresywne.

Każdy przypadek agresji psa wobec dziecka wymaga dokładnej analizy,
aby uniknąć podobnych wypadków w przyszłości. Ekspertyza powinna
być oparta nie tylko na samym ugryzieniu i ataku, ale na zbadaniu
całego zachowania psa, zachowania dziecka, ich sposobu komunikacji,
relacji z psem.

Różne formy agresji psa wobec dziecka

Niektóre agresje są częścią normalnych zachowań psa.

Agresja rywalizacyjna jest, jak sama nazwa wskazuje, związana z
rywalizacją o jakiś przedmiot lub osobę. Może być to rywalizacja o
pożywienie, miejsce odpoczynku, wejście do pokoju lub o
zainteresowanie ze strony rodziców. Agresja rywalizacyjna jest
wzmożona, gdy pozycja psa w stadzie nie jest jednoznacznie określona i
gdy pies czuje się „dominantem". Pies, zanim ugryzie, wysyła sygnały
ostrzegawcze, jednak inteligencja doświadczalna małego dziecka
domagającego się kontaktu socjalnego nie jest wystarczająca,
abyzrozumieć ostrzeżenie i uniknąć fazy gryzienia, generalnie
kontrolowanej.

4

Agresja z rozdrażnienia jest bardzo częstą formą agresji wywołaną
przez frustrację, której przyczyną może być ograniczenie wolności
(trzymanie na uwięzi), zadawanie bólu, zmuszanie do kontaktu
(głaskanie lub czesanie na siłę), prowokowanie pokazywaniem
smakołyków, które nie są dawane, itp. Niektóre psy są bardziej odporne
na ból i przez to bardziej tolerancyjne wobec zachowań dziecka, inne
mniej. W każdym przypadku, jakiekolwiek kontakty dziecka z psem
powinny odbywać się pod stałą kontrolą dorosłych.

Agresja wywołana strachem jest najbardziej niebezpieczna. Spotyka
się ją u psów, które w okresie szczenięcym nie były socjalizowane z
małymi dziećmi. Małe dziecko, zachowujące się zupełnie inaczej niż
osoba dorosła (nagłe ruchy, krzyki, itp.) wywołuje u psa poczucie
zagrożenia, strach. W sytuacji, gdy nie ma on możliwości ucieczki,
reaguje agresywnie. Ugryzienia są zazwyczaj bardzo mocne, gdyż
przerażony pies ich nie kontroluje.

Pies „polujący" na dzieci . Ten typ agresji, podobnie jak agresja ze
strachu, wiąże się z niewystarczającą socjalizacją z małymi dziećmi. Pies
nie rozpoznaje w dziecku człowieka jako gatunku, z którym był
socjalizowany i traktuje je jako potencjalną ofiarę, wykazując instynkt
łowiecki. Pies wykonuje wszystkie sekwencje zachowań łowieckich, tak
jak w przypadku polowania na drobną zwierzynę. Może próbować
skoczyć złączonymi łapami na dziecko lub wózek, łapać zębami za
wystające ręce i ramiona, próbować nosić w zębach i potrząsać jak
upolowaną zdobyczą. W przypadku tego typu agresji, jedynym
rozwiązaniem jest całkowite izolowanie psa od małych dzieci.

Hiperagresja. Są to agresje związane z zaburzeniami zachowania
zwierzęcia. Ugryzienia są mocne, niekontrolowane ani przez wewnętrzne
wyuczone reakcje socjalne, ani przez młody wiek przeciwnika.

W każdym przypadku należy dokładnie przeanalizować zachowanie psa.
Trzeba wziąć pod uwagę wiek dziecka, typ agresji, wielkość psa,
obecność osób będących w stanie zapanować nad agresją psa i
wprowadzić odpowiednią terapię lub zdecydować o odizolowaniu psa od
dziecka.

Pamiętajmy, że jeżeli dochodzi do pogryzienia dziecka przez psa, winę za

5

to ponoszą zawsze dorośli, którzy nie zachowali wystarczających środków
zapobiegawczych.