background image

1. 

Co to są monitory? 

Klasa ciężkich przy brzeżny ch okrętów arty leryjskich, 
przeznaczony ch do ostrzeliwania celów i umocnień na brzegu, 
zwalczania arty lerii nadbrzeżnej  i wsparcia desantu. 

2. 

Co to jest pocisk podkalibrowy? 

Pocisk przeciwczołgowy  zbudowany  z osłony, która odpada 
po opuszczeniu  lufy  oraz z rakietokształtnego rdzenia. Pociski 
podkalibrowe najczęściej uży wane są przez czołgi do 
niszczenia poj azdów pancerny ch. Osiągają one prędkość 
nawet do 1800 m /s (6480 km /h), a zgrom adzona w związku z 
ty m  ich energia kinety czna pozwala na przebicie pancerza 
rdzeniem  pocisku. Wewnątrz kadłuba pocisk rozpry skuj e się 

rażąc załogę atakowanego pojazdu. 

3. 

Co to jest taraśnica? 

Rodzaj  pry m ity wnej  armaty, uży wanej w średniowieczu do 
obrony  zamków. Składała się z krótkiej  lufy  osadzonej na 
belce zamocowanej na rusztowaniu z drewna. Była to broń 
defensy wna, niemobilna. Jej nazwa wywodzi się od tarasów 
zam kowy ch, na który ch um ieszczano taraśnice. Jako am unicję 
wy korzy sty wano kule ołowiane. Zasięg taraśnicy wynosił 

około  300 metrów. 

4. 

Co to jest trebusz? 

Barobalisty czna machina miotająca, wykorzy stująca zasadę 
dźwigni,  miotająca pociski stromotorowo i charaktery zujące 
się niemal stuprocentową celnością. Trebusz oryginalnie był 
machiną wy korzy stującą przeciwwagę stałą, zamocowaną na 
krótszy m ramieniu dźwigni. Na jednym krańcu belki 
umocowany  był pojemnik z kamieniami, ołowiem. Na drugim 
krańcu usy tuowana by ła pętla, do której wkładano pociski. 
Następnie całe ramię ściągane było ku dołowi przy  pomocy 
lin (w stronę specjalnie wykopanego dołu) i przy mocowywane 
do ziemi. Po zwolnieniu zaczepu ramię i zwolniona pętla 
nabierały  rozpędu i miotały pociski. Uży wany już w 
staroży tności, charaktery zował się bardzo dużą celnością, przy  

ograniczony m zasięgu. 

5. 

Co to jest i kto pierwszy użył  minę  wytykową. 

Jako  pierwsi m iny  wyty kowe zastosowa li i uży li boj owo 
konfederaci podczas woj ny  secesyj nej w USA. 

1863

 

konfederacki kuter CSS  "David"  uszkodził  w ten sposób 

fregatę pancerną Unii USS "New Ironsides" pod Charleston. 

6. 

Co to jest mina wytykowa? 

Rodzaj  uzbroj enia okrętów, uży wanego w drugiej połowie 
XIX wieku, nazy wana także torpedą wyty kową. Mina 
wy ty kowa by ł to ładunek wy buchowy (mina) umieszczony na 
długiej - kilkumetrowej belce (wytyku), przy twierdzonej na 
okuciach w dziobowej  części okrętu. Stosowany  by ł głównie 
na mały ch kutrach parowych, pierwowzorach kutrów 
torpedowy ch, na
 który ch był najefekty wniej szy z powodu 
mały ch rozmiarów, ułatwiających podpłynięcie, ale także 
stanowił uzbrojenie większy ch okrętów, np. torpedowców. 
Przed uży ciem, minę wytykową opuszczano pod powierzchnię 
wody. Okręt uzbrojony  w minę wytykową podpływał z 
możliwie dużą prędkością bezpośrednio do burty  wrogiego 
okrętu i  starał się uderzy ć miną w tę burtę, co powodowało 
wy buch miny  obok części podwodnej atakowanego okrętu. 
Zazwy czaj  uży wano zapalnika uderzeniowego, powodującego 
wy buch miny  przy  uderzeniu. Uzbrojenie to było jednak 
niebezpieczne w uży ciu, gdy ż wy magało podejścia na 
bezpośrednią bliskość atakowanego okrętu, a wy buch miny 
zagrażał także  samemu kutrowi. Zbliżoną bronią tego okresu 
by ły  także miny  holowane za kutrem, jednakże okazały  się 
mniej skuteczne i jeszcze trudniejsze w uży ciu. Miny  
wy ty kowe ostatecznie zanikły  z chwilą bardziej 
powszechnego wprowadzenia udoskonalony ch torped 
samobieżny ch. 

7. 

Co to jest pocisk zespolony? 

Rodzaj amunicji do broni palnej, w której pocisk, ładunek 
miotający  (prochowy) i spłonka połączone są w całość za 

pomocą łuski. 

8. 

Co to jest galeon? 

Żaglowy  okręt wojenny lub statek handlowy, cechujący się 
wy soką zwężającą się ku górze nadbudówką rufową oraz 
galionem  – figurą na dziobie okrętu, XVI – XVII wiek. 

9. 

Co to jest szrapnel? 

Pocisk arty lery jski uży wany  do rażenia ludzi. Zawierał lotki 
(np. w postaci ołowiany ch kulek lub strzałek), wy rzucane z 
pocisku  za pom ocą ładunku prochowego, przy  wykorzy staniu 
zapalnika  czasowego. Wy naleziony  został w 1803, po raz 
pierwszy  uży to go w 1804 podczas walk w Surinamie. By ł w 
uży ciu do czasów I wojny  światowej, kiedy  został zastąpiony  
pociskami odłamkowy mi o działaniu rozpry skowy m. 

10. 

Co to jest diera? 

Galera fenicka, starogrecka, rzy mska, początkowo wiosłowa, 
a następnie żaglowo-wiosłowa, z dwoma rzędami wioseł, 
budowana od ok. VII w. p.n.e. 

11. 

Co to jest kirys? 

Część zbroi  pły towej, ochraniająca korpus. Na kiry s składają 
się dwie części – osłaniające pierś (napierśnik) oraz plecy 
(naplecznik). Początkowo kiry s wy rabiany  był ze specj alnie 
utwardzanej skóry, Grecy wytwarzali z brązu, ostatecznie ten 
elem ent zbroi wy twarzano z żelaza. 

12. 

Co to są moriony? 

To rodzaj  otwartego hełm u, będący w użyciu w XVI i XVII 
wieku.  Charaktery sty czne cechy moriona to tzw. grzebień oraz 

kształt  ronda: boki  opadające, przód i ty ł – zadarte i spiczaste. 

13. 

Co to jest karacena? 

Zbroja składająca się z kaftana skórzanego, pokry tego 
metalowy mi płytkami w kształcie łusek nachodzący ch na 
siebie. 

14. 

Co to jest brandera? 

Uży wana w czasie wojen flot żaglowych jednostka pły wająca 
wy pełniona materiałami łatwopalnymi (np. drewno, smoła
ży wica, oliwa itp.), którą po opuszczeniu przez załogę i 
podpaleniu puszczano z wiatrem lub prądem w stronę okrętów 
nieprzy jaciela, aby wzniecić na nich pożar. Brandery były  
szczególnie skuteczne  w zwalczaniu zakotwiczony ch 

zespołów okrętów. 

15. 

Co to jest i do czego służy mina  kotwiczna? 

Ty p m iny  m orskiej  stosowany powszechnie od końca XIX w. 
do końca II wojny  światowej. Mina kotwiczna jest 
przy kładem miny  kontaktowej, czy li miny, która wybuchała 
na skutek  kontaktu  z  okrętem. Mina kotwiczna miała dodatnią 
pły walność i aby  ustawić ją pod wodą musiała być 
wy posażona w kotwicę (obciążenie) oraz linę (minlinę), która 
utrzy my wała minę na zadanej głębokości. Typowa mina 
kotwiczna  by ła kształtu  kulistego  lub owalnego, wy posażona 
w szereg zapalników wy stających na górnej powierzchni. 
Uderzenie okrętu w zapalnik powodowało eksplozję miny . Na 
czas transportu i przed postawianiem na zapalniki zakładane 
by ły  tuleje ochronne zabezpieczające przed zgnieceniem 
zapalnika.  Zabezpieczenia by ły  zwalniane przez zwalniacz 
cukrowy , kiedy  po wrzuceniu do wody  (postawieniu miny ) 

cukier się rozpuszczał. 

16. 

Co to są pawęże? 

Duże, ciężkie  tarcze, z możliwością ich postawienia, do 
osłony  kuszników  podczas oblężenia. Często uży wana przez 

konnicę na ziemiach słowiańskich. 

17. 

Co to jest serpentyna? 

 

Niezdobiona szabla ubogiego szlachcica, silnie 
zakrzy wiona. 

 

Działo małokalibrowe z XVI wieku. 

18. 

Co to jest kartacz? 

Pocisk arty lery jski składający  się z lekkiej obudowy  
wy pełnionej kulisty mi lotkami o niewielkiej średnicy. 
Kartacze są stosowane do zwalczania siły  żywej na 
niewielkich (do 300 m ) odległościach. Kilka m niej szy ch kul w 
cienkim worku, który  rozpadał się podczas wy lotu, zadając 

lepsze obrażenia sile ży wej. 

19. 

Co to są dromony? 

Staroży tne okręty  wiosłowo-żaglowe. Uzbrojone w taran, 
balisty  i katapulty. 

20. 

Co to jest haubica? 

Działo kalibru  od około  75 mm wzwy ż, o krótkiej lufie (od 10 
do 30 kalibrów) i małej prędkości początkowej  pocisku, 
przeznaczone głównie do strzelania stromotorowego
Stosowana przede wszy stkim  do prowadzenia ognia do celów 
ukry ty ch (znajdujących się w ukry ciu) lub zakry tych (za 
przeszkodami). Dzięki  zastosowaniu  zmienny ch ładunków 
miotający ch 
jest możliwe dokonanie zmiany  stromości toru 
lotu pocisku  i  donośności strzelania przy  ty m  samym (stałym) 

kącie podniesienia. 

21. 

Jak  działa  foglerz? 

Pry mity wne, małe działo odtylcowe, służące do obrony 
m urów/zam ków. Większa szy bkostrzelność niż 
standardowego działa (można by ło na raz przygotować 5 
'paczek' nabojowy ch i po kolei ładować do lufy). Nie 
potrafiono dobrze uszczelnić, co wy datnie zmniejszało zasięg 
pocisku. 

22. 

Jak  działa  działo  bezodrzutowe? 

Działo, w który m nie wy stępuje zjawisko odrzutu, gdy ż część 
gazów prochowy ch powstałych przy strzale wylatuje do tyłu 
poprzez specj alne dy sze lub otwory umieszczone w zam ku 

działa. 

23. 

Jak  działa  kartaczownica? 

Ładowane odprzodowo działo strzelające siekańcami i 
kartaczam i. Strzelec poruszał korbą lub czy m ś podobny m 
nadając kartaczownicy strzelność, pociski opadały  z pionowo 
ustawionego magazy nku do lufy  pod wpływem siły 
grawitacj i. 

24. 

Jak  działał  moździerz? 

Pocisk wrzuca się do lufy, a następnie iglica znajdująca się na 
spodzie moździerza zbija spłonkę  pocisku,  co powoduje 
wy buch i wy rzucenie pocisku z lufy. Kąt podniesienia lufy, 

około  60-80° 

25. 

Na jakiej zasadzie  działa  ładunek  kumulacyjny  i 

do czego się go używa? 

To rodzaj  ładunku wy buchowego stosowanego w głowicach 
boj owy ch pocisków, granatach i minach. Po trafieniu w cel, 
eksplozja ładunku  formuje z wkładki cienki strumień metalu, 
poruszający  się z dużą prędkością. Stosowany  jest do 
przebijania pancerzy, jako ładunek o skumulowanej dużej sile 
działania na małą powierzchnię. Głębokość penetracji litego 
pancerza stalowego wy nosi około 10 średnic ładunku 
kum ulacy j nego. 

26. 

Kiedy powstała  i jak  działa  torpeda? 

1866

 rok.  Rodzaj  broni podwodnej , poruszaj ący się pod wodą 

za pomocą własnego napędu pocisk, służący  do niszczenia za 
pomocą wbudowanego ładunku wy buchowego jednostek 
nawodny ch lub podwodny ch przeciwnika. 

27. 

Do czego służył  kontrtorpedowiec? 

Do zwalczania torpedowców, jako eskorta (przeciw łodziom 
podwodny m ), j ako statki zwiadowcze. 

28. 

Jakie  może  być militarne  użycie balonów? 

Obserwacja, ochrona ważnych celów, zrzut bomb, kierowanie 

ogniem arty lerii, stacje przekaźnikowe. 

29. 

Różnica  między  katapultą  a frondibolą. 

 

Katapulta wy korzy stuje energię spręży stości 
materiału, z jakiego by ła zrobiona (maszyna 
neurobalisty czna)  

 

Frondibola (trebusz) wy korzy stuj e 
przeciwwagę wy niesioną na jakąś wysokość. 
(barobalisty czna) 

30. 

Różnica  miedzy  muszkietem  a karabinem 
Mausera. 

 

Muszkiet  ładowany  by ł odprzodowo, pociski 
by ły  nie-zintegrowane (osobno proch, osobno 
pocisk).  Kaliber 17-25 m m . Uży wany pod 
koniec XV w. 

 

Karabin Mausera był ładowany odtylcowo, 
naboj e scalone kalibru 11 m m. Zamek 
czterotaktowy  (otwórz, wy rzuć łuskę, wsadź 
pocisk,  zam knij ). Karabin nadal 
jednostrzałowy  (bez magazy nka), jednak 

szy bszy  niż muszkiet. 

31. 

Różnice między  moździerzem  a armatą. 

Moździerz  strzela lobem (kąt 60-80 stopni) a armata 
prawie płasko. Moździerz  ma bardzo krótką lufę, 
natomiast armata bardzo długą. Inny jest sposób 

strzału. 

32. 

Różnice miedzy  balistą a katapultą. 

Zarówno katapulta i balista wy korzy stują energię 
spręży stości materiału z jakiego jest zrobiona. W 
katapulcie jest jedna wiązka ży ł, a w baliście dwie. 
Zasadniczą różnicą jest to, że balista strzela 
stosunkowo  płaskotorowo  w porównaniu do katapulty, 

która wy rzuca pocisk wy soko w górę.  

33. 

Różnice w systemach Maxima i  Gatlinga. 

Karabin Gatlinga to pierwsza tego ty pu konstrukcj a, 
posiadał korbę do obracania i jednoczesnego 
ładowania luf karabinu. Szy bkostrzelność dochodziła 
do 400/m in. 

Karabin Maxima przewyższał Karabin Gatlinga 
wy korzy stując odrzut lufy  do automatyzacji obsługi 
karabinu(zamiast korby ). Dzięki temu można by ło 
uzy skać wy ższą szy bkostrzelność (do 600/min). 

34. 

Rodzaje broni  miotającej? 

Broń palna, łuki,  kusze,  machiny  miotające, proca. 

35. 

Rodzaje maszyn  miotających. 

 

neurobalisty czna - wy korzy stanie sprężystości 
materiału uży tego do budowy urządzeń 
miotający ch; 

 

barobalisty czna - wy korzy stanie dźwigni i siły  

odśrodkowej; 

 

palna - wy korzy stanie siły  wybuchu gazów 
prochowy ch; 

 

pneum aty czna - wykorzy stanie energii 
sprężony ch gazów. 

36. 

Rodzaje broni  artyleryjskiej. 

Arty leria polowa, lekka, ciężka, najcięższa, dalekonośna, 

przeciwlotnicza, przeciwpancerna, nadbrzeżna, forteczna. 

37. 

Rodzaje pojazdów  bojowych. 

Słonie bojowe, tarany, wieże oblężnicze, rydwany, pojazdy 
pancerne. 

38. 

Rodzaje pojazdów  pancernych. 

Sam ochody  pancerne, tankietki (lekkie  czołgi rozpoznawcze), 
czołgi,  ciągniki arty lery jskie, transportery opancerzone, działa 

samobieżne. 

39. 

Rodzaje napędów  statków (od  starożytności). 

Statki  wiosłowe (wiosła), żaglowce (energia wiatru), statki o 
napędzie mechaniczny m (silniki i turbiny ; napęd: łopatkowy, 

śrubowy, strumieniowy ) 

40. 

Rodzaje broni  drzewcowej. 

Widły, cepy, buzdy gany, topory, berdysze, kosy, gizarmy, 
glewie, halabardy, oszczepy, dziry ty, włócznie, piki, rohaty ny, 
kopie,  lance, cepy, morgensterny, młoty boj owe (w ty m 
nadziaki),  dzidy  (oraz późniejsze sułnice i party zany), spisy, 
szpontony. 

41. 

Rodzaje broni  strzeleckiej. 

Pistolety, karabinki,  karabiny, maszy nowe, broń pomocnicza 
(granatniki nasadowe, rusznice). 

Indy widualna / zespołowa. 

42. 

Podział  broni  białej. 

 

broń obuchowa, np. maczuga 

 

broń sieczna, np. szabla 

 

broń tnąca, np. miecz 

 

broń kłująca, np. włócznia 

 

broń tnąco-kłująca, np. halabarda 

43. 

Podział  broni  palnej. 

 

ze względu na kaliber; 

 

ze względu na rodzaj lufy : gładkolufowe / 
bruzdowane / gwintowane / poligonalne / 
długolufowe / krótkolufowe; 

 

ze względu na ciężar: ciężka / lekka. 

44. 

Kto, gdzie  i kiedy  użył  okrętów pancernych? 

1862 rok,  bitwa pod Ham pton Roads, Am erykanie. 

45. 

Kto, gdzie  i kiedy  po raz pierwszy bojowo użył 

background image

samolotów? 

1905 rok,  podczas m anewrów pod Toul, Francuzi. 

1911 rok, Libia. 

46. 

Kto, gdzie  i kiedy  użył  po raz pierwszy  pociągów 
pancernych? 

1862 rok,  USA,  woj na secesyjna, Amerykanie. Pociąg 
Marrim ac. 

1846 rok,  pod Wiedniem , Austriacy. Platforma opancerzona. 

47. 

Kto, gdzie  i kiedy  użył  po raz pierwszy  okrętów 
podwodnych? 

1776 rok,  USA, Zatoka Nowoj orska. David Bushnell - 
jednoosobowy  okręt "Turtle" o napędzie mięśniowy m 

wy konał pierwszy  atak na okręt wroga. 

48. 

Kto, gdzie  i kiedy  pierwszy raz użył  kuszy? 

Sarakuzańczy cy  III wiek p.n.e 

49. 

Kto, gdzie  i kiedy  użył  po raz pierwszy  czołgów. 

1916 rok,  bitwa pod Sommą, Bry tyjczycy. Nazywały się Mark 
I. Nie szło Bry ty jczy kom najlepiej, więc wprowadzili czołgi, 
Niemcy  się przerazili, ale szy bko zorientowali się, że czołg da 
się zniszczy ć armatą. Uży to 49 czołgów jako wsparcie 
piechoty  a ty lko 18 przy dało się w walce. Reszta się zakopała 

albo zepsuła. 

50. 

Kto, gdzie  i kiedy  zapoczątkował  komunikację 

radiową? 

1901 rok,  audy cj a przez Atlantyk, Guglielm o Marconi. W 
czasie pierwszej wojny światowej już na masową skalę 
wszy scy. 

51. 

Kto i kiedy  pierwszy raz użył  kuszy? 

Kusza wy korzy sty wana jest od przy najmniej dwóch tysięcy 

lat. Stosowano ją w armii rzy mskiej. 

 

Inne definicj e: 

pięściak  - kamień do bicia, trzy many w pięści  

miecz  - głowica, trzon, j elec, strudzina, głowica  

zbroje - kolczugi,  zbroj e pły towe, zbroj e łuskowe, teraz 
kevlarowe  

broń miotająca - proce, atlatl (miotacz oszczepów), łuk, 
kusza   

nagar - żarzy  się po strzale  

przodek  artyleryjski - wóz ciągnięty  z arm atą, w środku, 
proch i lonty   

efekt Shrapnela  - pocisk  rozry wa się na małe kawałeczki  

radar - Wielka Bry tania, 1939r.   

bombardella  - pierwsza broń strzelecka, na kulki kam ienne  

karakol  - form acja strzelecka, 1 szereg strzela i idzie do ty łu  

bandolier  - pas z buteleczkam i na proch  

prochowica - służy  do podsy py wania panewki  

kołowe  mechanizmy  zapłonowe  - nakręcane na krzemień  

garłacz (muszkieton)  - na siekany  ołów, można strzelać 
granatam i  

helepolis  - wieża oblężnicza, 4000 osób  

tabory husyckie  - ruchom e warowne obozy  z wozów 

ułożony ch w okrąg  

kanonierki  - m ałe okręty, m ało dział i zapasów  

trały - liny  przy czepione do statku i 2 boi, do odminowy wana  

torpedy hiperkawitacyjne - bąbelek gazu przed torpedą, 
400km /h