2014-03-03

1

dr Joanna Próchniak

1

Formy organizacyjno-prawne

przedsiębiorstw

2014

dr Joanna Próchniak

2

dr Joanna Próchniak

Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw

pok. 228

mail: [e-mail]

Kontakt

dr Joanna Próchniak

8

[1] FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNE PRZEDSIĘBIORSTW (EP –

ćw/wykład)

Źródła przepisów prawnych dla przedsiębiorców;
Numery identyfikacji przedsiębiorstw (NIP, VAT, REGON);
Ewidencja i identyfikacja podatników i płatników;
Działalność gospodarcza a spółki prawa handlowego;
Kryteria klasyfikacji przedsiębiorstw, struktura

przedsiębiorstw w Polsce;
Spółki osobowe a kapitałowe (spółki prawa handlowego) –

generalne różnice z perspektywy właścicielskiej i

zarządzania;
Kryteria wyboru form organizacyjno-prawnych

przedsiębiorstw;

dr Joanna Próchniak

9

[1] ORGANIZACJA PRZEDSIĘBIORSTWA - KAPITAŁ WŁAŚCICIELSKI (EP –

ćw/wykład)

Pojęcie i cechy kapitału własnego;
Kapitał własny w różnych typach spółek;
Kapitał zapasowy;
Dopłaty w spółkach kapitałowych;
Dywidenda a wykup akcji;
Zagrożenie upadłością - przesłanki upadłości

przedsiębiorstw;
Kapitał przedsiębiorstwa w podstawowych kategoriach w

finansach (sprawozdaniach),

dr Joanna Próchniak

10

Literatura przedmiotu/ źródła informacji

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r.

(Dz.U.04.174.1807).
Kodeks spółek handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. z 2013 r.

poz. 1030) - Tytuł I-II, III-IV.
Ustawa z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o zasadach ewidencji i

identyfikacji podatników i płatników oraz niektórych innych ustaw.
J. Engelhardt,

Typologia przedsiębiorstw, CeDeWu, Warszawa 2009, s.

24-61
J. Jacuszyn (red.) (2008), Spółki handlowe w pytaniach i odpowiedziach,

LexisNexis
J. Krzystof Bielecki, L. Pawłowicz (red.), Zarządzanie wartością spółki

kapitałowej. Podręcznik akademicki, CeDeWu, Warszawa 2012 (roz.:

6.2; 6.3; 12, 13)
Zasady nadzoru właścicielskiego nas spółkami z udziałem Skarbu

Państwa oraz innymi państwowymi osobami prawnymi (2005),

Ministerstwo Skarbu Państwa, Departament Analiz i Prognoz
Krajowy Rejestr Sądowy
CEiIG
Polska Klasyfikacja Działalności
www.gpw.pl

dr Joanna Próchniak

11

Przedsiębiorca

Osoba przedsiębiorcza

Właściciel

Obszar przedsiębiorczości

2014-03-03

2

dr Joanna Próchniak

12

Cechy/atrybuty osoby przedsiębiorczej (niekoniecznie przedsiębiorca)

Gotowość do przejawiania aktywności
Pewność siebie (uwaga!!)
Twórcze i aktywne dążenie do ulepszania istniejących rzeczy
Wysoka motywacja
Umiejętność koncentracji na 1 celu
Potrzeba dominacji (uwaga)
„Obrotny”
(Wysoka, średnia) skłonność do podejmowania ryzyka (brak

wyobraźni?)
Przywództwo
Zdolność do ciężkiej pracy (???)
Wykształcenie ( ??? – przeszkoda)
Wysoka inteligencja (niska interpersonalna??)
Odporność na działanie osób trzecich (wpływy)
Osobowość (do 21 roku życia)

dr Joanna Próchniak

13

Przedsiębiorca

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna lub prawna i

jednostka niebędąca osobą prawną, której odrębna

ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we

własnym imieniu działalność gospodarczą (Art. 4.

ustawy o swobodzie gospodarczej)
Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej

w zakresie wykonywanej przez nich działalności
działalność gospodarcza to

zarobkowa działalność

wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz

poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie

kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa,

wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły

dr Joanna Próchniak

14

Działalność gospodarcza

Kodeks cywilny

Ustawa o swobodzie działalności

Dotyczy stosunków cywilno-prawnych

między osobami prawnymi i osobami

fizycznymi wykonującymi we własnym

imieniu działalność gospodarczą i

zawodową

Dotyczy stosunków publicznoprawnych

podmiotu podejmującego i prowadzącego

działalność gospodarczą

Osoba fizyczna, prawna, jednostka

organizacyjna niebędąca osobą

prawną,

Osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka

organizacyjna niebędąca osobą prawną
Wspólnicy spółki cywilnej w zakresie

wykonywanej przez nich działalności

Działalność we własnym imieniu

Działalność we własnym imieniu

Działalność gospodarcza lub

zawodowa

Działalność gospodarcza

Brak definicji działalności

gospodarczej

Zarobkowa działalność wytwórcza,

budowlana, handlowa, usługowa oraz

poszukiwanie, wydobywanie kopalin i złóż

oraz działalność zawodowa, wykonywana

z sposób zorganizowany i ciągły

dr Joanna Próchniak

16

Atrybuty przedsiębiorstw

Odrębność prawna (np. osobowość prawna)
Odrębność ekonomiczna
Odrębność techniczno-organizacyjna

dr Joanna Próchniak

18

Działalność gospodarcza (do 1 lipca 2011)

Miejsce zameldowania

Miejsce zamieszkania

Miejsce przebywania z zamiarem stałego pobytu

Miejsce prowadzenia działalności gospodarczej

dr Joanna Próchniak

19

Działalność gospodarcza (przepisy do 1 lipca 2011)

Art. 23.1 ustawy o swobodzie ... – ewidencję prowadzi gmina

właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy..... Miejscem

zamieszkania jest miejsce przebywania z zamiarem stałego

pobytu,
Miejsce zameldowania: pobyt stały, czasowy,
Miejsce zamieszkania dla obywateli zagranicznych – miejsce

przebywania co najmniej 6 miesięcy,

2014-03-03

3

dr Joanna Próchniak

20

Meldunek

W dniu 24 września 2010 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej

uchwalił nową ustawę o ewidencji ludności, opublikowaną w

Dz.U. Nr 217, poz. 1427 z późn. zm., która wejdzie w życie

zgodnie z ustawą o zmianie ustawy o ewidencji ludności i

dowodach osobistych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z

2012 poz. 1407) - 1 stycznia 2015r.

Ustawa przewiduje zniesienie obowiązku meldunkowego z

dniem 1 stycznia 2016 r.

dr Joanna Próchniak

21

Meldunek (co się zmieniło od 2013 r.?)

Od stycznia 2013 r. zniesione są niektóre zapisy związane z
obowiązkiem meldunkowym. Obywatele nie muszą meldować
się na pobyt czasowy poniżej 3 miesięcy. Turyści i wczasowicze
nie meldują się w ośrodkach wczasowych, a właściciele,
dozorcy, administratorzy nieruchomości oraz zakładów pracy
nie weryfikują wypełniania obowiązku meldunkowego przez
mieszkańców lub pracowników
Nowością jest wydłużenie z 4 do 30 dni terminu na zgłoszenie
meldunku.

dr Joanna Próchniak

22

Meldunek

Od stycznia 2013 roku przemeldowanie wykonuje

się w jednym urzędzie – w miejscu zameldowania

się w nowym miejscu
Nie trzeba najpierw wymeldować się w jednym

urzędzie, aby dopiero w drugim urzędzie móc

zameldować się w nowym miejscu.

Działa!!!!

dr Joanna Próchniak

23

Meldunek a Dowód osobisty

Projekt ustawy zakłada utworzenie od stycznia 2015 r. Rejestru

Dowodów Osobistych, czyli rejestru centralnego

prowadzonego w formie elektronicznej. Do rejestru

bezpośredni dostęp będą miały urzędy gmin. Dzięki temu

rozwiązaniu obywatel będzie mógł złożyć wniosek o wydanie

dowodu osobistego w dowolnej gminie na terenie całego kraju,

niezależnie od miejsca aktualnego zamieszkania. Będzie mógł

także elektronicznie przesłać wniosek o wydanie dowodu, a w

urzędzie pojawi się tylko raz przy odbiorze dokumentu.
Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy przesunięty zostanie

termin wejścia w życie dwóch ustaw: z 6 sierpnia 2010 r.

o

dowodach osobistych

z 1 lipca 2013 r. na 1 stycznia 2015 r.

oraz ustawy z 24 września 2010 r.

o ewidencji ludności

z 1

stycznia 2013 r. na 1 stycznia 2015 r.

dr Joanna Próchniak

24

Meldunek a Dowód osobisty

W projekcie zrezygnowano od 1 stycznia 2015 r. z

zamieszczania adresu zameldowania w dowodzie

osobistym. Zmiana ta spowoduje, że obywatel nie

będzie już musiał każdorazowo wymieniać

dokumentu, w przypadku zmiany miejsca stałego

pobytu.
W projekcie zaproponowano przesunięcie z 1

stycznia 2014 r. na 1 stycznia 2016 r. zniesienia

obowiązku meldunkowego.

dr Joanna Próchniak

25

Ewidencja i identyfikacja podatników i płatników

Wejście w życie nowych przepisów: 1/09/2011 i 1/01/2012
Cele nowelizacji: ograniczenie liczby identyfikatorów,

odstąpienie od obowiązku zgłoszenia identyfikacyjnego,

usprawnienie administracji, przetwarzanie danych
Osoby fizyczne: PESEL (nie mogą prowadzić działalności

gospodarczej ani być zarejestrowanym jako płatnik podatku

VAT)
Ograniczenie kręgu osób posługujących się NIPem
PESEL jako identyfikator podatkowy
Zmiany w 65 ustawach

2014-03-03

4

dr Joanna Próchniak

27

Ewidencja i identyfikacja podatników i płatników (zmiany w ustawach)

dr Joanna Próchniak

30

Ewidencja i identyfikacja podatników i płatników

NIP czy PESEL dla osób fizycznych?
Czy zgłaszać do US zmianę miejsca zamieszkania,

zameldowania?

Gdzie płacę podatki?

dr Joanna Próchniak

31

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Podstawowe definicje i informacje (przedsiębiorca,

działalność gospodarcza, ewidencja, rachunek

bankowy)
Zasady podejmowania i wykonywania działalności
CEiIDG
Koncesje i działalność regulowana
Warunki kontroli przedsiębiorcy
Oddział a przedstawicielstwo
Definicja przedsiębiorców sektora MSP

dr Joanna Próchniak

32

Swoboda działalności gospodarczej – 1 okienko

Projekt pt. „Centralna Ewidencja i Informacja o

Działalności Gospodarczej”, finansowany w ramach

Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na

lata 2007-2013

Źródło: www.mg.gov.pl

dr Joanna Próchniak

33

Swoboda działalności gospodarczej – 1 okienko

Procedury dot. działalności gospodarczej

http://www.eu-go.gov.pl/dla-przedsiebiorcy/

Źródło: www.mg.gov.pl

dr Joanna Próchniak

34

Swoboda działalności gospodarczej – 1 okienko (stan na początek 2011)

Z dniem 1 lipca 2011 r. utworzona została Centralna Ewidencja

i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG), prowadzona

w systemie teleinformatycznym przez Ministra Gospodarki.

CEIDG jest ogólnodostępną i bezpłatną bazą danych o osobach

prowadzących działalność gospodarczą.
Dopiero po dniu 1 lipca 2011 r. zastąpiła ona całkowicie

ewidencję działalności gospodarczej dla przedsiębiorców

wykonujących działalność gospodarczą (tzw. koncepcja „zero

okienka")

2014-03-03

5

dr Joanna Próchniak

35

Swoboda działalności gospodarczej – 1 okienko (z Poradnika dla gmin)

Z „Poradnika dla gmin” Ministerstwa Finansów ….. z 2011 r.
Przekazywanie wniosku innym organom

Po dokonaniu wpisu i wystawieniu z urzędu zaświadczenia o wpisie, dane z wniosku wraz z
kopią zaświadczenia o wpisie organ ewidencyjny niezwłocznie przesyła do naczelnika urzędu
skarbowego, urzędu statystycznego, jednostki terenowej ZUS albo Centrali KRUS. Przepis
ten jest elastyczny i umożliwia przekazywanie tych danych w dowolnej formie (papierowej,
elektronicznej). Nie ma możliwości określenia ogólnopolskiego standardu w tym zakresie ze
względu na liczne lokalne uwarunkowania. Najprostszą formą jest tutaj przekazanie kopii
(ksero) albo wydruku wniosku i zaświadczenia o wpisie wraz z potwierdzeniem „za zgodność
z oryginałem” (z zastrzeżeniem dla części EDG-RB). Niemniej jednak zachęcamy do
przekazywania tych danych w formie elektronicznej o ile zostanie zachowana forma
przewidziana w art. 7b ust. 8 prawa działalności gospodarczej.
Do urzędów statystycznych, naczelników urzędów skarbowych oraz jednostek ZUS są
przekazywane dane wymagane przez ustawy, odpowiednio: o statystyce publicznej, o
ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz o systemie ubezpieczeń społecznych.

Źródło: www.mf.gov.pl

dr Joanna Próchniak

36

Swoboda działalności gospodarczej – 1 okienko

Celem projektu CEIDG jest umożliwienie ewidencjonowania działalności

gospodarczej drogą elektroniczną w ramach tzw. „

Jednego Okienka

”, z

wykorzystaniem zintegrowanego formularza zawierającego dane
niezbędne dla CEIDG oraz:
urzędów skarbowych (zgłoszenie identyfikacyjne/zgłoszenie
aktualizacyjne osoby fizycznej prowadzącej samodzielnie działalność
gospodarczą),
Głównego Urzędu Statystycznego (wniosek o wpis do Krajowego Rejestru
Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej lub o zmianę cech
objętych wpisem),
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (zgłoszenie/zmiana płatnika składek)
oraz Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (zgłoszenia oświadczenia
o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników)

Źródło: www.mg.gov.pl

dr Joanna Próchniak

37

Swoboda działalności gospodarczej – 1 okienko

W ramach realizacji projektu uruchomiono m.in następujące usługi on-line:

możliwość złożenia on-line wniosku o wpis do ewidencji działalności
gospodarczej, wniosku o zmianę wpisu, wniosku dotyczącego zawieszenia
działalności gospodarczej oraz wniosku o wykreślenie z ewidencji;
informacja o zasadach rejestracji działalności gospodarczej oraz
informacja dotycząca wypełniania wniosku o wpis do CEIDG;
wyszukiwarka przedsiębiorstw wg różnych kryteriów wyszukiwania, m.in.
nazwy, miejsca prowadzenia działalności gospodarczej;
informacja o przedsiębiorcach-osobach fizycznych.

Źródło: www.mg.gov.pl

dr Joanna Próchniak

38

CEIDG – ocena przez MG (stan na 28/02/2013)

Schematy procedur nie są dostosowane do olbrzymiej liczby błędów w
bazie systemu informatycznego (system obsługuje wyłącznie proste
wpisy)
W przypadku postępowań administracyjnych w wyniku migracji danych
między organami schematy procedur nie zapewniają prawidłowego
funkcjonowania.
Naruszanie zasad terminowości załatwiania spraw (zaległości w
załatwianiu spraw na 28/02/2013 wynosiły: 73 469 spraw)
Brak możliwości uzyskiwania zaświadczeń w zakresie adresu
zamieszkania do celów powództw cywilnych
Dotychczasowa doktryna i orzecznictwo sądowe w zakresie ewidencji
są nieaktualne

Źródło: www.mg.gov.pl

dr Joanna Próchniak

39

Mikroprzedsiębiorca

Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę,
który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat

obrotowych spełniał warunki:
Średniorocznie zatrudnienie < niż 10 pracowników,
Roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów

i usług oraz operacji finansowych < 2mln euro (w

złotych), lub suma aktywów bilansu na koniec roku

< 2 mln euro (w złotych).

dr Joanna Próchniak

40

Mały przedsiębiorca

Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę,

który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat

obrotowych spełniał warunki:
Średniorocznie zatrudnienie mniej niż 50

pracowników,
Roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów

i usług oraz operacji finansowych mniej niż 10mln

euro (w złotych), lub suma aktywów bilansu na

koniec roku mniej niż 10 mln euro (w złotych).

2014-03-03

6

dr Joanna Próchniak

41

Średni przedsiębiorca

Za

średniego

przedsiębiorcę

uważa

się

przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch

ostatnich lat obrotowych spełniał warunki:

Średniorocznie zatrudnienie mniej niż 250

pracowników,
Roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów

i usług oraz operacji finansowych mniej niż 50mln

euro (w złotych), lub suma aktywów bilansu na

koniec roku mniej niż 50 mln euro (w złotych).

dr Joanna Próchniak

43

PKD

PKD 2004
PKD 2007
PKD 2009

dr Joanna Próchniak

47

Podział przedsiębiorstw wg kryterium własności

Prywatne
Państwowe
Pracownicze (spółki pracownicze)
Spółdzielcze
Komunalne
Mieszane

dr Joanna Próchniak

48

Dylematy początkującego przedsiębiorcy

Czy początkujący przedsiębiorca (działalność gospodarcza),
budujący swoją działalność na podstawie własnej pracy i
oszczędności ma szansę przekształcić firmę w spółkę
kapitałową?

dr Joanna Próchniak

49

Dylematy początkującego przedsiębiorcy

Rozdział własności i zarządzania

Miejsce wynagrodzenia właściciela w finansach spółki
kapitałowej – rozdział zatrudnienia i własności
Rola właściciela balansuje między udziałowcem (dywidenda) a
pracownikiem (pensja)
Pensja przedsiębiorcy w spółce kapitałowej zmniejsza zysk do
podziału pomiędzy właścicieli
Pozyskiwanie inwestora skutkuje fundamentalnym
przekształceniem zasad funkcjonowania przedsiębiorstwa

dr Joanna Próchniak

50

Dylematy początkującego przedsiębiorcy

Proces decyzyjny w spółce kapitałowej – procedury

Podejmowanie decyzji opiera się na przepisach ksh, umowy
spółki oraz regulaminów wewnętrznych
Decyzje podejmowane są w drodze negocjacji, konsultacji, lub
za zgodą wspólników (udziałowców)
Procedury zwoływania posiedzeń i obradowania Zarządu, Rady
Nadzorczej oraz Zgromadzenia Wspólników
Wraz ze wzrostem przedsiębiorstw rośnie potrzeba formalizacji
zarządzania

2014-03-03

7

dr Joanna Próchniak

51

Dylematy początkującego przedsiębiorcy

Rozwijanie przedsiębiorstw z firm rodzinnych do dużych spółek
kapitałowych często wymaga od założyciela wyjścia ze spółki