Krzysztof Mietelski

38

1/2001

W instalacjach elektrycznych

nn powszechnie jest stosowana
ochrona przepiêciowa i ochro-
na przeciwpora¿eniowa. Ochro-
na przepiêciowa realizowana
jest przez zastosowanie ogra-
niczników przepiêæ, natomiast
wy³¹czniki ró¿nicowopr¹dowe
chroni¹ przed pora¿eniem.
Urz¹dzenia te instalowane s¹
w tych samych rozdzielnicach.
Zasady doboru tych zabezpie-
czeñ nie uwzglêdniaj¹ wzajem-
nego istnienia innych aparatów.
Producenci wy³¹czników ró¿ni-
cowopr¹dowych modyfikowali
urz¹dzenia tak, aby w³aœciwie
spe³nia³y swoje funkcje i b y ³ y
odporne na zak³ócenia, powo-
dowane m.in. zastosowaniem
ochrony przepiêciowej. Poradni-
ki ochrony przepiêciowej rów-
nie¿ nie uwzglêdniaj¹ zak³ó-
ceñ, spowodowanych przez og-
raniczniki przepiêæ.

Stosowanie ochrony prze-

piêciowej zgodnie z zalece-
niami katalogowymi produ-
centów i norm¹ PN-93/E-05009
/443, równie¿ nie by³o sku-
teczne.

kompatybilnoϾ

urz¹dzeñ

Po przeprowadzeniu wielu

analiz i prób od 1997r., stosowa-
ny by³ sprzêt i uk³ady znacznie
skuteczniejsze. U podstaw roz-
wi¹zañ le¿y zasada kompatybil-
noœci aparatów na udary pr¹do-
we. Dotyczy to ograniczników
przepiêæ i wy³¹czników ró¿ni-
cowopr¹dowych w jednej insta-
lacji.

Zasadê kompatybilnoœci pre-

cyzuj¹ dwie regu³y doboru
urz¹dzeñ:

1. Wy³¹czniki ró¿nicowo-

pr¹dowe spe³niaj¹ warunki tes-

tu odpornoœci na udar pr¹dowy
2–5 kA o przebiegu 8/20

µs, tzn.

nie s¹ pobudzane takim udarem
pr¹dowym w tym okreœlonym
czasie.

2. Ograniczniki przepiêæ

spe³niaj¹ warunki przep³ywu
pr¹du udarowego o przebiegu
8/20

µs i pr¹dzie odpowiednim

do zastosowanej klasy ochrony,
skutecznie obni¿aj¹ napiêcie
i pr¹d o testowej amplitudzie
i czasie.

Spe³nienie drugiego warunku

polega na zastosowaniu ogra-
niczników warystorowych. Prze-
bieg testu jest zwi¹zany z rodza-
jem ograniczników, a w przypad-
ku iskierników standardowymi

niezgodnoϾ

interesów

Rys. 1a Uk³ad po³¹czeñ wg PN-93/E-05009/443

39

1/2001

s¹ przebiegi testów 10/350

µs

i 10/2000

µs. Natomiast warys-

tory testowane s¹ impulsem
pr¹dowym 8/20

µs.

Zastosowanie kompatybil-

noœci aparatów zmniejszy³o
niebezpieczeñstwo zbêdnego
wy³¹czania napiêcia przez wy-
³¹czniki ró¿nicowopr¹dowe.
Odpornoœæ wy³¹cznika ró¿ni-
cowopr¹dowego na udar pr¹do-
wy 8/20

µs to inaczej zw³oka

czasu, przeznaczona na likwida-
cjê stanu przepiêciowego przez
ograniczniki przepiêæ.

Rozwi¹zanie uk³adu aparatu

ró¿nicowopr¹dowego i przepiê-
ciowego zosta³o zmodyfikowa-
ne. Okaza³o siê, ¿e uk³ad
po³¹czeñ ograniczników prze-
piêæ w instalacji z przewo-
dem PE, wykonany zgodnie
z

PN-93/E05009/443, jest

b³êdny.

norma

czy wiedza?

Natomiast uk³ad po³¹czeñ

ograniczników, opracowany
w firmie MEGATECH, jest
sprzeczny z przytaczan¹ norm¹,
ale za to oparty na prawach Oh-
ma i Kirchoffa.

Pod nazw¹ „system ochrony

MEGATECH” opracowany zos-
ta³ uk³ad, bêd¹cy kompilacj¹
zabezpieczeñ instalacji, co da³o
w efekcie bardzo skuteczn¹ och-
ronê przepiêciow¹.

Rysunek 1a pokazuje sche-

mat w³¹czenia ograniczników
wg normy PN-93/E-05009/443.
Z rysunku wynika, ¿e ochrona
przepiêciowa odbiornika (¿a-
rówki) realizowana jest przez
dwa ograniczniki przepiêæ na
napiêcie 230 V AC, które s¹ sze-
regowo po³¹czone od fazy (L)
przez PE do przewodu neutralne-
go (N). Zgodnie z norm¹, nie jest
mo¿liwa ochrona z zachowa-
niem katalogowej klasy ochrony.

Rysunek 1b pokazuje uk³ad

po³¹czeñ, zapewniaj¹cy odpo-
wiedni¹ katalogow¹ ochronê
przepiêciow¹, w którym doko-
nuje siê ponadto redukcja stanu
przepiêciowego w strefie prze-
wodów roboczych L-N.

Rys. 1b Uk³ad po³¹czeñ wg MEGATECH

Rys. 2 Zasada kompatybilnoœci aparatów na udar pr¹dowy

W uk³adzie na rys.1b prze-

piêcie jest redukowane bez
udzia³u przewodu ochronnego
PE.

Redukcja stanu przepiêcio-

wego nastêpuje w strefie prze-
wodów roboczych, pomiêdzy L-
N i wed³ug zasady kompatybil-
noœci na pr¹d udarowy 8/20

µs

(rys. 2).

zakoñczenie

Powy¿szy uk³ad po³¹czeñ

zosta³ opisany w jednym z bran-
¿owych miesiêczników, co spo-
wodowa³o zorganizowan¹ kry-
tykê „specjalistów ochrony
przepiêciowej”. W maju ubieg-
³ego roku, na Konferencji w £o-
dzi, równie¿ zosta³y przedsta-
wione te rozwi¹zania. W czerw-
cu 2001 norma PN-93/E-05009
zosta³a skreœlona z listy norm
i przez kilka miesiêcy w Polsce
nie obowi¹zywa³a ¿adna nor-
ma przepiêciowa. Polski Komitet
Ochrony Odgromowej zachowu-
je milczenie, zamiast przyznaæ
siê do ogromnej gafy meryto-
rycznej.

Prawo do stosowania ww.

rozwi¹zañ jest zastrze¿one
/P-337249/.

q

IMPAQ dostawc¹

gie³dy energii

W ci¹gu najbli¿szych lat Im-
paq chce zostaæ kluczowym
dostawc¹ rozwi¹zañ soft-
ware’owych dla krajowego
rynku energii. Gie³da posia-
da aktualnie jedynie ok. 1%
udzia³u w rynku energii, ale
wg Grzegorza Kalety, dyrek-
tora generalnego firmy Im-
paq, jest to obiecuj¹cy ry-
nek, w który warto inwesto-
waæ. Dyrektor jest zdania, ¿e
krajowy rynek energii to no-
we zjawisko, które siê jesz-
cze nie wykrystalizowa³o.
– Gie³da, choæ istnieje, to
nie jest maksymalnie wyko-
rzystywana. Producenci
energii nie wiedz¹ jeszcze,
jak na tym zarabiaæ – stwier-
dzi³ Grzegorz Kaleta. Spo-
dziewa siê on, ¿e Impaq bê-
dzie potrafi³ wykorzystaæ
nowe mo¿liwoœci i j u ¿
w najbli¿szym miesi¹cu
podpisze korzystny kontrakt
z Gie³d¹ Energii (pierwszy
zosta³ zawarty pod koniec
maja tego roku). Impaq sta-
nowi czêœæ miêdzynarodo-
wego holdingu dostarczaj¹-
cego oprogramowanie klien-
tom z Europy Zachodniej i ze
Stanów Zjednoczonych.
W Polsce dzia³a do 8 lat.