RASY LUDZKIE, TYPY SYLWETKI, DYMORFIZM PŁCIOWY

Rasy ludzkie
Człowiek wędrował do różnych części świata, gdzie musiał się przystosować do zastanych tam
warunków klimatycznych. Rasy ludzkie są więc wynikiem możliwie jak najlepszej adaptacji do
odmiennych warunków. Kolor skóry zależny jest od ilości zawartej w niej melatoniny - hormonu
aminokwasowego, powodującego zmianę stanu skupienia melaniny (czarnego pigmentu) w
melanocytach (komórkach barwnikowych) skóry i tworzenia się jej skupisk. Liczba melanocytów
we wszystkich rasach właściwie się nie różni, jedynie ich rozmieszczenie jest charakterystyczne dla
każdej z ras. W warunkach częstego operowania silnych promieni słonecznych, najkorzystniejsze są
ścisłe skupiska tych komórek, dzięki którym pochłaniane są promienie ultrafioletowe - taką
adoptacją do środowiska wykazuje się rasa czarna. Promienie słoneczne są niezbędne organizmowi,
więc jeśli jest ich niewiele należy je jak najlepiej wykorzystać, w czym ułatwia biała skóra, która
przepuszcza promieniowanie UV potrzebne do produkcji witaminy D, regulującej gospodarkę
wapniową i fosforową organizmu. Organizmy ludzi żyjących w danych strefach klimatycznych
musiały się przystosować do panujących tam warunków.
Sama budowa ciała zależy od temperatury panującej zazwyczaj na danym terenie, generalnie ludzie
z gorących i suchych stref są wysocy, szczupli, co zapewnia im szybką wymianę ciepła. Natomiast
krępą budową ciała i krótkimi kończynami charakteryzują się ludzie z zimnych stref klimatycznych,
gdyż taka budowa ciała pozwala na większą proporcje tkanki tłuszczowej, dzięki czemu ciepło jest
dłużej zatrzymywane w organizmie.
Różnice między rasami są najbardziej widoczne, gdy przyjrzymy się twarzom - ich kształt, jest
przejawem dostosowania się do środowiska.

Wszyscy ludzie żyjący na Ziemi, bez względu na rasę, należą do jednego gatunku - homo sapiens,
czyli człowiek rozumny. Klasyfikowanie ludności świata pod względem rasowym napotyka duże
trudności. Wynikają one z ogromnego zróżnicowania rodzaju ludzkiego oraz migracji zarówno
prehistorycznych, jak i późniejszych. Podział na rasy wynika z porównania takich cech jak:

•

kolor skóry i oczu,

•

kształt głowy,

•

kolor i kształt włosów,

•

wielkość i budowa ciała,

•

grupy krwi.

Niektórzy antropologowie wyróżniają ponad 20 ras ludzkich.
Francuski zoolog, anatom i ewolucjonista George Cuvier opisał w 1798 roku trzy rasy (dziś
nazywane najczęściej odmianami lub wielkimi rasami) ludzkie:

•

białą (europoidalną),

•

czarną (negroidalną),

•

żółtą (mongoloidalną).

Intuicyjnie wyróżniono je od dawna, jednak dopiero G. Cuvier przedstawił naukowy opis różnic
fizycznych typów człowieka, uwzględniając nie tylko kolor skóry, ale i inne cechy, zwłaszcza
proporcje części ciała, kształt czaszki, twarzy, nosa, kształt i barwę oczu, intensywność i rodzaj
owłosienia. Jego zasługą jest też zaliczenie amerykańskich Indian do odmiany żółtej. Przedtem,
mimo licznych podobieństw w wyglądzie do mieszkańców Azji Wschodniej, byli oni uznawani za
odmienną wielka rasę zwaną „czerwoną" (nazwa jest mylącą, pochodzi bowiem od obrzędowego
malowania przez niektóre plemiona indiańskie skóry na czerwono) lub amerykańską.
Wprawdzie podział G. Cuviera zaczęto krytykować niemal natychmiast po jego ogłoszeniu, jako
zbyt mało szczegółowy, nie uwzględniający ogromnego fizycznego zróżnicowania gatunku Homo
sapiens, przetrwał on jednak do dzisiaj, dzięki swej prostocie i zwróceniu uwagi na cechy najłatwiej
obserwowalne.

Biała odmiana człowieka

Odmiana biała obejmuje ludzi przystosowanych do klimatu umiarkowanego o małym
nasłonecznieniu. Pierwotnie tereny zamieszkiwane przez odmianę białą były w większości pokryte
lasami. Tułów proporcjonalny do długości kończyn oraz mała ilość pigmentu w skórze ułatwiająca
syntezę witaminy D uznawane są za przystosowania do warunków środowiska w naturalnym
miejscu występowania odmiany białej.

Przedstawiciele rasy białej charakteryzują się następującymi cechami antropologicznymi:

•

Skóra jasna różnych odcieni.

•

Oczy różne, lecz często jasne.

•

Włosy faliste lub proste, często jasne.

•

Brak fałdy nakątnej.

•

Twarz ortognatyczna.

•

Nos wąski, wystający.

•

Silne owłosienie ciała.

•

Wysoki wzrost.

•

Mała zawartość melaniny.

Przedstawiciele rasy białej, krzyżując się z osobami innych ras, dawać mieli początek osobnikom
ras mieszanych, określanych mianami:

•

Metysów – tj. mieszańców rasy białej z rasą żółtą (zwłaszcza Indianami).

•

Mulatów – tj. mieszańców rasy białej z rasą czarną (zwłaszcza Murzynami).

Czarna odmiana człowieka
Charakterystyczne cechy odmian ludzkich uznaje się za przystosowanie do klimatu, w jakim żyją
naturalnie jej przedstawiciele. Odmiana czarna przystosowana jest do klimatu tropikalnego, o
wysokich temperaturach i nasłonecznieniu.

Do typowych cech tej odmiany zaliczono:

•

szeroką, krótką, wypukłą klatkę piersiową,

•

szerokie ramiona,

•

wąską miednicę,

•

krótkie drogi oddechowe,

•

szeroki nos,

•

silnie skręcone włosy,

•

skąpe owłosienie powłok ciała,

•

krótki tułów,

•

długie nogi,

•

dużą powierzchnię wymiany ciepła ze środowiskiem,

•

liczne gruczoły potowe pozwalające utrzymać właściwą temperaturę ciała w tropikach.

Żółta odmiana człowieka

Za charakterystyczne cechy odmiany żółtej, będące przystosowaniem do warunków klimatycznych
Azji uznaje się:

•

się niski wzrost,

•

długi tułów,

•

krótkie nogi,

•

małą powierzchnię ciała,

•

grube przetłuszczone włosy,

•

płaską twarz,

•

nisko osadzony nos,

•

skośną szparę oczną.

Budowa ciała zapewnia ochronę przed zimnem minimalizując utratę ciepła. Oczy chronione są
przed nadmiarem światła w okresie występowania okrywy śnieżnej.

Rasę żółtą można dzielić na odmianę azjatycką, eskimoską, indiańską i oceaniczną
(Polinezyjczycy i Mikronezyjczycy). Pierwotnie występować miała w południowo-wschodniej i
wschodniej Azji, skąd rozprzestrzeniła się na obie Ameryki, gdzie znana była jako Indianie (w
znacznej mierze wyparci i wyniszczeni przez Europejczyków w okresie kolonializmu).

Przedstawiciele rasy żółtej charakteryzują się następującymi cechami antropologicznymi:

•

Skóra śniada różnych odcieni.

•

Oczy ciemne.

•

Włosy ciemne, grube, proste.

•

Niekiedy skośna szpara oczna.

•

Fałda mongolska.

•

Twarz płaska.

•

Bardzo słabe owłosienie ciała.

•

Wystające kośći policzkowe.

Typy sylwetki

Ektomorficzny typ sylwetki

Cechy fizyczne:

•

krucha, delikatna budowa,

•

długie kończyny,

•

wąskie barki,

•

mięśnie nie mają odpowiedniego napięcia, dlatego nieraz są to osoby przygarbione ze
schorzeniami kręgosłupa,

•

zazwyczaj szczupli i wytrzymali,

•

rzadko miewają problem z wagą.

Ektomorfik występuje dosyć rzadko, dużo częściej mamy do czynienia z mieszankami: ekto-
endomorfik, mezo-endomorfik, które jednak miewają problemy z nadwagą, szczególnie w starszym
wieku.
Mężczyźni, którzy chcą przybrać na masie muszą stosować sie do odpowiedniej diety i spożywać
więcej kalorii niż spalają.

Cechy psychiczne:

•

Typ nadwrażliwców, którzy z jednej strony są kreatywni, bystrzy, cechują się dużą
pomysłowścią, szybko się uczą. Jednak z drugiej strony szybko zapominają, mocno reagują
na stres, zmartwienia oraz bywają impulsywni.

•

Przewlekły stres oraz zmęczenie powoduje, że ich układ nerwowy bywa rozchwiany,
pojawiają się problemy ze snem, a chaotyczne myśli opanowują ich głowy i nie potrafią się
zrelaksować. Podatni są także ma stany depresyjne, myśli samobójcze oraz czują brak
zrozumienia przez innych "twardo stąpających po ziemi".

Mezomorficzny typ sylwetki

Cechy fizyczne:

•

mocne kości i stawy o masywnej budowie,

•

dobrze rozwinięte serce oraz tętnice,

•

barczyste ramiona, klatka piersiowa znacznie szersza od talii,

•

silnie rozwinięte mięśnie kończyn, czyli potężne łydki i przedramiona,

•

jeżeli występuje problem z nadwagą, to głównie z powodu przejadania się oraz zaniechania
aktywności fizycznej,

•

niewielkie zmiany diety i umiarkowany trening pozwalają mezomofrikom cieszyć się
umięśnioną i atletyczną sylwetką,

•

czasami w związku z relatywnie dużą masą mięśniową, mogą mieć problemy z uprawianiem
sportów wytrzymałościowych, takich jak biegi na dużych dystansach,

•

mezomorficy często cierpią na duże napięcia mięśni, a siedzący tryb pracy jedynie nasila te
dolegliwości. Ich próg bólu jest dosyć wysoki i nie są oni szczególnie zmysłowym typem.
Są mało wrażliwi na delikatne formy masażu i zdecydowanie bardziej wymagają silnego
masażu, który usunie nadmierne napięcie w mięśniach,

•

są szczególnie narażeni na problemy zdrowotne, takie jak nadciśnienie i choroby serca.

Cechy psychiczne:

•

Wydają się być fizycznie oraz emocjonalnie bardziej agresywni niż pozostałe typy. Są
odważni, stanowczy, uparci i często nieugięci.

•

Uwielbiają sporty, w których zaangażowane są duże grupy mięśniowe, czyli sporty takie jak
piłka nożna, bieganie, skakanie, sztuki walki, wspinaczka, rafting.

Endomorficzny typ sylwetki

Cechy fizyczne:

•

krągła budowa ciała,

•

silnie rozwinięta tkanka tłuszczowa, zakrywająca mięśnie i kości,

•

kończyny "serdelkowate" z przewagą ud i ramion nad łydkami oraz przedramionami,

•

powolna przemiana materii,

•

endomorficy często cierpią na bóle kolan (spora masa ciała w okresie dorastania, gdy kości
jeszcze były elastyczne, zdeformowała im kościec kończyn dolnych, dlatego często możemy
zaobserwować kolana koślawe),

•

nie muszą dużo jeść, co było olbrzymim plusem w czasach głodu i walki o przetrwanie;
teraz jednak gdy jedzenie jest łatwo dostępne i w dużych ilościach, cierpią często na
nadwagę oraz otyłość,

•

osoby te często decydują sie na wyniszczające diety, aby zbliżyć sie do obecnie
obowiązującego kanonu piękna; najczęściej oznacza to niskokaloryczną dietę, w której są
niedostatki witamin, minerałów oraz pozostałych substancji odżywczych; prowadzi to do
niedoborów żywieniowych i jeszcze bardziej spowalnia przemianę materii.

Cechy psychiczne:

•

Endomorficy są osobami o urzekającej osobowości, bardzo towarzyskie, pogodne,
uczuciowe i nie miewają zbyt dużych wahań nastroju. Są także zazwyczaj tolerancyjne,
uprzejme, oddane rodzinie i dbają o wszystkich jej członków. Mają zamiłowanie do
fizycznej wygody, komfortu i jedzenia. Są odprężone w postawie, ruchach, a mimo sporej
masy poruszają się z gracją i śwetnie tańczą.

•

Endomorficy na ogół są bardziej bardziej spokojni oraz mniej agresywni niżeli inne typy
morfologiczne. Starają się szukać wspólnych rozwiązań dla problemów i dążą do
przywrócenia harmonii.

Dymorfizm płciowy - to jeden z rodzajów dymorfizmu przejawiający się różnicami w morfologii,
fenotypie samicy i samca jednego gatunku (np. różnica w wielkości i kształcie ciała i/lub
ubarwieniu). Dymorfizm płciowy o różnym natężeniu jest powszechny wśród zwierząt i wynika z
różnego fizjologicznego przeznaczenia danych płci w procesie przedłużania gatunku.
U ludzi dymorfizm płciowy, nieznaczny w okresie niemowlęcym (zaraz po porodzie dla wymiarów
ciała, łącznie z ciężarem wynosi ok. 3%), wyraźniejszy w wieku przedszkolnym i szkolnym,
zaznacza się bardzo wyraźnie w okresie pokwitania, a u ludzi dorosłych wynosi do 8%. Składa się
na to przede wszystkim wyższy wzrost u płci męskiej, a większy rozrost miednicy i bardziej skośne
ustawienie panewek biodrowych u dziewcząt; większy rozrost pasa barkowego oraz dłuższe
kończyny u chłopców, a rozrost gruczołów sutkowych i obfitsza tkanka tłuszczowa podskórna u
dziewcząt (głównie na udach i biodrach), różnice w budowie czaszki i sprawności fizycznej.

Typ skrajnie męski:

•

większa czaszka:

•

czaszkę cechują wyraziste miejsca przyczepów mięśni,

•

wydatniejsze łuki brwiowe,

•

bardziej pochylone czoło,

•

niższe oczodoły,

•

bardziej na zewnątrz wywinięte kąty żuchwy,

•

większa szczęka, żuchwa i zęby;

•

silna budowa górnych części ciała,

•

silny kark, obręcz barkowa i klatka piersiowa,

•

przeponowy tor oddychania,

•

wąskie biodra,

•

większa rozbieżność nóg w stawie kolanowym,

•

mniejszy zakres ruchów w stawach,

•

większe owłosienie ciała:

•

występowanie włosów na górnej wardze, na brodzie,

•

często na klatce piersiowej, podbrzuszu, przedramionach i goleniach, niekiedy
również ramionach, udach, pośladkach, plecach,

•

w owłosieniu głowy typowe kąty czołowe oraz schodzące na kark dwa boczne pasma
włosów;

•

tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie wokół obręczy barkowej,

•

większa wyobraźnia przestrzenna,

•

zdolność kojarzenia oraz syntetyzowania,

•

niska barwa głosu,

•

szybsza przemiana materii, większa wydolność fizyczna;

Typ skrajnie żeński:

•

mniejsze rozmiary i mniejszy ciężar kości,

•

mniejsza wysokość ciała,

•

długi tułów w stosunku do kończyn,

•

słabsza - delikatniejsza budowa szkieletu,

•

mniejsza czaszka,

•

brak zarostu twarzy,

•

włosy i oczy nieco bardziej pigmentowane,

•

obojczyk wygięty bardziej esowato,

•

wąskie barki,

•

pierwsze dwa żebra są nieco dłuższe,

•

funkcje rozrodcze powodują bardziej beczkowaty kształt klatki piersiowej i wyżej położoną
przeponę,

•

serce położone bardziej poprzecznie,

•

mniejsza krtań, wątroba, nerki, serce, płuca,

•

piersiowy tor oddychania,

•

wcięta talia,

•

krótsza miednica, szersza, szerokie biodra,

•

szerszy i krótszy pęcherz moczowy,

•

trójkątna forma owłosienia wzgórka łonowego,

•

tendencja do koślawości kończyn dolnych,

•

zaokrąglone kształty,

•

znaczniejsze otłuszczenie,

•

tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie wokół obręczy biodrowej,

•

skóra cieńsza, bledsza,

•

większy zakres ruchów w stawach,

•

niżej położony środek ciężkości ciała,

•

mniejsza siła mięśni,

•

wyższe tętno,

•

mniejsze zapotrzebowanie na pokarm,

•

analityczny typ pamięci,

•

dłuższa żywotność.