szkolny_przyrodniczy

„zDolny

zak Gimnazjalista” 2008/2009, blok przyrodniczy Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r

ETAP SZKOLNY

23 pa

dziernika 2008 r.

czas trwania 60 minut

IX Dolno

ski Konkurs dla Gimnazjalistów

„zDolny

zak Gimnazjalista”

Blok przyrodniczy

Kuratorium O

wiaty we Wrocławiu, Dolno

skie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu

Nazwisko

Imi

/ imiona

Data urodzenia

Miejsce urodzenia

Szkoła

Klasa

Tabela odpowiedzi
Zakre

l X wła

ciw

odpowied

. W ka

dym zadaniu tylko jedna odpowied

jest poprawna. W razie pomyłki otocz bł

dnie zaznaczon

odpowied

kółkiem i jeszcze raz zaznacz X dobr

odpowied

1
0

1
1

1
2

1
3

1
4

1
5

1
6

1
7

1
8

1
9

2
0

2
1

2
2

2
3

2
4

2
5

2
6

2
7

2
8

2
9

3
0

3
1

3
2

3
3

3
4

3
5

3
6

3
7

3
8

3
9

4
0

A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A  A
B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B  B
C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C  C
D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D  D

Sprawdzenie poprawno

ci odpowiedzi (wypełnia nauczyciel ) W ka

dej z poni

szych kratek wpisa

0 lub 1 zgodnie z kluczem odpowiedzi

Suma uzyskanych punktów: …………………..

Sprawdzaj

cy ................................

1. Które z przemian obserwowanych w

yciu

codziennym s

przemianami fizycznymi?

Rdzewienie konstrukcji metalowych.

II  Zamarzanie wód w rzekach i jeziorach.
III  Powstawanie ozonu podczas burzy.
IV  Kruszenie  si

tynków domów i marmurowych

pomników pod wpływem kwa

nych opadów.

V Topnienie

wiecy.

A. I i III

II, IV i V

C. Tylko IV

II i V

2. Jaki proces zachodzi przy rdzewieniu

elaza?

A. Spalanie

elaza.

Utlenianie

elaza.

C. Rozkład

elaza.

Wietrzenie

elaza.

3. Limonit o wzorze

⋅

jest jednym

z minerałów

elaza. Które atomy i w jakiej

liczbie tworz

steczk

limonitu?

A. 2 atomy

elaza, 3 atomy tlenu, 6 atomów wodoru.

B. 2 atomy

elaza, 3 atomy tlenu, 2 atomy wodoru.

C. 2 atomy

elaza, 3 atomy tlenu, 3 atomy wodoru.

D. 2 atomy

elaza, 6 atomów tlenu, 6 atomów

wodoru.

4. Otrzymywanie

elaza z rudy w wielkim piecu

polega na

A. utlenianiu

elaza.

B. redukcji tlenku

elaza (III) tlenkiem w

gla (II).

C. termicznym rozpadzie rudy

elaza.

D. ł

czeniu si

elaza z w

glem.

5. W równaniu reakcji otrzymywania

elaza

w wielkim piecu

zCO

wFe

yCO

xFe

→

współczynniki x, y, w, z przyjmuj

warto

ci:

A. x = 2, y = 3, w = 4, z = 3
B. x = 1, y = 3, w = 4, z = 3

C. x = 1, y = 3, w = 2, z = 3
D. x = 2, y = 1, w = 2, z = 1

6. Który z podanych gazów nie pali si

w atmosferze

tlenu?

A. Tlenek w

gla (II).

B. Tlenek w

gla (IV).

C. Metan.
D. Wodór.

7. Do zlewki z dwiema zapalonymi

wiecami Jacek wprowadzał powoli

dwutlenek

gla.

Zapisał

obserwacj

Pierwsza

zgasła

wieczka

mniejsza,

pó

niej

wieczka wi

ksza. Wybierz zdanie,

które

powinien

zapisa

jako

wła

ciwe

wnioski

przeprowadzonego

wiadczenia.

A. G

sto

ść

dwutlenku w

gla jest mniejsza ni

powietrza.

Unosz

c si

do góry zdmuchn

ł on płomienie

wiec,

najpierw mniejszej, pó

niej wi

kszej.

B. Dwutlenek w

gla tworzy z powietrzem mieszanin

wybuchow

. Podmuch wybuchu gasi kolejno

wieczki.

C. Dwutlenek w

gla zachowuje si

tak, jak zachowałby si

dy inny gaz wprowadzany do zlewki np. tlen, hel.

D. Dwutlenek w

gla nie podtrzymuje palenia, a jego

sto

ść

jest wi

ksza od g

sto

ci powietrza. Opada

c na dno naczynia, wypieraj

c stopniowo powietrze

zawieraj

ce tlen umo

liwiaj

cy palenie.

8. W zwi

zku chemicznym wodoru, siarki i tlenu

stosunek  liczby  atomów  wodoru  do  liczby  atomów
siarki  wynosi  1:1,  a  stosunek  liczby  atomów  siarki
do  liczby  atomów  tlenu  wynosi  1:4.  Wybierz  wzór
tego zwi

zku.

A. H

C. H

ETAP SZKOLNY, BLOK PRZYRODNICZY 23 października 2008 r., czas trwania 60 minut

„zDolny

zak Gimnazjalista” 2008/2009, blok przyrodniczy Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r

9. Wybierz stwierdzenie dotycz

ce protonu.

A. Ma mas

około 2 000 razy mniejsz

od masy

neutronu.

B. Porusza si

w przestrzeni wokół j

dra atomu.

C. Ma mas

około 1 u.

D. Jest cz

stk

elementarn

oboj

elektrycznie.

10. Na

podstawie

modelu

budowy

atomu

przedstawionego

rysunku

esz

stwierdzi

e atom tego pierwiastka

A. zawiera

ęć

stek

elementarnych.

B. zawiera jeden proton.
C. posiada

dwa

elektrony

walencyjne.

D. posiada dwa neutrony.

Do rozwiązania zadań 11 – 14 moŜesz wykorzystać
zamieszczony poniŜej fragment układu okresowego
pierwiastków chemicznych.

wodór

1,000

hel

4,003

lit

6,94

beryl

9,01

bor

10,81

węgiel

12,01

azot

14,01

tlen

15,99

fluor

18,99

neon

20,18

sód

22,99

magnez

24,30

glin

26,98

krzem

28,09

fosfor

30,97

siarka

32,07

chlor

35,45

argon

39,95

11. Poni

przedstawiono

wła

ciwo

pierwiastka X w sposób po

redni:

•

pierwiastek

posiada

liczb

atomow

o połow

mniejsz

liczby

atomowej

pierwiastka, który jest niemetalem w stanie
stałym o barwie

ółtej,

•

pierwiastek X jest składnikiem powietrza.

Pierwiastkiem tym jest
A. siarka.

tlen.

C. azot.

argon.

12. Poni

ej zapisano dwa zdania. Które zdanie

jest prawdziwe?

1. Atomy pierwiastków nale

Ŝą

cych do tej samej

grupy układu okresowego maj

ten sam

ładunek j

dra.

2. Atomy pierwiastków nale

Ŝą

cych do tej samej

grupy układu okresowego maj

tak

sam

liczb

elektronów walencyjnych.

A. Zdanie 1.

B. Zdanie 2.

C. Oba zdania.

adne z podanych.

13. Ustal

symbol

pierwiastka,

którego

konfiguracj

elektronow

atomu przedstawia

zapis

A. Siarka.

B. Glin.

C. Tlen.

D. Argon.

14. W skład atomu pewnego pierwiastka wchodzi

5 elektronów i 6 neutronów, a jego liczba masowa
wynosi 11. Który to pierwiastek?

A. Bor.

B. Sód.

C. W

giel.

D. pierwiastek o symbolicznym zapisie

15. Rysunek

przedstawia

pingwiny

wyst

puj

ce w ró

nych cz

ęś

ciach

półkuli

południowej.

Pingwin

A –

yje na wyspach Galapagos,

B – zamieszkuje Ziemi

Ognist

a C – Antarktyd

. Z podanych

informacji wybierz t

, która poprawnie interpretuje

ró

nice w rozmiarach mi

dzy przedstawionymi

zwierz

tami.

A. Zwierz

ce w klimacie ciepłym osi

gaj

ksze

rozmiary ni

ich „kuzyni”

cy w klimacie chłodnym.

B. Gatunki

ce w klimacie chłodnym osi

gaj

ksze

rozmiary ni

pokrewne gatunki z klimatów ciepłych.

C. Rozmiary ciała organizmów nie s

determinowane

genetycznie.

D. Miejsce

ycia prezentowanych pingwinów nie ma

zwi

zku z osi

ganymi przez nie rozmiarami.

16. W dwunastnicy zachodzi trawienie wszystkich

zwi

zków

organicznych.

tego

procesu

niezb

dne s

A. kwas solny i enzymy trzustkowe.
B. kwasy

ółciowe i enzymy wytwarzane w dwunastnicy.

C. kwasy

ółciowe i enzymy trzustkowe.

D. kwas solny i enzymy dwunastnicy.

17. Limfa to rodzaj tkanki płynnej wyst

puj

cej

w naszym organizmie. Wska

informacj

bł

dnie

przypisan

tej tkance.

A. Płynie w układzie zamkni

tym.

B. Bierze udział we wchłanianiu tłuszczów i niektórych

witamin w jelicie cienkim.

C. Zawiera białe krwinki.
D. Kr

ąŜ

y mi

dzy tkankami.

18. Przepona wyst

puje wył

cznie u ssaków. Ustal,

która

informacja

dotycz

przepony

jest

nieprawdziwa.

A. Jest aktywna bez przerwy od urodzenia.
B. Oddziela jam

klatki piersiowej od brzusznej.

C. Jest płaskim mi

ęś

niem poprzecznie pr

ąŜ

kowanym,

uwypuklonym w kierunku klatki piersiowej.

D. W czasie wydechu kurczy si

i zostaje odci

gni

w dół, w kierunku jamy brzusznej.

19. W prawidłowo skomponowanej diecie znacz

miejsce zajmuj

owoce i warzywa. Zjadamy, wi

ró

ne cz

ęś

ci ro

lin. Wska

zestaw prawidłowo

odzwierciedlaj

cy ro

lin

i jej cz

ęść

jadaln

A. Marchew – korze

spichrzowy, kapusta – li

cie

spichrzowe, kalafior - li

cie spichrzowe.

B. Cebula – li

cie spichrzowe, ziemniaki – bulwy

łodygowe, kalarepka – łodyga spichrzowa.

C. Kalafior – kwiat, burak – korze

spichrzowy, ziemniak –

bulwy korzeniowe.

D. Burak – łodyga spichrzowa, kalarepka – kł

cze, kalafior

– kwiat.

ETAP SZKOLNY, BLOK PRZYRODNICZY 23 października 2008 r., czas trwania 60 minut

„zDolny

zak Gimnazjalista” 2008/2009, blok przyrodniczy Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r

20. Schemat

ilustruje

poł

czenia

dzy

naczyniami

układzie

krwiono

nym.

Poprawne

nazwy

naczy

podane

w wierszu

A. 1 - t

tnica, 2 - sie

limfatyczna, 3 –

yła.

B. 1 –

yła, 2 – sie

limfatyczna, 3 – t

tnica.

C. 1 - t

tnica, 2 – naczynia włosowate, 3 –

yła.

D. 1 –

yła, 2 – naczynia włosowate, 3 – t

tnica.

21. Choroby człowieka mog

wywoływane

przez ró

nego rodzaju patogeny (wirusy,

bakterie, grzyby). Zaznacz wiersz, w którym
umieszczono wył

cznie choroby wywoływane

przez wirusy.

A. AIDS, t

ęŜ

ec, gru

lica,

winka.

B. Grypa, kiła, ospa, ró

yczka.

C. Grypa, opryszczka, odra, w

cieklizna.

D. Opryszczka, kurzajki, dur brzuszny, malaria.

22. Komórki tej tkanki maj

jedno lub dwa j

dra

komórkowe, cz

steczki miozyny i aktyny

tworz

wyra

ne pr

ąŜ

ki, komórki układaj

w rozgał

zione włókna. Przedstawiony opis

dotyczy

A. komórek mi

ęś

nia sercowego.

B. komórek buduj

cych biceps ramienia.

C. komórek buduj

cych

ciany t

tnic.

D. komórek

buduj

cych

ciany

naczy

włosowatych.

23. Przyczyn

kwa

nych opadów jest emisja do

atmosfery du

ych ilo

ci zwi

zków siarki. Na

silne

zanieczyszczenie

powietrza

tymi

zwi

zkami wskazuje

A. wczesne

ółkni

cie i opadanie li

ci drzew.

B. obecno

ść

porostów krzaczkowatych i

ciokształtnych na korze drzew iglastych.

C. silny rozwój glonów w jeziorach, czyli tzw.

„zakwity wód”.

D. brak flory epifitycznych porostów na korze drzew

ciastych.

24. W diecie człowieka znacz

ce miejsce zajmuje

błonnik, który jest

A. łatwostrawn

substancj

wysokoenergetyczn

B. dietetycznym

rodkiem

spo

ywczym,

zawieraj

cym komplet witamin.

C. substancj

chemiczn

pochodzenia ro

linnego

zwi

kszaj

perystaltyk

jelit.

D. dietetycznym

rodkiem spo

ywczym

zawieraj

cym białka, w

glowodany i tłuszcze we

wła

ciwych proporcjach.

25. Wydzielany przez skór

pot ma odczyn

kwa

ny. Fakt ten jest niezmiernie wa

ny dla

prawidłowego

funkcjonowania

naszego

organizmu, poniewa

A. umo

liwia

prawidłowe

funkcjonowania

mechanizmów termoreguluj

cych skóry.

B. umo

liwia

wydalenie

kszych

ilo

soli

mineralnych.

C. umo

liwia utrzymanie pH wewn

trz organizmu na

wła

ciwym poziomie.

D. hamuje rozwój bakterii chroni

c w ten sposób organizm

przed infekcjami.

26. Hormony bior

udział w regulacji procesów

yciowych.

Najcz

ęś

ciej

działaj

powoli,

aby

zachowa

stałe warunki w organizmie, a ich

wydzielanie

nadzoruje

przysadka

mózgowa.

Wyj

tkiem od tej reguły jest

tyroksyna.

adrenalina.

testosteron.

hormon wzrostu.

27. W

organizmach

zwierz

cych

wyst

puj

ró

nego

typu

poł

czenia miedzy narz

dami

i komórkami.

rysunku

przedstawiono

A. poł

czenie stawowe.

B. poł

czenie komórek w obr

bie tkanki ł

cznej,

umo

liwiaj

ce transport ró

nych substancji.

C. zł

cze nerwowe w synapsie elektrycznej.

D. poł

czenie mi

dzy aksonem jednej komórki

a dendrytem drugiej.

28. Jednostka astronomiczna to miara odległo

ci we

wszech

wiecie, odpowiadaj

A. drodze, jak

przebywa promie

wietlny w ci

gu roku.

redniej odległo

ci mi

dzy Ziemi

a Ksi

ęŜ

ycem.

redniej odległo

ci mi

dzy Ziemi

a Sło

cem.

rednicy galaktyki Drogi Mlecznej.

29. W którym z poni

szych zestawów dat znajduj

wył

cznie lata przest

pne według kalendarza

gregoria

skiego?

A.  1596, 1600, 1604, 1608
B.  1900, 2000, 2100, 2200
C.  2096, 2100, 2104, 2108
D.  1998, 2002, 2006, 2010

30. Wska

, które z poni

szych stwierdze

jest fałszywe.

A. Miejsca wschodu i zachodu Sło

ca dla danego punktu

obserwacji zmieniaj

w ci

gu roku.

B. Widomy roczny ruch Sło

ca po ekliptyce jest

nast

pstwem ruchu obiegowego Ziemi.

C. Zwi

zana z ruchem obrotowym pr

dko

ść

liniowa

punktów na powierzchni Ziemi zmienia si

wraz ze

zmian

szeroko

ci geograficznej.

D. Pływy morskie wywołane s

ruchem obiegowym Ziemi

w poł

czeniu z grawitacyjnym oddziaływaniem Sło

i Ksi

ęŜ

yca.

31. Wszystkie punkty poło

one na obszarze zwartego

du kontynentu australijskiego maj

A. długo

ść

geograficzn

zachodni

i szeroko

ść

geograficzn

południow

B. długo

ść

geograficzn

południow

i szeroko

ść

geograficzn

wschodni

C. długo

ść

geograficzn

wschodni

i szeroko

ść

geograficzn

południow

D. długo

ść

geograficzna zachodni

i szeroko

ść

geograficzn

północn

ETAP SZKOLNY, BLOK PRZYRODNICZY 23 października 2008 r., czas trwania 60 minut

„zDolny

zak Gimnazjalista” 2008/2009, blok przyrodniczy Arkusz zatwierdzony przez WKK - 10.10.2008 r

III

VII

VIII

XII

32. Rozpoznaj cie

niny oznaczone cyframi na

mapce Morza

ródziemnego.

A. 1/ Bosfor, 2/ Mesy

ska, 3/ Sycylijska, 4/

Dardanele, 5/ Gibraltarska

B. 1/ Gibraltarska, 2/ Sycylijska, 3/ Mesy

ska, 4/

Dardanele, 5/ Bosfor

C. 1/ Gibraltarska, 2/ Sycylijska, 3/ Otranto, 4/

Dardanele, 5/ Bosfor

D. 1/ Gibraltarska, 2/ Sycylijska, 3/ Mesy

ska, 4/

Bosfor, 5/ Dardanele

33. Której z wymienionych informacji nie mo

uzyska

podstawie

zamieszczonego

wykresu przebiegu temperatur w ci

gu roku?

A. Miesi

c, w którym zanotowano najwy

dobow

temperatur

powietrza w ci

gu roku.

B. Roczna amplituda temperatur.
C.

rednia roczna temperatura powietrza.

rednie miesi

czne temperatury powietrza

w dowolnym miesi

cu.

34. Powstaj

ce na terenach górskich porywiste

wiatry fenowe s

A.  ciepłe i wilgotne.
B.  chłodne i suche.
C.  chłodne i wilgotne.
D.  ciepłe i suche.

35. Wybierz

zdanie,

które

prawidłowo

definiuje

znaczenie terminu „zlewisko”.

A. Zbiornik

wodny,

którego

spływaj

wody

z okre

lonego obszaru.

B. Wszystkie

wody

powierzchniowe

obszarach

dowych.

C. Obszar l

dowy, z którego wody spływaj

do jednego

zbiornika wodnego.

D. Obszar, z którego wody spływaj

do rzeki głównej.

36. Wska

okre

lenie, które z wymienionych okre

nie oznacza rodzaju

ródła.

A.  Ponor.
B.  Wywierzysko.
C.  Gejzer.
D.  Cieplica.

37. Wybierz t

spo

ród wymienionych cech, która nie

charakteryzuje gleb inicjalnych.

A. Znaczna mi

ąŜ

szo

ść

poziomu próchniczego.

B. Słabo wykształcony profil glebowy.
C. Astrefowo

ść

wyst

powania na kuli ziemskiej.

D. Mała

yzno

ść

38. Najwi

ksze zagro

enie erozj

gleb wyst

puje na

terenach u

ytkowanych jako

A. lasy.
B. ł

ki.

C. pastwiska.
D. grunty orne.

39. Wybierz spo

ród podanych obszarów Azji ten, na

którym jest najmniejsza g

sto

ść

zaludnienia.

A.  Wyspa Jawa.
B.  Wyspa Borneo.
C.  Nizina Chi

ska.

D. Delta Gangesu i Brahmaputry.

40. Wska

miasto, które jest miejscem kultu dla

wyznawców

trzech

wielkich

religii

monoteistycznych.

A.  Lourdes.
B.  Fatima.
C.  Jerozolima.
D.  Mekka.