© Jerzy Brzeziński, Wykłady z metodologii ...

BLOK 1

Z

Z

M

M

I

I

E

E

N

N

N

N

A

A

– każda właściwość przysługująca

elementom jakiegoś zbioru, o ile spełnia ona
określone kryteria. Aby jakąś właściwość można
było uznać za zmienną musi ona przyjmować dla
tych obiektów różne wartości.

Zmienna powinna spełniać te same dwa warunki co
klasyfikacja w sensie logicznym, która musi być

ROZŁĄCZNA

i

ADEKWATNA

; drugi warunek

oznacza, iż musi być ona

WYCZERPUJĄCA

i

WYŁĄCZNA

. Spełnienie tych warunków oznacza, iż:

zmienna musi dla jednego obiektu z danego zbioru
przyjmować tylko jedną wartość (warunek
rozłączności), musi obejmować swoim zasięgiem
wszystkie obiekty z tego zbioru (warunek
wyczerpywalności) oraz nie może swoim zasięgiem
obejmować elementów spoza danego zbioru
(warunek wyłączności).

„wykształcenie”

o wartościach:

{brak, podstawowe,

średnie, wyższe}

jest tedy zmienną dla zbioru ludzi,

gdyż: dla jednej osoby może przyjmować tylko jedną
wartość, dotyczy każdej osoby, i nie dotyczy
elementów spoza zbioru ludzi. Nie będzie natomiast
zmienną dla zbioru ludzi właściwość:

„kolor

włosów”

przyjmująca wartości z następującego

zbioru:

{czarne, blond, szatyn}

gdyż nie uwzględnia

ona osób z włosami rudymi.

Poza spełnianiem kryteriów formalnych, zmienna,
aby ją można było uznać na gruncie psychologii
musi też spełniać kryterium

TRAFNOŚCI

–

rozumiane jako zgodność ze sprawdzoną
empirycznie teorią psychologiczną.