Język grecki:
greka form. się w II tys. wskutek ewolucji j. z rodziny indoeurop., który przynieśli z sobą najeźdźcy pod koniec
III tys. (przyp. dotarła do Grecji tuż przed 2000r. p.n.e., potwierdzenie arch. nowej kult., którą stworzyli
przyp. przodkowie myk. Greków)
język podbitej ludności był nieindoeurop. i został wyparty, ale mamy pewne słowa w greckim stąd ,
powstałe w III tys. a zachowane do czasów hist. – np. niektóre terminy ozn. instytucje, przedmioty
użytku codz., rośliny, określenie „morza” i liczne toponimy
niewiadomo jak wpłynęła greka na ten starszy, ale j. tabliczek z myk. pismem linearnym B to już
greka
poświadczenia greki:
po raz I na tabliczkach glin. z pismem sylabicznym (linearnym B) z pocz. XIV i z końca XIII w., teksty
ubogie i jednorodne (mieszczą się w grupie wsch. dialektów)
od VIII w. mamy już różnorodne teksty, pisane pismem alfabetycznym (m.in. inskrypcje, a od IV w.
też papirusy) i mamy albo kopie albo oryginały
pierwsze dialekty:
teksty z II poł. II tys. – d. achajski
teksty I tys. – dialekty zach. i pn-zach, dialekty doryckie oraz dialekty wschodnie (d. attycko-jońskie,
eolskie, arkado-cypryjskie)
Dialekty jońskie:
wynik ewolucji ze wspólnego pnia językowego
na Eubei i innych wyspach M. Egejskiego, z wyj. pd, doryckich i eolskiej Lesbos
w śr. cz. wybrz. zach. Azji Mn.
w Attyce, środk. Cykladach
Rozmieszczenie dialektów greckich:
dialekty pn-zach:
w Akarnanii, Lokrydzie, Fokidzie, Dorydzie i w Elidzie
dialekty doryckie:
na Peloponezie (tj. gdzie kiedyś było centrum św. myk: Sparta, Argos, etc.) z wyj. Elidy i Arkadii
w Megarze
na Krecie
na pd cz. zach. wybrz. Anatolii
na wyspach pd M. Egejskiego (gł. Melos, Thera, Kos, Rodos)
w miastach zał. przez miasta doryckie w czasie Wlk. Kol.
dialekt attycki:
jest tylko 1, mówiono nim w Attyce
podobne do niego są dialekty jońskie
silnie oddziaływał na sposób mówienia i pisania ludzi wykszt. Grecji, bo Ateny były w V-IV w. wzorem
dla innych
dialekty eolskie:
w Tesalii, Beocji
na Lesbos
na pn-zach wybrz. Azji Mn.
dialekt arkadyjsko-cypryjski (greka arch.):
tylko w górzystej Arkadii i na Cyprze
n. b. zbliżony do greki Myk.
Koncepcja Johna Chadwicka dot. powstania dialektów z I tys.:
wg niej od XII w., po rozpadzie cywilizacji, której zawdzięczamy teksty achajskie, dialekty doryckie się rozprz.
na część obszarów Peloponezu i centralnej Grecji, gdzie poprzedno dialekty typu achajskiego
te ostatnie, jak nie zanikły zupełnie, to przekszt. się pod wpł. tych doryckich w nowe dialekty, a z tych
wywodzą się d. attycki i dialekty jońskie I tys.
w XI-IX w. były wielkie przemieszczenia ludności i dialekty jońskie i doryckie rozprz. się na wyspy i wybrz. Azji
Mn.
Napisy w piśmie alfabetycznym:
pojawiają się od II poł. VIII w. qż do ostatniej ćwierci IV w.
teksty nieliterackie – pisane zawsze w lokalnym dialekcie danego miasta
teksty literackie – w j. poetyckim, nikt nigdy nigdzie się nim nie posługiwał w życiu codziennym, to wytwór
tradycji ustnej poezji epickiej
podst. tego języka są dialekty jońskie używane w życiu codz.
I dzieła takie to „Iliada” i „Odyseja” i poematy Hezjoda, all w j. homerowym, bo to j. epiki
a j. prozy lit. był bliższ dialektom życia codz.
o I utwory prozą są z VI w. w dialekcie jońskim, dopiero potem mamy Tukidydesa w V w. i
dialekt attycki
o attycyzm –tendencja do naśladowania prozy attyckiej końca V i IV w., pod koniec I w. była
od końca IV w. do końca staroż. mamy w adm., życiu codz. i polityce język naddialektalny grecki
kome – język wspólny, pospolity