1

KOD: …………..

KONKURS BIOLOGICZNY

dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego

13 marca 2009r. - zawody III stopnia (finał)

Przed Tobą test, który składa się z zadań otwartych. Udzielaj odpowiedzi

w miejscach do tego przeznaczonych w taki sposób, by Komisja bez przeszkód
mogła odczytać zawarte w nich informacje.

Pracuj bardzo spokojnie i uważnie. Na rozwiązanie wszystkich zadań

masz 90 minut.

Powodzenia!

Zadanie 1.
Przebieg i natężenie procesu fotosyntezy zależy od wielu czynników. Podaj po
dwa przykłady czynników zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na
natężenie tego procesu.

a/ czynniki zewnętrzne:

……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….

b/ czynniki wewnętrzne:

……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….


Zadanie 2.
Zjedzenie mięsa wieprzowego, które nie było badanie przez weterynarza, jest
często groźne w skutkach dla człowieka. Podaj nazwę gatunkową tasiemca
i nicienia, którym może zarazić się człowiek przez zjedzenie zakażonego mięsa
wieprzowego.

……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….

2

Zadanie 3.
Schemat przedstawia dwie wiązki przewodzące.

a/ Który schemat – A czy B – przedstawia wiązkę przewodzącą
charakterystyczną dla roślin jednoliściennych?

…………………………………………………………………………………….

b/ Na podstawie porównania schematów podaj jedną różnicę w budowie tych
wiązek.

Różnica:

……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….



Zadanie 4.
Ze względu na rodzaj odbieranego bodźca receptory dzielimy na następujące
grupy:

a/ fotoreceptory; b/ chemoreceptory;
c/ mechanoreceptory; d/ elektroreceptory.

Określ, do których z wymienionych grup należą receptory umożliwiające
funkcjonowanie:
I

– narządów smaku i węchu,

II

– narządów słuchu i równowagi.

I

– ……………………………………………………………………

II

– …..………………………………………………………………..

3

Zadanie 5.
Na rysunkach I i II przedstawiono zmodyfikowane organy ziemniaka i marchwi.

Podaj nazwy organów, które uległy modyfikacji, i określ, jakie funkcje
pełnią.

Rysunek I - ............................................................................................................
................................................................................................................................
Rysunek II - ...........................................................................................................
................................................................................................................................

Zadanie 6.
Piegowatość jest cechą dominującą w stosunku do braku piegów. Jeżeli
małżeństwo heterozygotycznych piegowatych rodziców ma już trójkę
piegowatych dzieci, to czwarte dziecko nie będzie miało piegów.
Oceń prawdziwość powyższego stwierdzenia i jednym argumentem
uzasadnij swoje stanowisko.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Zadanie 7.
Dokonaj przyporządkowania.

Nazwa witaminy

Skutki awitaminozy

1. witamina A

A. beri-beri

2. witamina K

B. krzywica u dzieci

3. witamina C

C. jaskra

4. witamina D

D. kurza ślepota

5. witamina B

1

E. szkorbut
F. podatność na krwotoki

1 - …………… 2 - …………... 3 - …………… 4 - …………. 5 - …………...

4

Zadanie 8.
Na rysunku przedstawiono wtórną tkankę okrywającą – korek wraz z innymi
tkankami. Korek chroni pędy drzew m.in. przed dużymi wahaniami temperatur
powietrza i przed nadmiernym parowaniem.

Wymień dwie cechy budowy korka widoczne na rysunku, które świadczą
o jego przystosowaniu do pełnienia tych funkcji.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Zadanie 9.
Przyjrzyj się schematowi przedstawiającemu wzór zębowy dorosłego człowieka.




Określ liczbę:
a/ zębów przedtrzonowych w jamie ustnej: ..........

b/ siekaczy w żuchwie: ……....

c/ zębów trzonowych w szczęce górnej: ……...

3 2 1 2 2 1 2 3
3 2 1 2 2 1 2 3

5

Zadanie 10.
Na rysunku przedstawiono dwa typy tkanki mięśniowej.

a/ Wypełnij tabelę, wykazując różnicę między prezentowanymi tkankami.

Obszary różnic

A

B

a/ kształt komórek

b/ liczba jąder
komórkowych
w komórce

c/ obecność prążkowania

b/ Podaj po jednym przykładzie narządów, w których występują tkanki
przedstawione na rysunku A i B.

A ………………………………………………………………………………….

B ……………………………………………………………………………….....

6

Zadanie 11.
Tlen oraz dwutlenek węgla są substratami dwóch różnych procesów
zachodzących w komórkach liścia. Wpisz w miejsca kropek nazwy procesów,
do których przebiegu niezbędne są te gazy.

Zadanie 12.
Zdjęcie przedstawia dojrzałe erytrocyty człowieka. Podaj 3 cechy, które
umożliwiają i ułatwiają tym komórkom pełnienie ich funkcji.

•

…………………………………………………………............................

•

…………………………………………………………............................

•

…………………………………………………………............................

7

Zadanie 13.
W pewnym doświadczeniu badano warunki, w jakich przebiega trawienie
skrobi. Do pięciu probówek zawierających po 1 cm

3

roztworu skrobi dodano

po 0,1cm

3

enzymu amylazy ślinowej. W każdej z probówek roztwór miał

temperaturę 36

o

C oraz określone pH – odpowiednio 4, 5, 6, 7, 8. W odstępach

jednominutowych pobierano z mieszaniny reakcyjnej w każdej probówce
po jednej kropli roztworu i badano, czy skrobia została już rozłożona. Następnie
cały eksperyment powtórzono w temperaturze 37

o

C. Wyniki zebrano w tabeli.

pH roztworu skrobi i

amylazy

Czas całkowitego rozkładu skrobi [w min.]

W temperaturze 36

o

C

W temperaturze 37

o

C

4

15

12

5

12

9

6

7

4

7

5

3

8

6

4

Na podstawie wyników doświadczenia określ wartości dwóch czynników
(warunków), w jakich trawienie skrobi zachodzi najefektywniej.

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Zadanie 14.
Dwa zespoły uczniów miały uporządkować organizmy, stosując kryteria
dotyczące zależności międzygatunkowych. Oto zestaw tych organizmów:
bąkojad, rumianek, sikora bogatka, szakal, podnawka, gazela, krętek blady,
brudnica mniszka, rekin, świerk, bawół, lew, wieloryb, sikora modra, koniczyna,
sęp, antylopa, pąkle.
Spośród zamieszczonych powyżej organizmów uczniowie wybrali takie, które
zestawili w pary:
Zespół I: rumianek – koniczyna, antylopa – gazela, sikora bogatka – sikora
modra.

Zespół II: lew – sęp, rekin – podnawka, wieloryb – pąkle.

Określ, jakie kryterium zastosował zespół I, a jakie zespół II, dobierając
organizmy w pary.

I-

..................................................................................................................
..................................................................................................................

II-

..................................................................................................................
..................................................................................................................

8

Zadanie 15.
W tabeli przedstawiono grupy krwi rodziców w trzech rodzinach.

Rodzina

Grupy krwi

Matka

Ojciec

1

B

A

2

0

AB

3

B

0

We wszystkich rodzinach możliwe jest urodzenie dzieci z pewną wspólną grupą
krwi.
Określ, jaka to grupa krwi, i zapisz jej genotyp.

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Zadanie 16.
Przeanalizuj schemat przedstawiający emulgację, czyli rozbijanie kropli tłuszczu
na mikroskopijnej wielkości kulki, i odpowiedz na poniższe pytania.

a/ W którym miejscu układu pokarmowego zachodzi proces emulgacji?

................................................................................................................................

b/ Gdzie jest wytwarzana substancja, która emulguje tłuszcze?

................................................................................................................................

c/ Wyjaśnij, jakie jest znaczenie biologiczne procesu emulgacji?

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

9

Zadanie 17.
Przyporządkuj ilustracje odpowiednim zależnościom przedstawionym w tabeli.
Przy zależnościach, do których nie można przypisać ilustracji, wstaw znak
minus.

Zależność między
stężeniami gazów

Ilustracja

W<Z

W>Z

X>Y

X<Y

X – stężenie tlenu w pęcherzyku płucnym

Y – stężenie tlenu we krwi

W – stężenie dwutlenku węgla w pęcherzyku płucnym

Z – stężenie dwutlenku węgla we krwi

10

Zadanie 18.
Korzystając z mapy uzupełnij tabelę.

Nazwa parku narodowego

Numer na mapie

Drawieński Park Narodowy

3

Gorczański Park Narodowy

19

Magurski Park Narodowy

15

11

Zadanie 19.
Podaj nazwy rodzajowe drzew, których liście i owoce przedstawiono na
rysunkach.

A. ..................................................

B. ..................................................

C. ..................................................

D. ..................................................