kodeks pracy 10 0

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Dział I. Przepisy ogólne

Rozdział I. Przepisy wstępne

Art. 1

Zakres regulacji ustawy

Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

Art. 2

Pojęcie pracownika

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub

spółdzielczej umowy o pracę.

Art. 3

Pojęcie pracodawcy

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli

zatrudniają one pracowników.

Art. 3

Reprezentacja prawna pracodawcy

§ 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje

osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną, jeżeli nie dokonuje on osobiście

czynności, o których mowa w tym przepisie.

Art. 4

skreślony

Art. 5

Kodeks pracy a regulacje szczególne

Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się

w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami.

Art. 6

Uchylony

Art. 7

uchylony

Art. 8

Klauzula generalna nadużycia praw podmiotowych

Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społecznogospodarczym przeznaczeniem tego

prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za

wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Art. 9

Zakres pojęcia prawo pracy

§ 1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy

innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także

postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i

statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

§ 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być

mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.

§ 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia

układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych.

§ 4. Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów

oraz statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania w

zatrudnieniu, nie obowiązują.

Art. 9

Porozumienie o czasowym zawieszeniu przepisów prawa pracy

§ 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być zawarte porozumienie o zawieszeniu

stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy;

nie dotyczy to przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych.

§ 2. Porozumienie, o którym mowa w § 1, zawiera pracodawca i reprezentująca pracowników organizacja

związkowa, a jeżeli pracodawca nie jest objęty działaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera pracodawca i

przedstawicielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u tego pracodawcy.

§ 3. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może trwać dłużej niż przez okres 3 lat. Przepis art. 241

przesłanki zawieszenia układu zakładowego, § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 4. Pracodawca przekazuje porozumienie właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.

§ 5. Przepisy § 1-4 nie naruszają przepisów art. 241

, przesłanki zawieszenia układu zakładowego,

1/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Rozdział II. Podstawowe zasady prawa pracy

Art. 10

Zasada swobodnego wyboru pracy

§ 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie, nie

można zabronić wykonywania zawodu.

§ 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.

§ 3. Państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnienia.

Art. 11

Nawiązanie stosunku pracy poprzez zgodne oświadczenia woli

Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku,

wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

Art. 11

Zasada poszanowania dóbr osobistych

Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

Art. 11

Zasada równych praw pracowników

Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków; dotyczy to w

szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w zatrudnieniu.

Art. 11

Zasada zakazu dyskryminacji

Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek,

niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie

etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony

albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy jest niedopuszczalna.

Art. 12

uchylony

Art. 13

Zasada prawa do godziwego wynagrodzenia

Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa

pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za

pracę.

Art. 14

Zasada prawa do wypoczynku

Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o

urlopach wypoczynkowych.

Art. 15

Zasada zapewniania bezpiecznych warunków pracy

Pracodawca, jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Art. 16

Zasada zaspokajania potrzeb pracowników

Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników.

Art. 17

Zasada ułatwiania podnoszenia kwalifikacji

Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Art. 18

Zgodność postanowień umów o pracę z przepisami ustawy

§ 1. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być

mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

§ 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy

są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy.

§ 3. Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy, naruszające

zasadę równego traktowania w zatrudnieniu są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie

przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów postanowienia te należy zastąpić odpowiednimi

postanowieniami nie mającymi charakteru dyskryminacyjnego.

Art. 18

Prawo pracowników i pracodawców do reprezentacji

§ 1. Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów, mają prawo tworzyć

organizacje i przystępować do tych organizacji.

2/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 2. Zasady tworzenia i działania organizacji, o których mowa w § 1, określa ustawa o związkach zawodowych,

ustawa o organizacjach pracodawców oraz inne przepisy prawa.

Art. 18

Udział pracowników w zarządzaniu zakładem

Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych

przepisach.

Art. 18

Obowiązki pracodawców i organów administracji

Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki umożliwiające korzystanie z uprawnień

określonych w przepisach, o których mowa w art. 18

, prawo pracowników i pracodawców do reprezentacji , i art. 18

udział pracowników w zarządzaniu zakładem .

Rozdział IIa. Równe traktowanie w zatrudnieniu

Art. 18

Zasada zakazu dyskryminacji pracowników

§ 1. Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków

zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w

szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne,

przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na

zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

§ 2. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub

pośrednio, z przyczyn określonych w § 1.

§ 3. Dyskryminowanie bezpośrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn określonych w § 1 był,

jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.

§ 4. Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego

kryterium lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje albo szczególnie

niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania

oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby

pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn określonych w § 1, chyba że

postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma

być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne.

§ 5. Przejawem dyskryminowania w rozumieniu § 2 jest także:

1) działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu lub

nakazaniu jej naruszenia tej zasady,

2) niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec

niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery molestowanie).

§ 6. Dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym

lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika, w

szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej

atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy (molestowanie

seksualne).

§ 7. Podporządkowanie się przez pracownika molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu, a także podjęcie przez

niego działań przeciwstawiających się molestowaniu lub molestowaniu seksualnemu nie może powodować

jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika.

Art. 18

Przesłanki naruszenia zasady równego traktowania

§ 1. Za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeżeniem § 2-4, uważa się różnicowanie

przez pracodawcę sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18

, zasada zakazu

dyskryminacji pracowników, § 1, którego skutkiem jest w szczególności:

1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku pracy,

2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy

awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą,

3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe

- chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.

§ 2. Zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie naruszają działania, proporcjonalne do osiągnięcia zgodnego z

prawem celu różnicowania sytuacji pracownika, polegające na:

1) niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18

, zasada zakazu dyskryminacji

pracowników, § 1, jeżeli rodzaj pracy lub warunki jej wykonywania powodują, że przyczyna lub przyczyny wymienione

w tym przepisie są rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi,

3/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

2) wypowiedzeniu pracownikowi warunków zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione

przyczynami niedotyczącymi pracowników bez powoływania się na inną przyczynę lub inne przyczyny wymienione w

art. 18

, zasada zakazu dyskryminacji pracowników, § 1,

3) stosowaniu środków, które różnicują sytuację prawną pracownika, ze względu na ochronę rodzicielstwa lub

niepełnosprawność,

4) stosowaniu kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad

wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co

uzasadnia odmienne traktowanie pracowników ze względu na wiek.

§ 3. Nie stanowią naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu działania podejmowane przez określony

czas, zmierzające do wyrównywania szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników wyróżnionych z jednej lub

kilku przyczyn określonych w art. 18

, zasada zakazu dyskryminacji pracowników, § 1, przez zmniejszenie na

korzyść takich pracowników faktycznych nierówności, w zakresie określonym w tym przepisie.

§ 4. Nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania ograniczanie przez kościoły i inne związki wyznaniowe, a

także organizacje, których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie, dostępu do zatrudnienia, ze

względu na religię, wyznanie lub światopogląd jeżeli rodzaj lub charakter wykonywania działalności przez kościoły i

inne związki wyznaniowe, a także organizacje powoduje, że religia, wyznanie lub światopogląd są rzeczywistym i

decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi, proporcjonalnym do osiągnięcia zgodnego z

prawem celu zróżnicowania sytuacji tej osoby; dotyczy to również wymagania od zatrudnionych działania w dobrej

wierze i lojalności wobec etyki kościoła, innego związku wyznaniowego oraz organizacji, których etyka opiera się na

religii, wyznaniu lub światopoglądzie.

Art. 18

Prawo pracowników do jednakowego wynagrodzenia

§ 1. Pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej

wartości.

§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę

i charakter, a także inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej lub w innej

formie niż pieniężna.

§ 3. Pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych

kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i

doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku.

Art. 18

Prawo pracowników do odszkodowania

Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do

odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych

przepisów.

Art. 18

Ochrona pracowników

§ 1. Skorzystanie przez pracownika z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w

zatrudnieniu nie może być podstawą niekorzystnego traktowania pracownika, a także nie może powodować

jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec pracownika, zwłaszcza nie może stanowić przyczyny

uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy lub jego rozwiązanie bez wypowiedzenia.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracownika, który udzielił w jakiejkolwiek formie wsparcia pracownikowi

korzystającemu z uprawnień przysługujących z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

Rozdział IIb. Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy

Art. 18

Państwowe organy kontroli i nadzoru

§ 1. Nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy.

§ 2. Nadzór i kontrolę przestrzegania zasad, przepisów higieny pracy i warunków środowiska pracy sprawuje

Państwowa Inspekcja Sanitarna.

§ 3. Organizację i zakres działania Inspekcji, o których mowa w § 1 i 2, określają odrębne przepisy.

Art. 18

Społeczne organy kontroli

§ 1. Społeczną kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

sprawuje społeczna inspekcja pracy.

§ 2. Organizację, zadania i uprawnienia społecznej inspekcji pracy oraz zasady jej współdziałania z Państwową

Inspekcją Pracy i innymi państwowymi organami nadzoru i kontroli określają odrębne przepisy.

4/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Rozdział III. Skreślony

Art. 19

uchylony

Art. 20

uchylony

Art. 21

uchylony

Dział II. Stosunek pracy

Rozdział I. Przepisy ogólne

Art. 22

Pojęcie nawiązania stosunku pracy

§ 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na

rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a

pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

§ 1

. Zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na

nazwę zawartej przez strony umowy.

§ 1

. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków

wykonywania pracy, określonych w § 1.

§ 2. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach określonych w dziale dziewiątym

pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat.

§ 3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego

nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy

stosunek pracy sprzeciwia się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego może

stosunek pracy rozwiązać.

Art. 22

Prawo żądania od pracownika udostępnienia danych osobowych

§ 1. Pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych

obejmujących:

1) imię (imiona) i nazwisko,

2) imiona rodziców,

3) datę urodzenia,

4) miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),

5) wykształcenie,

6) przebieg dotychczasowego zatrudnienia.

§ 2. Pracodawca ma prawo żądać od pracownika podania, niezależnie od danych osobowych, o których mowa w §

1, także:

1) innych danych osobowych pracownika, a także imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika, jeżeli

podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień

przewidzianych w prawie pracy,

2) numeru PESEL pracownika nadanego przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego

Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL).

§ 3. Udostępnienie pracodawcy danych osobowych następuje w formie oświadczenia osoby, której one dotyczą.

Pracodawca ma prawo żądać udokumentowania danych osobowych osób, o których mowa w § 1 i 2.

§ 4. Pracodawca może żądać podania innych danych osobowych niż określone w § 1 i 2, jeżeli obowiązek ich

podania wynika z odrębnych przepisów.

§ 5. W zakresie nie uregulowanym w § 1-4 do danych osobowych, o których mowa w tych przepisach, stosuje się

przepisy o ochronie danych osobowych.

Art. 23

uchylony

Art. 23

Skutki przejścia zakładu na innego pracodawcę

§ 1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w

dotychczasowych stosunkach pracy, z zastrzeżeniem przepisów § 5.

§ 2. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem części zakładu pracy na innego

pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca odpowiadają solidarnie.

§ 3. Jeżeli u pracodawców, o których mowa w § 1, nie działają zakładowe organizacje związkowe, dotychczasowy i

nowy pracodawca informują na piśmie swoich pracowników o przewidywanym terminie przejścia zakładu pracy lub

jego części na innego pracodawcę, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla

pracowników, a także zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, w szczególności

warunków pracy, płacy i przekwalifikowania; przekazanie informacji powinno nastąpić co najmniej na 30 dni przed

5/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

przewidywanym terminem przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę.

§ 4. W terminie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, pracownik może bez

wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym

trybie powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez

pracodawcę za wypowiedzeniem.

§ 5. Pracodawca, z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części, jest obowiązany zaproponować nowe warunki

pracy i płacy pracownikom świadczącym dotychczas pracę na innej podstawie niż umowa o pracę oraz wskazać

termin, nie krótszy niż 7 dni, do którego pracownicy mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia

proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia nowych warunków pracy i płacy dotychczasowy stosunek pracy

rozwiązuje się z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym pracownik złożył

oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, lub od dnia, do którego mógł złożyć takie

oświadczenie. Przepis § 4 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.

§ 6. Przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę nie może stanowić przyczyny uzasadniającej

wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy.

Art. 23

Przesłanki porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków

§ 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, nieobjętego układem zbiorowym pracy lub

zatrudniającego mniej niż 20 pracowników, może być zawarte porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych

warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami, w zakresie i

przez czas ustalone w porozumieniu.

§ 2. Przepisy art. 9

, porozumienie o czasowym zawieszeniu przepisów prawa pracy , § 1-4 stosuje się odpowiednio.

Art. 23

Obowiązek współdziałania pracodawcy z organizacją zawodową

Jeżeli przepisy prawa pracy przewidują współdziałanie pracodawcy z zakładową organizacją związkową w

indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek współdziałać w takich sprawach z

zakładową organizacją związkową reprezentującą pracownika z tytułu jego członkostwa w związku zawodowym

albo

wyrażenia zgody na obronę praw pracownika nie zrzeszonego w związku zgodnie z ustawą o związkach

zawodowych.

Art. 24

uchylony

Rozdział II. Umowa o pracę

Oddział 1. Zawarcie umowy o pracę

Art. 25

Rodzaje umów o pracę

§ 1. Umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy.

Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony,

obejmujący czas tej nieobecności.

§ 2. Każda z umów, o których mowa w § 1, może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nie

przekraczający 3 miesięcy.

Art. 25

Skutek zawarcia kolejnej umowy o pracę

§ 1. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem

umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas

określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej

umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca.

§ 2. Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu

wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie, od dnia następującego po jej rozwiązaniu,

kolejnej umowy o pracę na czas określony w rozumieniu § 1.

§ 3. Przepis § 1 nie dotyczy umów o pracę na czas określony zawartych:

1) w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

2) w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie.

Art. 26

Dzień nawiązania stosunku pracy

Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego

nie określono w dniu zawarcia umowy.

Art. 27

skreślony

6/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 28

skreślony

Art. 29

Elementy formalne umowy o pracę

§ 1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w

szczególności:

1) rodzaj pracy,

2) miejsce wykonywania pracy,

3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,

4) wymiar czasu pracy,

5) termin rozpoczęcia pracy.

§ 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy

pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi

na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

§ 3. Pracodawca informuje pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o:

1) obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,

2) częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę,

3) wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,

4) obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

5) układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty,

a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i

czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w

pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

§ 3

. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może nastąpić

przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy.

§ 3

. Pracodawca informuje pracownika na piśmie o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt

1-4, o objęciu pracownika układem zbiorowym pracy, a także o zmianie układu zbiorowego pracy, którym pracownik

jest objęty, niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca od dnia wejścia w życie tych zmian, a w

przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić przed upływem tego terminu - nie później niż do dnia

rozwiązania umowy.

§ 3

. Poinformowanie pracownika o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 3 pkt 1-4, może

nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy.

§ 4. Zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej.

§ 5. Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio do stosunków pracy nawiązanych na innej podstawie niż umowa o

pracę.

Art. 29

Skierowanie do pracy za granicą - elementy formalne umowy

§ 1. Umowa o pracę z pracownikiem skierowanym do pracy na obszarze państwa niebędącego członkiem Unii

Europejskiej na okres przekraczający 1 miesiąc, niezależnie od warunków określonych w art. 29, elementy formalne

umowy o pracę, § 1, powinna określać:

1) czas wykonywania pracy za granicą,

2) walutę, w której będzie wypłacane pracownikowi wynagrodzenie w czasie wykonywania pracy za granicą.

§ 2. Przed skierowaniem pracownika do pracy pracodawca dodatkowo informuje pracownika na piśmie o:

1) świadczeniach przysługujących z tytułu skierowania do pracy poza granicami kraju, obejmujących zwrot kosztów

przejazdu oraz zapewnienie zakwaterowania,

2) warunkach powrotu pracownika do kraju.

§ 3. Poinformowanie pracownika o jego warunkach zatrudnienia, o których mowa w § 2, może nastąpić przez

pisemne wskazanie odpowiednich przepisów.

§ 4. Pracodawca informuje pracownika na piśmie o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 2,

niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 1 miesiąca od dnia wejścia w życie tych zmian, a w przypadku gdy

rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić przed upływem tego terminu - nie później niż do dnia rozwiązania

umowy.

§ 5. Poinformowanie pracownika o zmianie jego warunków zatrudnienia, o których mowa w § 2, może nastąpić przez

pisemne wskazanie odpowiednich przepisów.

§ 6. Przepisy § 1-5 stosuje się odpowiednio do stosunków pracy nawiązanych na innej podstawie niż umowa o

pracę.

Art. 29

Skutki zatrudnienia w niepełnym wymiarze

§ 1. Zawarcie z pracownikiem umowy o pracę przewidującej zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy nie

może powodować ustalenia jego warunków pracy i płacy w sposób mniej korzystny w stosunku do pracowników

7/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

wykonujących taką samą lub podobną pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, z uwzględnieniem jednak

proporcjonalności wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą, do wymiaru czasu pracy

pracownika.

§ 2. Pracodawca powinien, w miarę możliwości, uwzględnić wniosek pracownika dotyczący zmiany wymiaru czasu

pracy określonego w umowie o pracę.

Oddział 2. Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę

Art. 30

Katalog przyczyn rozwiązania umowy o pracę

§ 1. Umowa o pracę rozwiązuje się:

1) na mocy porozumienia stron,

2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za

wypowiedzeniem),

3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez

wypowiedzenia),

4) z upływem czasu, na który była zawarta,

5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

§ 2. Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem może być

rozwiązana za wypowiedzeniem.

§ 2

. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się

odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

§ 3. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno

nastąpić na piśmie.

§ 4. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o

rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie

lub rozwiązanie umowy.

§ 5. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno

być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

Art. 31

uchylony

Oddział 3. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem

Art. 32

Możliwość wypowiedzenia umowy o pracę

§ 1. Każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na:

1) okres próbny,

2) (uchylony),

3) czas nie określony.

§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.

Art. 33

Przesłanki wypowiedzenia umowy na czas określony

Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć

dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

Art. 33

Długość okresu wypowiedzenia umowy na zastępstwo

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony w okolicznościach, o których mowa w art. 25,

rodzaje umów o pracę , § 1 zdanie drugie, wynosi 3 dni robocze.

Art. 34

Długość okresu wypowiedzenia umowy na okres próbny

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:

1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,

2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,

3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Art. 35

uchylony

Art. 36

Długość okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony

§ 1. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u

danego pracodawcy i wynosi:

1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,

2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,

8/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

§ 1

. Do okresu zatrudnienia, o którym mowa w § 1, wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego

pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23

, skutki przejścia zakładu na

innego pracodawcę, a także w innych przypadkach, gdy z mocy odrębnych przepisów nowy pracodawca jest

następcą prawnym w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego

pracownika.

§ 2-4. (uchylone).

§ 5. Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone

mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę, że w przypadku, o którym mowa § 1 pkt 1, okres wypowiedzenia

wynosi 1 miesiąc, a w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2 3 miesiące.

§ 6. Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin

rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę.

Art. 36

Przesłanki skrócenia okresu wypowiedzenia

§ 1. Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony następuje z powodu

ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca

może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia,

najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości

wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

§ 2. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy

do okresu zatrudnienia.

Art. 37

Uprawnienie do zwolnienia na poszukiwanie pracy

1. W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę

pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

§ 2. Wymiar zwolnienia wynosi:

1) 2 dni robocze - w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia,

2) 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art.

,przesłanki skrócenia okresu wypowiedzenia , § 1.

Art. 38

Obowiązki i tryb wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony

§ 1. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony pracodawca

zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę

uzasadniającą rozwiązanie umowy.

§ 2. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni

od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia.

§ 3. (uchylone).

§ 4. (uchylone).

§ 5. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w

ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia.

Art. 39

Ochrona pracownika - zakaz wypowiadania umów o pracę

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do

osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z

osiągnięciem tego wieku.

Art. 40

Uzyskanie prawa do renty jako wyjątek od zakazu wypowiadania umowy

Przepisu art. 39, ochrona pracownika zakaz wypowiadania umów o pracę, nie stosuje się w razie uzyskania przez

pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Art. 41

Zakaz wypowiadania umowy w czasie urlopu

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej

usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania

umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Art. 41

Brak ochrony pracownika w razie upadłości lub likwidacji

§ 1. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepisów art. 38, obowiązki i tryb

wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony, art. 39, ochrona pracownika - zakaz wypowiadania umów o pracę , i art.

9/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

41, zakaz wypowiadania umowy w czasie urlopu , ani przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników

przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

§ 2. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas

wykonania określonej pracy może być rozwiązana przez każdą ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

§ 3 i 4. uchylone.

Art. 42

Warunki wypowiedzenia warunków pracy i płacy - wypowiedzenie zmieniające

§ 1. Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy

warunków pracy i płacy.

§ 2. Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na

piśmie nowe warunki.

§ 3. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę

rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu

wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził

zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej

sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o

odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.

§ 4. Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia

pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę

na okres nie przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i

odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Art. 43

Przesłanki wypowiedzenia warunków pracy i płacy

Pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi, o którym mowa w art. 39, ochrona

pracownika zakaz wypowiadania umów o pracę, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:

1) wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego

pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy,

2) stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną

przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.

Oddział 4. Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z
prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę

Art. 44

Prawo odwołania od wypowiedzenia

Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy, o którym mowa w dziale

dwunastym.

Art. 45

Rodzaje orzeczeń sądu pracy w razie bezprawnego wypowiedzenia umowy

§ 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub

narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy stosownie do żądania pracownika orzeka o

bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu o przywróceniu pracownika do pracy na

poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

§ 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia

do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy

orzeka o odszkodowaniu.

§ 3. Przepisu § 2 nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39, ochrona pracownika zakaz

wypowiadania umów o pracę, i art. 177, trwałość umowy o pracę kobiet w ciąży , oraz w przepisach szczególnych

dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że

uwzględnienie żądania pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art. 41

, brak

ochrony pracownika w razie upadłości lub likwidacji, ; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Art. 46

uchylony

Art. 47

Warunki wynagrodzenia po przywróceniu do pracy

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas

pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące nie

więcej niż za 1 miesiąc. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39, ochrona

pracownika zakaz wypowiadania umów o pracę, albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego,

wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano

umowę o pracę z pracownikiem ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo

10/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.

Art. 47

Wysokość ustalonego przez sąd odszkodowania

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, rodzaje orzeczeń sądu pracy w razie bezprawnego wypowiedzenia

umowy, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od

wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Art. 48

Przesłanki odmowy ponownego zatrudnienia

§ 1. Pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy

nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn

niezależnych od pracownika.

§ 2. Pracownik, który przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, może bez

wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę o pracę z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od

przywrócenia do pracy. Rozwiązanie umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z

rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.

Art. 49

Skutki skrócenia okresu wypowiedzenia

W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem

okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.

Art. 50

Odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy na okres próbny

§ 1. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o

wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w

wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.

§ 2. (uchylony).

§ 3. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy

nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie

odszkodowanie.

§ 4. Odszkodowanie, o którym mowa w § 3, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego

umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

§ 5. Przepisu § 3 nie stosuje się w razie wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży lub urlopu

macierzyńskiego, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, a

także pracownikowi w okresie korzystania z ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów ustawy o związkach

zawodowych. W tych przypadkach stosuje się odpowiednio przepisy art. 45.

Art. 51

Okres pozostawania przez pracownika bez pracy

§ 1. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres

pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie

przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą utratę uprawnień

uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia.

§ 2. Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez

pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.

Oddział 5. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Art. 52

Przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,

2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze

zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone

prawomocnym wyrokiem,

3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca

od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

§ 3. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu opinii reprezentującej

pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy.

W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię

niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni.

§ 4. (uchylony).

11/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 53

Przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych

§ 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:

1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

a) dłużej niż 3 miesiące gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,

b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia

rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6

miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,

2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwającej

dłużej niż 1 miesiąc.

§ 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z

powodu sprawowania opieki nad dzieckiem w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia

pracownika ze względu na chorobę zakaźną w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku.

§ 3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w

związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

§ 4. Przepisy art. 36, długość okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony, § 1

i art. 52, przesłanki

rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 5. Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który w okresie 6 miesięcy od

rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, z przyczyn wymienionych w § 1 i 2, zgłosi swój powrót do pracy

niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn.

Art. 54

uchylony

Art. 55

Rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika

§ 1. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie

stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w

terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i

kwalifikacje zawodowe.

§ 1

. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie określonym w § 1 także wtedy, gdy pracodawca dopuścił

się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi

przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została

zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

§ 2. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z

podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Przepis art. 52, przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez

wypowiedzenia z winy pracownika, § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn określonych w § 1 i 1

pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa

wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.

Oddział 6. Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania
przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia

Art. 56

Uprawnienia w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy bez wypowiedzenia

§ 1. Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o

rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich

warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

§ 2. Przepisy art. 45, rodzaje orzeczeń sądu pracy w razie bezprawnego wypowiedzenia umowy , § 2 i 3 stosuje się

odpowiednio.

Art. 57

Wynagrodzenie po przywróceniu do pracy, wskutek bezprawnego rozwiązania umowy bez

wypowiedzenia

§ 1. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas

pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące nie mniej niż za 1 miesiąc.

§ 2. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39,ochrona pracownika - zakaz

wypowiadania umów o pracę, albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie

przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy rozwiązano umowę o pracę z

pracownikiem-ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie

umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.

§ 3. (skreślony).

§ 4. Przepisy art. 48,przesłanki odmowy ponownego zatrudnienia, i art. 51,okres pozostawania przez pracownika bez

pracy, § 1 stosuje się odpowiednio.

12/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 58

Wysokość należnego odszkodowania w razie bezprawnego rozwiązania umowy bez

wypowiedzenia

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, uprawnienia w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy bez

wypowiedzenia, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o

pracę, zawartą na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w

wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Art. 59

Przesłanki odszkodowania w przypadku umów terminowych

W razie rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę, zawartej na czas określony lub na czas wykonania

określonej pracy, z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi

przysługuje wyłącznie odszkodowanie, jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie

do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu. Odszkodowanie

przysługuje w wysokości określonej w art. 58, wysokość należnego odszkodowania w razie bezprawnego rozwiązania

umowy bez wypowiedzenia .

Art. 60

Wyłączne prawo do odszkodowania

Jeżeli pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu

umów o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie

przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia.

Art. 61

Stosowanie przepisów - odesłanie

Do pracownika, któremu przyznano odszkodowanie na podstawie przepisów niniejszego oddziału, stosuje się

odpowiednio przepis art. 51, okres pozostawania przez pracownika bez pracy, § 2.

Oddział 6a. Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania
przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia

Art. 61

Uprawnienia pracodawcy do odszkodowania w razie wadliwego rozwiązania umowy przez

pracownika

W razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55,

rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika, § 1

, pracodawcy przysługuje roszczenie o

odszkodowanie. O odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Art. 61

Wysokość odszkodowania dla pracodawcy

§ 1. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 61

, uprawnienia pracodawcy do odszkodowania w razie wadliwego

rozwiązania umowy przez pracownika, przysługuje w wysokości wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia,

a w przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy w

wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

§ 2. W razie orzeczenia przez sąd pracy o odszkodowaniu, przepisu art. 55, rozwiązania umowy o pracę bez

wypowiedzenia przez pracownika, § 3 nie stosuje się.

Art. 62

uchylony

Oddział 7. Wygaśnięcie umowy o pracę

Art. 63

Wygaśnięcie umowy o pracę - przyczyny

Umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz w przepisach szczególnych.

Art. 63

Wygaśnięcie umowy w razie śmierci pracownika

§ 1. Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa.

§ 2. Prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka

oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i

rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.

Art. 63

Wygaśnięcie umowy w razie śmierci pracodawcy

§ 1. Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, z zastrzeżeniem przepisu § 3.

§ 2. Pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z przyczyn określonych w § 1, przysługuje odszkodowanie w

wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony lub

na czas wykonania określonej pracy w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

13/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 3. Przepis § 1 nie ma zastosowania w razie przejęcia pracownika przez nowego pracodawcę na zasadach

określonych w art. 23

, skutki przejścia zakładu na innego pracodawcę.

Art. 64

uchylony

Art. 65

uchylony

Art. 66

Wygaśnięcie umowy w razie tymczasowego aresztowania pracownika

§ 1. Umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego

aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika.

§ 2. Pracodawca, pomimo wygaśnięcia umowy o pracę z powodu tymczasowego aresztowania, jest obowiązany

ponownie zatrudnić pracownika, jeżeli postępowanie karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a

pracownik zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. Przepisy art. 48,

przesłanki odmowy ponownego zatrudnienia, stosuje się odpowiednio.

§ 3. Przepisów § 2 nie stosuje się w przypadku, gdy postępowanie karne umorzono z powodu przedawnienia albo

amnestii, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania.

Art. 67

Odwołanie do sądu pracy w razie naruszenia przepisów prawa o wygaśnięciu umowy

W razie naruszenia przez pracodawcę przepisów niniejszego oddziału, pracownikowi przysługuje prawo odwołania

do sądu pracy. W zakresie roszczeń stosuje się odpowiednio przepisy oddziału 6 niniejszego rozdziału.

Rozdział IIa. Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa będącego członkiem Unii
Europejskiej

Art. 67

Pracownik skierowany do pracy w RP

§ 1. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się w przypadku wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej przez pracownika skierowanego do tej pracy na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę w

państwie będącym członkiem Unii Europejskiej.

§ 2. Pracodawca, o którym mowa w § 1, kierujący pracownika do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

1) w związku z realizacją umowy zawartej przez tego pracodawcę z podmiotem zagranicznym,

2) w zagranicznym oddziale (filii) tego pracodawcy,

3) jako agencja pracy tymczasowej

zapewnia pracownikowi, w zakresie określonym w art. 67

, katalog minimalnych warunków pracy , warunki

zatrudnienia nie mniej korzystne niż wynikające z przepisów Kodeksu pracy oraz innych przepisów regulujących

prawa i obowiązki pracowników.

Art. 67

Katalog minimalnych warunków pracy

§ 1. Warunki zatrudnienia dotyczą:

1) norm i wymiaru czasu pracy oraz okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego,

2) wymiaru urlopu wypoczynkowego,

3) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów,

4) wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych,

5) bezpieczeństwa i higieny pracy,

6) uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem,

7) zatrudniania młodocianych oraz wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko,

8) zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu,

9) wykonywania pracy zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

§ 2. Do pracowników, o których mowa w art. 67

, pracownik skierowany do pracy w RP , nie stosuje się przepisów §

1 pkt 2-4, jeżeli zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami wykonują oni na danym stanowisku - przez okres nie dłuższy

niż 8 dni w ciągu roku, poczynając od dnia rozpoczęcia pracy na danym stanowisku - wstępne prace montażowe lub

instalacyjne poza budownictwem, przewidziane w umowie zawartej przez pracodawcę z podmiotem zagranicznym,

których wykonanie jest niezbędne do korzystania z dostarczonych wyrobów.

Art. 67

Pracownicy spoza UE - odesłanie

Przepisy art. 67

, pracownik skierowany do pracy w RP , i art. 67

, katalog minimalnych warunków pracy , stosuje się

odpowiednio w przypadku wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez pracownika

skierowanego do tej pracy przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie nie będącym członkiem Unii

Europejskiej.

14/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 67

Wyłączenia stosowania przepisów

Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do przedsiębiorstw marynarki handlowej w odniesieniu do załóg na

morskich statkach handlowych, jeżeli pracodawca ma siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej lub

w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim

Obszarze Gospodarczym.

Rozdział IIb. Zatrudnianie pracowników w formie telepracy

Art. 67

Pojęcie telepracy

§ 1. Praca może być wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji

elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną (telepraca).

§ 2. Telepracownikiem jest pracownik, który wykonuje pracę w warunkach określonych w § 1 i przekazuje

pracodawcy wyniki pracy, w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Art. 67

Warunki telepracy

§ 1. Warunki stosowania telepracy przez pracodawcę określa się w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i

zakładową organizacją związkową, a w przypadku gdy u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja

związkowa - w porozumieniu między pracodawcą a tymi organizacjami.

§ 2. Jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami

związkowymi, pracodawca uzgadnia treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w

rozumieniu art. 241

25a

, pojęcie zakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej ,

§ 3. Jeżeli w terminie 30 dni od dnia przedstawienia przez pracodawcę projektu porozumienia nie dojdzie do

zawarcia porozumienia, zgodnie z § 1 i 2, pracodawca określa warunki stosowania telepracy w regulaminie,

uwzględniając ustalenia podjęte z zakładowymi organizacjami związkowymi w toku uzgadniania porozumienia.

§ 4. Jeżeli u danego pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, warunki stosowania telepracy

określa pracodawca w regulaminie, po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym

u danego pracodawcy.

Art. 67

Termin uzgodnień zawarcia umowy na warunkach telepracy

§ 1. Uzgodnienie między stronami umowy o pracę, że praca będzie wykonywana w warunkach określonych w art.

, pojęcie telepracy, może nastąpić:

1) przy zawieraniu umowy o pracę albo

2) w trakcie zatrudnienia.

§ 2. Jeżeli do uzgodnienia dotyczącego wykonywania pracy w formie telepracy dochodzi przy zawieraniu umowy o

pracę, w umowie dodatkowo określa się warunki wykonywania pracy, zgodnie z art. 67

, pojęcie telepracy,

§ 3. W trakcie zatrudnienia zmiana warunków wykonywania pracy, na określone zgodnie z art. 67

, pojęcie telepracy,

może nastąpić na mocy porozumienia stron, z inicjatywy pracownika lub pracodawcy. Pracodawca powinien, w

miarę możliwości, uwzględnić wniosek pracownika dotyczący wykonywania pracy w formie telepracy.

§ 4. Nie jest dopuszczalne powierzenie wykonywania pracy w formie telepracy na podstawie art. 42, warunki

wypowiedzenia warunków pracy i płacy- wypowiedzenie zmieniające, § 4.

Art. 67

Możliwość wniosku o zaprzestanie wykonywania telepracy

§ 1. W terminie 3 miesięcy od dnia podjęcia pracy w formie telepracy, zgodnie z art. 67

, termin uzgodnień zawarcia

umowy na warunkach telepracy, § 1 pkt 2, każda ze stron może wystąpić z wiążącym wnioskiem o za przestanie

wykonywania pracy w formie telepracy i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy. Strony ustalają

termin, od którego nastąpi przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy, nie dłuższy niż 30 dni od dnia

otrzymania wniosku.

§ 2. Jeżeli wniosek telepracownika zostanie złożony po upływie terminu określonego w § 1, pracodawca powinien - w

miarę możliwości - uwzględnić ten wniosek.

§ 3. Po upływie terminu określonego w § 1 przywrócenie przez pracodawcę poprzednich warunków wykonywania

pracy może nastąpić w trybie art. 42, warunki wypowiedzenia warunków pracy i płacy wypowiedzenie zmieniające, §

1-3.

Art. 67

Skutki odmowy wykonywania telepracy

Brak zgody pracownika na zmianę warunków wykonywania pracy, w przypadku określonym w art. 67

, termin

uzgodnień zawarcia umowy na warunkach telepracy, § 3, a także zaprzestanie wykonywania pracy w formie

telepracy na zasadach określonych w art. 67

, możliwość wniosku o zaprzestanie wykonywania telepracy, nie mogą

15/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę.

Art. 67

Zakres informacji dla telepracownika

§ 1. Jeżeli podjęcie pracy w formie telepracy następuje zgodnie z art. 67

, termin uzgodnień zawarcia umowy na

warunkach telepracy, § 1 pkt 1, informacja, o której mowa w art. 29, elementy formalne umowy o pracę, § 3,

obejmuje dodatkowo co najmniej:

1) określenie jednostki organizacyjnej pracodawcy, w której strukturze znajduje się stanowisko pracy telepracownika,

2) wskazanie osoby lub organu, o których mowa w art. 3

, reprezentacja prawna pracodawcy, odpowiedzialnych za

współpracę z telepracownikiem oraz upoważnionych do przeprowadzania kontroli w miejscu wykonywania pracy.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w art. 67

, termin uzgodnień zawarcia umowy na warunkach telepracy, § 1 pkt 2,

pracodawca przekazuje na piśmie telepracownikowi informacje określone w § 1 pkt 1 i 2, najpóźniej w dniu

rozpoczęcia przez niego wykonywania pracy w formie telepracy.

Art. 67

Obowiązki pracodawcy zatrudniającego telepracownika

§ 1. Pracodawca jest obowiązany:

1) dostarczyć telepracownikowi sprzęt niezbędny do wykonywania pracy w formie telepracy, spełniający wymagania

określone w rozdziale IV działu dziesiątego,

2) ubezpieczyć sprzęt,

3) pokryć koszty związane z instalacją, serwisem, eksploatacją i konserwacją sprzętu,

4) zapewnić telepracownikowi pomoc techniczną i niezbędne szkolenia w zakresie obsługi sprzętu

- chyba że pracodawca i telepracownik postanowią inaczej, w odrębnej umowie, o której mowa w § 2.

§ 2. Pracodawca i telepracownik mogą, w odrębnej umowie, określić w szczególności:

1) zakres ubezpieczenia i zasady wykorzystywania przez telepracownika sprzętu niezbędnego do wykonywania

pracy w formie telepracy, stanowiącego własność telepracownika, spełniającego wymagania określone w rozdziale

IV działu dziesiątego,

2) zasady porozumiewania się pracodawcy z telepracownikiem, w tym sposób potwierdzania obecności

telepracownika na stanowisku pracy,

3) sposób i formę kontroli wykonywania pracy przez telepracownika.

§ 3. W przypadku, o którym mowa w § 2 pkt 1, telepracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości

określonej w porozumieniu lub regulaminie, o których mowa w art. 67

, warunki telepracy , lub w umowie, o której

mowa w § 2. Przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu bierze się pod uwagę w szczególności normy zużycia sprzętu,

jego udokumentowane ceny rynkowe oraz ilość wykorzystanego materiału na potrzeby pracodawcy i jego ceny

rynkowe.

Art. 67

Obowiązek ochrony danych osobowych

§ 1. Pracodawca określa zasady ochrony danych przekazywanych telepracownikowi oraz przeprowadza, w miarę

potrzeb, instruktaż i szkolenie w tym zakresie.

§ 2. Telepracownik potwierdza na piśmie zapoznanie się z zasadami ochrony danych, o których mowa w § 1, oraz

jest obowiązany do ich przestrzegania.

Art. 67

Warunki porozumiewania się telepracownika z pracodawcą na odległość

Telepracownik i pracodawca przekazują informacje niezbędne do wzajemnego porozumiewania się za pomocą

środków komunikacji elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość.

Art. 67

Prawo pracodawcy do kontroli telepracownika

§ 1. Pracodawca ma prawo kontrolować wykonywanie pracy przez telepracownika w miejscu wykonywania pracy.

§ 2. Jeżeli praca jest wykonywana w domu telepracownika, pracodawca ma prawo przeprowadzać kontrolę:

1) wykonywania pracy,

2) w celu inwentaryzacji, konserwacji, serwisu lub naprawy powierzonego sprzętu, a także jego instalacji,

3) w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

- za uprzednią zgodą telepracownika wyrażoną na piśmie, albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej, albo

podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość.

§ 3. Pracodawca dostosowuje sposób przeprowadzania kontroli do miejsca wykonywania pracy i charakteru pracy.

Wykonywanie czynności kontrolnych nie może naruszać prywatności telepracownika i jego rodziny ani utrudniać

korzystania z pomieszczeń domowych, w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.

§ 4. Pierwszą kontrolę, w zakresie określonym w § 2 pkt 3, przeprowadza się, na wniosek telepracownika, przed

rozpoczęciem przez niego wykonywania pracy.

16/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 67

Zasada zakazu dyskryminacji telepracownika

§ 1. Telepracownik nie może być traktowany mniej korzystnie w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,

warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych niż

inni

pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy, uwzględniając odrębności związane z warunkami

wykonywania pracy w formie telepracy.

§ 2. Pracownik nie może być w jakikolwiek sposób dyskryminowany z powodu podjęcia pracy w formie telepracy, jak

również odmowy podjęcia takiej pracy.

Art. 67

Prawa i uprawnienia telepracownika

Pracodawca umożliwia telepracownikowi, na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników, przebywanie na terenie

zakładu pracy, kontaktowanie się z innymi pracownikami oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, z

zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej.

Art. 67

Bezpieczeństwo i higiena pracy telepracownika

Jeżeli praca jest wykonywana w domu telepracownika, pracodawca realizuje wobec niego, w zakresie wynikającym

z rodzaju i warunków wykonywanej pracy, obowiązki określone w dziale dziesiątym, z wyłączeniem:

1) obowiązku dbałości o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy, określonego w art. 212, kierujący

obowiązkami i jego obowiązki w dziedzinie bhp, pkt 4,

2) obowiązków określonych w rozdziale III tego działu,

3) obowiązku zapewnienia odpowiednich urządzeń higienicznosanitarnych, określonego w art. 233 oraz spółdzielczej

umowy o pracę

Rozdział III. Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz
spółdzielczej umowy o pracę

Oddział 1. Stosunek pracy na podstawie powołania

Art. 68

źródła pracy na podstawie powołania

§ 1. Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

§ 1

. Stosunek pracy, o którym mowa w § 1, nawiązuje się na czas nie określony, a jeżeli na podstawie przepisów

szczególnych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty

powołaniem.

§ 2. (uchylony).

Art. 68

Możliwość poprzedzenia powołania konkursem

Powołanie może być poprzedzone konkursem, choćby przepisy szczególne nie przewidywały wymogu wyłonienia

kandydata na stanowisko wyłącznie w wyniku konkursu.

Art. 68

Początek nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania

§ 1. Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten

nie został określony w dniu doręczenia powołania, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

§ 2. Powołanie powinno być dokonane na piśmie.

Art. 68

Możliwość rozwiązania poprzedniego stosunku pracy przez powołanego

Jeżeli pracownik powołany na stanowisko w wyniku konkursu pozostaje w stosunku pracy z innym pracodawcą i

obowiązuje go trzymiesięczny okres wypowiedzenia, może on rozwiązać ten stosunek za jednomiesięcznym

wypowiedzeniem. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa pracy

wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.

Art. 69

Powołanie - tryb

Jeżeli przepisy niniejszego oddziału nie stanowią inaczej, do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się

przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nie określony, z wyłączeniem przepisów regulujących:

1) tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę,

2) rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania:

a) o bezskuteczności wypowiedzeń,

b) (uchylona),

c) o przywracaniu do pracy.

17/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 70

Odwołanie pracownika powołanego

§ 1. Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie niezwłocznie lub w określonym

terminie odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie

przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony.

§ 1

. Odwołanie powinno być dokonane na piśmie.

§ 1

. Stosunek pracy z pracownikiem odwołanym ze stanowiska rozwiązuje się na zasadach określonych w

przepisach niniejszego oddziału, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

§ 2. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie wypowiedzenia pracownik ma

prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem.

§ 3. Odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli nastąpiło z przyczyn,

o których mowa w art. 52, przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, lub art. 53,

przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych,.

Art. 71

Zatrudnienie pracownika odwołanego w okresie wypowiedzenia

Na wniosek lub za zgodą pracownika pracodawca może zatrudnić go w okresie wypowiedzenia przy innej pracy,

odpowiedniej ze względu na jego kwalifikacje zawodowe, a po upływie okresu wypowiedzenia zatrudnić na

uzgodnionych przez strony warunkach pracy i płacy.

Art. 72

Początek biegu wypowiedzenia pracy odwołanej

§ 1. Jeżeli odwołanie nastąpiło w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bieg wypowiedzenia rozpoczyna

się po upływie tego okresu. Jeżeli jednak usprawiedliwiona nieobecność trwa dłużej niż okres przewidziany w art. 53,

przesłanki rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych, § 1 i 2, organ, który

pracownika powołał, może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia.

§ 2. W razie odwołania pracownicy w okresie ciąży, organ odwołujący jest obowiązany zapewnić jej inną pracę,

odpowiednią ze względu na jej kwalifikacje zawodowe, przy czym przez okres równy okresowi wypowiedzenia

pracownica ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem. Jeżeli jednak pracownica

nie wyrazi zgody na podjęcie innej pracy, stosunek pracy ulega rozwiązaniu z upływem okresu równego okresowi

wypowiedzenia, którego bieg rozpoczyna się od dnia zaproponowania na piśmie innej pracy.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w razie odwołania pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 2 lata do

nabycia prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

§ 4. W razie naruszenia przepisów § 1-3, pracownikowi przysługuje prawo odwołania do sądu pracy.

Oddział 2. Stosunek pracy na podstawie wyboru

Art. 73

Nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy na podstawie wyboru

§ 1. Nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania

pracy w charakterze pracownika.

§ 2. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu.

Art. 74

Urlop bezpłatny a praca z wyboru

Pracownik pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy,

który zatrudniał go w chwili wyboru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio

zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru. Niedotrzymanie tego

warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

Art. 75

Przesłanki odprawy

Pracownikowi, który nie pozostawał w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym, przysługuje odprawa w wysokości

jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Oddział 3. Stosunek pracy na podstawie mianowania

Art. 76

Stosunek pracy na podstawie mianowania - odesłanie

Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.

Oddział 4. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę

Art. 77

Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę - odesłanie

§ 1. Stosunek pracy między spółdzielnią pracy a jej członkiem nawiązuje się przez spółdzielczą umowę o pracę.

§ 2. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę reguluje ustawa Prawo spółdzielcze, a w zakresie

nie uregulowanym odmiennie tą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.

18/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Dział III. Wynagrodzenie za prace i inne świadczenia

Rozdział I. Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych swiadczeń związanych z
pracą

Art. 77

Układy zbiorowe pracy jako źródło wynagrodzenia za pracę

Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają układy zbiorowe

pracy, zgodnie z przepisami działu jedenastego, z zastrzeżeniem przepisów art. 77

, regulamin wynagrodzenia jako

źródło wynagrodzenia za pracę, sfera budżetowa a wynagrodzenie, art. 77

,sfera budżetowa a wynagrodzenie, art.

, pojęcie diety za podróż,.

Art. 77

Regulamin wynagradzania jako źródło wynagrodzenia za pracę

§ 1. Pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, nie objętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani

ponadzakładowym układem zbiorowym pracy odpowiadający wymaganiom określonym w § 3, ustala warunki

wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania.

§ 2. W regulaminie wynagradzania, o którym mowa w § 1, pracodawca może ustalić także inne świadczenia

związane z pracą i zasady ich przyznawania.

§ 3. Regulamin wynagradzania obowiązuje do czasu objęcia pracowników zakładowym układem zbiorowym pracy

lub ponadzakładowym układem zbiorowym pracy ustalającym warunki wynagradzania za pracę oraz przyznawania

innych świadczeń związanych z pracą w zakresie i w sposób umożliwiający określanie, na jego podstawie,

indywidualnych warunków umów o pracę.

§ 4. Regulamin wynagradzania ustala pracodawca. Jeżeli u danego pracodawcy działa zakładowa organizacja

związkowa, pracodawca uzgadnia z nią regulamin wynagradzania.

§ 5. Do regulaminu wynagradzania stosuje się odpowiednio przepisy art. 239, układ zbiorowy pracy podmioty nim

objęte, § 3, art. 241

, wejście w życie układu - obowiązki , § 2, art. 241

, skutek korzystniejszych postanowień

układu zbiorowego, oraz art. 241

, skutek korzystniejszych postanowień układu zakładowego, § 2.

§ 6. Regulamin wynagradzania wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wiadomości

pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Art. 77

Sfera budżetowa a wynagrodzenie

§ 1. Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników

zatrudnionych w państwowych jednostkach sfery budżetowej, jeżeli nie są oni objęci układem zbiorowym pracy,

określi, w drodze rozporządzenia w zakresie nie zastrzeżonym w innych ustawach do właściwości innych organów

minister właściwy do spraw pracy na wniosek właściwego ministra.

§ 2. Z dniem wejścia w życie układu zbiorowego pracy do pracowników państwowych jednostek sfery budżetowej

objętych tym układem nie mają zastosowania przepisy rozporządzenia, o którym mowa w § 1.

§ 3. Rozporządzenie, o którym mowa w § 1, powinno w szczególności określać warunki ustalania i wypłacania:

1) wynagrodzenia zasadniczego pracowników,

2) innych, poza wynagrodzeniem zasadniczym, składników uzasadnionych zwłaszcza szczególnymi

właściwościami lub warunkami wykonywanej pracy, kwalifikacjami zawodowymi pracowników, z tym że wysokość

składnika wynagrodzenia, którego przyznanie uwarunkowane będzie długością przepracowanego okresu, o ile taki

składnik zostanie określony, nie może przekroczyć 20% wynagrodzenia zasadniczego,

3) innych świadczeń związanych z pracą, w tym takich, które mogą być uzależnione od okresów przepracowanych

przez pracownika; w szczególności może to dotyczyć nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy pieniężnej

przysługującej pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do

pracy lub emeryturę.

Art. 77

uchylony

Art. 77

Pojęcie diety za podróż

§ 1. Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której

znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy, przysługują należności na pokrycie kosztów

związanych z podróżą służbową.

§ 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania

należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery

budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w

szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza

granicami kraju walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki

19/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.

§ 3. Warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy

niż wymieniony w § 2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o

pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu

wynagradzania.

§ 4. Postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety

za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu

podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika, o którym mowa w § 2.

§ 5. W przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień,

o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio

według przepisów, o których mowa w § 2.

Rozdział Ia. Wynagrodzenie za pracę

Art. 78

Warunki ustalania wynagrodzenia za pracę

§ 1. Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej

pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

§ 2. W celu określenia wynagrodzenia za pracę ustala się, w trybie przewidzianym w art. 77

, układy zbiorowe pracy

jako źródło wynagrodzenia za pracę,regulamin wynagrodzenia jako źródło wynagrodzenia za pracę, art. 77

,regulamin

wynagradzania jako źródło wynagrodzenia za pracę, art. 77

, sfera budżetowa a wynagrodzenie, wysokość oraz

zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym

stanowisku, a także innych (dodatkowych) składników wynagrodzenia, jeżeli zostały one przewidziane z tytułu

wykonywania określonej pracy.

Art. 79

uchylony

Art. 80

Warunki wynagrodzenia za gotowość do pracy

Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do

wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.

Art. 81

Wysokość zapłaty za gotowość do pracy - przestój

§ 1. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z

przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania,

określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy

określaniu warunków wynagradzania 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być

jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, przysługuje pracownikowi za czas niezawinionego przez niego

przestoju. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, wynagrodzenie nie przysługuje.

§ 3. Pracodawca może na czas przestoju powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę, za której wykonanie

przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę, nie niższe jednak od wynagrodzenia ustalonego zgodnie z § 1.

Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, przysługuje wyłącznie wynagrodzenie przewidziane za wykonaną pracę.

§ 4. Wynagrodzenie za czas przestoju spowodowanego warunkami atmosferycznymi przysługuje pracownikowi

zatrudnionemu przy pracach uzależnionych od tych warunków, jeżeli przepisy prawa pracy tak stanowią. W razie

powierzenia pracownikowi na czas takiego przestoju innej pracy, przysługuje mu wynagrodzenie przewidziane za

wykonaną pracę, chyba że przepisy prawa pracy przewidują stosowanie zasad określonych w § 3.

Art. 82

Skutki wadliwego wykonania pracy

§ 1. Za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług wynagrodzenie nie przysługuje. Jeżeli wskutek

wadliwie wykonanej pracy z winy pracownika nastąpiło obniżenie jakości produktu lub usługi, wynagrodzenie ulega

odpowiedniemu zmniejszeniu.

§ 2. Jeżeli wadliwość produktu lub usługi została usunięta przez pracownika, przysługuje mu wynagrodzenie

odpowiednie do jakości produktu lub usługi, z tym że za czas pracy przy usuwaniu wady wynagrodzenie nie

przysługuje.

Art. 83

Przesłanki ustalania norm pracy

§ 1. Normy pracy, stanowiące miernik nakładu pracy, jej wydajności i jakości, mogą być stosowane, jeżeli jest to

uzasadnione rodzajem pracy.

§ 2. Normy pracy są ustalane z uwzględnieniem osiągniętego poziomu techniki i organizacji pracy. Normy pracy

mogą być zmieniane w miarę wdrażania technicznych i organizacyjnych usprawnień zapewniających wzrost

wydajności pracy.

20/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 3. Przekraczanie norm pracy nie stanowi podstawy do ich zmiany, jeżeli jest ono wynikiem zwiększonego

osobistego wkładu pracy pracownika lub jego sprawności zawodowej.

§ 4. O zmianie normy pracy pracownicy powinni być zawiadomieni co najmniej na 2 tygodnie przed wprowadzeniem

nowej normy.

Rozdział II. Ochrona wynagrodzenia za pracę

Art. 84

Zasada zakazu zrzekania się wynagrodzenia

Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę.

Art. 85

Wypłata wynagrodzenia - terminy

§ 1. Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie.

§ 2. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej

wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

§ 3. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się

w dniu poprzedzającym.

§ 4. Składniki wynagrodzenia za pracę, przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca

się z dołu w terminach określonych w przepisach prawa pracy.

§ 5. Pracodawca, na żądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu dokumenty, na których podstawie

zostało obliczone jego wynagrodzenie.

Art. 86

Tryb wypłacania wynagrodzenia

§ 1. Pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie

pracy lub w innych przepisach prawa pracy.

§ 2. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej; częściowe spełnienie wynagrodzenia w innej formie

niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ

zbiorowy pracy.

§ 3. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może być spełniony w inny sposób niż do rąk pracownika, jeżeli tak

stanowi układ zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgodę na piśmie.

Art. 87

Warunki potrącenia z wynagrodzenia

§ 1. Z wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek

dochodowy od osób fizycznych podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia

alimentacyjne,

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

4) kary pieniężne przewidziane w art. 108, katalog kar pracowniczych,

§ 2. Potrąceń dokonuje się w kolejności podanej w § 1.

§ 3. Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych do wysokości trzech piątych wynagrodzenia,

2) w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych do wysokości połowy wynagrodzenia.

§ 4. Potrącenia, o których mowa w § 1 pkt 2 i 3, nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z

potrąceniami, o których mowa w § 1 pkt 1 trzech piątych wynagrodzenia. Niezależnie od tych potrąceń kary

pieniężne potrąca się w granicach określonych w art. 108, katalog kar pracowniczych,

§ 5. Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące

pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń

alimentacyjnych do pełnej wysokości.

§ 6. (uchylony).

§ 7. Z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za

okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.

§ 8. Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia

za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki

wynagrodzenia.

Art. 87

Kwota wolna od potrąceń z wynagrodzenia

§ 1. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego

pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne

oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów

21/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

2) 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,

3) 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108, katalog kar

pracowniczych,

§ 2. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty określone w § 1 ulegają

zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Art. 88

Wyjątki od potrącenia z wynagrodzenia

§ 1. Przy zachowaniu zasad określonych w art. 87, warunki potrącenia z wynagrodzenia, potrąceń na zaspokojenie

świadczeń alimentacyjnych pracodawca dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem

przypadków gdy:

1) świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być

potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,

2) wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.

§ 2. Potrąceń, o których mowa w § 1, pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego

przez niego tytułu wykonawczego.

Art. 89

uchylony

Art. 90

Przepisy o potrąceniu z wynagrodzenia - odesłanie

W sprawach nie unormowanych w art. 87, warunki potrącenia z wynagrodzenia, i art. 88, wyjątki od potrącenia z

wynagrodzenia, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego i przepisy o egzekucji

administracyjnej świadczeń pieniężnych.

Art. 91

Konieczność wyrażenia zgody na potrącenie

§ 1. Należności inne niż wymienione w art. 87, warunki potrącenia z wynagrodzenia, § 1 i 7 mogą być potrącane z

wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

§ 2. W przypadkach określonych w § 1 wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

1) określonej w art. 87

, kwota wolna od potrąceń z wynagrodzenia, § 1 pkt 1 przy potrącaniu należności na rzecz

pracodawcy,

2) 80% kwoty określonej w art. 87

, kwota wolna od potrąceń z wynagrodzenia, § 1 pkt 1 przy potrącaniu innych

należności niż określone w pkt 1.

Rozdział III. Świadczenie przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy

Art. 92

Wynagrodzenie za okres usprawiedliwionej nieobecności

§ 1. Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku

kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku

kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego

pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu,

2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży w okresie wskazanym w pkt 1

pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia,

3) poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i

narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów w okresie wskazanym w pkt 1

pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

§ 1

. (uchylony).

§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy

wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

§ 3. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1:

1) nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego,

2) nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

§ 4. Za czas niezdolności do pracy, o której mowa w § 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku

kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu

roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych

przepisach.

§ 5. Przepisy § 1 pkt 1 i § 4 w części dotyczącej pracownika, który ukończył 50 rok życia, dotyczą niezdolności

pracownika do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 rok życia.

Rozdział IIIa. Odprawa rentowa lub emerytalna

22/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 92

Wysokość odprawy

§ 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury,

którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w

wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.

Rozdział IV. Odprawa pośmiertna

Art. 93

Odprawa pośmiertna - wysokość i tryb przyznawania

§ 1. W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu

zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.

§ 2. Wysokość odprawy, o której mowa w § 1, jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego

pracodawcy i wynosi:

1) jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,

2) trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,

3) sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

§ 3. Przepis art. 36, długość okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony, § 1

stosuje się odpowiednio.

§ 4. Odprawa pośmiertna przysługuje następującym członkom rodziny pracownika:

1) małżonkowi,

2) innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o

emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

§ 5. Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny.

§ 6. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej,

przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty określonej w § 2.

§ 7. Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, o których mowa w § 4, jeżeli pracodawca ubezpieczył

pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa

pośmiertna przysługująca zgodnie z § 2 i 6. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca

jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.

Dział IV. Obowiązki pracodawcy i pracownika

Rozdział I. Obowiązki pracodawcy

Art. 94

Katalog obowiązków pracodawcy

Pracodawca jest obowiązany w szczególności:

1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na

wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,

2) organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez

pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,

2a) organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i

pracy w ustalonym z góry tempie,

2b) przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność,

rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie,

orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym lub w

niepełnym wymiarze czasu pracy,

3) (uchylony),

4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w

zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

5) terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,

6) ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

7) stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub

szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy,

8) zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,

9) stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy,

9a) prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników,

9b) przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w

warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem,

10) wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Art. 94

Obowiązek udostępniania przepisów

23/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Pracodawca udostępnia pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie

pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnia pracownikom dostęp do tych

przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Art. 94

Obowiązek informowania o możliwości zatrudnienia

Pracodawca jest obowiązany informować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o możliwości

zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony o

wolnych miejscach pracy.

Art. 94

Obowiązek pracodawcy przeciwdziałania mobbingowi

§ 1. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.

§ 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi,

polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną

ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie

go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

§ 3. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy

tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

§ 4. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy

odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych

przepisów.

§ 5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o

której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Art. 95

uchylony

Art. 96

uchylony

Art. 97

Obowiązek wydania świadectwa pracy

§ 1. W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać

pracownikowi świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia

się pracownika z pracodawcą.

§ 1

. Jeżeli pracownik pozostaje w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na okres

próbny, umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy, pracodawca jest

obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy obejmujące zakończone okresy zatrudnienia na podstawie

takich umów, zawartych w okresie 24 miesięcy, poczynając od zawarcia pierwszej z tych umów.

§1

. Świadectwo pracy wydaje się w dniu upływu terminu, o którym mowa w §1

. Jeżeli jednak rozwiązanie lub

wygaśnięcie umowy o pracę nawiązanej przed upływem 24 miesięcy przypada po upływie tego terminu, świadectwo

pracy wydaje się w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy o pracę.

§1

. Pracownik, o którym mowa w §1

, może w każdym czasie żądać wydania świadectwa pracy w związku z

rozwiązaniem lub wygaśnięciem każdej umowy o pracę wymienionej w tym przepisie lub świadectwa pracy

dotyczącego łącznego okresu zatrudnienia na podstawie takich umów, przypadającego przed zgłoszeniem żądania

wydania świadectwa pracy. Pracodawca jest obowiązany wydać świadectwo pracy w ciągu 7 dni od dnia złożenia

pisemnego wniosku pracownika.

§ 2. W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych

stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do

ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy

zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na

żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia

oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

§ 2

. Pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o

sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 7 dni od

zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do

sądu pracy.

§ 3. Jeżeli z orzeczenia sądu pracy wynika, że rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z

jego winy nastąpiło z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu w tym trybie umów o pracę, pracodawca jest

obowiązany zamieścić w świadectwie pracy informację, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło za

wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę.

§ 4. Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółową treść świadectwa pracy oraz

sposób i tryb jego wydawania i prostowania.

24/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 98

uchylony

Art. 99

Skutek niewydania świadectwa pracy

§ 1. Pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek

niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

§ 2. Odszkodowanie, o którym mowa w § 1, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez

pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni.

§ 3. (uchylony).

§ 4. Orzeczenie o odszkodowaniu w związku z wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy stanowi podstawę do

zmiany tego świadectwa.

Rozdział II. Obowiązki pracownika

Art. 100

Katalog obowiązków pracowniczych

§ 1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń

przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.

§ 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:

1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,

4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie

mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

7) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Art. 101

uchylony

Rozdział IIa. Zakaz konkurencji

Art. 101

Zakres zakazu konkurencji w trakcie stosunku pracy

§ 1. W zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec

pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu

prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji).

§ 2. Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w

umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody na zasadach określonych w przepisach rozdziału I

w dziale piątym.

Art. 101

Zakres zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy

§ 1. Przepis art. 101

, zakres zakazu konkurencji w trakcie stosunku pracy , § 1 stosuje się odpowiednio, gdy

pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić

pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się

także okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od

pracodawcy, z zastrzeżeniem przepisów § 2 i 3.

§ 2. Zakaz konkurencji, o którym mowa w § 1, przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została

zawarta umowa przewidziana w tym przepisie, w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub

niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania.

§ 3. Odszkodowanie, o którym mowa w § 1, nie może być niższe od 25% wynagrodzenia otrzymanego przez

pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu

konkurencji; odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach. W razie sporu o odszkodowaniu orzeka

sąd pracy.

Art. 101

Forma umowy o zakazie konkurencji

Umowy, o których mowa w art. 101

, zakres zakazu konkurencji w trakcie stosunku pracy , § 1 i w art. 101

, zakres

zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy, § 1, wymagają pod rygorem nieważności formy pisemnej.

Art. 101

Przepisy o zakazie konkurencji - odesłanie

Przepisy rozdziału nie naruszają zakazu konkurencji przewidzianego w odrębnych przepisach.

Rozdział III. Kwalifikacje zawodowe pracowników

Art. 102

Ustalanie kwalifikacji pracowników

25/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym

stanowisku mogą być ustalane w przepisach prawa pracy przewidzianych w art. 77

, układy zbiorowe pracy jako

źródło wynagrodzenia za pracę, regulamin wynagrodzenia jako źródło wynagrodzenia za pracę, art. 77

,regulamin

wynagradzania jako źródło wynagrodzenia za pracę, art. 77

, sfera budżetowa a wynagrodzenie, w zakresie nie

uregulowanym w przepisach szczególnych.

Art. 103

Pojęcie ponoszenia kwalifikacji zawodowych i uprawnienia pracownika

§ 1. Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności

przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.

§ 2. Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują:

1) urlop szkoleniowy,

2) zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia

oraz na czas ich trwania.

§ 3. Za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy pracownik zachowuje

prawo do wynagrodzenia.

Art. 103

Wymiar urlopu szkoleniowego

§ 1. Urlop szkoleniowy, o którym mowa w art. 103

§ 2 pkt 1, przysługuje

w wymiarze:

1) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych,

2) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu maturalnego,

3) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,

4) 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do

egzaminu dyplomowego.

§ 2. Urlopu szkoleniowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go

rozkładem czasu pracy.

Art. 103

Dodatkowe świadczenia dla pracownika podnoszącego kwalifikacje

Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w

szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie.

Art. 103

Umowa z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje

§ 1. Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne

prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie.

§ 2. Umowa, o której mowa w § 1, nie może zawierać postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy

niniejszego rozdziału.

§ 3. Nie ma obowiązku zawarcia umowy, o której mowa w § 1, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać

pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Art. 103

Przesłanki zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę z tytułu dodatkowych świadcze

Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe:

1) który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie

tych kwalifikacji,

2) z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji

zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie określonym w umowie, o której mowa w art. 103

,umowa z

pracownikiem podnoszącym kwalifikacje, nie dłuższym niż 3 lata,

3) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem wypowiedzenia

umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 94

,obowiązek pracodawcy przeciwdziałania mobbingowi ,

4) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55,rozwiązania

umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika, lub art. 94

,obowiązek pracodawcy przeciwdziałania

mobbingowi, mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach

- jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z tytułu dodatkowych świadczeń, w

wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu

zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.

Art. 103

Uprawnienia pracownika uzupełniającego wiedzę i umiejętności

26/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Pracownikowi zdobywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umiejętności na zasadach innych, niż określone w art.

103

-103

, mogą być przyznane:

1) zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia,

2) urlop bezpłatny

- w wymiarze ustalonym w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i pracownikiem.

Rozdział IV. Regulamin pracy

Art. 104

Pojęcie regulaminu pracy

§ 1. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki

pracodawcy i pracowników.

§ 2. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakresie przewidzianym w § 1 obowiązują postanowienia układu

zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników.

Art. 104

Elementy regulaminu pracy

§ 1. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie

pracy, powinien ustalać w szczególności:

1) organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu,

wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony

indywidualnej i higieny osobistej,

2) systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy,

3) (uchylony),

4) porę nocną,

5) termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia,

6) wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom,

7) rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania

zawodowego,

7a) wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie

zawodowe,

8) obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób

informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą,

9) przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz

usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

§ 2. Regulamin pracy powinien zawierać informacje o karach stosowanych zgodnie z art. 108, katalog kar

pracowniczych, z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników.

Art. 104

Regulamin pracy - uzgadnianie treści

§ 1. Regulamin pracy ustala pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.

§ 2. W razie nieuzgodnienia treści regulaminu pracy z zakładową organizacją związkową w ustalonym przez strony

terminie, a także w przypadku, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin

pracy ustala pracodawca.

Art. 104

Początek obowiązywania regulaminu pracy

§ 1. Regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w

sposób przyjęty u danego pracodawcy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy przed rozpoczęciem przez

niego pracy.

Rozdział V. Nagrody i wyróżnienia

Art. 105

Przesłanki przyznania nagród i wyróżnień

Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie

jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane

nagrody i wyróżnie nia. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych

pracownika.

Art. 106

uchylony

Art. 107

uchylony

Rozdział VI. Odpowiedzialność porządkowa pracowników

27/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 108

Katalog kar pracowniczych

§ 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia

i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować:

1) karę upomnienia,

2) karę nagany.

§ 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów

przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub

spożywanie alkoholu w czasie pracy pracodawca może również stosować karę pieniężną.

§ 3. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być

wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej

części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87,

warunki potrącenia z wynagrodzenia, § 1 pkt 1-3.

§ 4. Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

Art. 109

Nakładanie kar - tryb

§ 1. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku

pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia.

§ 2. Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika.

§ 3. Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być wysłuchany, bieg dwutygodniowego

terminu przewidzianego w § 1 nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika

do pracy.

Art. 110

Obowiązek zawiadomienia pracownika o karze

O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków

pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia

sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.

Art. 111

Przesłanki regulujące wysokość kary

Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień

winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy.

Art. 112

Sprzeciw od kary - tryb zgłaszania

§ 1. Jeżeli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może w ciągu 7 dni od dnia

zawiadomienia go o ukaraniu wnieść sprzeciw. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po

rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu w

ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu.

§ 2. Pracownik, który wniósł sprzeciw, może w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia o odrzuceniu tego sprzeciwu

wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.

§ 3. W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej lub uchylenia tej kary przez sąd pracy,

pracodawca jest obowiązany zwrócić pracownikowi równowartość kwoty tej kary.

Art. 113

Uznanie kary za niebyłą - zatarcie kary

§ 1. Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa z akt osobowych pracownika po roku

nienagannej pracy. Pracodawca może, z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej

organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu.

§ 2. Przepis § 1 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio w razie uwzględnienia sprzeciwu przez pracodawcę albo

wydania przez sąd pracy orzeczenia o uchyleniu kary.

Dział V. Odpowiedzialność materialna pracowników

Rozdział I. Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy

Art. 114

Odpowiedzialność materialna pracownika za zawinione działanie

Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy

wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach

niniejszego rozdziału.

Art. 115

Wysokość odpowiedzialności pracownika za swoją winę

Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko

28/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.

Art. 116

Obowiązki pracodawcy przy ustalaniu winy

Pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość

powstałej szkody.

Art. 117

Wyłączenie odpowiedzialności pracownika

§ 1. Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba

przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia.

§ 2. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za

szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.

§ 3. (uchylony).

Art. 118

Solidarna odpowiedzialność materialna

W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody

stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia

się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.

Art. 119

Wysokość odszkodowania - kryteria

Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty

trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Art. 120

Szkoda osoby trzeciej

§ 1. W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody

osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca.

§ 2. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność

przewidzianą w przepisach niniejszego rozdziału.

Art. 121

Skutki zawarcia ugody między pracownikiem a pracodawcą

§ 1. Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość

odszkodowania może być obniżona, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia

winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.

§ 2. Przy uwzględnieniu okoliczności wymienionych w § 1 wysokość odszkodowania może być także obniżona

przez sąd pracy; dotyczy to również przypadku, gdy naprawienie szkody następuje na podstawie ugody sądowej.

Art. 121

Skutki niewykonania ugody

§ 1. W razie niewykonania ugody przez pracownika, podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu

postępowania cywilnego, po nadaniu jej klauzuli wykonalności przez sąd pracy.

§ 2. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności ugodzie, jeżeli ustali, że jest ona sprzeczna z prawem lub

zasadami współżycia społecznego.

Art. 122

Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną umyślnie

Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Art. 123

uchylony

Rozdział II. Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi

Art. 124

Odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone

§ 1. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,

2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie

robocze,

odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.

§ 2. Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione w § 1,

powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.

§ 3. Od odpowiedzialności określonej w § 1 i 2 pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z

przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków

umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.

29/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 125

Warunki współodpowiedzialności za mienie powierzone

§ 1. Na zasadach określonych w art. 124, odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone, pracownicy mogą

przyjąć wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się.

Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej, zawarta na piśmie przez

pracowników z pracodawcą.

§ 2. Pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie.

Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników,

za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.

Art. 126

Wspólna odpowiedzialność - delegacja ustawowa

§ 1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zakres i szczegółowe zasady stosowania przepisów art. 125,

warunki współodpowiedzialności za mienie powierzone , oraz tryb łącznego powierzania mienia.

§ 2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może określić warunki odpowiedzialności za szkodę w mieniu, o

którym mowa w art. 124, odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone, § 2 i w art. 125, warunki

współodpowiedzialności za mienie powierzone:

1) w ograniczonej wysokości, ustalonej tym rozporządzeniem,

2) na zasadach przewidzianych w art. 114,odpowiedzialność materialna pracownika za zawinione działanie, art.

115,wysokość odpowiedzialności pracownika za swoją winę, art. 116, odpowiedzialność materialna pracownika za

zawinione działanie, wysokość odpowiedzialności pracownika za swoją winę, obowiązki pracodawcy przy ustalaniu

winy i art. 118, solidarna odpowiedzialność materialna,.

Art. 127

Odpowiedzialność za mienie - odesłanie

Do odpowiedzialności określonej w art. 124,odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone, art. 125,warunki

współodpowiedzialności za mienie powierzone, art. 126,odpowiedzialność pracownika za mienie powierzone, stosuje

się odpowiednio przepisy art. 117, wyłączenie odpowiedzialności pracownika, art. 121, skutki zawarcia ugody między

pracownikiem a pracodawcą, art. 121

, skutki niewykonania ugody , i art. 122, odpowiedzialność pracownika za

szkodę wyrządzoną umyślnie.

Dział VI. Czas pracy

Rozdział I. Przepisy ogólne

Art. 128

Definicja czasu pracy

§ 1. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w

innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

§ 2. Ilekroć w przepisach działu jest mowa o:

1) pracy zmianowej należy przez to rozumieć wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy

przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby

godzin, dni lub tygodni,

2) pracownikach zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy należy przez to rozumieć pracowników

kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępców lub pracowników wchodzących w skład kolegialnego

organu zarządzającego zakładem pracy oraz głównych księgowych.

§ 3. Do celów rozliczania czasu pracy pracownika:

1) przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę

zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

2) przez tydzień należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu

rozliczeniowego.

Rozdział II. Normy i ogólny wymiar czasu pracy

Art. 129

Dobowa i tygodniowa długość czasu pracy - okres rozliczeniowy

§ 1. Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym

tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem § 2 oraz art.

135,pojęcie równoważnego czasu pracy, art. 136,dozór urządzeń a czas pracy , art. 137,pilnowanie mienia lub

ochrona osób a czas pracy, art. 138, równoważny czasu pracy, dozór urządzeń a czas pracy, pilnowanie mienia lub

ochrona osób a czas pracy, praca w ruchu ciągłym a czas pracy, art. 143, skrócony system czasu pracy i art. 144,

pojęcie systemu pracy weekendowej.

§ 2. W rolnictwie i hodowli, a także przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób może być wprowadzony okres

rozliczeniowy nie przekraczający 6 miesięcy, a jeżeli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami

organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu pracy okres rozliczeniowy nie

przekraczający 12 miesięcy. Nie jest jednak dopuszczalne stosowanie przedłużonego okresu rozliczeniowego w

30/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

systemach czasu pracy, o których mowa w art. 135,pojęcie równoważnego czasu pracy, art. 136,dozór urządzeń a

czas pracy, art. 137,pilnowanie mienia lub ochrona osób a czas pracy, art. 138, równoważny czasu pracy, dozór

urządzeń a czas pracy, pilnowanie mienia lub ochrona osób a czas pracy, praca w ruchu ciągłym a czas pracy,.

Art. 130

Wymiar czasu pracy - obliczanie

§ 1. Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, ustalany zgodnie z art. 129,

dobowa i tygodniowa długość czasu pracy okres rozliczeniowy, § 1, oblicza się:

1) mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie

2) dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego,

przypadających od poniedziałku do piątku.

§ 2. Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar

czasu pracy o 8 godzin.

§ 2

. Jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z

rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.

§ 3. Wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym, ustalony zgodnie z art. 129, dobowa i tygodniowa

długość czasu pracy okres rozliczeniowy, § 1, ulega w tym okresie obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej

nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym

rozkładem czasu pracy.

Art. 131

Czas pracy - wysokość maksymalna

§ 1. Tygodniowy czas pracy łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w

przyjętym okresie rozliczeniowym.

§ 2. Ograniczenie przewidziane w § 1 nie dotyczy pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem

pracy.

Rozdział III. Okresy odpoczynku

Art. 132

Nieprzerwany dobowy odpoczynek pracownika

§ 1. Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, z

zastrzeżeniem § 3 oraz art. 136, dozór urządzeń a czas pracy , § 2 i art. 137, pilnowanie mienia lub ochrona osób a

czas pracy,

§ 2. Przepis § 1 nie dotyczy:

1) pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,

2) przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony

mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

§ 3. W przypadkach określonych w § 2 pracownikowi przysługuje, w okresie rozliczeniowym, równoważny okres

odpoczynku.

Art. 133

Nieprzerwany tygodniowy odpoczynek

§ 1. Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku,

obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

§ 2. W przypadkach określonych w art. 132, nieprzerwany dobowy odpoczynek pracownika, § 2 oraz w przypadku

zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z

ustalonym rozkładem czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin,

nie może być jednak krótszy niż 24 godziny.

§ 3. Odpoczynek, o którym mowa w § 1 i 2, powinien przypadać w niedzielę. Niedziela obejmuje 24 kolejne godziny,

poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.

§ 4. W przypadkach dozwolonej pracy w niedzielę odpoczynek, o którym mowa w § 1 i 2, może przypadać w innym

dniu niż niedziela.

Art. 134

Obowiązek przerwy w pracy

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w

pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.

Rozdział IV. Systemy i rozkłady czasu pracy

Art. 135

Pojęcie równoważnego czasu pracy

§ 1. Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego

czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12

godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest

31/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy.

§ 2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres rozliczeniowy, o którym mowa w § 1, może być przedłużony,

nie więcej jednak niż do 3 miesięcy.

§ 3. Przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych okres rozliczeniowy, o którym mowa

w § 1, może być przedłużony, nie więcej jednak niż do 4 miesięcy.

Art. 136

Dozór urządzeń a czas pracy

§ 1. Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu

do pracy może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie

dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 16 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym

1 miesiąca.

§ 2. W systemie czasu pracy, o którym mowa w § 1, pracownikowi przysługuje, bezpośrednio po każdym okresie

wykonywania pracy w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy, odpoczynek przez czas odpowiadający co

najmniej liczbie przepracowanych godzin, niezależnie od odpoczynku przewidzianego w art. 133, nieprzerwany

tygodniowy odpoczynek ,

Art. 137

Pilnowanie mienia lub ochrona osób a czas pracy

Do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży

pożarnych i zakładowych służb ratowniczych może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym

jest dopuszczalne

przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 1

miesiąca. Przepisy art. 135, pojęcie równoważnego czasu pracy, § 2 i 3 oraz art. 136, dozór urządzeń a czas pracy ,

§ 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 138

Praca w ruchu ciągłym a czas pracy

§ 1. Przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (praca w ruchu ciągłym),

może być stosowany system czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin

przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych

tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. Za każdą godzinę pracy

powyżej 8 godzin na dobę w dniu wykonywania pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy pracownikowi

przysługuje dodatek do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 151

, praca w godzinach nadliczbowych

wynagrodzenie, § 1 pkt 1.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się także w przypadku, gdy praca nie może być wstrzymana ze względu na konieczność

ciągłego zaspokajania potrzeb ludności.

§ 3. W przypadkach określonych w § 1 i 2 obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie

rozliczeniowym oblicza się:

1) mnożąc 8 godzin przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie rozliczeniowym, z wyłączeniem

niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu

pracy, a następnie

2) dodając do otrzymanej liczby liczbę godzin odpowiadającą przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu

wymiarowi czasu pracy.

§ 4. Liczba godzin odpowiadająca przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy nie

może przekraczać 4 godzin na każdy tydzień okresu rozliczeniowego, w którym następuje przedłużenie czasu

pracy.

§ 5. Przepisy art. 130, wymiar czasu pracy obliczanie, § 2 zdanie drugie i § 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 139

Przerywany system czasu pracy

§ 1. Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system przerywanego

czasu pracy według z góry ustalonego rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby,

trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, jednakże za czas tej przerwy pracownikowi

przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.

§ 2. Systemu przerywanego czasu pracy nie stosuje się do pracownika objętego systemem czasu pracy, o którym

mowa w art. 135,pojęcie równoważnego czasu pracy, art. 136,dozór urządzeń a czas pracy , art. 137,pilnowanie

mienia lub ochrona osób a czas pracy, art. 138, pojęcie równoważnego czasu pracy,dozór urządzeń a czas pracy,

pilnowanie mienia lub ochrona osób a czas pracy, praca w ruchu ciągłym a czas pracy, art. 143, skrócony system

czasu pracy, i art. 144, pojęcie systemu pracy weekendowej,.

§ 3. System przerywanego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym pracy, z zastrzeżeniem § 4.

§ 4. U pracodawcy będącego osobą fizyczną, prowadzącego działalność w zakresie rolnictwa i hodowli, u którego

nie działa zakładowa organizacja związkowa, system przerywanego czasu pracy może być stosowany na podstawie

umowy o pracę. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas przerwy, o której mowa w § 1, jeżeli wynika to z

32/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

umowy o pracę.

Art. 140

Zadaniowy system czasu pracy

W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy może być

stosowany system zadaniowego czasu pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas

niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w

art. 129, dobowa i tygodniowa długość czasu pracy - okres rozliczeniowy ,.

Art. 141

Prawo do przerwy na spożycie posiłku

§ 1. Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy nie wliczaną do czasu pracy, w wymiarze nie

przekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.

§ 2. Przerwę w pracy, o której mowa w § 1, wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w

umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia

regulaminu pracy.

Art. 142

Indywidualny rozkład czasu pracy - forma

Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy w ramach

systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty.

Art. 143

Skrócony system czasu pracy

Na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany system skróconego tygodnia pracy. W tym systemie

jest dopuszczalne wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym

przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nie

przekraczającym 1 miesiąca.

Art. 144

Pojęcie systemu pracy weekendowej

Na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany system czasu pracy, w którym praca jest

świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. W tym systemie jest dopuszczalne przedłużenie

dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym

1 miesiąca.

Art. 145

Warunki szczególnie uciążliwe a czas pracy

§ 1. Skrócenie czasu pracy poniżej norm określonych w art. 129, dobowa i tygodniowa długość czasu pracy okres

rozliczeniowy, § 1 dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie

szkodliwych dla zdrowia może polegać na ustanowieniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy albo na

obniżeniu tych norm, a w przypadku pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie polega na

wprowadzeniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy.

§ 2. Wykaz prac, o których mowa w § 1, ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami

w trybie i na zasadach określonych w art. 237

11a

, konsultacje pracowników i pracodawców w zakresie bhp , i art.

237

13a

, przesłanki wybory przedstawicieli oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę

zdrowotną nad pracownikami.

Art. 146

Praca zmianowa - dopuszczalność

Praca zmianowa jest dopuszczalna bez względu na stosowany system czasu pracy.

Art. 147

Dni wolne od pracy - odpowiednia liczba

W każdym systemie czasu pracy, jeżeli przewiduje on rozkład czasu pracy obejmujący pracę w niedziele i święta,

pracownikom zapewnia się łączną liczbę dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą

co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy

przypadających w tym okresie.

Art. 148

Wyjątki od systemów i rozkładów czasu pracy - praca w ruchu ciągłym

W systemach i rozkładach czasu pracy, o których mowa w art. 135,pojęcie równoważnego czasu pracy, art.

136,dozór urządzeń a czas pracy , art. 137,pilnowanie mienia lub ochrona osób a czas pracy, art. 138, pojęcie

równoważnego czasu pracy,dozór urządzeń a czas pracy, pilnowanie mienia lub ochrona osób a czas pracy, praca w

ruchu ciągłym a czas pracy, art. 143, skrócony system czasu pracy, i art. 144, pojęcie systemu pracy weekendowej,

czas pracy:

1) pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych

33/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,

2) pracownic w ciąży,

3) pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody nie może

przekraczać 8 godzin. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nie przepracowany w związku ze

zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy.

Art. 149

Czas pracy i jego ewidencja

§ 1. Pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia

i innych świadczeń związanych z pracą. Pracodawca udostępnia tę ewidencję pracownikowi, na jego żądanie.

§ 2. W stosunku do pracowników objętych systemem zadaniowego czasu pracy, pracowników zarządzających w

imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę

w porze nocnej nie ewidencjonuje się godzin pracy.

Art. 150

Czas pracy - sposób ustalania

§ 1. Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy ustala się w układzie

zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem

zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, z zastrzeżeniem § 2 i 3 oraz art. 139,

przerywany system czasu pracy, § 3 i 4.

§ 2. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, a także pracodawca, u którego zakładowa

organizacja związkowa nie wyraża zgody na ustalenie lub zmianę systemów i rozkładów czasu pracy oraz okresów

rozliczeniowych czasu pracy, może stosować okresy rozliczeniowe czasu pracy

określone w art. 129, dobowa i tygodniowa długość czasu pracy okres rozliczeniowy, § 2 i w art. 135, pojęcie

równoważnego czasu pracy, § 2 i 3 po uprzednim zawiadomieniu właściwego inspektora pracy.

§ 3. Zastosowanie do pracownika systemów czasu pracy, o których mowa w art. 143, skrócony system czasu

pracy, i art. 144, następuje na podstawie umowy o pracę.

§ 4. Do obwieszczenia, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio art. 104

, początek obowiązywania

regulaminu pracy,

Rozdział V. Praca w godzinach nadliczbowych

Art. 151

Przekroczenie czasu pracy - praca w godzinach nadliczbowych

§ 1. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad

przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy,

stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub

środowiska albo usunięcia awarii,

2) szczególnych potrzeb pracodawcy.

§ 2. Przepisu § 1 pkt 2 nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują

przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

§ 3. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z okolicznościami określonymi w § 1 pkt 2 nie może

przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.

§ 4. W układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty

układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, jest dopuszczalne ustalenie innej

liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym niż określona w § 3.

§ 5. Strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu

pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika,

oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 151

, praca w godzinach

nadliczbowych wynagrodzenie, § 1.

Art. 151

Praca w godzinach nadliczbowych - wynagrodzenie

§ 1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:

1) 100% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

a) w nocy,

b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z

obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

2) 50% wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w

pkt 1.

§ 2. Dodatek w wysokości określonej w § 1 pkt 1 przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu

przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że

34/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje

prawo do dodatku w wysokości określonej w § 1.

§ 3. Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatku, o którym mowa w § 1, obejmuje wynagrodzenie

pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli

taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania 60% wynagrodzenia.

§ 4. W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy wynagrodzenie wraz z dodatkiem,

o którym mowa w § 1, może być zastąpione ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu

wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Art. 151

Czas wolny za godziny nadliczbowe - ekwiwalent

§ 1. W zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika,

może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy.

§ 2. Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić także

bez wniosku pracownika. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca

okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych,

jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar

czasu pracy.

§ 3. W przypadkach określonych w § 1 i 2 pracownikowi nie przysługuje dodatek za pracę w godzinach

nadliczbowych.

Art. 151

Dzień wolny od pracy - ekwiwalent

Pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151, przekroczenie czasu pracy praca w

godzinach nadliczbowych, § 1 wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w

przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi

do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym.

Art. 151

Brak wynagrodzenia za godziny nadliczbowe

§ 1. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek

organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do

wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, z zastrzeżeniem § 2.

§ 2. Kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających

w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w

wysokości określonej w art. 151

, praca w godzinach nadliczbowych wynagrodzenie, § 1, jeżeli w zamian za pracę

w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.

Art. 151

Pojęcie dyżurów

§ 1. Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do

wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez

pracodawcę (dyżur).

§ 2. Czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy. Czas

pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132, nieprzerwany

dobowy odpoczynek pracownika, i art. 133, nieprzerwany tygodniowy odpoczynek ,.

§ 3. Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w

wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego wynagrodzenie

wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik

wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania 60% wynagrodzenia.

§ 4. Przepisu § 2 zdanie drugie oraz § 3 nie stosuje się do pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy

zakładem pracy.

Art. 151

Przesłanki uzyskania dodatku

§ 1. W razie ustania stosunku pracy przed upływem okresu rozliczeniowego pracownikowi przysługuje, oprócz

normalnego wynagrodzenia, prawo do dodatku, o którym mowa w art. 151

, praca w godzinach nadliczbowych

wynagrodzenie, § 1, jeżeli w okresie od początku okresu rozliczeniowego do dnia ustania stosunku pracy pracował w

wymiarze godzin przekraczającym normy czasu pracy, o których mowa w art. 129, dobowa i tygodniowa długość

czasu pracy okres rozliczeniowy,

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w razie nawiązania stosunku pracy w trakcie okresu rozliczeniowego.

Rozdział VI. Praca w porze nocnej

35/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 151

Istota pracy w porze nocnej

§ 1. Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00.

§ 2. Pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej

lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną, jest pracującym w nocy.

§ 3. Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie

niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.

§ 4. Wykaz prac, o których mowa w § 3, określa pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową,

a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa z przedstawicielami pracowników wybranymi w

trybie przyjętym u danego pracodawcy, oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę

zdrowotną nad pracownikami, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia

pracowników.

§ 5. Przepis § 3 nie dotyczy:

1) pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,

2) przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony

mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

§ 6. Na pisemny wniosek pracownika, o którym mowa w § 2, pracodawca informuje właściwego okręgowego

inspektora pracy o zatrudnianiu pracowników pracujących w nocy.

Art. 151

Praca w porze nocnej - wynagrodzenie

§ 1. Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę

pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę,

ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

§ 2. W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy dodatek, o którym

mowa w § 1, może być zastąpiony ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w

porze nocnej.

Rozdział VII. Praca w niedziele i święta

Art. 151

Istota pracy w niedziele i święta

§ 1. Dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy.

§ 2. Za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 w

następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.

Art. 151

Zasada zakazu pracy w niedzielę

1. Praca w święta w placówkach handlowych jest niedozwolona.

2. Przepis ust. 1 stosuje się także, jeżeli święto przypada w niedzielę.

3. Praca w niedziele jest dozwolona w placówkach handlowych przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na

ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności.

Art. 151

Katalog prac dopuszczalnych w niedzielę

Praca w niedziele i święta jest dozwolona:

1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia

lub środowiska albo usunięcia awarii,

2) w ruchu ciągłym,

3) przy pracy zmianowej,

4) przy niezbędnych remontach,

5) w transporcie i w komunikacji,

6) w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,

7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,

8) w rolnictwie i hodowli,

9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w

szczególności w:

a) (uchylona),

b) zakładach świadczących usługi dla ludności,

c) gastronomii,

d) zakładach hotelarskich,

e) jednostkach gospodarki komunalnej,

f) zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia

wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,

36/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

g)jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu

pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,

h) zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku,

10) w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie

w piątki, soboty, niedziele i święta.

Art. 151

Praca w niedzielę - ekwiwalent

§ 1. Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach, o których mowa w art. 151

, zasada

zakazu pracy w niedzielę, ust. 3 i art. 151

, katalog prac dopuszczalnych w niedzielę , pkt 1-9, pracodawca jest

obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy:

1) w zamian za pracę w niedzielę w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej

niedzieli,

2) w zamian za pracę w święto w ciągu okresu rozliczeniowego.

§ 2. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w terminie wskazanym w § 1 pkt 1 dnia wolnego od pracy w zamian za

pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku

możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w

art. 151

, praca w godzinach nadliczbowych wynagrodzenie, § 1 pkt 1, za każdą godzinę pracy w niedzielę.

§ 3. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w terminie wskazanym w § 1 pkt 2 dnia wolnego od pracy w zamian za

pracę w święto, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151

, praca w

godzinach nadliczbowych wynagrodzenie, § 1 pkt 1, za każdą godzinę pracy w święto.

§ 4. Do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę.

Art. 151

Uprawnienie do jednej wolnej niedzieli na cztery tygodnie

Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Nie

dotyczy to pracownika zatrudnionego w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 144, pojęcie systemu pracy

weekendowej.

Dział VII. Urlopy pracownicze

Rozdział I. Urlopy wypoczynkowe

Art. 152

Zasada prawa do urlopu

§ 1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego

dalej "urlopem".

§ 2. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.

Art. 153

Długość pierwszego urlopu

§ 1. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo

do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po

przepracowaniu roku.

§ 2. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.

Art. 154

Długość urlopu

§ 1. Wymiar urlopu wynosi:

1) 20 dni jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

2) 26 dni jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

§ 2. Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do

wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar urlopu określony w § 1; niepełny dzień urlopu

zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

§ 3. Wymiar urlopu w danym roku kalendarzowym, ustalony na podstawie § 1 i 2, nie może przekroczyć wymiaru

określonego w § 1.

Art. 154

Długość urlopu - sposób wyliczania

§ 1. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego

zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.

§ 2. W przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy wliczeniu podlega także

okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub

kolejnego stosunku pracy.

37/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 154

Urlop - zasady udzielania

§ 1. Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu

pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu, z

zastrzeżeniem § 4.

§ 2. Przy udzielaniu urlopu zgodnie z § 1, jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.

§ 3. Przepis § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z

odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin.

§ 4. Udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego

wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest

niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop.

Art. 155

Długość urlopu a okres nauki

§ 1. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej przewidziany programem nauczania czas trwania nauki,

nie więcej jednak niż 3 lata,

2) średniej szkoły zawodowej przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych 5 lat,

4) średniej szkoły ogólnokształcącej 4 lata,

5) szkoły policealnej 6 lat,

6) szkoły wyższej 8 lat.

Okresy nauki, o których mowa w pkt 1-6, nie podlegają sumowaniu.

§ 2. Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza

się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest

korzystniejsze dla pracownika.

Art. 155

Długość urlopu a ustanie stosunku pracy

§ 1. W roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu,

pracownikowi przysługuje urlop:

1) u dotychczasowego pracodawcy w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w

roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym

mu lub w wyższym wymiarze,

2) u kolejnego pracodawcy w wymiarze:

a) proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego w razie zatrudnienia na czas nie

krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,

b) proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym w razie zatrudnienia na czas krótszy niż

do końca danego roku kalendarzowego,

z zastrzeżeniem § 2.

§ 2. Pracownikowi, który przed ustaniem stosunku pracy w ciągu roku kalendarzowego wykorzystał urlop w

wymiarze wyższym niż wynikający z § 1 pkt 1, przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym

wymiarze; łączny wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być jednak niższy niż wynikający z okresu

przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców.

§ 2

. Przepis § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do pracownika podejmującego pracę u kolejnego pracodawcy w

ciągu innego roku kalendarzowego niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy z poprzednim pracodawcą.

§ 3. (uchylony).

Art. 155

Długość urlopu a powrót do pracy

§ 1. Przepis art. 155

, długość urlopu a ustanie stosunku pracy, § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do pracownika

powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1

miesiąc okresie:

1) urlopu bezpłatnego,

2) urlopu wychowawczego,

3) odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia

wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,

4) tymczasowego aresztowania,

5) odbywania kary pozbawienia wolności,

6) nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

§ 2. Jeżeli okres, o którym mowa w § 1, przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku

kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego

ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w

38/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.

Art. 155

Wymiar urlopu - tryb ustalania

§ 1. Przy ustalaniu wymiaru urlopu na podstawie art. 155

, długość urlopu a ustanie stosunku pracy, i art. 155

długość urlopu a powrót do pracy,kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego

pracownikowi zgodnie z art. 154, długość urlopu, § 1 i 2.

§ 2. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca.

§ 3. Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego

pracodawcy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje

dotychczasowy pracodawca.

Art. 155

Długość urlopu - przepis szczególny

§ 1. Przy ustalaniu wymiaru urlopu na podstawie art. 155

, długość urlopu a ustanie stosunku pracy, i art. 155

długość urlopu a powrót do pracy, niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

§ 2. Wymiar urlopu należny pracownikowi w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć wymiaru

wynikającego z art. 154, długość urlopu, § 1 i 2.

Art. 156

uchylony

Art. 157

uchylony

Art. 158

Pojęcie urlopu uzupełniającego

Pracownikowi, który wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do

urlopu w wyższym wymiarze, przysługuje urlop uzupełniający.

Art. 159

uchylony

Art. 160

uchylony

Art. 161

Korzystanie z urlopu

Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał

do niego prawo.

Art. 162

Okres urlopowy i jego podział

Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część

wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.

Art. 163

Plany urlopu sporządzane przez pracodawcę

§ 1. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę

wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części

urlopu udzielanego pracownikowi zgodnie z art. 167

, pojęcie urlopu na żądanie,

§ 1

. Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę; dotyczy to

także pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa. W takich przypadkach pracodawca ustala

termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Przepis § 1 zdanie drugie i trzecie stosuje się odpowiednio.

§ 2. Plan urlopów podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

§ 3. Na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim; dotyczy to także

pracownika ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.

Art. 164

Przesunięcie terminu urlopu

§ 1. Przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami.

§ 2. Przesunięcie terminu urlopu jest także dopuszczalne z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli

nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.

Art. 165

Katalog przyczyn przesunięcia urlopu

Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w

pracy, a w szczególności z powodu:

1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,

2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

3) powołania na ćwiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas do 3 miesięcy,

4) urlopu macierzyńskiego,

39/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.

Art. 166

Obowiązek udzielenia urlopu niewykorzystanego

Część urlopu nie wykorzystaną z powodu:

1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,

2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,

3) odbywania ćwiczeń wojskowych albo przeszkolenia wojskowego przez czas do 3 miesięcy,

4) urlopu macierzyńskiego

pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym.

Art. 167

Przesłanki odwołania z urlopu

§ 1. Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają

okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z

odwołaniem go z urlopu.

Art. 167

Przesłanki urlopu w okresie wypowiedzenia

W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w

tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu

zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 155

, długość urlopu a ustanie stosunku

pracy.

Art. 167

Pojęcie urlopu na żądanie

Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4

dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu

rozpoczęcia urlopu.

Art. 167

Wymiar łączny urlopu na żądanie

Łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w trybie określonych w art. 167

, pojęcie

urlopu na żądanie, nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi

pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy.

Art. 168

Termin wykorzystania zaległego urlopu

Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia

30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 167

Art. 169

uchylony

Art. 171

Skutki niewykorzystania urlopu - ekwiwalent

§ 1. W przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub

wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny.

§ 2. (uchylony).

§ 3. Pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w § 1, w przypadku gdy

strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie

kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu

poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Art. 172

Wynagrodzenie za czas urlopu

Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne

składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy

poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu; w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres

ten może być przedłużony do 12 miesięcy.

Art. 172

świadczenie pieniężne za czas urlopu

§ 1. Jeżeli pracodawca na podstawie odrębnych przepisów jest obowiązany objąć pracownika ubezpieczeniem

gwarantującym mu otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu, pracownikowi nie przysługuje

wynagrodzenie przewidziane w art. 172, wynagrodzenie za czas urlopu, lub ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w

art. 171, skutki niewykorzystania urlopu - ekwiwalent,

40/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 2. Jeżeli świadczenie pieniężne za czas urlopu, o którym mowa w § 1, jest niższe od wynagrodzenia

przewidzianego w art. 172, wynagrodzenie za czas urlopu, lub od ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w art.

171, skutki niewykorzystania urlopu ekwiwalent, pracodawca jest obowiązany wypłacić pracownikowi kwotę

stanowiącą różnicę między tymi należnościami.

Art. 173

Zasady udzielania urlopu - delegacja

Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady udzielania urlopu

wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

Rozdział II. Urlopy bezpłatne

Art. 174

Przesłanki udzielenia urlopu bezpłatnego

§ 1. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego.

§ 2. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

§ 3. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność

odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.

§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczególnymi.

Art. 174

Urlop bezpłatny a praca u innego pracodawcy

§ 1. Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu

wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między

pracodawcami.

§ 2. Okres urlopu bezpłatnego, o którym mowa w § 1, wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia

pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Art. 175

uchylony

Dział VIII. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem

Art. 176

Zakaz pracy kobiet przy pracach uciążliwych

Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Rada Ministrów

określi, w drodze rozporządzenia, wykaz tych prac.

Art. 177

Trwałość umowy o pracę kobiet w ciąży

§ 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu

macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia

z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nie przekraczającym jednego miesiąca.

§ 3. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny

przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu

do dnia porodu.

§ 3

. Przepisu § 3 nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w

czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

§ 4. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu

macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest

obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o

pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia

określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego

zależą uprawnienia pracownicze.

§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio także do pracownika ojca wychowującego dziecko w okresie

korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Art. 178

Ochrona pracy kobiet w ciąży

§ 1. Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pracownicy w ciąży

nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie czasu pracy, o którym mowa

w art. 139, przerywany system czasu pracy,

§ 2. Pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno bez jego zgody

zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139,

przerywany system czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.

Art. 178

Obowiązki pracodawcy względem kobiety w ciąży

41/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Pracodawca zatrudniający pracownicę w porze nocnej jest obowiązany na okres jej ciąży zmienić rozkład czasu

pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną, a jeżeli jest to niemożliwe lub niecelowe,

przenieść pracownicę do innej pracy, której wykonywanie nie wymaga pracy w porze nocnej; w razie braku takich

możliwości pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Przepis art. 179, zakaz wykonywania określonych prac przez ciężarną, § 4-6 stosuje się odpowiednio.

Art. 179

Zakaz wykonywania określonych prac przez ciężarną

§ 1. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wymienionej w

przepisach wydanych na podstawie art. 176, zakaz pracy kobiet przy pracach uciążliwych, wzbronionej takiej

pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany

przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku

świadczenia pracy.

§ 2. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pozostałych pracach

wymienionych w przepisach wydanych na podstawie art. 176, zakaz pracy kobiet przy pracach uciążliwych, jest

obowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy,

aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na

dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest

obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas

niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio do pracodawcy w przypadku, gdy przeciwwskazania zdrowotne do

wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią wynikają z orzeczenia

lekarskiego.

§ 4. W razie gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub

przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek

wyrównawczy.

§ 5. Pracownica w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zachowuje prawo do dotychczasowego

wynagrodzenia.

§ 6. Po ustaniu przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy do innej pracy, skrócenie jej czasu pracy lub

zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownicę przy pracy i w

wymiarze czasu pracy określonych w umowie o pracę.

§ 7. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb wydawania zaświadczeń

lekarskich stwierdzających przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę

w ciąży lub karmiącą dziecko piersią, uwzględniając zagrożenia dla jej zdrowia lub bezpieczeństwa występujące w

środowisku pracy.

Art. 180

Urlop macierzyński i jego długość

§ 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,

2) 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,

3) 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,

4) 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,

5) 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

§ 2. (uchylony).

§ 3. Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed przewidywaną datą porodu.

§ 4. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania okresu

ustalonego w § 1.

§ 5. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo

zrezygnować z pozostałej części tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego

udziela się pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.

§ 6. Pracownica zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego,

najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy; do wniosku dołącza się zaświadczenie pracodawcy

zatrudniającego pracownika ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu

macierzyńskiego przez pracownika, wskazany w jego wniosku o udzie

lenie urlopu, przypadający bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.

§ 6

. Po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni,

pracownikowiojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej

okresowi, w którym pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia

uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.

§ 6

. W przypadku, o którym mowa w § 6

, urlop macierzyński pracownicy przerywa się na okres , w którym z

42/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

takiego urlopu korzysta pracownik ojciec wychowujący dziecko.

§ 6

. Łączny wymiar urlopu macierzyńskiego w okolicznościach, o których mowa w § 6

i w § 6

, nie może

przekroczyć wymiaru określonego w § 1.

§ 7. W razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, pracownikowi ojcu wychowującemu dziecko

przysługuje prawo do niewykorzystanej części tego urlopu.

Art. 180

Zgon dziecka a urlop macierzyński

§ 1. W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje

urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop

macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

§ 2. W razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego

przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Przepis § 1 zdanie drugie stosuje się.

Art. 181

Opieka nad dzieckiem wymagającym opieki szpitalnej

W razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni

urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu

dziecka ze szpitala.

Art. 182

Rezygnacja z wychowania dziecka

Jeżeli matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu

małego dziecka, nie przysługuje jej część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu oddania dziecka. Jednakże

urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni.

Art. 182

Przesłanki dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla matki

§ 1. Pracownica ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

1) do 6 tygodni - w przypadku, o którym mowa w art. 180, urlop macierzyński i jego długość, § 1 pkt 1,

2) do 8 tygodni - w przypadkach, o których mowa w art. 180, urlop macierzyński i jego długość, § 1 pkt 2-5.

§ 2. Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności,

bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.

§ 3. Dodatkowego urlopu macierzyńskiego udziela się na pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie nie

krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu; pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek

pracownicy.

§ 4. Pracownica uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego może łączyć korzystanie z tego urlopu z

wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru

czasu pracy; w takim przypadku dodatkowego urlopu macierzyńskiego udziela się na pozostałą część dobowego

wymiaru czasu pracy.

§ 5. W przypadku określonym w § 4 podjęcie pracy następuje na pisemny wniosek pracownicy, składany w terminie

nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy, w którym pracownica wskazuje wymiar czasu pracy

oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy;

pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownicy.

§ 6. Przepisy art. 45, rodzaje orzeczeń sądu pracy w razie bezprawnego wypowiedzenia umowy , § 3, art. 47, warunki

wynagrodzenia po przywróceniu do pracy, art. 50, odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy na okres próbny , §

5, art. 57, wynagrodzenie po przywróceniu do pracy bezprawnego rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, § 2, art.

163, plany urlopu sporządzane przez pracodawcę, § 3, art. 165, katalog przyczyn przesunięcia urlopu, pkt 4, art. 166,

obowiązek udzielenia urlopu niewykorzystanego, pkt 4, art. 177, trwałość umowy o pracę kobiet w ciąży , art. 180,

urlop macierzyński i jego długość , § 6

- 7, art. 180

, zgon dziecka a urlop macierzyński, § 2 i art. 183

, tydzień

urlopu macierzyńskiego jako tydzień kalendarzowy, § 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 182

Przesłanki dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla ojca

§ 1. Przepisy art. 182

, przesłanki dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla matki , stosuje się odpowiednio do

pracownika ojca wychowującego dziecko:

1) w przypadku, o którym mowa w art. 180, urlop macierzyński i jego długość , § 5,

2) w razie wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2, pracownik ojciec wychowujący dziecko wskazuje we wniosku termin

zakończenia urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.

Art. 182

Przesłanki urlopu ojcowskiego

43/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 1. Pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej

jednak niż:

1) do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo

2) do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż

do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu

obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia .

§ 2. Urlopu ojcowskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika ojca wychowującego dziecko, składany w

terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu; pracodawca jest obowiązany uwzględnić

wniosek pracownika.

§ 3. Przepisy art. 45, rodzaje orzeczeń sądu pracy w razie bezprawnego wypowiedzenia umowy , § 3, art. 47, warunki

wynagrodzenia po przywróceniu do pracy, art. 50, odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy na okres próbny , §

5, art. 57, wynagrodzenie po przywróceniu do pracy bezprawnego rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, § 2, art.

163, plany urlopu sporządzane przez pracodawcę, § 3, art. 165, katalog przyczyn przesunięcia urlopu, pkt 4, art. 166,

obowiązek udzielenia urlopu niewykorzystanego, pkt 4, art. 177, trwałość umowy o pracę kobiet w ciąży , art. 183

tydzień urlopu macierzyńskiego jako tydzień kalendarzowy, § 1 i art. 183

, praca po urlopie na poprzednim

stanowisku, stosuje się odpowiednio.

Art. 183

Przyjęcie dziecka na wychowanie a długość urlopu

§ 1. Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie

postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z

wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

1) 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,

2) 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,

3) 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,

4) 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,

5) 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci

nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto

decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia. Przepisy art. 45,

odzaje orzeczeń sądu pracy w razie bezprawnego wypowiedzenia umowy , § 3, art. 47, warunki wynagrodzenia po

przywróceniu do pracy, art. 50, odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy na okres próbny , § 5, art. 57,

wynagrodzenie po przywróceniu do pracy bezprawnego rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, § 2, art. 163, plany

urlopu sporządzane przez pracodawcę, § 3, art. 165, katalog przyczyn przesunięcia urlopu, pkt 4, art. 166, obowiązek

udzielenia urlopu niewykorzystanego, pkt 4, art. 177, trwałość umowy o pracę kobiet w ciąży , art. 180, urlop

macierzyński i jego długość, § 5-7 i art. 180

, zgon dziecka a urlop macierzyński, § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Jeżeli pracownik, o którym mowa w § 1, przyjął dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec

którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia, ma prawo do 9 tygodni urlopu na

warunkach urlopu macierzyńskiego.

§ 3. Pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze:

1) do 6 tygodni - w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1,

2) do 8 tygodni - w przypadkach, o których mowa w § 1 pkt 2-5,

3) do 3 tygodni - w przypadku, o którym mowa w § 2.

§ 4. Do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przepisy art. 45, rodzaje orzeczeń sądu pracy w

razie bezprawnego wypowiedzenia umowy, § 3, art. 47, warunki wynagrodzenia po przywróceniu do pracy , art. 50,

odszkodowanie w razie wypowiedzenia umowy na okres próbny , § 5, art. 57, wynagrodzenie po przywróceniu do

pracy bezprawnego rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, § 2, art. 163, plany urlopu sporządzane przez pracodawc

ę, § 3, art. 165, katalog przyczyn przesunięcia urlopu, pkt 4, art. 166, obowiązek udzielenia urlopu niewykorzystanego,

pkt 4, art. 177, trwałość umowy o pracę kobiet w ciąży , art. 180, urlop macierzyński i jego długość , § 6idx1-7, art.

180

, zgon dziecka a urlop macierzyński, § 2, art. 182

, przesłanki dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla matki ,

§ 2-5 i art. 183

, tydzień urlopu macierzyńskiego jako tydzień kalendarzowy, § 1 stosuje się odpowiednio.

Art. 183

Tydzień urlopu macierzyńskiego jako tydzień kalendarzowy

§ 1. Przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego tydzień urlopu odpowiada

7 dniom kalendarzowym.

§ 2. Jeżeli pracownica nie korzysta z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem

urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.

Art. 183

Praca po urlopie na poprzednim stanowisku

Pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu

macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu

44/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

macierzyńskiego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku

równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego

kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.

Art. 184

Pojęcie zasiłku macierzyńskiego

Za czas urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek

macierzyński na zasadach i warunkach określonych odrębnymi przepisami.

Art. 185

Kobieta ciężarna a opieka medyczna

§ 1. Stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza

badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza

godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Art. 186

Urlop wychowawczy i jego długość

§ 1. Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu

sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4 roku życia. Do

sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia.

§ 2. Pracownik mający okres zatrudnienia określony w § 1, bez względu na to, czy korzystał z urlopu

wychowawczego przewidzianego w tym przepisie, może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat,

nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego

orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika.

§ 3. Rodzice lub opiekunowie dziecka spełniający warunki do korzystania z urlopu wychowawczego mogą

jednocześnie korzystać z takiego urlopu przez okres nie przekraczający 3 miesięcy.

§ 4. Urlopu wychowawczego udziela się na wniosek pracownika.

§ 5. Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 4 częściach.

Art. 186

Trwałość umowy o pracę podczas urlopu wychowawczego

§ 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez

pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Rozwiązanie przez

pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a

także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

§ 2. W przypadku złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynności

zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności.

Art. 186

Skutki trwałego zaprzestania sprawowania opieki nad dzieckiem

§ 1. W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego

pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania

osobistej opieki nad dzieckiem.

§ 2. W razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca

wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30

dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się także w razie stwierdzenia przez pracodawcę, że z urlopu wychowawczego korzystają

w tym samym czasie oboje rodzice lub opiekunowie dziecka; nie dotyczy to przypadku określonego w art. 186, urlop

wychowawczy i jego długość, § 3.

Art. 186

Przesłanki rezygnacji z urlopu wychowawczego

Pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego:

1) w każdym czasie za zgodą pracodawcy,

2) po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy.

Art. 186

Pracodawca i jego obowiązki względem pracownika po zakończeniu urlopu

wychowawczego

Pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym

stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu

lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od

wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed

tym urlopem.

45/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 186

Urlop wychowawczy a okres zatrudnienia

Okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą

uprawnienia pracownicze.

Art. 186

Szczegółowe warunki udzielania urlopu wychowawczego

Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki udzielania urlopu

wychowawczego, w tym formę i termin złożenia wniosku w sprawie udzielenia urlopu, biorąc pod uwagę wymagania

dotyczące zapewnienia normalnego toku pracy w zakładzie pracy, oraz dodatkowe wymagania dotyczące wniosku o

udzielenie urlopu wychowawczego, w przypadkach określonych w art. 186, urlop wychowawczy i jego długość , § 2 i

Art. 186

Obniżenie wymiaru pracy na wniosek pracownika

§ 1. Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego

wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym

mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

§ 2. Wniosek, o którym mowa w § 1, składa się na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania pracy w

obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża

wymiar czasu pracy nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia wniosku.

Art. 186

Niemożność wypowiedzenia umowy pracownikowi uprawnionemu do urlopu

§ 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez

pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do

nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez

pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a

także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. §

2. Przepis art. 186

, trwałość umowy o pracę podczas urlopu wychowawczego, § 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 187

Prawo kobiety do przerwy na karmienie

§ 1. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu

pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy po 45 minut każda.

Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.

§ 2. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli

czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.

Art. 188

Opieka nad dzieckiem a zwolnienie od pracy

Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku

kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Art. 189

Opieka nad dzieckiem a wynagrodzenie

Prawo do zasiłku za czas nieobecności w pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad

dzieckiem regulują odrębne przepisy.

Art. 189

Odesłanie do przepisów

Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnień określonych w art. 148, wyjątki od

systemów i rozkładów czasu pracy praca w ruchu ciągłym, pkt 3, art. 178, ochrona pracy kobiet w ciąży , § 2, art.

182

, przesłanki dodatkowego urlopu macierzyńskiego dla matki , § 1, art. 186, urlop wychowawczy i jego długość , §

1 i 2, art. 186

, obniżenie wymiaru pracy na wniosek pracownika, § 1 i art. 188, opieka nad dzieckiem a zwolnienie od

pracy, może korzystać jedno z nich.

Dział IX. Zatrudnianie młodocianych

Rozdział I. Przepisy ogólne

Art. 190

Pojęcie młodocianego

§ 1. Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

§ 2. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat.

Art. 191

Zatrudnianie młodocianych

46/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 1. Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

1) ukończyli co najmniej gimnazjum,

2) przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

§ 2. Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania

zawodowego.

§ 3. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego oraz

zasady wynagradzania młodocianych w tym okresie.

§ 4. (uchylony).

§ 5. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej może w drodze

rozporządzenia określić przypadki, w których wyjątkowo jest dopuszczalne:

1) zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum,

2) zwolnienie młodocianych nie posiadających kwalifikacji zawodowych od odbycia przygotowania zawodowego,

3) zatrudnianie osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,

4) zatrudnianie osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum.

Art. 192

Pracodawca i jego obowiązki względem młodocianych

Pracodawca jest obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich

przystosowania się do właściwego wykonywania pracy.

Art. 193

Obowiązek ewidencji młodocianych

Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.

Rozdział II. Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania
zawodowego

Art. 194

Umowa o pracę z młodocianym - odesłanie

Do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego mają

zastosowanie przepisy kodeksu dotyczące umów o pracę na czas nie określony ze zmianami przewidzianymi w art.

195, elementy umowy w celu przygotowania zawodowego , i art. 196, katalog przyczyn rozwiązania umowy o pracę w

celu przygotowania zawodowego.

Art. 195

Elementy umowy w celu przygotowania zawodowego

§ 1. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności:

1) rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),

2) czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,

3) sposób dokształcania teoretycznego,

4) wysokość wynagrodzenia.

§ 2. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić przypadki, w których jest dopuszczalne zawieranie na

czas określony umów o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Art. 196

Katalog przyczyn rozwiązania umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego

Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego dopuszczalne jest

tylko w razie:

1) niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się,

pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,

2) ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

3) reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,

4) stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.

Rozdział III. Dokształcanie

Art. 197

Obowiązek dokształcania się pracowników młodocianych

§ 1. Pracownik młodociany jest obowiązany dokształcać się do ukończenia 18 lat.

§ 2. W szczególności pracownik młodociany jest obowiązany:

1) do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył,

2) do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.

Art. 198

Obowiązki pracodawcy względem młodocianego

Pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach

szkoleniowych w związku z dokształcaniem się.

47/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 199

Przesłanki przedłużenia obowiązku dokształcania się

Jeżeli młodociany nie ukończył przygotowania zawodowego przed osiągnięciem 18 lat, obowiązek dokształcania się,

stosownie do przepisów art. 197, obowiązek dokształcania się pracowników młodocianych , może być przedłużony

do czasu ukończenia przygotowania zawodowego.

Art. 200

Zwolnienie od obowiązku dokształcania się - delegacja

Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej może w drodze rozporządzenia

określić przypadki, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zwolnienie młodocianych od obowiązku dokształcania

się.

Rozdział IIIa. Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie
zawodowe

Art. 200

Warunki zatrudniania młodocianych przy pracach lekkich

§ 1. Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac.

§ 2. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a

także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

§ 3. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny

pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać

prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 204, zakaz zatrudniania

młodocianych przy pracach wzbronionych,

§ 4. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania

regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie.

§ 5. Pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed rozpoczęciem przez

niego pracy.

Art. 200

Czas pracy lekkiej - wymiar i rozkład

§ 1. Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając

tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych

młodocianego.

§ 2. Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12

godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2

godzin.

§ 3. Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35

godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6

godzin.

§ 4. Wymiar czasu pracy określony w § 2 i 3 obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u

więcej niż jednego pracodawcy. Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od

młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Rozdział IV. Szczególna ochrona zdrowia

Art. 201

Zasada ochrony zdrowia młodocianego

§ 1. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i

kontrolnym w czasie zatrudnienia.

§ 2. Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić

rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w

wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Przepis art. 51, okres pozostawania przez pracownika bez

pracy, § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną

przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu

młodocianego.

Art. 202

Młodociany a czas pracy

§ 1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę.

§ 2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

§ 3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu

zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

§3

. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany

wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

48/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 4. (uchylony).

Art. 203

Przesłanki zakazu zatrudniania młodocianego

§ 1. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

§ 1

. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22:00 a 6:00. W przypadkach określonych w art.

191, zatrudnianie młodocianych, § 5 pora nocna przypada pomiędzy godzinami 20:00 a 6:00.

§ 2. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.

§ 3. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku,

który powinien obejmować niedzielę.

Art. 204

Zakaz zatrudniania młodocianych przy pracach wzbronionych

§ 1. Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze rozporządzenia

Rada Ministrów.

§ 2. (uchylony).

§ 3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może zezwolić na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat

przy niektórych rodzajach prac wzbronionych, jeżeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego,

określając jednocześnie warunki zapewniające szczególną ochronę zdrowia młodocianych zatrudnionych przy tych

pracach.

Rozdział V. Urlopy wypoczynkowe

Art. 205

Wymiar urlopu wypoczynkowego dla młodocianego

§ 1. Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni

roboczych.

§ 2. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku

kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do

urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.

§ 3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu, który

nie nabył prawa do urlopu, o którym mowa w § 1 i 2, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu

w okresie ferii szkolnych.

§ 4. Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie

ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy.

Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

§ 5. W sprawach nie uregulowanych przepisami niniejszego rozdziału do urlopów przysługujących młodocianym

stosuje się przepisy działu siódmego.

Rozdział VI. Rzemieślicze przygotowanie zawodowe

Art. 206

Zatrudnianie młodocianych przez rzemieślników - delegacja ustawowa

Przepisy art. 190-205 stosuje się odpowiednio do młodocianych zatrudnionych na podstawie umowy o

przygotowanie zawodowe u pracodawców będących rzemieślnikami.

Dział X. Bezpieczeństwo i higiena pracy

Rozdział I. Podstawowe obowiązki pracodawcy

Art. 207

Katalog obowiązków pracodawcy w zakresie bhp

§ 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres

odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o

których mowa w art. 237

, służba bhp tworzenie i funkcjonowanie, § 2.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i

higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności

pracodawca jest obowiązany:

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać

polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,

3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki

podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę

zmieniające się warunki wykonywania pracy,

4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej

49/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska

pracy,

5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników

niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,

6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad

warunkami pracy,

7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

§ 2

. Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób

nie mogą obciążać pracowników.

§ 3. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania

ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny

pracy.

Art. 207

Obowiązek przekazywania informacji o zagrożeniach

§ 1. Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o:

1) zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy

wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających

zdrowiu i życiu pracowników,

2) działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, o

których mowa w pkt 1,

3) pracownikach wyznaczonych do:

a) udzielania pierwszej pomocy,

b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

§ 2. Informacja o pracownikach, o których mowa w § 1 pkt 3, obejmuje:

1) imię i nazwisko,

2) miejsce wykonywania pracy,

3) numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej.

Art. 208

Obowiązek współdziałania pracodawców

§ 1. W razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych

pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:

1) współpracować ze sobą,

2) wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników

zatrudnionych w tym samym miejscu,

3) ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla

zdrowia lub życia pracowników,

4) informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli o działaniach w zakresie zapobiegania

zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac.

§ 2. Wyznaczenie koordynatora, o którym mowa w § 1, nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku

zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.

§ 3. Pracodawca, na którego terenie wykonują prace pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, jest

obowiązany dostarczać tym pracodawcom, w celu przekazania pracownikom, informacje, o których mowa w art.

207

, obowiązek przekazywania informacji o zagrożeniach ,

Art. 209

Obowiązki pracodawcy rozpoczynającego działalność

§ 1. Pracodawca rozpoczynający działalność jest obowiązany, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności,

zawiadomić na piśmie właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego

o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności.

§ 2. Obowiązek, o którym mowa w § 1, ciąży na pracodawcy odpowiednio w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu

prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji, jeżeli zmiana technologii może

powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników.

§ 3. (uchylony).

§ 4. Właściwy okręgowy inspektor pracy lub właściwy państwowy inspektor sanitarny może zobowiązać pracodawcę

prowadzącego działalność powodującą szczególne zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników do okresowej

aktualizacji informacji, o której mowa w § 1.

Art. 209

Obowiązki pracodawcy w zakresie pierwszej pomocy

§ 1. Pracodawca jest obowiązany:

1) zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i

50/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

ewakuacji pracowników,

2) wyznaczyć pracowników do:

a) udzielania pierwszej pomocy,

b) wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,

3) zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w szczególności w zakresie udzielania

pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.

§ 2. Działania, o których mowa w § 1, powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,

liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu

występujących zagrożeń.

§ 3. Liczba pracowników, o których mowa w § 1 pkt 2, ich szkolenie oraz wyposażenie powinny uwzględniać rodzaj i

poziom występujących zagrożeń.

§ 4. W przypadku zatrudniania przez pracodawcę wyłącznie pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych

działania, o których mowa w § 1 pkt 2, może wykonywać sam pracodawca. Przepis § 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 209

Obowiązki pracodawcy przy możliwości wystąpienia zagrożenia

§ 1. W przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca jest obowiązany:

1) niezwłocznie poinformować pracowników o tych zagrożeniach oraz podjąć działania w celu zapewnienia im

odpowiedniej ochrony,

2) niezwłocznie dostarczyć pracownikom instrukcje umożliwiające, w przypadku wystąpienia bezpośredniego

zagrożenia, przerwanie pracy i oddalenie się z miejsca zagrożenia w miejsce bezpieczne.

§ 2. W razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca jest obowiązany:

1) wstrzymać pracę i wydać pracownikom polecenie oddalenia się w miejsce bezpieczne,

2) do czasu usunięcia zagrożenia nie wydawać polecenia wznowienia pracy.

Art. 209

Obowiązek podjęcia działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa

§ 1. Pracodawca jest obowiązany umożliwić pracownikom, w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia dla

ich zdrowia lub życia albo dla zdrowia lub życia innych osób, podjęcie działań w celu uniknięcia niebezpieczeństwa -

nawet bez porozumienia z przełożonym - na miarę ich wiedzy i dostępnych środków technicznych.

§ 2. Pracownicy, którzy podjęli działania, o których mowa w § 1, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych

konsekwencji tych działań, pod warunkiem że nie zaniedbali swoich obowiązków.

Rozdział II. Prawa i obowiązki pracownika

Art. 210

Uprawnienia pracownika w zakresie bhp

§ 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie

zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim

niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając

o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa w § 1, pracownik ma

prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

§ 2

. Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się

od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2.

§ 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w przypadkach, o

których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

§ 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy

wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia

bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.

§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego

lub mienia.

§ 6. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze

rozporządzenia, rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

Art. 211

Katalog praw pracownika w zakresie bhp

Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W

szczególności pracownik jest obowiązany:

1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz

poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się

do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

51/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i

obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do

wskazań lekarskich,

6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub

zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o

grożącym im niebezpieczeństwie,

7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny

pracy.

Art. 212

Kierujący pracownikami i jego obowiązki w dziedzinie bhp

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami

przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,

4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność

środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Rozdział III. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

Art. 213

Obowiązki pracodawcy zabezpieczania miejsca pracy

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym

przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania

bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania dotyczące

bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3. Przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinna uwzględniać poprawę

warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy budowa lub przebudowa dotyczy części obiektu

budowlanego, w której znajdują się pomieszczenia pracy.

Art. 214

Obowiązki pracodawcy w zakresie pomieszczeń pracy

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i

liczby zatrudnionych pracowników.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a

także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Rozdział IV. Maszyny i inne urządzenia techniczne

Art. 215

Wymagania w stosunku do maszyn i urządzeń

Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne:

1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami,

działaniem niebezpiecznych sub

stancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i

promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,

2) uwzględniały zasady ergonomii.

Art. 216

Maszyny i urządzenia - zabezpieczanie

§ 1. Pracodawca wyposaża w odpowiednie zabezpieczenia maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie

spełniają wymagań określonych w art. 215, wymagania w stosunku do maszyn i urządzeń,

§ 2. W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych, wyposażenie maszyny

lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia należy do obowiązków pracodawcy.

Art. 217

Zabezpieczanie maszyn - odesłanie do przepisów

Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają

wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.

Art. 218

Narzędzia pracy - odesłanie do przepisów

52/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Przepisy art. 215, wymagania w stosunku do maszyn i urządzeń , i art. 217, zabezpieczanie maszyn - odesłanie do

przepisów, stosuje się odpowiednio do narzędzi pracy.

Art. 219

Maszyny i urządzenia - odesłanie

Przepisy art. 215, wymagania w stosunku do maszyn i urządzeń , i art. 217, zabezpieczanie maszyn - odesłanie do

przepisów, nie naruszają wymagań określonych przepisami dotyczącymi maszyn i innych urządzeń technicznych:

1) będących środkami transportu kolejowego, samochodowego, morskiego, wodnego śródlądowego i lotniczego,

2) podlegających przepisom o dozorze technicznym,

3) podlegających przepisom Prawa geologicznego i górniczego,

4) podlegających przepisom obowiązującym w jednostkach podległych Ministrom Obrony Narodowej i Spraw

Wewnętrznych i Administracji,

5) podlegających przepisom Prawa atomowego.

Rozdział V. Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla
zdrowia lub życia

Art. 220

Materiały i procesy technologiczne - odesłanie do przepisów

§ 1. Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia

ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych.

§ 2. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej oraz z właściwymi

ministrami określi, w drodze rozporządzenia:

1) wykaz jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań materiałów i procesów technologicznych w celu

ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz zakres tych badań,

2) zakaz albo ograniczenie stosowania, obrotu lub transportu materiałów i procesów technologicznych ze względu

na ich szkodliwość dla zdrowia albo uzależnienie ich stosowania, obrotu lub transportu od przestrzegania

określonych warunków.

§ 3. Przepisy § 2 nie dotyczą substancji chemicznych i ich mieszanin.

Art. 221

Zakaz stosowania substancji nieoznakowanych w sposób widoczny

§ 1. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin nieoznakowanych w sposób

widoczny, umożliwiający ich identyfikację.

§ 2. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji

stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i

mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem,

pożarem lub wybuchem.

§ 3. Stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub

mieszaniny stwarzającej zagrożenie jest dopuszczalne pod warunkiem zastosowania środków zapewniających

pracownikom ochronę ich zdrowia i życia.

§ 4. Zasady klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin pod względem zagrożeń dla zdrowia lub życia,

wykaz substancji chemicznych niebezpiecznych, wymagania dotyczące kart charakterystyki oraz sposób ich

oznakowania określają odrębne przepisy.

§ 5. (uchylony).

Art. 222

Ochrona pracownika przed substancjami rakotwórczymi

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin,

czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, pracodawca zastępuje te

substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub

stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki

i techniki.

§ 2. Pracodawca rejestruje wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami,

czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, określonymi w wykazie, o

którym mowa w § 3, a także prowadzi rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, uwzględniając

zróżnicowane właściwości substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o

działaniu rakotwórczym lub mutagennym, ich zastosowanie oraz konieczność podjęcia niezbędnych środków

zabezpieczających przed zagrożeniami wynikającymi z ich stosowania, określi, w drodze rozporządzenia:

1) wykaz substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu

rakotwórczym lub mutagennym i sposób ich rejestrowania,

2) sposób prowadzenia rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z

substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu

53/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

rakotwórczym lub mutagennym,

3) sposób prowadzenia rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach,

4) wzory dokumentów dotyczących narażenia pracowników na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub

procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz sposób przechowywania i przekazywania

tych dokumentów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych,

5) szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez substancje chemiczne,

ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym,

6) warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych,

ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Art. 222

Ochrona pracownika przed czynnikami biologicznymi

§ 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych

pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe ograniczające

stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

§ 2. Pracodawca prowadzi rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników

biologicznych oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach.

§ 3. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, uwzględniając

zróżnicowane działanie czynników biologicznych na organizm człowieka oraz konieczność podjęcia niezbędnych

środków zabezpieczających przed zagrożeniami wynikającymi z wykonywania pracy w warunkach narażenia na

działanie czynników biologicznych, określi, w drodze rozporządzenia:

1) klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych,

2) wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych,

3) szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki

biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych

na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia

narażonych pracowników,

4) sposób prowadzenia rejestrów prac i pracowników, o których mowa w § 2, oraz sposób przechowywania i

przekazywania tych rejestrów do podmiotów właściwych do rozpoznawania lub stwierdzania chorób zawodowych.

Art. 223

Ochrona pracownika przed promieniowaniem

§ 1. Pracodawca jest obowiązany chronić pracowników przed promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze

źródeł sztucznych i naturalnych, występujących w środowisku pracy.

§ 2. Dawka promieniowania jonizującego pochodzącego ze źródeł naturalnych, otrzymywana przez pracownika przy

pracy w warunkach narażenia na to promieniowanie, nie może przekraczać dawek granicznych, określonych w

odrębnych przepisach dla sztucznych źródeł promieniowania jonizującego.

Art. 224

Obowiązek pracodawcy zapobiegania niebezpieczeństwom

§ 1. Pracodawca prowadzący działalność, która stwarza możliwość wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla

zdrowia lub życia pracowników, jest obowiązany podejmować działania zapobiegające takiemu niebezpieczeństwu.

§ 2. W przypadku, o którym mowa w § 1, pracodawca jest obowiązany zapewnić:

1) odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa urządzenia i sprzęt ratowniczy oraz ich obsługę przez osoby

należycie przeszkolone,

2) udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 nie naruszają wymagań, określonych w odrębnych przepisach, dotyczących katastrof i innych

nadzwyczajnych zagrożeń.

Art. 225

Przesłanki wykonywania pracy przez co najmniej dwie osoby

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego

zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia

asekuracji.

§ 2. Wykaz prac, o których mowa w § 1, ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami,

uwzględniając przepisy wydane na podstawie art. 237

,przepisy o bhp w różnych gałęziach pracy odesłanie.

Rozdział VI. Profilaktyka ochrony zdrowia

Art. 226

Obowiązek informowania o ryzyku zawodowym

Pracodawca:

1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki

profilaktyczne zmniejszające ryzyko,

2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony

54/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

przed zagrożeniami.

Art. 227

Obowiązek przeciwdziałania chorobom zawodowym

§ 1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom

związanym z wykonywaną pracą, w szczególności:

1) utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki

środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników,

2) przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i

przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom.

§ 2. Minister właściwy do spraw zdrowia, uwzględniając zróżnicowane działanie na organizm człowieka czynników

szkodliwych występujących w środowisku pracy oraz konieczność podjęcia niezbędnych środków

zabezpieczających przed ich działaniem, określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów, o których mowa w § 1 pkt 2,

2) przypadki, w których jest konieczne prowadzenie pomiarów ciągłych,

3) wymagania, jakie powinny spełniać laboratoria wykonujące badania i pomiary,

4) sposób rejestrowania i przechowywania wyników tych badań i pomiarów,

5) wzory dokumentów oraz sposób udostępniania wyników badań i pomiarów pracownikom.

Art. 228

Ochrona zdrowia - delegacja ustawowa

§ 1. Prezes Rady Ministrów powoła, w drodze rozporządzenia, Międzyresortową Komisję do Spraw Najwyższych

Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy, określi jej uprawnienia

oraz sposób wykonywania zadań.

§ 2. Do zadań Komisji, o której mowa w § 1, należy:

1) przedkładanie Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej wniosków dotyczących wartości najwyższych dopuszczalnych

stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy do celów określonych w § 3,

2) inicjowanie prac badawczych niezbędnych do realizacji zadań, o których mowa w pkt 1.

§ 3. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze

rozporządzenia, wykaz najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w

środowisku pracy.

Art. 229

Warunki i tryb badań lekarskich

§ 1. Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

1) osoby przyjmowane do pracy,

2) pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy,

na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Badaniom wstępnym nie podlegają

jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o

takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub

wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

§ 2. Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30

dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności

do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

§ 3. Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas

niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a

w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu

według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

§ 4. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego

brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

§ 5. Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników

rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie

także:

1) po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,

2) po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

§ 6. Badania, o których mowa w § 1, 2 i 5, są przeprowadzane na koszt pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto

inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.

§ 7. Pracodawca jest obowiązany przechowywać orzeczenia wydane na podstawie badań lekarskich, o których

mowa w § 1, 2 i 5.

§ 8. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej określi w drodze

rozporządzenia:

1) tryb i zakres badań lekarskich, o których mowa w § 1, 2 i 5, oraz częstotliwość badań okresowych, a także sposób

dokumentowania i kontroli badań lekarskich,

55/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

2) tryb wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich do celów przewidzianych w Kodeksie pracy i w przepisach

wydanych na jego podstawie,

3) zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w § 6 zdanie drugie,

4) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać lekarze przeprowadzający badania, o których mowa

w § 1, 2 i 5, oraz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną, o której mowa w § 6 zdanie drugie.

Art. 230

Obowiązki pracodawcy w razie choroby zawodowej pracownika

§ 1. W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca

jest obowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieść

pracownika do innej pracy nie narażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy.

§ 2. Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek

wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6 miesięcy.

Art. 231

Obowiązek pracodawcy przeniesienia pracownika

Pracodawca, na podstawie orzeczenia lekarskiego, przenosi do odpowiedniej pracy pracownika, który stał się

niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej i nie został

uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych. Przepis art. 230, obowiązki pracodawcy w razie choroby zawodowej pracownika, § 2 stosuje się

odpowiednio.

Art. 232

Obowiązek dostarczenia posiłków i napojów regeneracyjnych

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych,

nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rada Ministrów

określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także

przypadki i warunki ich wydawania.

Art. 233

Obowiązek zapewnienia urządzeń higieniczno-sanitarnych

Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higienicznosanitarne oraz dostarczyć

niezbędne środki higieny osobistej.

Rozdział VII. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe

Art. 234

Obowiązki pracodawcy po wypadku przy pracy

§ 1. W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć niezbędne działania eliminujące lub

ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w

przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające

podobnym wypadkom.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora

o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał

wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

§ 3. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy.

§ 3

. Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.

§ 4. Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.

Art. 235

Obowiązek pracodawcy informowania o chorobach zawodowych

§ 1. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i

właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej.

§ 2. Obowiązek, o którym mowa w § 1, dotyczy także lekarza podmiotu właściwego do rozpoznania choroby

zawodowej, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 237, choroby zawodowe i wypadki przy pracy

delegacja ustawowa, § 1 pkt 6.

§ 2

. W każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej:

1) lekarz,

2) lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta,

- kieruje na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej

rozpoznania.

§ 2

. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać pracownik lub były pracownik, który

podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie

zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.

56/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 3. W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany:

1) ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w

porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym,

2) przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne

niezbędne środki zapobiegawcze,

3) zapewnić realizację zaleceń lekarskich.

§ 4. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr obejmujący przypadki stwierdzonych chorób zawodowych i

podejrzeń o takie choroby.

§ 5. Pracodawca przesyła zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej do instytutu medycyny pracy, wskazanego

w przepisach wydanych na podstawie art. 237, choroby zawodowe i wypadki przy pracy delegacja ustawowa, § 1

oraz do właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Art. 235

Przesłanki uznania za chorobę zawodową

Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny

warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana

działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem

wykonywania pracy, zwanych narażeniem zawodowym

Art. 235

Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika

Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w

narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia

udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Art. 236

Obowiązek analizowania przyczyn wypadków przy pracy

Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i

innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe

środki zapobiegawcze.

Art. 237

Choroby zawodowe i wypadki przy pracy - delegacja ustawowa

§ 1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia:

1) sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich

dokumentowania, a także zakres informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy,

2) skład zespołu powypadkowego,

3) wykaz chorób zawodowych,

4) okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby

zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym,

5) sposób i tryb postępowania dotyczący zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób

zawodowych,

6) podmioty właściwe w sprawie rozpoznawania chorób zawodowych,

- uwzględniając aktualną wiedzę w zakresie patogenezy i epidemiologii chorób powodowanych przez czynniki

szkodliwe dla człowieka występujące w środowisku pracy oraz kierując się koniecznością zapobiegania

występowaniu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

§ 1

. Rada Ministrów wskaże w drodze rozporządzenia instytut medycyny pracy, do którego pracodawca przesyła

zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej oraz termin, w którym ma ono być przesłane, mając na uwadze

specjalizację instytutu oraz rodzaj prowadzonych w nim badań.

§ 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór protokołu ustalenia okoliczności i

przyczyn wypadku przy pracy zawierający dane dotyczące poszkodowanego, składu zespołu powypadkowego,

wypadku i jego skutków, stwierdzenie że wypadek jest lub nie jest wypadkiem przy pracy oraz wnioski i zalecane

środki profilaktyczne, a także pouczenie dla stron postępowania powypadkowego.

§ 3. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór statystycznej karty wypadku przy

pracy, uwzględniając dane dotyczące pracodawcy, poszkodowanego, wypadku przy pracy, a także jego skutków

oraz sposób i terminy jej sporządzania i przekazywania do właściwego urzędu statystycznego.

§ 4. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób, a także prowadzenia rejestrów chorób

zawodowych, uwzględniając w szczególności wzory dokumentów stosowanych w postępowaniu dotyczącym tych

chorób oraz dane objęte rejestrem,

2) wytyczne diagnostycznoorzecznicze i kryteria rozpoznawania chorób zawodowych, uwzględniając w

szczególności rodzaj choroby oraz czynniki szkodliwe i uciążliwe wywołujące te choroby.

57/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 237

Pojęcie świadczeń z tytułu wypadku przy pracy

§ 1. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową określoną w wykazie, o

którym mowa w art. 237 § 1 pkt 3, przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych

przepisach.

§ 2. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za utratę lub

uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do

wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.

Rozdział VIII. Szkolenie

Art. 237

Bhp w nauczaniu

Minister Edukacji Narodowej jest obowiązany zapewnić uwzględnianie problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy

oraz ergonomii w programach nauczania w szkołach, po uzgodnieniu zakresu tej problematyki z Ministrem Pracy i

Polityki Socjalnej.

Art. 237

Obowiązek przeszkolenia pracownika w zakresie bhp

§ 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub

potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika

przed dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym

stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą

kolejnej umowy o pracę.

§ 2

. Pracodawca jest obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie

niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo powtarzane.

§ 3. Szkolenia, o których mowa w § 2, odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Art. 237

Obowiązek pracodawcy wydawania instrukcji

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i

higieny pracy na stanowiskach pracy.

§ 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i

higieny pracy.

Art. 237

Szkolenia z bhp - odesłanie

Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie

bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres tego szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów

szkolenia, sposób dokumentowania szkolenia oraz przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być

zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.

Rozdział IX. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze

Art. 237

Obowiązek pracodawcy dostarczania środków ochrony

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej

zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w

środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

§ 2. (uchylony).

§ 3. Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania

dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.

Art. 237

Obowiązek pracodawcy dostarczania odzieży i obuwia

§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające

wymagania określone w Polskich Normach:

1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą,

własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3. Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn

58/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia

roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

§ 4. Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z §2 pracodawca wypłaca ekwiwalent

pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.

Art. 237

Ustalenia pracodawcy co do rodzajów środków ochrony

§ 1. Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których

stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w związku z art. 237

, obowiązek pracodawcy dostarczania

środków ochrony , § 1 i art. 237

, obowiązek pracodawcy dostarczania odzieży i obuwia , § 1, oraz przewidywane

okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

§ 2. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, o których mowa w art. 237

, obowiązek pracodawcy

dostarczania środków ochrony, § 1 i art. 237

, obowiązek pracodawcy dostarczania odzieży i obuwia , § 1, stanowią

własność pracodawcy.

Art. 237

Zakaz pracy bez wyposażenia

§ 1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia

roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie

robocze posiadały właściwości ochronne i użyt

kowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.

§ 3. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez

pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów

poniesionych przez pracownika.

Art. 237

Przechowywanie skażonych środków ochrony

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w

wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo

materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez nie-go wyznaczonym.

§ 2. Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania przed-miotów, o których mowa w § 1, jest

niedopuszczalne.

Rozdział X. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy

Art. 237

Służba bhp - tworzenie i funkcjonowanie

§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpie-czeństwa i higieny pracy, zwaną

dalej"służbą bhp", pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca

zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej

pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam

wykonywać zadania tej służby, jeżeli:

1) zatrudnia do 10 pracowników albo

2) zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż

trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i

chorób zawodowych.

§ 2. Pracodawca - w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby

bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu

powierzono wykonywanie zadań służby bhp, o którym mowa w § 1, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni

spełniać wymagania kwalifikacyjne nie-zbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w

dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

§ 3. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań tej

służby, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich następstw z powodu wykonywania zadań i uprawnień

służby bhp.

§ 4. Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp, albo zwiększenie liczby pracowników tej

służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.

§ 5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowy zakres działania, uprawnienia, organizację, liczebność i pod-porządkowanie służby bhp,

2) kwalifikacje wymagane do wykonywania zadań służby bhp.

Rozdział XI. Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja
bezpieczeństwa i higieny pracy

59/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 237

11a

Konsultacje pracowników i pracodawców w zakresie bhp

§ 1. Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z

bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:

1) zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych

oraz substancji chemicznych i ich mieszanin, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia

pracowników,

2) oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o

tym ryzyku,

3) tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania

pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i

ewakuacji pracowników,

4) przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

5) szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub

ograniczenia zagrożeń zawodowych.

§ 3. Pracodawca zapewnia odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, a zwłaszcza zapewnia, aby

odbywały się w godzinach pracy. Za czas nie przepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy lub

ich przedstawiciele zachowują prawo do wynagrodzenia.

§ 4. Na umotywowany wniosek pracowników lub ich przedstawicieli dotyczący spraw zagrożenia zdrowia i życia

pracowników inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzają kontrole oraz stosują środki prawne

przewidziane w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.

§ 5. U pracodawcy, u którego została powołana komisja bezpieczeństwa i higieny pracy konsultacje, o których mowa

w § 1, mogą być prowadzone w ramach tej komisji, natomiast uprawnienia, o których mowa w § 2 i 4, przysługują

pracownikom lub ich przedstawicielom wchodzącym w skład komisji.

§ 6. Pracownicy lub ich przedstawiciele nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich konsekwencji z

tytułu działalności, o której mowa w § 1, 2 i 4. Dotyczy to również pracowników lub ich przedstawicieli, o których

mowa w § 5.

Art. 237

Przesłanki powołania komisji bhp

§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników powołuje komisję bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną

dalej "komisją bhp", jako swój organ doradczy i opiniodawczy. W skład komisji bhp wchodzą w równej liczbie

przedstawiciele pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp i lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad

pracownikami, oraz przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy.

§ 2. Przewodniczącym komisji bhp jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a wiceprzewodniczącym

społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników.

Art. 237

Komisja bhp - zadania i tryb działania

§ 1. Zadaniem komisji bhp jest dokonywanie przeglądu warunków pracy, okresowej oceny stanu bezpieczeństwa i

higieny pracy, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i

chorobom zawodowym, formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy oraz współdziałanie z

pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Posiedzenia komisji bhp odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz na kwartał. Za czas nie

przepracowany w związku z udziałem w posiedzeniach komisji bhp pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

§ 3. Komisja bhp w związku z wykonywaniem zadań wymienionych w § 1 korzysta z ekspertyz lub opinii specjalistów

spoza zakładu pracy w przypadkach uzgodnionych z pracodawcą i na jego koszt.

Art. 237

13a

Przesłanki wyboru przedstawicieli

Przedstawiciele pracowników, o których mowa w art. 237

11a

, konsultacje pracowników i pracodawców w zakresie

bhp, i art. 237

, przesłanki powołania komisji bhp , są wybierani przez zakładowe organizacje związkowe, a jeżeli u

pracodawcy takie organizacje nie działają przez pracowników, w trybie przyjętym w zakładzie pracy.

Rozdział XII. Obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwami
lub innymi jedostkami organizacyjnymi państowymi lub samorządowymi

Art. 237

Organy sprawujące nadzór nad przedsiębiorstwami

Organy sprawujące nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organi-zacyjnymi państwowymi albo

samorządowymi są obowiązane podejmować działania na rzecz kształtowania bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy, w szczegól-ności:

1) udzielać przedsiębiorstwom i jednostkom organizacyjnym pomocy przy wykonywaniu zadań z zakresu

60/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) dokonywać, co najmniej raz w roku, oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwach i

jednostkach organizacyjnych oraz określać kierunki poprawy tego stanu,

3) w miarę potrzeb i możliwości - inicjować i prowadzić badania naukowe do-tyczące bezpieczeństwa i higieny

pracy.

Rozdział XIII. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące wykonywania
prac w różnych gałęziach pracy

Art. 237

Przepisy o bhp w różnych gałęziach pracy - odesłanie

§ 1. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze

rozporządzenia, ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące prac wykonywanych w

różnych gałęziach pracy.

§ 2. Ministrowie właściwi dla określonych gałęzi pracy lub rodzajów prac w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki

Socjalnej oraz Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określą, w drodze rozporządzenia, przepisy bezpieczeństwa i

higieny pracy dotyczące tych gałęzi lub prac.

Dział XI. Układy zbiorowe pracy

Rozdział I. Przepisy ogólne

Art. 238

Katalog definicji zawartych w ustawie

§ 1. Ilekroć w przepisach działu jest mowa o:

1) ponadzakładowej organizacji związkowej - należy przez to rozumieć organizację związkową będącą

ogólnokrajowym związkiem zawodowym, zrzeszeniem (federacją) związków zawodowych lub ogólnokrajową

organizacją międzyzwiązkową (konfederacją),

2) organizacji związkowej reprezentującej pracowników należy przez to rozumieć organizację związkową

zrzeszającą pracowników, dla których układ jest zawierany. Dotyczy to również zrzeszenia (federacji) związków

zawodowych, w skład którego wchodzą te organizacje związkowe, a także ogólnokrajowej organizacji

międzyzwiązkowej (konfederacji) zrzeszającej takie organizacje związkowe lub zrzeszenia (federacje) związków

zawodowych.

§ 2. Przepisy rozdziału odnoszące się do:

1) układu stosuje się odpowiednio do układu ponadzakładowego i układu zakładowego,

2) pracodawców stosuje się odpowiednio do pracodawcy.

Art. 239

Układ zbiorowy pracy - podmioty nim objęte

§ 1. Układ zawiera się dla wszystkich pracowników zatrudnionych przez pracodawców objętych jego

postanowieniami, chyba że strony w układzie postanowią inaczej.

§ 2. Układem mogą być objęte osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy; układem mogą być

również objęci emeryci i renciści.

§ 3. Układu nie zawiera się dla:

1) członków korpusu służby cywilnej,

2) pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i powołania,

3) pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i powołania w:

a) urzędach marszałkowskich,

b) starostwach powiatowych,

c) urzędach gminy,

d) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego,

e) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego,

4) sędziów i prokuratorów.

Art. 240

Układ zbiorowy pracy i jego treść

§ 1. Układ określa:

1) warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy, z zastrzeżeniem § 3,

2) wzajemne zobowiązania stron układu, w tym dotyczące stosowania układu i przestrzegania jego postanowień.

§ 2. Układ może określać inne sprawy poza wymienionymi w § 1, nie uregulowane w przepisach prawa pracy w

sposób bezwzględnie obowiązujący.

§ 3. Układ nie może naruszać praw osób trzecich.

§ 4. Zawarcie układu dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych oraz samorządowych zakładach

budżetowych może nastąpić wyłącznie w ramach środków finansowych będących w ich dyspozycji, w tym

wynagrodzeń określonych na podstawie odrębnych przepisów.

61/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 5. Wniosek o zarejestrowanie układu zawartego dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych oraz

samorządowych zakładach budżetowych powinien zawierać oświadczenie organu, który utworzył dany podmiot lub

przejął funkcje takiego organu, o spełnieniu wymogu, o którym mowa w § 4.

Art. 241

uchylony

Art. 241

Zakres wzajemnego zobowiązania stron

Strony, określając wzajemne zobowiązania przy stosowaniu układu, mogą w szczególności ustalić:

1) sposób publikacji układu i rozpowszechniania jego treści,

2) tryb dokonywania okresowych ocen funkcjonowania układu,

3) tryb wyjaśniania treści postanowień układu oraz rozstrzygania sporów między stronami w tym zakresie.

4) (uchylony).

Art. 241

Tryb zawarcia układu zbiorowego

§ 1. Zawarcie układu następuje w drodze rokowań.

§ 2. Podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu jest obowiązany powiado-mić o tym każdą organizację

związkową reprezentującą pracowników, dla któ-rych ma być zawarty układ, w celu wspólnego prowadzenia

rokowań przez wszystkie organizacje związkowe.

§ 3. Strona uprawniona do zawarcia układu nie może odmówić żądaniu drugiej strony podjęcia rokowań:

1) w celu zawarcia układu dla pracowników nie objętych układem,

2) w celu zmiany układu uzasadnionej istotną zmianą sytuacji ekonomicznej bądź finansowej pracodawców lub

pogorszeniem się sytuacji materialnej pracowników,

3) jeżeli żądanie zostało zgłoszone nie wcześniej niż 60 dni przed upływem okresu, na jaki układ został zawarty, albo

po dniu wypowiedzenia układu,

§ 5. (skreślony).

Art. 241

Rokowania i sposób ich prowadzenia

§ 1. Każda ze stron jest obowiązana prowadzić rokowania w dobrej wierze i z poszanowaniem słusznych interesów

drugiej strony. Oznacza to w szczególności:

1) uwzględnianie postulatów organizacji związkowej uzasadnionych sytuacją ekonomiczną pracodawców,

2) powstrzymywanie się od wysuwania postulatów, których realizacja w sposób oczywisty przekracza możliwości

finansowe pracodawców,

3) poszanowanie interesów pracowników nie objętych układem.

§ 2. Strony układu mogą określić tryb rozstrzygania kwestii spornych związanych z przedmiotem rokowań lub innych

spornych zagadnień, które mogą wyłonić się w trakcie tych rokowań. W takim przypadku nie mają zastosowania

przepisy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, chyba że strony postanowią o ich stosowaniu w określonym zakresie.

Art. 241

Obowiązek udzielenie informacji o sytuacji ekonomicznej

§ 1. Pracodawca jest obowiązany udzielić przedstawicielom związków zawodowych prowadzącym rokowania

informacji o swojej sytuacji ekonomicznej w zakresie objętym rokowaniami i niezbędnym do prowadzenia

odpowiedzialnych rokowań. Obowiązek ten dotyczy w szczególności informacji objętych sprawozdawczością

Głównego Urzędu Statystycznego.

§ 2. Przedstawiciele związków zawodowych są obowiązani do nieujawniania uzyskanych od pracodawcy informacji,

stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

§ 3. Na żądanie każdej ze stron może być powołany ekspert, którego zadaniem jest przedstawienie opinii w

sprawach związanych z przedmiotem rokowań. Koszty ekspertyzy pokrywa strona, która żądała powołania eksperta,

chyba że strony postanowią inaczej.

§ 4. Przepisy § 1-3 nie naruszają przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Art. 241

Obowiązek formy pisemnej układu

§ 1. Układ zawiera się w formie pisemnej na czas nie określony lub na czas określony.

§ 2. W układzie ustala się zakres jego obowiązywania oraz wskazuje siedziby stron układu.

§ 3. Przed upływem terminu obowiązywania układu zawartego na czas określony strony mogą przedłużyć jego

obowiązywanie na czas określony lub uznać układ za zawarty na czas nie określony.

Art. 241

Wykładnia postanowień układu

§ 1. Treść postanowień układu wyjaśniają wspólnie jego strony.

§ 2. Wyjaśnienia treści postanowień układu, dokonane wspólnie przez strony układu, wiążą także strony, które

zawarły porozumienie o stosowaniu tego układu. Wyjaśnienia udostępnia się stronom porozumienia.

62/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 241

Katalog sposobów rozwiązania układu

§ 1. Układ rozwiązuje się:

1) na podstawie zgodnego oświadczenia stron,

2) z upływem okresu, na który został zawarty,

3) z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron.

§ 2. Oświadczenie stron o rozwiązaniu układu oraz wypowiedzenie układu następuje w formie pisemnej.

§ 3. Okres wypowiedzenia układu wynosi trzy miesiące kalendarzowe, chyba że strony w układzie postanowią

inaczej.

§ 4. utracił moc

§ 5. (uchylony).

Art. 241

Skutek przejścia zakładu a trwałość układu

§ 1. W okresie jednego roku od dnia przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę do

pracowników stosuje się postanowienia układu, którym byli objęci przed przejściem zakładu pracy lub jego części na

nowego pracodawcę, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Postanowienia tego układu stosuje się w

brzmieniu obowiązującym w dniu przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego pracodawcę. Pracodawca

może stosować do tych pracowników korzystniejsze warunki niż wynikające z dotychczasowego układu.

§ 2. Po upływie okresu stosowania dotychczasowego układu wynikające z tego układu warunki umów o pracę lub

innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy stosuje się do upływu okresu wypowiedzenia tych

warunków. Przepis art. 241

, skutek korzystniejszych postanowień układu zbiorowego, § 2 zdanie drugie stosuje

się.

§ 3. Jeżeli w przypadkach, o których mowa w § 1, nowy pracodawca przejmuje również inne osoby objęte układem

obowiązującym u dotychczasowego pracodawcy, stosuje postanowienia układu dotyczące tych osób przez okres

jednego roku od dnia przejęcia.

§ 4. Jeżeli pracownicy przed ich przejęciem byli objęci układem ponadzakładowym, obowiązującym u nowego

pracodawcy, przepisy § 1-3 stosuje się do układu zakładowego.

Art. 241

Forma zmian do układu

§ 1. Zmiany do układu wprowadza się w drodze protokołów dodatkowych. Do protokołów dodatkowych stosuje się

odpowiednio przepisy dotyczące układu.

§ 2. Jeżeli układ został zawarty przez więcej niż jedną organizację związkową, przez okres jego obowiązywania

wszelkie czynności dotyczące tego układu podejmują organizacje związkowe, które go zawarły, z zastrzeżeniem § 3

i 4.

§ 3. Strony układu mogą wyrazić zgodę, aby w prawa i obowiązki strony wstąpiła organizacja związkowa, która nie

zawarła układu.

§ 4. Organizacja związkowa, która po zawarciu układu stała się reprezentatywna na podstawie art. 241

, pojęcie

ponadzakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej, lub art. 241

25a

, pojęcie zakładowej reprezentatywnej

organizacji związkowej, § 1, może wstąpić w prawa i obowiązki strony układu, składając w tym celu oświadczenie

stronom tego układu. Do zakładowej organizacji związkowej art. 241

25a

, pojęcie zakładowej reprezentatywnej

organizacji związkowej, § 3-5 stosuje się odpowiednio.

§ 5. Informacja o wstąpieniu organizacji związkowej w prawa i obowiązki strony układu podlega zgłoszeniu do

rejestru układów.

Art. 241

Przesłanki zawarcia układu o stosowaniu układu zbiorowego

§ 1. Strony uprawnione do zawarcia układu mogą zawrzeć porozumienie o stosowaniu w całości lub w części

układu, którego nie są stronami. Do porozumienia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układu.

§ 2. Organ rejestrujący porozumienie, o którym mowa w § 1, powiadamia strony układu o rejestracji tego

porozumienia.

§ 3. Zmiana postanowień układu przez strony, które zawarły ten układ, nie powoduje zmian w treści porozumienia, o

którym mowa w § 1.

Art. 241

Obowiązek rejestracji układów

§ 1. Układ podlega wpisowi do rejestru prowadzonego dla:

1) układów ponadzakładowych przez ministra właściwego do spraw pracy,

2) układów zakładowych przez właściwego okręgowego inspektora pracy.

§ 2. Układ zawarty zgodnie z prawem podlega rejestracji w ciągu:

1) trzech miesięcy - w odniesieniu do układu ponadzakładowego,

2) jednego miesiąca - w odniesieniu do układu zakładowego,

63/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

- od dnia złożenia wniosku w tej sprawie przez jedną ze stron układu.

§ 3. Jeżeli postanowienia układu są niezgodne z prawem, organ uprawniony do jego rejestracji może:

1) za zgodą stron układu wpisać układ do rejestru bez tych postanowień,

2) wezwać strony układu do dokonania w układzie odpowiednich zmian w terminie 14 dni.

§ 4. Jeżeli strony układu nie wyrażą zgody na wpisanie układu do rejestru bez po-stanowień niezgodnych z prawem

lub nie dokonają w terminie odpowiednich zmian w układzie, organ uprawniony do rejestracji układu odmawia jego

rejestracji.

§ 5. W ciągu 30 dni od dnia zawiadomienia o odmowie rejestracji przysługuje od-wołanie:

1) stronom układu ponadzakładowego - do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w

Warszawie,

2) stronom układu zakładowego - do właściwego dla siedziby pracodawcy są-du rejonowego - sądu pracy.

Sąd rozpoznaje sprawę w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.

§ 5

. Osoba mająca interes prawny może, w terminie 90 dni od dnia zarejestrowania układu, wystąpić do organu,

który układ zarejestrował, z zastrzeżeniem, że został on zawarty z naruszeniem przepisów o zawieraniu układów

zbiorowych pracy. Zastrzeżenie powinno być złożone na piśmie i zawierać uzasadnienie.

§5

. Organ rejestrujący w ciągu 14 dni po otrzymaniu zastrzeżenia, o którym mowa w §5

, wzywa strony układu do

przedstawienia dokumentów i złożenia wyjaśnień niezbędnych do rozpatrzenia zastrzeżenia.

§5

. W razie stwierdzenia, że układ został zawarty z naruszeniem przepisów o zawieraniu układów zbiorowych

pracy, organ rejestrujący wzywa strony układu do usunięcia tych nieprawidłowości, chyba że ich usunięcie nie jest

możliwe.

§5

. W razie gdy :

1) strony układu nie przedstawią w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 30 dni, dokumentów i wyjaśnień, o

których mowa w §5

, lub

2) strony układu w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 30 dni, nie usuną nieprawidłowości, o której mowa w §

, lub usunięcie tej nieprawidłowości nie jest możliwe,

organ rejestrujący wykreśla układ z rejestru układów. Przepis § 5 stosuje się odpowiednio.

§5

. Warunki umów o pracę lub innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy, wynikające z

układu wykreślonego z rejestru układów, obowiązują do upływu okresu wypowiedzenia tych warunków. Przepis art.

241

, skutek korzystniejszych postanowień układu zbiorowego, § 2 zdanie drugie stosuje się.

§ 6. Minister właściwy do spraw pracy w celu zapewnienia jednolitych zasad rejestracji układów zbiorowych pracy i

prowadzenia rejestru tych układów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawie rejestracji

układów zbiorowych pracy, w szczególności warunki składania wniosków o wpis do rejestru układów i o rejestrację

układu, zakres informacji objętych tymi wnioskami oraz dokumenty dołączane do wniosków, skutki niezachowania

wymogów dotyczących formy i treści wniosków, jak również tryb wykreślenia układu z rejestru, a także sposób

prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz wzory klauzul rejestracyjnych i kart rejestrowych.

Art. 241

Wejście w życie układu - obowiązki

§ 1. Układ wchodzi w życie w terminie w nim określonym, nie wcześniej jednak niż z dniem zarejestrowania.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany:

1) zawiadomić pracowników o wejściu układu w życie, o zmianach dotyczą-cych układu oraz o wypowiedzeniu i

rozwiązaniu układu,

2) dostarczyć zakładowej organizacji związkowej niezbędną liczbę egzem-plarzy układu,

3) na żądanie pracownika udostępnić do wglądu tekst układu i wyjaśnić jego treść.

Art. 241

Skutek korzystniejszych postanowień układu zbiorowego

§ 1. Korzystniejsze postanowienia układu, z dniem jego wejścia w życie, zastępują z mocy prawa wynikające z

dotychczasowych przepisów prawa pracy warunki umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę

nawiązania stosunku pracy.

§ 2. Postanowienia układu mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w dro-dze wypowiedzenia pracownikom

dotychczasowych warunków umowy o pra-cę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy.

Przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę

nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania

warunków takiej umo-wy lub aktu.

Rozdział II. Ponadzakładowwy układ pracy

Art. 241

Elementy ponadzakładowego układu pracy

§ 1. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy, zwany dalej "układem ponadzakładowym", zawierają:

64/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

1) ze strony pracowników właściwy statutowo organ ponadzakładowej organizacji związkowej,

2) ze strony pracodawców właściwy statutowo organ organizacji praco-dawców - w imieniu zrzeszonych w tej

organizacji pracodawców.

§ 2. (uchylony).

Art. 241

14a

Ponadzakładowy układ pracy - podmioty objęte

§ 1. W razie gdy ponadzakładowa organizacja związkowa reprezentująca pracowników, dla których ma być zawarty

układ ponadzakładowy, wchodzi w skład zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej

organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji), do zawarcia układu jest upoważniona, z zastrzeżeniem § 2, wyłącznie

ta ponadzakładowa organizacja związkowa.

§ 2. Ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa (konfederacja) uczestniczy w rokowaniach i zawiera układ

ponadzakładowy w miejsce wchodzących w jej skład ponadzakładowych organizacji związkowych, reprezentujących

pracowników dla których układ ten ma być zawarty i które uzyskały reprezentatywność na podstawie art. 241

pojęcie ponadzakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej, § 3, jedynie w razie skierowania do niej

umotywowanego pisemnego wniosku w tej sprawie przez co najmniej jedną z pozostałych ponadzakładowych

organizacji związkowych prowadzących rokowania w sprawie zawarcia tego układu. Organizacja, do której

skierowano wniosek, nie może odmówić przystąpienia do rokowań; odmowa skutkuje pozbawieniem

reprezentatywności dla potrzeb określonego układu ponadzakładowego wszystkich organizacji, w miejsce których

powinna wstąpić organizacja, do której skierowany został wniosek.

§ 3. W razie gdy organizacja pracodawców zrzeszająca pracodawców, którzy mają być objęci układem

ponadzakładowym, wchodzi w skład federacji lub konfederacji, prawo do zawarcia układu przysługuje organizacji, w

której pracodawcy są bezpośrednio zrzeszeni.

Art. 241

Prawo inicjowania zawarcia układu ponadzakładowego

§ 1. Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego przysługuje:

1) organizacji pracodawców uprawnionej do zawarcia układu ze strony pracodawców,

2) każdej ponadzakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracowników, dla których ma być zawarty układ.

Art. 241

Strony prowadzące rokowania o zawarciu układu ponadzakładowego

§ 1. Jeżeli pracowników, dla których ma być zawarty układ ponadzakładowy, re-prezentuje więcej niż jedna

organizacja związkowa, rokowania w celu zawarcia układu prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające

wspólnie po-szczególne organizacje związkowe.

§ 2. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego,

nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia inicjatywy zawarcia układu, nie wszystkie organizacje związkowe

przystąpią do rokowań w trybie określonym w § 1, do prowadzenia rokowań są uprawnione organizacje związkowe,

które przystąpiły do rokowań. Rokowania te są prowadzone w trybie określonym w § 1.

§ 3. Warunkiem prowadzenia rokowań, o których mowa w § 2, jest uczestniczenie w nich co najmniej jednej

reprezentatywnej ponadzakładowej organizacji związkowej w rozumieniu art. 241

, pojęcie ponadzakładowej

reprezentatywnej organizacji związkowej .

§ 4. Jeżeli przed zawarciem układu zostanie utworzona ponadzakładowa organizacja związkowa, ma ona prawo

przystąpić do rokowań.

§ 5. Układ ponadzakładowy zawierają wszystkie organizacje związkowe, które prowadziły rokowania nad tym

układem, bądź co najmniej wszystkie reprezentatywne organizacje związkowe, w rozumieniu art. 241

,pojęcie

ponadzakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej,uczestniczące w rokowaniach.

Art. 241

Pojęcie ponadzakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej

§ 1. Reprezentatywną organizacją związkową jest ponadzakładowa organizacja związkowa:

1) reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i

wojewódzkich komisjach dialogu społecznego lub

2) zrzeszająca co najmniej 10% ogółu pracowników objętych zakresem działa-nia statutu, nie mniej jednak niż

dziesięć tysięcy pracowników, lub

3) zrzeszająca największą liczbę pracowników, dla których ma być zawarty określony układ ponadzakładowy.

§ 2. Z wnioskiem o stwierdzenie reprezentatywności ponadzakładowa organizacja związkowa, o której mowa w § 1

pkt 2 i 3, występuje do Sądu Okręgowego w Warszawie, który wydaje w tej sprawie orzeczenie w terminie 30 dni od

dnia złożenia wniosku, w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o po-stępowaniu nieprocesowym.

§ 3. W przypadku stwierdzenia reprezentatywności ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji) z

mocy prawa stają się reprezentatywne wchodzące w jej skład ogólnokrajowe związki zawodowe i zrzeszenia

(federa-cje) związków zawodowych.

65/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 241

Przesłanki rozszerzenia stosowania układu

§ 1. Na wspólny wniosek organizacji pracodawców i ponadzakładowych organizacji związkowych, które zawarły

układ ponadzakładowy, minister właściwy do spraw pracy może - gdy wymaga tego ważny interes społeczny -

rozszerzyć, w drodze rozporządzenia, stosowanie tego układu w całości lub w części na pracowników

zatrudnionych u pracodawcy nieobjętego żadnym układem ponadzakładowym, prowadzącego działalność

gospodarczą taką samą lub zbliżoną do działalności pracodawców objętych tym układem, ustalonej na podstawie

odrębnych przepisów dotyczących klasyfikacji działalności, po zasięgnięciu opinii tego pracodawcy lub wskazanej

przez niego organizacji pracodawców oraz zakładowej organizacji związkowej, o ile taka działa u pracodawcy.

§ 2. Wniosek o rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego powinien wskazywać nazwę pracodawcy i jego

siedzibę, a także uzasadnienie potrzeby rozszerzenia stosowania układu ponadzakładowego oraz zawierać

informacje i dokumenty niezbędne do stwierdzenia wymogów, o których mowa w § 1.

§ 3. (uchylony).

§ 4. Rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego obowiązuje nie dłużej niż do czasu objęcia pracodawcy

innym układem ponadzakładowym.

§ 5. Do wniosku o uchylenie rozszerzenia stosowania układu stosuje się odpowiednio przepisy § 1 i 2 oraz art. 241

skutek przejścia zakładu a trwałość układu, § 2.

Art. 241

Układ ponad zakładowy a przekształcenie organizacji związkowych

§ 1. W razie połączenia lub podziału organizacji związkowej lub organizacji praco-dawców, która zawarła układ

ponadzakładowy, jej prawa i obowiązki przechodzą na organizację powstałą w wyniku połączenia lub podziału.

§ 2. W razie rozwiązania organizacji pracodawców lub wszystkich organizacji związkowych, będących stroną układu

ponadzakładowego, pracodawca może odstąpić od stosowania układu ponadzakładowego w całości lub w części po

upływie okresu co najmniej równego okresowi wypowiedzenia układu, składa-jąc stosowne oświadczenie na piśmie

pozostałej stronie tego układu. Przepis art. 241

, skutek przejścia zakładu a trwałość układu, § 2 stosuje się

odpowiednio.

§ 3. (uchylony).

§ 4. Informacje dotyczące spraw, o których mowa w § 1 i 2, podlegają zgłoszeniu do rejestru układów.

Art. 241

skreślony

Art. 241

skreślony

Rozdział III. Zakładowy układ zbiorowy pracy

Art. 241

skreślony

Art. 241

Podmioty zawierające układ zbiorowy

Zakładowy układ zbiorowy pracy, zwany dalej "układem zakładowym", zawiera pracodawca i zakładowa organizacja

związkowa.

Art. 241

Prawo inicjowania zawarcia układu zakładowego

Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu zakładowego przysługuje:

1) pracodawcy,

2) każdej zakładowej organizacji związkowej.

Art. 241

Tryb prowadzenia rokowań o układ zakładowy

§ 1. Jeżeli pracowników, dla których ma być zawarty układ zakładowy, reprezentuje więcej niż jedna organizacja

związkowa, rokowania w celu zawarcia układu prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające wspólnie

poszczególne organizacje związkowe.

§ 2. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu zakładowego, nie

krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia inicjatywy zawarcia układu, nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią

do rokowań w trybie określonym w § 1, do prowadzenia rokowań są uprawnione organizacje związkowe, które

przystąpiły do rokowań. Rokowania te są pro-wadzone w trybie określonym w § 1.

§ 3. Warunkiem prowadzenia rokowań, o których mowa w § 2, jest uczestniczenie w nich co najmniej jednej

reprezentatywnej zakładowej organizacji związkowej w rozumieniu przepisów art. 241

25a

, pojęcie zakładowej

reprezentatywnej organizacji związkowej,.

Art. 241

25a

Pojęcie zakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej

§ 1. Reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja związkowa:

66/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

1) będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej

za reprezentatywną na podstawie art. 241

, pojęcie ponadzakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej, § 1

pkt 1, pod warunkiem że zrzesza ona co najmniej 7% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, lub

2) zrzeszająca co najmniej 10% pracowników zatrudnionych u pracodawcy.

§ 2. Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie spełnia wymogów, o których mowa w § 1,

reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja zrzeszająca największą liczbę pracowników.

§ 3. Przy ustalaniu liczby pracowników zrzeszonych w zakładowej organizacji związkowej, o której mowa w § 1 i 2,

uwzględnia się wyłącznie pracowników należących do tej organizacji przez okres co najmniej 6 miesięcy przed

przystąpieniem do rokowań w sprawie zawarcia układu zakładowego. W razie gdy pracownik należy do kilku

zakładowych organizacji związkowych, uwzględniony może być tylko jako członek jednej wskazanej przez niego

organizacji związkowej.

§ 4. Zakładowa organizacja związkowa może przed zawarciem układu zakładowego zgłosić uczestnikom

prowadzącym rokowania w sprawie zawarcia tego układu pisemne zastrzeżenie co do spełniania przez inną

zakładową organizację związkową kryteriów reprezentatywności, o których mowa w § 1 i 2; prawo zgłoszenia

zastrzeżenia przysługuje również pracodawcy.

§ 5. W przypadku, o którym mowa w § 4, zakładowa organizacja związkowa, wobec której zostało zgłoszone

zastrzeżenie, występuje do sądu rejonowego - sądu pracy właściwego dla siedziby pracodawcy z wnioskiem o

stwierdzenie jej reprezentatywności. Sąd wydaje w tej sprawie orzeczenie w ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku,

w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.

Art. 241

Skutek korzystniejszych postanowień układu zakładowego

§ 1. Postanowienia układu zakładowego nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia

obejmującego ich układu ponadzakładowego.

§ 2. Układ zakładowy nie może określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających w imieniu

pracodawcy zakładem pracy, w rozumieniu art. 128, pracownicy kierujący jednoosobowo zakładem, zastępcy,

pracownicy składu kolegialnego organu zarządzającego § 2 pkt 2, oraz osób zarządzających zakładem pracy na

innej podstawie niż stosunek pracy.

Art. 241

Przesłanki zawieszenia układu zakładowego

§ 1. Ze względu na sytuację finansową pracodawcy strony układu zakładowego mogą zawrzeć porozumienie o

zawieszeniu stosowania u danego pracodawcy,w całości lub w części, tego układu oraz układu ponadzakładowego

bądź jed-nego z nich, na okres nie dłuższy niż 3 lata. W razie gdy u pracodawcy obo-wiązuje jedynie układ

ponadzakładowy, porozumienie o zawieszeniu stosowa-nia tego układu lub niektórych jego postanowień mogą

zawrzeć strony upraw-nione do zawarcia układu zakładowego.

§2. Porozumienie, o którym mowa w § 1, podlega zgłoszeniu do rejestru odpowied-nio układów zakładowych lub

układów ponadzakładowych. Ponadto informa-cję o zawieszeniu stosowania układu ponadzakładowego strony

porozumienia przekazują stronom tego układu.

§ 3. W zakresie i przez czas określony w porozumieniu, o którym mowa w § 1, nie stosuje się z mocy prawa

wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów

stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.

Art. 241

Wielość pracodawców a układ zakładowy

§ 1. Układ zakładowy może obejmować więcej niż jednego pracodawcę, jeżeli pracodawcy ci wchodzą w skład tej

samej osoby prawnej.

§ 2. Rokowania nad zawarciem układu zakładowego prowadzą:

1) właściwy organ osoby prawnej, o której mowa w § 1, oraz

2) wszystkie zakładowe organizacje związkowe działające u pracodawców, z zastrzeżeniem § 3.

§ 3. Jeżeli zakładowe organizacje związkowe należą do tego samego związku, federacji lub konfederacji, do

prowadzenia rokowań w ich imieniu jest uprawniony organ wskazany przez ten związek, federację lub konfederację.

§ 4. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu zakładowego, nie

krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia inicjatywy zawarcia układu, nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią

do rokowań, do prowadzenia rokowań są uprawnione organizacje związkowe, które do nich przystąpiły, pod

warunkiem uczestniczenia w tych rokowaniach wszystkich organów, o których mowa w § 3, wskazanych przez

ponadzakładowe organizacje związkowe reprezentujące pracowników zatrudnionych u pracodawców wchodzących

w skład osoby prawnej, reprezentatywne w rozumieniu art. 241

, pojęcie ponadzakładowej reprezentatywnej

organizacji związkowej, § 1 pkt 1 i 2 oraz § 3.

§ 5. Układ zakładowy zawierają wszystkie organizacje związkowe, które prowadziły rokowania nad tym układem,

bądź co najmniej wszystkie organy, o których mowa w § 3, wskazane przez ponadzakładowe organizacje

związkowe reprezentujące pracowników zatrudnionych u pracodawców wchodzących w skład osoby prawnej,

67/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

reprezentatywne w rozumieniu art. 241

, pojęcie ponadzakładowej reprezentatywnej organizacji związkowej, § 1 pkt

1 i 2 oraz § 3.

§ 6. Przepisy § 1-5 stosuje się odpowiednio do jednostki nieposiadającej osobowości prawnej, w skład której wchodzi

więcej niż jeden pracodawca.

Art. 241

Układ zakładowy a połączenie organizacji związkowych

§ 1. (skreślony).

§ 2. W razie połączenia zakładowych organizacji związkowych, z których choćby jedna zawarła układ zakładowy, jej

prawa i obowiązki przechodzą na organizację powstałą w wyniku połączenia.

§ 3. W razie rozwiązania wszystkich organizacji związkowych, które zawarły układ zakładowy, pracodawca może

odstąpić od stosowania tego układu w całości lub w części po upływie okresu co najmniej równego okresowi

wypowiedzenia układu. Przepis art. 241

, skutek przejścia zakładu a trwałość układu, § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 4. (skreślony).

§ 5. (skreślony).

Art. 241

Międzyzakładowa organizacja związkowa - odesłanie do przepisów

Przepisy rozdziału stosuje się odpowiednio do międzyzakładowej organizacji związ-kowej działającej u pracodawcy.

Dział XII. Rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunków pracy

Rozdział I. Przepisy ogólne

Art. 242

Prawo dochodzenia roszczeń na drodze sądowej

§ 1. Pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej.

§ 2. Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia postępowania pojednawczego

przed komisją pojednawczą.

Art. 243

Ugodowe załatwianie sporów

Pracodawca i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy.

Rozdział II. Postępowanie pojednawcze

Art. 244

Pojęcie komisji pojednawczej

§ 1. W celu polubownego załatwiania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy mogą być powoływane

komisje pojednawcze.

§ 2. (skreślony).

§ 3. Komisję pojednawczą powołują wspólnie pracodawca i zakładowa organizacja związkowa, a jeżeli u danego

pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników.

§ 4. (skreślony).

Art. 245

Komisja pojednawcza - odesłanie do przepisów

W trybie przewidzianym w art. 244, pojęcie komisji pojednawczej , § 3 ustala się:

1) zasady i tryb powoływania komisji,

2) czas trwania kadencji,

3) liczbę członków komisji.

Art. 246

Niemożność zasiadania w komisji pojednawczej

Członkiem komisji pojednawczej nie może być:

1) osoba zarządzająca, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy,

2) główny księgowy,

3) radca prawny,

4) osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac.

Art. 247

Sposób ustalania regulaminu komisji

Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczącego komisji oraz jego zastępców i ustala regulamin

postępowania pojednawczego.

Art. 248

Tryb wszczęcia postępowania przez komisję

§ 1. Komisja pojednawcza wszczyna postępowanie na wniosek pracownika zgłoszony na piśmie lub ustnie do

protokołu. Na wniosku stwierdza się datę jego wpływu.

68/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 2. Zgłoszenie przez pracownika wniosku do komisji pojednawczej przerywa bieg terminów, o których mowa w art.

264, termin odwołania od wypowiedzenie umowy o pracę,

Art. 249

Forma przeprowadzenia postępowania

Komisja pojednawcza przeprowadza postępowanie pojednawcze w zespołach składających się co najmniej z 3

członków tej komisji.

Art. 250

Uchylony

Art. 251

Termin załatwienia sprawy przez komisję

§ 1. Komisja pojednawcza powinna dążyć, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od

dnia złożenia wniosku. Termin zakończenia postępowania przed komisją pojednawczą stwierdza się w protokole

posiedzenia zespołu.

§ 2. W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy, o którym mowa w art. 264,

termin odwołania od wypowiedzenie umowy o pracę, wniosek do komisji pojednawczej wnosi się przed upływem

terminów określonych w tym przepisie.

§ 3. W sprawach, o których mowa w § 2, postępowanie pojednawcze kończy się z mocy prawa z upływem 14 dni od

dnia złożenia wniosku przez pracownika, a w innych sprawach z upływem 30 dni od dnia złożenia wniosku.

Art. 252

Forma zawarcia ugody

Ugodę zawartą przed komisją pojednawczą wpisuje się do protokołu posiedzenia zespołu. Protokół podpisują strony i

członkowie zespołu.

Art. 253

Klauzula niedopuszczalności zawarcia ugody

Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która byłaby sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

Art. 254

Wniosek komisji jako pozew

Jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie

pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje

niezwłocznie sprawę sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję

pojednawczą zastępuje pozew. Pracownik zamiast zgłoszenia tego żądania może wnieść pozew do sądu pracy na

zasadach ogólnych.

Art. 255

Sądowa klauzula wykonalności ugody

§ 1. W razie niewykonania ugody przez pracodawcę podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu

postępowania cywilnego, po nadaniu jej przez sąd pracy klauzuli wykonalności.

§ 2. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności, jeżeli ze złożonych akt komisji wynika, że ugoda jest

sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Nie wyklucza to możliwości dochodzenia ustalenia

niezgodności ugody z prawem lub zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych.

Art. 256

żądanie uznania ugody za bezskuteczną

Pracownik może wystąpić do sądu pracy w terminie 30 dni od dnia zawarcia ugody z żądaniem uznania jej za

bezskuteczną, jeżeli uważa, że ugoda narusza jego słuszny interes. Jednakże w sprawach, o których mowa w art.

251, termin załatwienia sprawy przez komisję, § 2, z żądaniem takim pracownik może wystąpić tylko przed upływem

14 dni od dnia zawarcia ugody.

Art. 257

Członek komisji pojednawczej

Sprawowanie obowiązków członka komisji pojednawczej jest funkcją społeczną. Jednakże członek komisji

pojednawczej zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nie przepracowany w związku z udziałem w pracach

komisji.

Art. 258

Obowiązek zapewnienia warunków pracy komisji

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić komisji pojednawczej warunki lokalowe oraz środki techniczne

umożliwiające właściwe jej funkcjonowanie.

§ 2. Wydatki związane z działalnością komisji pojednawczej ponosi pracodawca. Wydatki te obejmują również

równowartość utraconego wynagrodzenia za czas nie przepracowany przez pracownika w związku z udziałem w

postępowaniu pojednawczym.

Art. 259

skreślony

69/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 260

skreślony

Art. 261

skreślony

Rozdział III. Sądy pracy

Art. 262

Kompetencje sądów pracy

§ 1. Spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają:

1) sądy pracy stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz

2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich,

zwane sądami pracy.

§ 2. Nie podlegają właściwości sądów pracy spory dotyczące:

1) ustanawiania nowych warunków pracy i płacy,

2) stosowania norm pracy,

3) pomieszczeń w hotelach pracowniczych.

§ 3. Zasady tworzenia sądów pracy, organizację i tryb postępowania przed tymi sądami regulują odrębne przepisy.

Art. 263

uchylony

Art. 264

Termin odwołania od wypowiedzenie umowy o pracę

§ 1. Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma

wypowiadającego umowę o pracę.

§ 2. Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia

zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

§ 3. Żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia

o odmowie przyjęcia do pracy.

Art. 265

Przesłanki przywrócenia terminu

§ 1. Jeżeli pracownik nie dokonał bez swojej winy w terminie czynności, o których mowa w art. 97, obowiązek

wydania świadectwa pracy, § 2

i w art. 264, termin odwołania od wypowiedzenie umowy o pracę, sąd pracy na jego

wniosek postanowi przywrócenie uchybionego terminu.

§ 2. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia

terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.

Art. 266

skreślony

Art. 267

skreślony

Art. 268

skreślony

Art. 269

skreślony

Art. 270

skreślony

Art. 271

skreślony

Art. 272

skreślony

Art. 273

skreślony

Art. 274

skreślony

Art. 275

skreślony

Art. 276

skreślony

Art. 277

skreślony

Art. 278

skreślony

Art. 279

skreślony

Art. 280

skreślony

Dział XIII. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika

Art. 281

Wykroczenia pracodawcy przeciwko nawiązaniu stosunku pracy

Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu:

70/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

1) zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22, pojęcie nawiązania stosunku pracy, § 1

powinna być zawarta umowa o pracę,

2) nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę,

3) wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący

przepisy prawa pracy,

4) stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności

porządkowej pracowników,

5) narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i

zatrudnianiu młodocianych,

6) nie prowadzi dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników,

7) pozostawia dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w

warunkach grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem

podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.

Art. 282

Wykroczenia pracodawcy przeciwko wynagrodzeniu pracownika

§ 1. Kto, wbrew obowiązkowi:

1) nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi

albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub

świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,

2) nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,

3) nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy,

podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu pracy

lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem pracy.

Art. 283

Wykroczenia pracodawcy przeciwko przepisom bhp

§ 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi

osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny

od 1 000 zł do 30 000 zł.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto:

1) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie 30 dni właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego

państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju, zakresie prowadzonej działalności, jak również o zmianie

miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności oraz o zmianie

technologii, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników,

2) wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których

przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania

bezpieczeństwa i higieny pracy,

3) wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają

wymagań dotyczących oceny zgodności,

4) wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań

dotyczących oceny zgodności,

5) wbrew obowiązkowi stosuje:

a) materiały i procesy technologiczne bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i

bez podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych,

b) substancje chemiczne i ich mieszaniny nieoznakowane w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację,

c) substancje niebezpieczne, mieszaniny niebezpieczne, substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny

stwarzające zagrożenie nieposiadające kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich

szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem,

6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego

organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał

wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby

zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo

przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób,

7) nie wykonuje w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu nakazu organu Państwowej Inspekcji Pracy,

8) utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności uniemożliwia prowadzenie wizytacji

zakładu pracy lub nie udziela informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań,

9) bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych

przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia.

Art. 284

uchylony

71/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Art. 285

uchylony

Art. 286

uchylony

Art. 287

uchylony

Art. 288

uchylony

Art. 289

uchylony

Art. 290

uchylony

Dział IV. Przedawnienie roszczeń

Art. 291

Długość terminów przedawnienia

§ 1. Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się

wymagalne.

§ 2. Jednakże roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania

lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w

którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem

3 lat od jej wyrządzenia.

§ 2

. Przepis § 2 stosuje się także do roszczenia pracodawcy, o którym mowa w art. 61

, uprawnienia pracodawcy

do odszkodowania w razie wadliwego rozwiązania umowy przez pracownika, oraz w art. 101

, zakres zakazu

konkurencji w trakcie stosunku pracy, § 2.

§ 3. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia roszczenia o naprawienie tej szkody stosuje się

przepisy Kodeksu cywilnego.

§ 4. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

§ 5. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do rozstrzygania sporów, jak również

roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie określonym w kodeksie przed takim organem, ulega przedawnieniu

z upływem 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody.

Art. 292

Skutki zrzeczenia się przedawnienia

Roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, chyba że ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, zrzeka

się korzystania z przedawnienia; zrzeczenie dokonane przed upływem przedawnienia jest nieważne.

Art. 293

Przesłanki zawieszenia biegu przedawnienia

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas trwania przeszkody, gdy z powodu

siły wyższej uprawniony nie może dochodzić przysługujących mu roszczeń przed właściwym organem powołanym

do rozstrzygania sporów.

Art. 294

Sposób liczenia terminu przedawnienia - wyjątek

Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych albo co do której istnieje

podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od dnia

ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od dnia ustania przyczyny jego ustanowienia. Jeżeli termin

przedawnienia wynosi 1 rok, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia

przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.

Art. 295

Przesłanki przerwania biegu przedawnienia

§ 1. Bieg przedawnienia przerywa się:

1) przez każdą czynność przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania

roszczeń przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia

roszczenia,

2) przez uznanie roszczenia.

§ 2. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Jeżeli przerwa biegu przedawnienia nastąpiła

wskutek jednej z przyczyn przewidzianych w § 1 pkt 1, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie

wszczęte w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia nie zostanie

zakończone.

Dział XV. Przepisy końcowe

Art. 296

Uchylony

Art. 297

Zasady wynagradzania - delegacja ustawowa

72/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi w drodze rozporządzenia:

1) sposób ustalania wynagrodzenia:

a) przysługującego w okresie niewykonywania pracy,

b) stanowiącego podstawę ustalania wysokości kar pieniężnych, potrąceń, odszkodowań, odpraw pośmiertnych lub

innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy,

2) sposób ustalania wysokości dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia.

Art. 298

uchylony

Art. 298

Dokumentacja pracy - delegacja ustawowa

Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, zakres prowadzenia przez pracodawców

dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposób prowadzenia akt osobowych pracownika.

Art. 298

Nieobecność pracownika - delegacja ustawowa

Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy

oraz zakres przysługujących pracownikom zwol

nień od pracy, a także przypadki, w których za czas nieobecności lub zwolnienia pracownik zachowuje prawo do

wynagrodzenia.

Art. 298

uchylony

Art. 299

uchylony

Art. 300

Stosowanie kodeksu cywilnego w sprawach nieunormowanych

W sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy

Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Art. 301

Zastosowanie kodeksu pracy wobec żołnierzy

§ 1. Szczególne uprawnienia związane ze stosunkiem pracy osób powołanych do czynnej służby wojskowej i

zwolnionych z tej służby normują przepisy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz

przepisy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

§ 2. Okres czynnej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie i na zasadach przewidzianych w

przepisach, o których mowa w §1.

Art. 302

Wyjątek od długości okresu zatrudnienia

Do okresu zatrudnienia wlicza się okres służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym

Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Więziennej, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej w zakresie i na

zasadach przewidzianych odrębnymi przepisami.

Art. 303

Praca nakładcza - delegacja ustawowa

§ 1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zakres stosowania przepisów prawa pracy do osób

wykonujących pracę nakładczą, ze zmianami wynikającymi z odmiennych warunków wykonywania tej pracy.

§ 2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, zakres stosowania przepisów prawa pracy do osób

stale wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy lub umowa o pracę nakładczą, ze zmianami

wynikającymi z odmiennych warunków wykonywania tej pracy.

Art. 304

Przepisy bhp a prace społecznie użyteczne

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207,

katalog obowiązków pracodawcy w zakresie bhp , § 2, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż

stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym

w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę na własny rachunek działalność gospodarczą.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zajęć odbywanych na terenie zakładu

pracy przez studentów i uczniów nie będących jego pracownikami.

§ 3. Obowiązki określone w art. 207, katalog obowiązków pracodawcy w zakresie bhp , § 2 stosuje się odpowiednio

do przedsiębiorców niebędących pracodawcami, organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne:

1) na innej podstawie niż stosunek pracy,

2) prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą.

§ 4. W razie prowadzenia prac w miejscu, do którego mają dostęp osoby nie biorące udziału w procesie pracy,

pracodawca jest obowiązany zastosować środki niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom.

73/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

§ 5. Minister Obrony Narodowej w stosunku do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, a Minister Sprawiedliwości w

stosunku do osób przebywających w zakładach karnych lub w zakładach poprawczych, w porozumieniu z Ministrem

Pracy i Polityki Socjalnej, określą, w drodze rozporządzeń, zakres stosowania do tych osób przepisów działu

dziesiątego w razie wykonywania określonych zadań lub prac na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym

przez pracodawcę.

Art. 304

Wyjątek od obowiązków w zakresie bhp

Obowiązki, o których mowa w art. 211, katalog praw pracownika w zakresie bhp , w zakresie określonym przez

pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej

podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot

organizujący pracę, a także na osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, w zakładzie

pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę.

Art. 304

Członkowie rolniczych spółdzielni - odesłanie do przepisów

Do członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i współpracujących z nimi członków ich rodzin oraz członków

spółdzielni kółek rolniczych (usług rolniczych) stosuje się odpowiednio art. 208, obowiązek współdziałania

pracodawców, § 1, art. 213, obowiązki pracodawcy zabezpieczania miejsca pracy , § 2, art. 217, zabezpieczanie

maszyn odesłanie do przepisów, § 2, art. 218, narzędzia pracy odesłanie do przepisów, art. 220, materiały i procesy

technologiczne odesłanie do przepisów, § 1 i art. 221, zakaz stosowania substancji nieoznakowanych w sposób

widoczny, § 1-3.

Art. 304

Osoby działające na własny rachunek - odesłanie do przepisów

Do osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą stosuje się odpowiednio art. 208,

obowiązek współdziałania pracodawców, § 1.

Art. 304

Odzież ochronna dla pracowników prac krótkotrwałych

Pracodawca jest obowiązany przydzielać niezbędną odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej osobom

wykonującym krótkotrwałe prace albo czynności inspekcyjne, w czasie których ich własna odzież może ulec

zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na bezpieczeństwo wykonywania tych prac lub

czynności.

Art. 304

Warunki dopuszczalności pracy dzieci do lat szesnastu

§ 1. Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest

dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową

i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego

inspektora pracy.

§ 2. Właściwy inspektor pracy wydaje zezwolenie, o którym mowa w § 1, na wniosek podmiotu określonego w tym

przepisie.

§ 3. Właściwy inspektor pracy odmawia wydania zezwolenia, jeżeli wykonywanie pracy lub innych zajęć

zarobkowych w zakresie przewidzianym w § 1:

1) powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka,

2) zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko.

§ 4. Podmiot, o którym mowa w § 1, dołącza do wniosku o wydanie zezwolenia:

1) pisemną zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka na wykonywanie przez dziecko pracy lub

innych zajęć zarobkowych,

2) opinię poradni psychologicznopedagogicznej dotyczącą braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko

pracy lub innych zajęć zarobkowych,

3) orzeczenie lekarza stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć

zarobkowych,

4) jeżeli dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu opinię dyrektora szkoły, do której dziecko uczęszcza, dotyczącą

możliwości wypełniania przez dziecko tego obowiązku w czasie wykonywania przez nie pracy lub innych zajęć

zarobkowych.

§ 5. Zezwolenie, o którym mowa w § 1, powinno zawierać:

1) dane osobowe dziecka i jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna,

2) oznaczenie podmiotu prowadzącego działalność w zakresie przewidzianym w § 1,

3) określenie rodzaju pracy lub innych zajęć zarobkowych, które może wykonywać dziecko,

4) określenie dopuszczalnego okresu wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych,

5) określenie dopuszczalnego dobowego wymiaru czasu pracy lub innych zajęć zarobkowych,

6) inne niezbędne ustalenia, wymagane ze względu na dobro dziecka lub rodzaj, charakter albo warunki

74/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Stan prawny aktualny na: 2012-02-12

wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko.

§ 6. Na wniosek przedstawiciela ustawowego lub opiekuna dziecka właściwy inspektor pracy cofa wydane

zezwolenie.

§ 7. Właściwy inspektor pracy cofa wydane zezwolenie z urzędu, jeżeli stwierdzi, że warunki pracy dziecka nie

odpowiadają warunkom określonym w wydanym zezwoleniu.

Art. 305

uchylony

75/75

Notatki

www.arslege.pl

Kodeks pracy

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kodeks pracy (10)
kodeks pracy 10 0
Kodeks pracy - Dział 10 - BHP, BHP, Akty prawne
Kodeks pracy Dz U98!? wersja 10& 101
57 USTAWA KODEKS PRACY DZIAL 10 id (2)
Kodeks Pracy Dział 10 bhp 31 01 2013
Kodeks pracy stan 2012 10 31
dzial 10 dzialem bhp w kodeksie pracy
Kodeks Pracy Dział 10 bhp 31 01 2013
Kodeks pracy Dziennik Ustaw poz 94 nr 21 z 1998 roku
Kodeks pracy 2 id 238409 Nieznany
Eko pracy 10 www
Akty prawne stan na 2012 Kodeks pracy
Kodeks pracy Wydanie 18

więcej podobnych podstron