Katedra Geodezji Szczegółowej

UWM w Olsztynie

Ćwiczenie nr 28 - 29

"Pomiar współrzędnych, pomiar wysokości niedostępnego punktu, pomiar

czołówek tachimetrem elektronicznym GTS 105N Topcon”

Nazwisko i imię Numer

kolejny:

Grupa:

Data

Celem ćwiczenia jest bezpośredni pomiar współrzędnych szczegółów topograficznych,
pomiarem wysokości niedostępnego punktu oraz pomiarem czołówek tachimetrem
elektronicznym GTS 105N Topcon.

Prowadzący dzieli grupę na 6 zespołów, każdy z zespołów pobiera ze składnicy sprzętu
geodezyjnego tachimetr GTS 105N Topcon oraz statyw. Każda z grup przystępuje do
pomiaru współrzędnych szczegółów topograficznych pomierzonych w ramach ćwiczenia 26.
oraz zapoznaje się z budynkiem, którego czołówki zostaną pomierzone (rysunek 1).

Pomiar współrzędnych. Dzięki możliwości wprowadzenia współrzędnych stanowiska można
bezpośrednio w terenie uzyskać współrzędne wyznaczanego punktu. Współrzędne te mogą
być zapamiętane również po wyłączeniu instrumentu.

Pomiar rozpoczynamy od wprowadzenia współrzędnych stanowiska. Procedura zaczyna się
od naciśnięcia przycisku F4 w trybie pomiaru współrzędnych, tak aby uzyskać funkcje strony
2. Naciskamy przycisk F3 (XYZST). Wprowadzamy współrzędne X, Y i Z. aby wprowadzić
znaki alfanumeryczne, po przesunięciu strzałką na wybrane edytowane pole, wciskamy
przycisk F1, instrument przejdzie na tryb wpisywania znaków numerycznych. Zakres
wprowadzanych współrzędnych: -9999999,9990 ≤ X, Y, Z ≤ 99999999,9990.

Uwaga!!!. Wprowadzić współrzędne punktów 1, 2, 3 trójkąta obliczone w ramach ćwiczenia
22.

Po wpisaniu wszystkich wielkości na wyświetlaczu pojawi się menu pomiaru współrzędnych.

Następnie ustawiamy wysokość instrumentu, która może być zachowana po wyłączeniu
instrumentu. Przechodzimy do strony 2 w trybie pomiary współrzędnych. Wciskamy przycisk
F2 (H.INS), wyświetli się aktualnie wpisana wartość. Wprowadzamy zmierzoną wartość
wysokości instrumentu (zakres -999,9999 ≤ Wysokość instrumentu ≤ 999,9999).

Ostatnią czynnością przed pomiarem współrzędnych jest wprowadzenie wysokości celu
(wysokości pryzmatu). Jest to niezbędne do wyznaczenia wysokości (współrzędnej Z). Na
stronie 2 trybu pomiaru współrzędnych wybieramy H.PR (przycisk F1), potem wprowadzamy
wysokość pryzmatu.

Przebieg pomiaru współrzędnych odbywa się w oparciu o poniższe wzory:

X

1

= X

0

+ n

Y

1

= Y

0

+ e

Z

1

= Z

0

+ H.INS + z – H.PR

(X

0

, Y

0

, Z

0

) – współrzędne stanowiska

H.INS – wysokość instrumentu
H.PR – wysokość pryzmatu
z – przewyższenie
(x, y, z) – współrzędne środka pryzmatu liczone względem środka instrumentu
(X

1

, Y

1

, Z

1

) – współrzędne wyznaczanego punktu

Procedura pomiaru współrzędnych rozpoczyna się od zorientowania instrumentu kątowo na

znany punkt A (ustawiamy kąt nawiązania). Przyciskamy przycisk

, pomiar

współrzędnych jest rozpoczęty. Wyniki pomiaru wyświetlą się na wyświetlaczu. Gdy
współrzędne stanowiska nie były wprowadzone to przyjmowane ją domyślnie jako (0, 0, 0),
tak samo wysokość pryzmatu i wysokość instrumentu przyjmują wartość 0, gdy nie były
wcześniej wprowadzone.

Pomiar wysokości niedostępnego celu. Niedostępnym celem jest górna krawędź budynku,
który został wybrany do pomiaru czołówek.
Jeżeli chcemy pomierzyć wysokość celu, na którym nie ma możliwości postawienia lustra. W
takim przypadku należy postawić lustro bezpośrednio pod celem i uruchomić program
WYSOKOŚĆ.
Pomiar może być przeprowadzony na dwa sposoby: z wprowadzaniem wysokości lustra i bez
wprowadzania wysokości lustra.
Z wysokością lustra:

1. Po naciśnięciu MENU naciskamy F4, tak by otrzymać funkcje strony 2.
2. Tam wybieramy PROGRAMY (F1)
3. Przechodzimy do WYSOKOŚĆ (F1)
4. Przyciskamy F1 (Z H.PR.)
5. Wpisujemy wysokość lustra
6. Celujemy na lustro
7. Naciskamy F1 (POM) aby rozpocząć pomiar, wyświetli się odległość pozioma między

instrumentem a lustrem. Następnie wyznaczane jest położenie lustra

8. Celujemy na niedostępny punkt, wyświetli się odległość pionowa VD

Bez wprowadzania wysokości lustra:

1. Po naciśnięciu MENU naciskamy F4, tak by otrzymać funkcje strony 2.
2. Tam wybieramy PROGRAMY (F1)
3. Przechodzimy do WYSOKOŚĆ (F1)
4. Przyciskamy F2 (BEZ H.PR.)
5. Celujemy na lustro
6. Naciskamy F1 (POM) aby rozpocząć pomiar, wyświetli się odległość pozioma HD

między instrumentem a lustrem. Następnie wyznaczane jest położenie lustra

7. Celujemy na punkt odniesienia pomiaru (miejsce ustawienia lustra)
8. Naciskamy F4 (USTAW), ustalane jest miejsce położenia punktu odniesienia
9. Celujemy na niedostępny punkt, wyświetli się odległość pionowa VD

Pomiar czołówek. Gdy mierzymy czołówki, w razie potrzeby powinniśmy nawiązać
instrument. Kolejność postępowania w trybie CZOŁÓWKI:

1. Naciskamy przycisk MENU i przechodzimy do funkcji strony 2, tam wybieramy

PROGRAMY (F1)

2. Następnie naciskamy przycisk F2 (CZOŁÓWKI)

3. Mamy dwie funkcje do wyboru w celu wybrania pliku ze współrzędnymi (DANE Z

PLIKU lub Z KLAWIATURY)

4. Wybieramy współczynnik odwzorowawszy (Z WSP. lub BEZ WSP.)
5. Naciskamy F1 – A-B, A-C
6. Celujemy na lustro w pierwszym punkcie (A) i naciskamy F1 (POM). Na

wyświetlaczu pojawi się odległość pozioma HD pomiędzy instrumentem a lustrem.
Pierwszy punkt został pomierzony. Tak samo postępujemy z drugim punktem (B).
Wyświetla się odległość pozioma dHD między instrumentem a celem B, a ponadto
różnica wysokości pomiędzy lustrami w punkcie A i B.

7. Odległość skośną otrzymamy po naciśnięciu

8. Zaczynamy pomiar między punktami A i C. Naciskamy F3 (HD). Żeby powrócić do

poprzedniego trybu naciskamy ESC

9. Celujemy na lustro w punkcie C i naciskami F1 (POM). Wyświetli się odległość

pozioma HD pomiędzy instrumentem a punktem C i odległość pionowa dVD. Aby
pomierzyć punkt D, postępujemy tak samo jak w przypadku punktu C.

Rysunek 1. Budynki wybrane do pomiaru czołówek.