50

10/2006

51

10/2006

technologie i bezpieczeństwo
ocena ryzyka zawodowego

Ocena ryzyka zawodowego pracownika socjalnego w domach opieki społecznej została wykonana
metodą RISK SCORE. Metoda RISK SCORE jest metodą trójparametrową, w której szacuje się skutki
zdarzenia S, ekspozycję na zagrożenie E i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P. Parame-
try S i E szacowane są na 6 poziomach, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P szacowane
jest na 7 poziomach. Parametrom przypisuje liczby mające charakter wag oceniających ich znacze-
nie. Praca w systemie zmianowym.

Pracownik socjalny w domach opieki społecznej

Iwona Romanowska-Słomka

Charakterystyka stanowiska
Pracownik socjalny, zajmując się niepełnosprawnymi, umożliwia lub ułatwia im realizację zadań lub aspiracji życiowych. Prowadzi
działalność diagnostyczną, rozpoznając potrzeby i organizując zaspokojenie tych potrzeb. Prowadzi działania prewencyjne. Do obo-
wiązków pracownika socjalnego w domach opieki społecznej należy prowadzenie treningów umiejętności społecznych niezbęd-
nych na rynku pracy. Prowadzi grupy wsparcia, organizuje pomoc społeczną, przeprowadza wywiady w terenie u osób i rodzin,
pomaga w rozwiązywaniu trudnych sytuacji życiowych, prowadzi poradnictwo psychologiczne i prawne.

Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku pracownika socjalnego w domach opieki społecznej
Zagrożenie

Źródło zagrożenia (przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia

Środki ochrony przed zagrożeniami

Grupa ryzyka

Droga zakażenia

Przechowywanie dokumentów

Zagrożenia biologiczne
Wirusy grypy (typ A,B,C)
orthomyxoviridae

Ludzie

Grypa, zapalenie płuc

Szczepienia (tylko A i B), środki
ochrony indywidualnej

gr. 2, szczepienia

Powietrzno-kropelkowa

Nie

Haemophilus influenzae
pałeczka influency

Ludzie

Zapalenie układu oddechowego,
zatok, ucha, nagłośni, opon,
tkanki łącznej

Środki ochrony indywidualnej,
szczepienia ochronne, dezynfekcja,
sterylizacja

gr. 2, szczepienia

Bezpośrednia, powietrzno-kropelkowa

Nie

Wirus opryszczki pospolitej –
herpesviridae

Ludzie

Opryszczka, pęcherzykowe
zapalenie błon śluzowych jamy
ustnej, skóry, zapalenie rogówki,
mózgu

Środki ochrony indywidualnej,
dezynfekcja, sterylizacja

gr. 2, brak szczepień

Bezpośrednia, przez uszkodzoną
skórę, kontakt rąk

Nie

Herpesvirus ospy wietrznej,
półpaśca

Ludzie

Ospa wietrzna, półpasiec

Środki ochrony indywidualnej,
dezynfekcja, sterylizacja

gr. 2, brak szczepień

Powietrzno-kropelkowa

Nie

Parwowirus ludzki B19

Ludzie

Gorączka z wysypką, anemia,
poronienia

Środki ochrony indywidualnej

gr. 2, brak szczepień

Powietrzno-kropelkowa

Nie

Chlamydie

Ludzie

Zapalenia płuc, oskrzeli, gardła

Środki ochrony indywidualnej,
dezynfekcja, sterylizacja

gr. 2, brak szczepień

Powietrzno-kropelkowa

Nie

Mycobacterium tuberculosis
Prątki gruźlicy

Ludzie

Gruźlica płuc, rzadziej innych
narządów

Badania okresowe, dezynfekcja,
szczepienia, sterylizacja

gr. 3, szczepienia

Powietrzno-kropelkowa

Tak

Staphylococcus aureus
(gronkowiec złocisty)

Ludzie

Zakażenia ropne, stany zapalne
dróg oddechowych i innych
narządów, zatrucia pokarmowe,
posocznica, alergia skórna

Środki ochrony indywidualnej,
dezynfekcja, sterylizacja, redukcja
zapylenia, oświata zdrowotna

gr. 3, brak szczepień

Powietrzno-kropelkowa, powietrzno-
-pyłowa

Nie

50

10/2006

51

10/2006

Streptococcus pneumoniae

Ludzie

Zapalenie płuc, opon mózgowych Środki ochrony indywidualnej,

dezynfekcja, sterylizacja

gr. 2, brak szczepień

Bezpośrednia, powietrzno-
kropelkowa

Nie

Zakażenie grzybicą candida
albicans

Kontakt z pacjentami

Kandydoza paznokci, skóry,
alergia

Stosowanie mydeł i zasypek
z dodatkiem środków
przeciwgrzybiczych, środki ochrony
indywidualnej

gr. 2, brak szczepień
A

Wilgotne środowisko

Nie

Epidermohyton floccosum

Ludzie

Grzybica skóry, skórne reakcje
alergiczne

Profilaktyczne stosowanie zasypek
i maści przeciwgrzybiczych, kąpiel po
pracy, środki ochrony indywidualnej

gr. 2, brak szczepień

Bezpośrednia

Nie

Zagrożenie

Źródło zagrożenia (przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia

Środki ochrony przed zagrożeniami

Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym
poziomie

Nierówne śliskie powierzchnie
i podłogi

Potłuczenia, złamania

Wzmożona uwaga, odpowiednie obuwie

Upadek na niższy poziom Śliskie schody

Potłuczenia, złamania,
wstrząśnienie mózgu

Wzmożona uwaga, odpowiednie obuwie

Uderzenie o nieruchome
przedmioty

Wyposażenie sal, mieszkań, biura

Potłuczenia, złamania

Wzmożona uwaga, utrzymanie
porządku

Agresja ludzi

Prowadzenie wywiadów w terenie,
rozmowy z podopiecznymi

Stres, nerwice, potłuczenia,
złamania, wstrząśnienie mózgu itp.

Szkolenia, uwaga

Napad

Praca w terenie w różnych
środowiskach

Potłuczenia, złamania,
wstrząśnienie mózgu

Szkolenia, uwaga

Wypadek samochodowy

Dojazd do mieszkań podopiecznych,
instytucji wspomagających itp.

Śmierć, kalectwo, potłuczenia

Przestrzeganie przepisów prawa o ruchu
drogowym

Zmienne warunki
atmosferyczne (wysokie i
niskie temperatury)

Praca w terenie

Omdlenia, przeziębienia,
odmrożenia

Odpowiednie ubranie w zimie i w lecie

Kontakt z energią
elektryczną

Obsługa urządzeń zasilanych prądem
elektrycznym

Porażenie prądem elektrycznym,
śmierć

Przestrzeganie procedur i instrukcji,
dobry stan techniczny instalacji i sprzętu

Pożar

Zaprószenie ognia - materiały palne

Śmierć, poparzenie termiczne

Przestrzeganie instrukcji, szkolenia,
czujniki dymu, uwaga

Promieniowanie
elektromagnetyczne

Monitory ekranowe

Choroby układu nerwowego,
krwionośnego, nowotworowe

Prawidłowe ustawienie monitora na
stanowisku, monitor o obniżonym
poziomie promieniowania

Przeciążenie układu
nerwowego

Kontakt z ludźmi niepełnosprawnymi,
prowadzenie wywiadów

Stres, nerwice, bezsenność itp.

Szkolenia w kierunku radzenia sobie ze
stresem

Wartościowanie ryzyka
Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą RISK SCORE. W metodzie RISK SCORE
wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:

R = S × E × P, gdzie: S – możliwe skutki, E – ekspozycja na zagrożenie, P – prawdopodobieństwo

wystąpienia zdarzenia.

Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku pracownika socjalnego w domach opieki społecznej
Zagrożenie

Możliwe skutki

Ekspozycja

Prawdopodobieństwo zdarzenia

Ryzyko

Zagrożenia biologiczne
Wirusy grypy (typ A,B,C)
orthomyxoviridae

S = 3

Średnie

E = 2

P = 1

R = 6

Akceptowalne

Absencja

Okazyjna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Haemophilus influenzae
pałeczka influency

S = 3

Średnie

E = 2

P = 0,5

R = 3

Akceptowalne

Absencja

Okazyjna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Wirus opryszczki pospolitej
– herpesviridae

S = 3

Średnie

E = 6

P = 0,5

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Herpesvirus
ospy wietrznej, półpaśca

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Parwowirus ludzki B19

S = 3

Średnie

E = 6

P = 0,5

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Chlamydie

S = 3

Średnie

E = 6

P = 0,5

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

52

10/2006

Mycobacterium tuberculosis
prątki gruźlicy

S = 7

Duże

E = 6

P = 0,5

R = 21

Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Staphylococcus aureus
gronkowiec złocisty

S = 3

Średnie

E = 6

P = 0,5

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Streptococcus pneumoniae

S = 7

Duże

E = 6

P = 0,5

R = 21

Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Zakażenie grzybicą candida
albicans

S = 3

Średnie

E = 6

P = 0,5

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Epidermohyton floccosum

S = 3

Średnie

E = 6

P = 0,5

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym poziomie

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Upadek na niższy poziom

S = 7

Duże

E = 6

P = 0,5

R = 21

Małe

Ciężkie uszkodzenie ciała

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Uderzenie o nieruchome
przedmioty

S = 1

Bardzo małe

E = 6

P = 3

R = 18

Akceptowalne

Udzielenie pierwszej pomocy

Codzienna

Praktycznie możliwe

Wskazana kontrola

Agresja ludzi

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,5

R = 10,5 Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Napad

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,5

R = 10,5 Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Wypadek samochodowy

S = 15

Bardzo duże

E = 3

P = 0,5

R = 22,5 Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Sporadyczna Mało prawdopodobne, możliwe

Potrzebna kontrola

Zmienne warunki atmosferyczne
(wysokie i niskie temperatury)

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, możliwe

Wskazana kontrola

Kontakt z energią elektryczną

S = 15

Bardzo duże

E = 3

P = 0,5

R = 22,5 Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Sporadyczna Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Pożar

S = 15

Bardzo duże

E = 6

P = 0,5

R = 45

Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Promieniowanie
elektromagnetyczne

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,2

R = 2,4

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Przeciążenie układu nerwowego

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,5

R = 10,5 Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Uwagi

Ryzyko zawodowe jest ściśle związane ze środowiskiem pracy. Dla

takich samych stanowisk, ale w różnych warunkach pracy zagrożenia

i poziom ryzyka mogą być różne. Szacując stopień szkód zagrożenia

przyjmuje się możliwe największe skutki. W szacowaniu prawdopo-

dobieństwa skutków należy wziąć pod uwagę warunki pracy, zdarze-

nia, jakie miały miejsce w „przeszłości”, zachowania pracownika itp.

Po wiedzę można sięgnąć do danych statystycznych, obserwacji itd.

Przykłady:

Ryzyko związane z Mycobacterium tuberculosis (prątkami gruź-

licy). Źródłem zagrożenia jest kontakt z ludźmi.

Możliwe skutki S = 7 – ciężkie uszkodzenie ciała.

Ekspozycja E = 6 – codzienna. Prawdopodobieństwo zdarzenia P =

0,5 – tylko sporadycznie możliwe – nie było takiego zdarzenia.

Ryzyko R = 21 – małe, potrzebna kontrola, aby ryzyko pozostało na

tym samym poziomie.

Ryzyko związane z wypadkiem samochodowym. Źródłem za-

grożenia jest konieczność wyjazdów w teren.

Możliwe skutki S = 15 – jedna ofiara śmiertelna. Ekspozycja E =

3 – sporadyczna, zdarza się kilka razy w miesiącu (jazda do pa-

cjentów w terenie). Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 0,5 – tyl-

ko sporadycznie możliwe – w ciągu 10 lat było jedno takie zdarze-
nie.

Ryzyko R = 22,5 – małe, potrzebna kontrola, aby ryzyko

pozostało na tym samym poziomie.

n

dr inż. Iwona Romanowska-Słomka
Pracownik naukowy w Akademii Rolniczej we Wrocławiu