ĆWICZENIE 5
TRANSPORT PRZEZ BŁONY: DYFUZJA I OSMOZA.
A.
Przebieg ćwiczenia:
I. Badanie zjawiska dyfuzji; wyznaczanie współczynnika przepuszczalności P błony:
1. Za pomocą cylindra miarowego odmierzyć 50 ml wody destylowanej, wlać ją do czystej zlewki
oznaczonej „D1”.
2. W kolbie stożkowej sporządzić nasycony roztwór NaCl. Odlać do cylindra miarowego objętość
roztworu V = 50 ml (resztę roztworu z kolby pozostawić na następne pracownie).
3. Zmierzyć stężenie procentowe C
P(II)
roztworu nasyconego solą. W tym celu należy za pomocą
mikropipety z plastikową końcówką pobrać kilka kropel roztworu i nałożyć go na szybkę
refraktometru. Szybki ruchomej i nieruchomej części refraktometru powinny być czyste i suche
przed każdym pomiarem. Stężenie procentowe odczytuje się na granicy ciemnego i jasnego pola
widocznego w okularze refraktometru. Jeśli obraz jest zamazany należy ustawić ostrość
przekręcając okular. Ze względu na rozbieżność pomiędzy wartością odczytaną z refraktometru
a rzeczywistym stężeniem NaCl należy skorzystać z wykresu kalibracyjnego.
Znając wskazanie refraktometru odczytać z wykresu wartość stężenia procentowego NaCl.
Z wykresu należy korzystać przy każdym pomiarze stężenia roztworów soli.
4. Przed wlaniem roztworu nasyconego do probówki oznaczonej „D2” należy zmierzyć
powierzchnię przez którą będzie zachodzić dyfuzja. Jeśli probówka ma założoną błonę należy
linijką zmierzyć średnicę L otworu w plastikowej nakrętce. Jeśli błony nie ma należy
wykorzystać do pomiaru średnicy suwmiarkę i następnie zgłosić się do asystenta po błony do
dyfuzji i osmozy. Lekko zwilżoną błonę należy umocować na dnie probówki „D2” delikatnie
dokręcając nakrętkę z otworem.
5. Włożyć do naczynia „D1” z wodą destylowaną magnes (do odbioru u asystenta) i postawić je
na mieszadle magnetycznym. Naczynie z błoną „D2” umocować na statywie tak aby błona była
zanurzona w wodzie naczynia „D1”. Czerwonym przyciskiem włączyć mieszadło magnetyczne.
Prędkość obrotów reguluje się czarnym pokrętłem. Proszę dostosować obroty tak aby pod błoną
nie powstał wir który wpływa na zmniejszenie powierzchni dyfuzji.
6. Przelać do naczynia z błoną 50 ml roztworu nasyconego solą (jeśli roztwór wycieka z naczynia
należy zmienić błonę). Od momentu wlania roztworu soli należy mierzyć czas dyfuzji.
7. Co 15 minut przez 1 godzinę (dokładny czas pobrania próbki odczytywać ze stopera) należy
mikropipetą pobierać próbkę roztworu z naczynia „D1” i za pomocą refraktometru mierzyć
stężenie procentowe soli C
N(I)
. Dla czasu t = 0 początkowe stężenie C
N
= 0. Pomiędzy
pomiarami refraktometr należy przemywać wodą destylowaną i osuszać, a końcówki do pipety
zmieniać.
Uwaga! Po pierwszym pomiarze stężenia w doświadczeniu z dyfuzją rozpocząć II-
gą część ćwiczenia dotyczącą osmozy.
II. Badanie zjawiska osmozy:
1. Do osmozy należy wykorzystać probówkę z otworem oznaczoną „O2”. Jeśli nie ma na niej
błony należy ją zwilżyć i delikatnie umocować.
2. Na wadze elektronicznej przygotować 100 g roztworu cukru o stężeniu 20 %.
3. Napełnić osmometr wlewając ok. 50 ml przygotowanego roztworu cukru. Sprawdzić szczelność
przyrządu.
4. Nałożyć gumowy korek z otworem (dobrze docisnąć). Jeśli w probówce pod korkiem znajduje
się powietrze, należy uzupełnić roztwór, a następnie umieścić w korku szklaną rurkę, tak aby
pojawił się w niej roztwór.
5. Napełnić szklany cylinder „O1” wodą destylowaną (około 500 ml) i zanurzyć w nim osmometr,
i umocować rurkę na statywie w taki sposób, aby poziom cieczy w rurce osmometru i cylindrze
z woda destylowaną były na tej samej wysokości.
6. Zaobserwować po czasie 1,5 godziny zmianę poziomu cieczy w rurce.
7. Wyjąć osmometr z naczynia z wodą destylowaną, delikatnie wyjąć korek z rurką szklaną, wylać
roztwór cukru i nie zdejmując błony wypłukać probówkę oraz szklaną rurkę i korek.
