Zawód: technik bezpieczeństwa i higieny pracy
symbol cyfrowy: 315[01]
numer zadania: 1

Czas trwania egzaminu: 180 minut

A

RKUSZ

EGZAMINACYJNY

EGZAMINU

PRÓBNEGO

POTWIERDZAJĄCEGO

KWALIFIKACJE

ZAWODOWE

grudzień 2010

E T A P P R A K T Y C Z N Y

Instrukcja dla zdającego

1. Materiały egzaminacyjne obejmują: ARKUSZ EGZAMINACYJNY z treścią zadania

i dokumentacją, zeszyt ze stroną tytułową KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ.

2. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron. Sprawdź, czy materiały

egzaminacyjne są czytelne i nie zawierają błędnie wydrukowanych stron.
Ewentualny brak stron lub inne usterki w materiałach egzaminacyjnych zgłoś
przewodniczącemu zespołu nadzorującego etap praktyczny.

3. Na KARCIE PRACY EGZAMINACYJNEJ:

•

wpisz swoją datę urodzenia,

•

wpisz swój numer PESEL.

4. Zapoznaj się z treścią zadania egzaminacyjnego, dokumentacją załączoną do zadania,

a następnie przystąp do rozwiązywania zadania.

5. Rozwiązanie zadania obejmuje opracowanie projektu realizacji prac określonych

w treści zadania.

6. Zadanie rozwiązuj w zeszycie KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ od razu na

czysto. Notatki, pomocnicze obliczenia itp., jeżeli nie należą do pracy, obwiedź linią
i oznacz słowem BRUDNOPIS. Zapisy oznaczone BRUDNOPIS nie będą
oceniane.

7. Po rozwiązaniu zadania ponumeruj strony pracy egzaminacyjnej. Numerowanie

rozpocznij od strony, na której jest miejsce do zapisania tytułu pracy. Wszystkie
materiały, które załączasz do pracy, opisz swoim numerem PESEL w prawym
górnym rogu.

8. Na stronie tytułowej zeszytu KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ wpisz liczbę

stron swojej pracy i liczbę sztuk załączonych materiałów.

9. Zeszyt KARTA PRACY EGZAMINACYJNEJ przekaż zespołowi nadzorującymi

etap praktyczny.

Powodzenia!

strona 1 z 16

Zadanie egzaminacyjne

W fabryce pomp wirnikowych znajduje się wydział obróbki

mechanicznej. W jednym z pomieszczeń tego wydziału usytuowane są
cztery stanowiska tokarskie, na których obrabia się korpusy pomp.

Wykonaj analizę i ocenę stanowiska pracy tokarza pod względem

spełnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
a także ocenę ryzyka zawodowego wraz z uzasadnieniem, w oparciu
o przedstawiony opis stanowiska i pomieszczenia (Załączniki 1 - 3) oraz
przepisy i normy (Załączniki 4 - 10). Zaproponuj sposoby zmniejszenia
poziomu ryzyka zawodowego.

Projekt realizacji prac powinien zawierać:

1. Tytuł pracy egzaminacyjnej.
2. Założenia, czyli dane niezbędne do wykonania zadania, wynikające

z treści zadania, opisu pomieszczenia i stanowiska pracy oraz
przeprowadzonych pomiarów i oględzin.

3. Wykaz wymagań określonych w przepisach bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz ergonomii dotyczących pomieszczenia oraz
stanowiska pracy tokarza wraz z oceną spełnienia tych wymagań.

4. Wykaz zagrożeń fizycznych, chemicznych i psychofizycznych

występujących na stanowisku pracy tokarza wraz z podaniem
źródeł zagrożeń i ich skutków.

5. Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z poszczególnymi

zagrożeniami zidentyfikowanymi na stanowisku pracy tokarza,
zgodnie z metodą oszacowania ryzyka zawodowego w skali
trójstopniowej.

6. Sposoby zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego oraz powtórne

oszacowanie ryzyka zawodowego po zastosowaniu działań
naprawczych.

7. Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego z podaniem

uzasadnienia łącznej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku
pracy tokarza przed podjęciem działań naprawczych i po ich
zastosowaniu.

Do opracowania projektu wykorzystaj:

•

Opis pomieszczenia i stanowiska pracy tokarza – Załącznik 1,

•

Plan pomieszczenia i stanowiska pracy – Załącznik 2,

•

Wyniki pomiarów i oględzin w pomieszczeniu i na stanowisku pracy
– Załącznik 3,

•

wyniki pomiarów parametrów opisujących środowisko pracy
– Załącznik nr 3,

strona 2 z 16

•

Wyciąg z Rozporządzenia MPiPS z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie

najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy - Załącznik 4,

•

Wyciąg z normy PN-EN 12464-1: 2004 dotyczącej oświetlenia wnętrz

– Załącznik nr 5,

•

Wyciąg z Karty charakterystyki chłodziwa wodorozcieńczalnego -

Aktualizacja według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14
grudnia 2004 r. – Załącznik nr 6,

•

Wyciąg z Rozporządzenia MPiPS z dnia 26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Załącznik 7,

•

Wyciąg z Rozporządzenia MG z dnia 21 października 2008 r. w sprawie
zasadniczych wymagań dla maszyn – Załącznik nr 8,

•

Wyciąg z INSTRUKCJI BHP OBSŁUGI TOKARKI – Załącznik nr 9,

•

Materiały pomocnicze do oceny ryzyka zawodowego – Załącznik nr 10

•

Wzór tabeli do sporządzenia KARTY ANALIZY RYZYKA ZAWODOWEGO
metodą trójstopniową wg PN - N -18002 na stanowisku pracy tokarza
– Załącznik 11

Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 180 minut

strona 3 z 16

Załącznik nr 1

Opis pomieszczenia i stanowiska pracy tokarza

Dział obróbki korpusów zajmuje pomieszczenie o wymiarach

15m × 10m i wysokości 5m. Odbywa się w nim proces obróbki
skrawaniem żeliwnych odlewów korpusów o masie ok. 28kg, dla
wytwarzanych w tej fabryce pomp wirnikowych.
W pomieszczeniu znajdują się trzy okna o wymiarach 4m × 3m,
wentylacja naturalna i mechaniczna oraz oświetlenie ogólne.

Istotnym elementem wyposażenia jest suwnica boczna

podwieszana o udźwigu 5T i rozpiętości 10m, która obsługuje transport
stanowiskowy.
Dział wyposażony jest w odpowiednio oznakowaną apteczkę oraz
instrukcję pierwszej pomocy, a także umywalkę z zimną i ciepłą wodą.
Cztery identyczne stanowiska pracy wyposażone są w: tokarkę
uniwersalną, szafkę na najczęściej używane narzędzia i przyrządy
pomiarowe oraz regał na obrabiane części. Oświetlenie bezpośrednie
stanowiska pracy zasilane jest napięciem bezpiecznym 24V. Obrabiarki
posiadają kompletne i sprawne osłony z systemem zabezpieczającym
przed ich otwarciem podczas ruchu maszyny. Eksploatacja maszyn
odbywa się zgodnie z Dokumentacją Techniczną DT.

Praca odbywa się w systemie jednozmianowym w godzinach

od 7

00

- 15

00

.

Do zadań pracowników należy:

•

transport za pomocą suwnicy obrabianych odlewów pomiędzy
regałem a obrabiarką,

•

toczenie i wytaczanie zgrubne i średnio dokładne odlewów,

•

codzienna obsługa techniczna tokarki i utrzymanie porządku na
stanowisku pracy.

Pracownicy wyposażeni są i stosują w sposób prawidłowy niezbędne

ubrania robocze i ochronne oraz środki ochrony indywidualnej.

Pracownicy odbyli szkolenie w zakresie bhp zakończone

egzaminem, posiadają wymagane uprawnienia do obsługi suwnicy oraz
aktualne okresowe badania lekarskie.

Poprzednia kontrola i pomiary na stanowisku pracy wykazały

podwyższone stężenie pyłu wolnej krzemionki, którego źródłem jest
proces obróbki skrawaniem porowatej i zanieczyszczonej powierzchni
odlewu. W celu poprawienia warunków skrawania zastosowano, więc
ciecz chłodząco-smarującą Shell Adrana E 3201. Stężenie oleju
mineralnego w powietrzu na stanowisku pracy podlega obowiązkowej
kontroli.

strona 4 z 16

Załącznik nr 2

Załącznik 3

Wyniki pomiarów i oględzin w pomieszczeniu i na stanowisku

pracy

1. Pył całkowity wolnej krzemionki 1 mg/m

3

2. Stężenie oleju mineralnego w powietrzu 2 mg/m

3

3. Poziom natężenia hałasu: L

EX 8h

= 75dB

4. Natężenie oświetlenia 312lx
5. Mokre wióry z procesu skrawania zalegają w pojemniku na wióry

znajdującym się w pomieszczeniu pracy

6. Podłoga na całej powierzchni równa i nieśliska

strona 5 z 16

Załącznik nr 4

Wyciąg z Rozporządzenia Ministra Pracy I Polityki Społecznej

z dnia 29 listopada 2002 r.

w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy

B. Pyły

Lp

Nazwa i nr CAS czynnika szkodliwego

dla zdrowia

Najwyższe dopuszczalne

stężenie

mg/m

3

włókien w cm

3

1

Pyły zawierające wolną [krystaliczną]
krzemionkę od 2% do 50%

a) pył całkowity

1

4

----

b) pył respirabilny

2

1

----

1

Pył całkowity – zbiór wszystkich cząstek otoczonych powietrzem w określonej objętości

powietrza.

2

Pył respirabilny – zbiór cząstek przechodzących przez selektor wstępny o charakterystyce

przepuszczalności według wymiarów cząstek opisanej logarytmiczno-normalną funkcją
prawdopodobieństwa ze średnią wartością średnicy aerodynamicznej 3,5 ± 0,3μm i z

geometrycznym odchyleniem standardowym 1,5 ± 0,1.

Załącznik nr 5

Wyciąg z PN-EN 12464·1 :2004 dotyczącej oświetlenia wnętrz

Czynności

E

m

[lx]

UGR

L

R

a

Uwagi

Kucie swobodne

200

25

60

Kucie matrycowe

300

25

60

Spawanie

300

25

60

Zgrubna i średnia obróbka skrawaniem

300

22

60

Trasowanie i sprawdzanie

750

19

60

E

m

– natężenie oświetlenia

UGR

L –

wartość graniczna ujednoliconego wskaźnika olśnienia

R

a

– wskaźnik oddawania barw

strona 6 z 16

Załącznik nr 6

Wyciąg z Karty Charakterystyki chłodziwa wodorozcieńczalnego

Aktualizacja według Rozporządzenia Ministra Zdrowia

z dnia 14 grudnia 2004r.

1. Identyfikacja preparatu

Nazwa produktu: Shell Adrana E 3201

Zastosowanie: Chłodziwo wodorozcieńczalne
(...)

3. Identyfikacja zagrożeń

Emulsje lub roztwory nie są niebezpieczne dla zdrowia w rozumieniu
norm europejskich ze względu na silne rozcieńczenie wodą.
Zagrożenie zdrowia ludzkiego: Możliwe do przewidzenia zagrożenia
wynikające z powodu nieodpowiedniego stosowania produktu obejmują:
niestosowanie się do procedur na stanowisku pracy, brak odpowiedniej
wentylacji, nie usuwanie wiórów, używanie nieodpowiednich detergentów
i kremów regenerujących (zawierających alkohol, środki ścierające oraz
rozpuszczalniki). Mogą one powodować podrażnienie skóry lub dróg
oddechowych. Zanieczyszczeniu emulsji bakteriami, grzybami,
drożdżami, produktami enzymatycznego rozkładu składników,
produktami rozkładu istniejącej flory można zapobiec stosując się do
podstawowych zasad higieny (punkt 8), utrzymując odpowiednie
stężenie oraz poprzez regularne czyszczenie obrabiarek.
Zagrożenie dla środowiska: Chłodziwa odprowadzane bezpośrednio
do wód powierzchniowych lub innych cieków wodnych, a także kanalizacji
mogą poważnie zakłócić procesy metaboliczne gatunków żyjących w
ekosystemie. Z tego powodu zabronione jest odprowadzanie produktu do
kanalizacji.

(...)

7. Postępowanie z preparatem

Magazynowanie: Pojemniki, również puste przeznaczone do ponownego
użycia, przechowywać w suchym i przewiewnym miejscu. Jeśli pojemniki
nie są aktualnie w użyciu, należy je szczelnie zamykać.

8. Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej

Normy ekspozycji dla zagrożeń zawodowych: W preparacie występują
następujące składniki, dla których obowiązują normy ekspozycji
(Rozporządzenie Min. Pracy i Polityki Społecznej z dn. 29/11/2002 - Dz.
U. Nr 217, poz. 1833):

Rodzaj związku

NDS

NDSCh

Zawartość [%]

Olej mineralny (faza ciekłego
aerozolu)

5mg/m

3

10mg/m

3

25,0÷30,0

strona 7 z 16

Kontrola narażenia: Należy okresowo kontrolować miejsce pracy pod
względem:

•

higieny

•

stosowania się do procedur na stanowisku pracy

•

zastosowania środków ochrony skóry.

Ochrona układu oddechowego: Monitorować stężenie spalin i dymów.
Zastosować odpowiednią wentylację. Stosować specjalne osłony,
chroniące pracowników przed nadmierną mgłą mogącą powstawać
w wysokich temperaturach.
Ochrona rąk, skóry i oczu: Ograniczać do minimum możliwość rozlania
i wycieków. Okresowo kontrolować szczelność przewodów. Stosować
odpowiednie osłony w miejscach narażonych na rozpryski.
Nie przechowywać w kieszeniach szmat nasączonych produktem.
Stosować ubranie ochronne bez kieszeni i fartuch wodoodporny.
Regularnie zmieniać ubranie ochronne oraz buty. Używanie obuwia
zanieczyszczonego może doprowadzić do skażenia.
Okresowo sprawdzać, czy stosowane rękawice ochronne nie są
zanieczyszczone, pęknięte, zniszczone (odpowiednie materiały na
rękawice to polichlorek winylu, polietylen, neopren. Nie stosować rękawic
z naturalnego kauczuku).
Higiena osobista: Środowisko pracy powinno być odpowiednio
zorganizowane i umożliwiać pracownikowi możliwość dokładnego" umycia
się. Do mycia nie używać materiałów ścierających, rozpuszczalników
należy natomiast stosować ręczniki jednorazowe. Należy stosować krem
ochronny, który powoduje powstanie warstwy nie przepuszczalnej dla
chłodziwa oraz pozwala na szybsze i dokładniejsze umycie rąk.
Pracownikom mającym suchą skórę zaleca się w okresie zimowym
stosowanie po pracy kremów natłuszczających. Niska temperatura
i wilgoć przyczyniają się do ścierania skóry sprawiając, że staje się ona
mniej odporna na uszkodzenia mechaniczne, działanie substancji
chemicznych i mikroorganizmów.

Załącznik nr 7

Wyciąg z Rozporządzenia Ministra Pracy I Polityki Socjalnej

z dnia 26 września 1997r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

§16.1. W pomieszczeniach oraz na drogach znajdujących się w obiektach
budowlanych podłogi powinny być stabilne, równe, nieśliskie, niepylące
i odporne na ścieranie oraz nacisk, a także łatwe do utrzymania
w czystości.
§20.1. Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:
1) 3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki
szkodliwe dla zdrowia;
2) 3,3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace

strona 8 z 16

powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.
§26.1. Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy
powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej
dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w Polskiej
Normie.
2. Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy
zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi
Normami.
§44.1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie
funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do
udzielania pierwszej pomocy. W szczególności pracodawca powinien
zapewnić:

•

apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.

§62.1. Pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich
rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie
wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego
przemieszczania ciężarów.
2. Jeśli nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów,
należy podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym wyposażyć
pracowników w niezbędne środki w celu zmniejszenia uciążliwości i
zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności.
§63.1. Ręczne przemieszczanie i przewożenie ciężarów o masie
przekraczającej ustalone normy jest niedopuszczalne.
§64.1. Masa ładunków przemieszczanych przy użyciu środków
transportowych nie powinna przekraczać dopuszczalnej nośności lub
udźwigu danego środka transportowego.
§111.1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom
pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i
wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników,
stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta
praca jest wykonywana.

Załącznik nr 8

Wyciąg z Rozporządzenia Ministra Gospodarki

z dnia 21 października 2008r.

w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn

(Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.)

§5. Maszyny mogą być wprowadzane do obrotu lub oddawane do użytku,
jeżeli przy prawidłowym zainstalowaniu i konserwacji oraz zastosowaniu
zgodnym z przeznaczeniem lub w warunkach, które można przewidzieć,
nie stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia osób oraz zwierząt
domowych lub mienia oraz spełniają przepisy rozporządzenia.

strona 9 z 16

§6.1. Przed wprowadzeniem maszyny do obrotu lub oddaniem do użytku
producent lub jego upoważniony przedstawiciel:
1) zapewnia, że maszyna spełnia odpowiednie zasadnicze wymagania w
zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa określone w rozporządzeniu;
2) zapewnia, że dostępna jest dokumentacja techniczna, o której mowa
w załączniku nr 2 do rozporządzenia;
3) dostarcza niezbędnych informacji, w szczególności instrukcji;
4) przeprowadza właściwe procedury oceny zgodności, o których mowa
w §127;
5) sporządza deklarację zgodności WE, o której mowa w pkt 1 załącznika
nr 3 do rozporządzenia, i zapewnia, że została dołączona do maszyny;
6) umieszcza oznakowanie CE, zgodnie z zasadami określonymi w
załączniku nr 4 do rozporządzenia.
§14.1. Mimo oświetlenia zewnętrznego o normalnym natężeniu maszyna
powinna być wyposażona w oświetlenie stanowiące jej integralną część,
odpowiednie do wykonywanych czynności, jeżeli brak takiego oświetlenia
może spowodować powstanie ryzyka.
2. Oświetlenie, o którym mowa w ust. 1, nie może spowodować
występowania uciążliwych obszarów zacienienia, męczących olśnień i
niebezpiecznego efektu stroboskopowego spowodowanego oświetleniem
części ruchomych.
§33.1. Ruchome elementy maszyny powinny być zaprojektowane i
wykonane tak, aby zapobiec ryzyku zetknięcia mogącego być przyczyną
wypadku, a gdy ryzyko to nadal istnieje, ruchome elementy maszyny
powinny być wyposażone w osłony lub urządzenia ochronne.
§34.1. Osłony zaprojektowane w celu ochrony osób przed zagrożeniami
stwarzanymi przez ruchome elementy przenoszenia napędu powinny
być:
1) osłonami stałymi, o których mowa w §37 ust. 1, albo
2) ruchomymi osłonami blokującymi, o których mowa w §37 ust. 3-5.
2. Zaleca się stosowanie osłon ruchomych blokujących w przypadku
ruchomych elementów maszyny, jeżeli przewiduje się konieczność
częstego dostępu do nich.
§37.1. Osłony stałe powinny być mocowane w sposób umożliwiający ich
otwarcie lub demontaż wyłącznie przy użyciu narzędzi. Tam gdzie jest to
możliwe, usunięcie elementów mocujących powinno uniemożliwiać
pozostawienie osłon na swoim miejscu.
Osłony ruchome blokujące powinny:
1) o ile to możliwe, pozostawać po otwarciu przymocowane do maszyny;
2) być zaprojektowane i wykonane tak, aby mogły być regulowane tylko
poprzez zamierzone działanie;
3) być sprzężone z układem blokującym, zapobiegającym uruchomieniu
niebezpiecznych funkcji maszyny do chwili zamknięcia osłony
i wydającym polecenie zatrzymania, gdy tylko osłona jest otwierana.

strona 10 z 16

4. W przypadku gdy operator może znaleźć się w strefie niebezpiecznej,
zanim ustanie ryzyko związane z niebezpiecznymi funkcjami maszyny,
ruchome osłony muszą być połączone z urządzeniem ryglującym osłony
stanowiącym uzupełnienie urządzenia blokującego, aby:
1) zapobiec uruchomieniu niebezpiecznych funkcji do chwili zamknięcia
i zaryglowania osłon oraz
2) osłony pozostawały zamknięte i zaryglowane, dopóki nie ustanie
ryzyko urazów wynikające z niebezpiecznych funkcji maszyny.

Załącznik nr 9

Wyciąg z INSTRUKCJI BHP OBSŁUGI TOKARKI

Uwagi ogólne:
1. Pracę na tym stanowisku można powierzyć pracownikowi o
odpowiednich kwalifikacjach zawodowych po uprzednim przeprowadzeniu
instruktażu bhp oraz skontrolowaniu posiadanych wiadomości i
dopuszczeniu do pracy przez kierownika wydziału. Pracownik powinien
okresowo poddawać się badaniom lekarskim.
2. Należy wyposażyć pracownika w odzież i obuwie robocze. Pracownik
powinien stosować przydzieloną mu odzież i obuwie robocze w taki
sposób, aby rękawy ubrania były ściśle opięte przy dłoniach lub zawinięte
do łokcia, a włosy chronione nakryciem ściśle przylegającym do głowy.
Praca w rękawicach lub z dłonią owiniętą bandażem jest zabroniona.
3. ............
Stanowisko pracy:
1. Nie zastawiać dróg i przejść.
2. Stosowane narzędzia skrawające oraz przyrządy pomiarowe należy
przechowywać w szafkach narzędziowych.
3. Materiały, półwyroby i obrobione detale układać na przeznaczonych do
tego regałach.
4. Powstałe podczas obróbki wióry wrzucać do przeznaczonego do tego
celu pojemnika i na bieżąco usuwać z pomieszczenia na składowisko
złomu.
5. ............
Przygotowanie do pracy:
1. Sprawdzić, czy nie ma uszkodzeń instalacji elektrycznej.
2. Sprawdzić działanie lamp zasilanych prądem elektrycznym o' napięciu
24 V, przeznaczonych do oświetlania bezpośredniego stanowiska pracy.
Natężenie oświetlenia powinno zapewniać widoczność pozwalającą na
bezpieczne wykonywanie pracy.

strona 11 z 16

3. Sprawdzić, czy wszystkie elementy sterujące (dźwignie, przyciski)
uruchamiające poszczególne mechanizmy tokarki są sprawne, czy
funkcjonują.
4. Sprawdzić, czy są zamontowane osłony na wszystkich miejscach
niebezpiecznych, takich jak: przekładnie pasowe i zębate, wirujące
elementy, miejsca rozprysku chłodziwa, wiórów itp. oraz czy te osłony są
w należytym stanie.
5. ...................
Praca:
1. Umocować dokładnie obrabiany przedmiot w uchwycie.
2. Zabronione jest usuwanie wiórów sprężonym powietrzem ani przez
zdmuchiwanie ich ustami. Jeżeli podczas obróbki powstają wióry
odpryskowe lub dochodzi do pryskania chłodziwa, to należy stosować
ekrany.
3. Hamowanie wrzeciona ręką jest zabronione.
4. Narzędzie dosuwać do obrabianego przedmiotu z dużą ostrożnością,
aby nie spowodować silnego uderzenia lub wyrwania przedmiotu.
5. Podczas wymiany narzędzia, a także dokonywania pomiarów i innych
czynności w pobliżu strefy niebezpiecznej należy wyłączyć obroty
wrzeciona.
6. Do podnoszenia i zakładania przedmiotów przeznaczonych do obróbki
oraz uchwytów o masie powyżej 10 kg, należy stosować suwnicę lub
zgłosić mistrzowi potrzebę pomocy ze strony drugiego pracownika.
7. W razie awarii - unieruchomić tokarkę i wyłączyć spod napięcia.
8. ..................
Zakończenie pracy:
1. Przed przystąpieniem do czyszczenia lub konserwacji obrabiarki należy
wyłączyć jej napęd i zabezpieczyć przed przypadkowym uruchomieniem.
2. .................

strona 12 z 16

Załącznik nr 10

Materiały pomocnicze do oceny ryzyka zawodowego

w zależności od wartości prawdopodobieństwa i stopnia utraty zdrowia przez
osobę poszkodowaną (ciężkość następstw), ryzyko zawodowe może być:

małe lub średnie – takie ryzyko można uznać za dopuszczalne,
duże – takie ryzyko jest niedopuszczalne.
Przedstawiona tabela może dopomóc w określeniu, czy ryzyko jest małe,
średnie, czy też duże.

Prawdopodobieństwo

Ciężkość następstw

mała

średnia

duża

Ryzyko zawodowe

Mało prawdopodobne

małe

małe

średnie

Prawdopodobne

małe

średnie

duże

Wysoce prawdopodobne

średnie

duże

duże

Źródło: PN-N-18002:2000 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne
wytyczne do oceny ryzyka zawodowego”

Mało prawdopodobne następstwa zagrożeń to takie, które nie powinny

wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.

Prawdopodobne następstwa zagrożeń to takie, które mogą wystąpić nie

częściej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej
pracownika.

Wysoce prawdopodobne następstwa zagrożeń to takie, które mogą wystąpić

wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

Ciężkość następstw jest mała, jeżeli powstające w wyniku zagrożeń urazy

i choroby nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy
(np. bóle głowy, niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu itp.)

Ciężkość następstw jest średnia, jeżeli powstające w wyniku zagrożeń

urazy i choroby powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające
okresowo dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji
(np. zranienia, alergie skórne, nieskomplikowane złamania itp.)

Ciężkość następstw jest duża, jeżeli powstające w wyniku zagrożeń urazy

i choroby powodują ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć (np. oparzenia
III stopnia, amputacje, zawodowe uszkodzenie słuchu itp.

strona 13 z 16

Ogólne zasady oszacowania ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej na
podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie.

Wartości wielkości charakteryzujących

narażenie

Oszacowanie ryzyka zawodowego

P > P

max

duże

P

max

≥ P ≥0,5P

max

średnie

P < 0,5P

max

małe

Uwaga - P

max

- wartość dopuszczalna wielkości charakteryzującej narażenie, ustalona

na ogół na podstawie odpowiednich przepisów (może to być odpowiednia wartość

NDS- najwyższego dopuszczalnego stężenia lub NDN najwyższego dopuszczalnego
natężenia).

W przypadku braku ustalonych wymagań przy ich ustalaniu można wykorzystać
opinie ekspertów i/lub wziąć pod uwagę opinie pracowników.

Zasady oszacowania ryzyka zawodowego dla zagrożenia hałasem w skali
trójstopniowej w zależności od zmierzonego poziomu hałasu: L

EX,h8,

L

Amax

, L

Cpeak

.

Ekspozycja na hałas [dB]

Krotność NDN

Ryzyko

L

EX,8h

< 82

L

Amax

< 109

L

Cpeak

< 129

k < 0,5

małe

dopuszczalne

L

EX,8h

= 82÷85

L

Amax

= 109÷115

L

Cpeak

= 129÷135

k = 0,5÷1

średnie

L

EX,8h

> 85

L

Amax

> 115

L

Cpeak

> 135

k > 1

duże

niedopuszczalne

strona 14 z 16

Załącznik nr 11

Wzór tabeli do sporządzenia KARTY ANALIZY RYZYKA ZAWODOWEGO

wg PN-N-18002 metodą trójstopniową na stanowisku pracy tokarza

Wykaz zagrożeń fizycznych, chemicznych i

psychofizycznych występujących na stanowisku pracy

tokarza wraz z podaniem źródeł zagrożeń i ich skutków

Oszacowanie ryzyka

zawodowego z

poszczególnymi

zagrożeniami na

stanowisku pracy

tokarza, zgodnie z

metodą oszacowania

ryzyka zawodowego

w skali

trójstopniowej

Sposoby zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego

oraz powtórne oszacowanie ryzyka zawodowego po

zastosowaniu działań naprawczych

Lp.

Zagrożenia,

możliwe

niebezpieczne

wydarzenia

Źródła

zagrożeń,

przyczyny

Możliwe skutki

zagrożeń

C

ię

żk

oś

ć

n

as

tę

p

st

w

(

sk

u

te

k)

-

S

Pr

aw

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

-

P

R

yz

yk

o

-

R

Sposoby zmniejszania ryzyka

zawodowego

S

ku

te

k

-

S

Pr

aw

d

o

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

-

P

R

yz

yk

o

-

R

1

2

3

4

5

6

Legenda:
Ciężkość następstw: M – małą, Ś – średnia, D – duża, (Skutek: M – mały, Ś – średni, D – duży)

Prawdopodobieństwo: MP – mało prawdopodobne, P – prawdopodobne, WP – wysoce prawdopodobne,
Ryzyko: M – małe, Ś – średnie, D – duże; dop. – dopuszczalne, ndop. – niedopuszczalne.