Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
Mirosław Kobyłecki
ANALIZA FINANSOWA
PRZEDSIĘBIORSTWA
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
Mirosław Kobyłecki
ANALIZA FINANSOWA
PRZEDSIĘBIORSTWA
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA
Mirosław Kobyłecki
Skład i łamanie:
Patrycja Kierzkowska
Korekta:
Anna Matusewicz
Wydanie pierwsze, Toruń 2005
ISBN: 83-60320-11-X
Wszelkie prawa zastrzeżone!
Autor oraz Wydawnictwo dołożyli wszelkich starań, by informacje zawarte w tej
publikacjach były kompletne, rzetelne i prawdziwe. Autor oraz Wydawnictwo Escape
Magazine nie żadnej ponoszą odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikające z
wykorzystania informacji zawartych w publikacji lub użytkowania tej publikacji
elektronicznej.
Wszystkie znaki występujące w publikacji są zastrzeżonymi znakami formowymi bądź
towarowymi ich właścicieli.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie całości lub fragmentu tej publikacji w
jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Kopiowanie, kserowanie, fotografowanie,
nagrywanie, wypożyczanie, powielanie w jakiekolwiek formie powoduje naruszenie praw
autorskich. Drukowanie publikacji dla własnych potrzeb przysługuje tylko osobie, która
nabyła to dzieło.
Darmowy ebook
ZOBACZ, jakie mamy ebooki
Wydawnictwo Publikacji Elektronicznych Escape Magazine
ul. Spokojna 14
28-300 Jędrzejów
e-mail:
tel: 607-138-190
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
OD WYDAWCY
Kiedy Mirosław Kobyłecki skontaktował się ze mną, powiedział jedno: „Mam coś,
co ułatwi życie studentom ekonomii, adeptom analizy finansowej w rozmaitych
instytucjach, członkom zarządów firm i rad nadzorczych”. Kolejny wizjoner – pomyślałam.
Kiedy dostarczył mi pierwszą wersję „Analizy finansowej”, mój wrodzony sceptycyzm
rozwiał na dobre. Jest coś, co odróżnia tę publikację od wszystkich opasłych tomów
dostępnych na rynku. To prostota, zwięzłość i bardzo praktyczne ujęcie. Ja, humanista z
wykształcenia, miałam ogromną przyjemność obcowania z „Analizą finansową
przedsiębiorstwa” i z niecierpliwością oczekiwałam na dalsze części pracy.
Z jednej stron fachowiec, z drugiej przesympatyczny człowiek. Autor ma na swoim
koncie wiele publikacji m.in. o kosztorysowaniu, podatkach, podstawy rachunkowości,
prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Napisał m.in. „Podstawy
rachunkowości” (1992 r.) oraz „Ocena efektywności inwestycji rzeczowych” (2003 r.).
Szereg kursów i solidne podstawy wyniesione z SGPiS (obecnie: SGH) w Warszawie,
kierunek: finanse i rachunkowość, sprawiły, że dzisiaj jest w swojej branży jest uznawany
za wybitnego fachowca. Ten sam fachowiec potrafi napisać coś, co jest w stanie
zrozumieć każdy, a tym samym wiedza na temat analizy finansowej firmy, jest dostępna
dla szerokiego grona odbiorców. I w końcu ten sam Autor, który potrafi w niedziele rano
napisać maila z pytaniem o samopoczucie i sprawić, że następne dni są jakby jaśniejsze.
„Nie ma rzeczy niemożliwych, są rzeczy trudne” – to może być motto „Analizy
finansowej przedsiębiorstwa”. Zadanie, jakie postawił sobie Autor, to opanowanie przez
Czytelnika umiejętności szybkiej (po wzięciu do ręki sprawozdania) oceny
przedsiębiorstwa, bez uciekania się do bardziej skomplikowanych i czasochłonnych
metod, których wyniki mogłyby być zbyt zawiłe i trudne do zinterpretowania. Owszem, są
w książce przedstawione także te „mądrzejsze” metody analizy finansowej, ale cały czas
Autor starał się widzieć aspekt praktyczny.
Z czystym sumieniem, jak Wydawca, przekazuję w ręce Czytelnika „Analizę
finansową przedsiębiorstwa”, wierząc, że jej wartość zostanie przez Czytelnika
odpowiednio spożytkowana.
Patrycja Kierzkowska
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
WPROWADZENIE
Ocena (ekonomiczna) przedsiębiorstwa wiąże się ściśle z analizą ekonomiczną, a
najczęściej z jej działem – analizą finansową. Przeprowadzenie pełnej analizy
ekonomicznej lub choćby analizy finansowej jest praco- i czasochłonne. Tymczasem,
dzisiaj wszyscy się śpieszą! Każdy, kto ma potrzebę szybkiej oceny przedsiębiorstwa,
będzie nerwowo przydeptywał nogami, gdy analityk rozłoży mu przed oczami cały, wielki
plan przeprowadzenia analizy finansowej, nie mówiąc już o analizie ekonomicznej.
tym, wiele osób (np. menedżerowie, członkowie rad nadzorczych, gracze giełdowi) chcą
często samodzielnie, „osobiście” dokonać wglądu w sprawozdania finansowe,
przygotowane przez komórkę rachunkowości.
Wszystko to zrodziło potrzebę dokonania wyboru metod, technik i instrumentów
analizy finansowej tak, aby w sposób możliwie najszybszy (ekspresowy) można było
ocenić całokształt działalności przedsiębiorstwa.
Tego „wyboru” dokonano właśnie w niniejszej książce. Autor postawił sobie za cel,
aby przy pomocy tej książki ekonomiści (szczególnie mniej doświadczeni) i nie-
ekonomiści mogli szybko i samodzielnie, bez potrzeby uciekania się do częstych porad
analityków (jeśli w ogóle są pod ręką) ocenić przedsiębiorstwo, by mieć własne
przemyślenia co do ekonomicznej jakości firmy, by samemu zobaczyć, co kryją
sprawozdania.
Dla oceny ekonomicznej przedsiębiorstwa wystarczą dwa roczne sprawozdania:
bilans i rachunek zysków i strat. Już słyszę głosy: -„Łatwo powiedzieć, tylko –
drobiazg - trzeba najpierw poznać treść bilansu…” Poniekąd tak, ale przecież każdy, kto
choć trochę ma do czynienia ze sprawami przedsiębiorstwa, z oceną jego działalności,
powinien zapoznać się z treścią poszczególnych pozycji bilansu oraz rachunku zysków i
strat. Z początku pójdzie to trochę … opornie, ale drugi, trzeci raz będzie już o wiele
lepiej.
1
Analiza ekonomiczna ma szerszy zakres od analizy finansowej, która jest częścią tej pierwszej. Najkrócej
mówiąc, analiza ekonomiczna obejmuje – poza analizą finansową – także analizę techniczno-ekonomiczną.
Zatem, oprócz analizy finansowej, znajdziemy w analizie ekonomicznej także np. analizę wykorzystania
środków trwałych, maszyn, analizę wydajności pracy itd. Jednakże już tylko z analizy finansowej można wiele
dowiedzieć się o jakości pracy przedsiębiorstwa, w tym szczególnie jego kierownictwa. W zależności od wyników
analizy finansowej, można pewne aspekty działalności przedsiębiorstwa głębiej przeanalizować – stosując w tym
celu właśnie analizę ekonomiczną.
Trzeba podkreślić, że analiza finansowa wykorzystuje metody i techniki analizy ekonomicznej, której –
przypomnijmy – jest działem.
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
Wcale nie trzeba znać wszystkich pozycji bilansu i rachunku zysków i strat, by
ocenić przedsiębiorstwo! W tym miejscu rada najważniejsza: trzeba – zwłaszcza w
początkach – poznać kilka pozycji bilansu oraz kilka pozycji rachunku zysków i strat, by
nieźle dawać sobie radę z oceną. W toku wykładu będą podane te „kilka pozycji”.
Czegóż takiego mamy doszukiwać się w tych dwóch podstawowych
sprawozdaniach rocznych? Otóż, musimy dowiedzieć się z tych sprawozdań przede
wszystkim:
•
jak kształtuje się rentowność przedsiębiorstwa (z rachunku zysków i strat),
•
jakie czynniki wpłynęły na takie a nie inne ukształtowanie się rentowności (z
rachunku zysków i strat),
•
jak kształtuje się sytuacja finansowo-majątkowa przedsiębiorstwa (z bilansu),
•
jak kształtuje się płynność finansowa przedsiębiorstwa (z bilansu),
•
jakie są tendencje (trendy) w zakresie rentowności, sytuacji finansowo-majątkowej i
płynności finansowej przedsiębiorstwa (co najmniej w ostatnich dwóch latach).
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
Rozdział 1
Teoria w pigułce
Zadaniem analizy finansowej jest ocena stanu, struktury, dynamiki i związków
przyczynowo-skutkowych w zakresie finansowej strony działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa, ze szczególnym uwzględnieniem oceny wpływu czynników
kształtujących wynik finansowy jednostki i oceny płynności finansowej firmy.
Najczęściej stosowaną w analizie finansowej metodą jest metoda porównań:
•
w czasie, np. porównanie wykonania za rok 2004 do wykonania za rok 2003,
•
do planu, np. wykonanie za dany okres zysku w stosunku do planu zysku na ten
okres,
•
w przestrzeni, np. porównanie kosztów operacyjnych na 1.000 zł przychodów ze
sprzedaży między przedsiębiorstwami tej samej branży
Najczęściej stosowanym w analizie finansowej wskaźnikiem jest wskaźnik
dynamiki, który służy też do obliczenia wskaźnika wzrostu.
Dane, będące przedmiotem analizy finansowej, należy – jeśli jest to konieczne –
doprowadzać do porównywalności. Konieczność taka występuje, gdy:
•
mamy do czynienia z inflacją (głównie wtedy, gdy stopa inflacji jest istotna),
•
w okresie analizowanym wystąpiły zmiany organizacyjne przedsiębiorstwa, takie
np. jak sprzedaż/zakup wydziału produkcyjnego,
•
wystąpiły przyczyny metodologiczne, np. zmiany w systemie rozliczania kosztów.
W czasie przeprowadzania analizy finansowej wykorzystuje się:
1) liczby bezwzględne (absolutne), w tym: jednostki naturalne (kilogram, metr,
sztuka) oraz jednostki pieniężne (np. wielkość kosztów, przychodów, zysku),
2) liczby względne (stosunkowe), tj. wskaźniki obrazujące relacje między co
najmniej dwoma zjawiskami, np. udział zobowiązań w pasywach ogółem
obliczamy:
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
zobowiązania 400.000
------------------------- = ------------------ = 0,31
pasywa ogółem 1.300.000
wyrażony zaś w procentach:
zobowiązania 400.000
------------------------- x 100 % = ---------------- x 100 % = 31 %
pasywa ogółem 1.300.000
Analiza finansowa wykorzystuje metody analizy ekonomicznej, z których
najczęściej stosowaną jest metoda porównań. Porównujemy zjawiska jednorodne,
np. przychody do przychodów, koszty własne do kosztów własnych oraz za analogiczny
okres czasowy, np. porównujemy dane z dwóch tych samych kwartałów (np. za III kw.
2005 r. i za III kw. 2004 r.) lub z lat.
Tak więc:
1) porównując w czasie – stosujemy wskaźniki dynamiki oraz wskaźniki wzrostu;
porównujemy poziom danego zjawiska stwierdzony co najmniej w dwóch momentach
(albo okresach) czasowych, np.:
- stan należności na 31.12.2003 r. (moment czasowy) = 12.000 zł,
- stan należności na 31.12.2004 r.= 15.000 zł.
Stąd:
wskaźnik dynamiki 15.000
(w procentach) = ------------- x 100 % = 125 %
12.000
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
wskaźnik wzrostu (w procentach) = 125 % - 100 % = 25 %
Zwróćmy uwagę, że wskaźnik wzrostu obliczamy jako różnicę:
wskaźnik dynamiki – 100 %.
Oto inny przykład:
- zysk netto za rok 2004 = 124.000 zł
- zysk netto za rok 2003 = 92.000 zł,
Stąd:
124.000
wskaźnik dynamiki = ----------------- x 100 % = 135 %
92.000
wskaźnik wzrostu (w procentach) = 135 % - 100 % = 35 %
Uwaga!
•
wskaźnik spadku – gdy wskaźnik wzrostu ma wartość ujemną;
•
wskaźniki tempa wzrostu (tempa spadku) - tak nazywamy zamiennie
wskaźniki wzrostu (spadku), np. tempo wzrostu zysku netto w powyższym
przykładzie wynosi 35 % rocznie. Pojęcie „wskaźnik tempa” jest bardziej
odpowiednie w sytuacjach, gdy badania odnoszą się do większej liczby
okresów (kwartałów, lat); używa się wówczas zwrotów np. średnioroczny
wskaźnik tempa wynosił x %.
Porównując w czasie, trzeba - na ogół - pamiętać o konieczności doprowadzenia
danych do porównywalności z następujących względów:
a) finansowych – w określonym czasie mogła nastąpić zmiana cen, taryf (czynniki
inflacyjne).
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
PRZYKŁAD 1 :
Przychody ze sprzedaży ukształtowały się w I kw. w firmie „REWIA”:
- 1997 r. = 140 mln zł,
- 1998 r. = 156 mln zł,
przy czym, wskaźnik inflacji (przykładowo) 1998/1997 r. = 11 %.
Doprowadzone do porównywalności przychody za I kw.1997 r. wynoszą:
140 mln zł x 111 % = 155,4 mln zł.
Porównujemy teraz przychody faktyczne za I kw. 1998 r. z przychodami za I kw.
1997 r. doprowadzonymi do porównywalności:
Wskaźnik dynamiki 156,0 mln zł
przychodów = ------------------- x 100 % = 100,4 %
(skorygowany) 155,4 mln zł
Z obliczeń wynika, że przychody w firmie „REWIA” w zasadzie nie wzrosły (wzrost wynosi
0,4 %), mimo iż faktyczne przychody w I kw.1998 r. były wyższe o ponad 11 %.
Trzeba też podkreślić, iż nie zawsze istnieje potrzeba doprowadzenia do
porównywalności ze względów finansowych. Jeśli zmiany cen, taryf itd. były minimalne
albo nie wystąpiły w ogóle – wówczas błąd obliczeń będzie tak minimalny, że szkoda
czasu i nakładu pracy, by obliczenia doprowadzać do tak ścisłej dokładności. Zresztą,
analiza finansowa „nie rozlicza” (w sensie „co do złotówki” jak np. kontrola magazynu)
lecz bada tendencje w zakresie zjawisk gospodarczo-finansowych; w analizie finansowej
można więc „nie przesadzać” z dokładnością obliczeń.
b) organizacyjnych – gdy miały miejsce takie zmiany organizacyjne, jak np.
zlikwidowanie (lub uruchomienie) w przedsiębiorstwie linii produkcyjnej, zakładu
produkcyjnego itd.
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
PRZYKŁAD 2 :
Spółka „KLARA” wyprodukowała wyroby o wartości:
- w 2000 r. = 258 mln zł,
- w 2001 r. = 218 mln zł.
1 stycznia 2001 r. sprzedano jeden z zakładów Spółki -zakład wytwarzający 22 %
produkcji Spółki. Z tego względu wartość produkcji roku poprzedniego, tj. 2000
doprowadzamy do porównywalności.
obliczamy wartość produkcji, jaką w roku 2000 wytworzył sprzedany zakład:
258 mln zł
--------------- x 22 % = 56,8 mln zł
100 %
wartość produkcji roku 2000doprowadzona do porównywalności wynosi:
258 mln zł – 56,8 mln zł = 201,2 mln zł.
Powyższe obliczenia umożliwiają nam przeprowadzenie dalszej analizy przychodów:
Wskaźnik dynamiki 218 mln zł
przychodów (2001/2000) = ---------------------- x 100 % = 108,3 %
201,2 mln zł
Gdybyśmy nie doprowadzili wartości produkcji 2000 r. do porównywalności, błędny
wskaźnik dynamiki wynosiłby:
218 mln zł
------------------- x 100 % = 84,5 %
258 mln zł
Wyciągnęlibyśmy więc błędny wniosek, jakoby w Spółce„KLARA” nastąpił w roku 2001
spadek wartości produkcji aż o 15,5 % w stosunku do roku 2000;
c) metodologicznych – konieczność doprowadzenia do porównywalności z tego względu
może wynikać ze zmian w metodologii ustalania pewnych wielkości; zmiany systemu
rozliczania kosztów, zmiany sposobu naliczania amortyzacji, zmian w zasadach ewidencji
księgowej.
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
PRZYKŁAD 3.:
Suma kosztów bezpośrednich wyrobu „A” wynosiła:
- w marcu 2001 r. = 14 mln zł,
- w marcu 2002 r. = 22 mln zł.
W styczniu 2002 r. zmieniono w firmie sposób rozliczania amortyzacji: odniesiono w
koszty wydziałowe amortyzację od części maszyn, która dotychczas była
odnoszona w koszty bezpośrednie wyrobu „A”
(amortyzacja od tej części maszyn w styczniu 2001 r. wynosiła 1,1 mln zł).
Koszty bezpośrednie wyrobu „A” w marcu 2001 r. – doprowadzone do porównywalności –
wynosiły:
14 mln zł – 1,1 mln zł = 12,9 mln zł.
Możemy teraz obliczyć np. wskaźnik dynamiki kosztów bezpośrednich wyrobu „A”:
22,0 mln zł
--------------------- x 100 % = 170,5 %
12,9 mln zł
Jest to bardzo wysoki wskaźnik dynamiki kosztów. Jeśli takiemu wskaźnikowi nie
towarzyszy odpowiedni (lub wyższy) wzrost sprzedaży produktów – firmę należy ocenić
negatywnie,
2) porównując do planu – mają tu zastosowanie także wskaźniki dynamiki
i wskaźniki wzrostu,
3) porównując w przestrzeni–dokonujemy tzw. porównań międzyzakładowych,
np. zysk netto w przedsiębiorstwach tej samej branży i za ten sam okres,
np. za rok, kwartał, okres pięcioletni itd.; mają tu zastosowanie także
wskaźniki dynamiki i wskaźniki wzrostu.
Należy podkreślić, iż można porównywać zjawiska jednorodne i za taki sam okres,.
Porównujemy np. koszty finansowe za I kw. 2002 r. z kosztami finansowymi za I kw.
2001 r., wskaźnik rotacji (obrotowości) należności za rok 2002 z wskaźnikiem rotacji
należności za rok 2001 itd.
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
Oprócz wspomnianych wskaźników (wskaźniki dynamiki i wskaźniki wzrostu) w
toku przeprowadzania analizy finansowej wykorzystujemy też wiele rozmaitych
wskaźników, jak np. wskaźniki struktury, wspomniane wskaźniki rotacji, wskaźniki
płynności finansowej, które „opisują” badane zjawisko zgodnie z nazwą wskaźnika.
Treść i interpretacje tych wskaźników są następujące:
1) Funkcjonują dwa rodzaje wskaźników rotacji (obrotowości):
a) wskaźniki rotacji w dniach – określają, co ile dni następuje obrót
(wymiana) należności, zapasów, zobowiązań bieżących – te elementy bilansu
podlegają najczęściej analizie rotacji;
wskaźnik rotacji średni stan Eb x ilość dni w okresie
w dniach = -------------------------------------------------------------------
/Rd/ najczęściej przychód ze sprzedaży za okres w liczniku
gdzie:
- średni stan ustalamy przez podzielenie przez 5 sumy stanów (np. zapasów)
na początek roku oraz na koniec poszczególnych kwartałów; bywa (gdy
nie dysponujemy odpowiednimi danymi), że posługujemy się uproszczonym
średnim stanem, który stanowi połowę sumy stanu (np. zapasów) na początek
i na koniec roku (lub innego okresu);
- Eb – wartość elementu bilansu, dla którego oblicza się wskaźnik rotacji, np.
zapasów, należności, zobowiązań bieżących;
- ilość dni w okresie – przyjmuje się: dla roku 360 dni; dla 3 kwartałów
270 dni; dla kwartału 90 dni. Zatem, ilość dni w okresie musi być
odpowiednia dla okresu badanego;
- przychód ze sprzedaży za okres ujęty w liczniku – chodzi o przychód
ze sprzedaży za okres, który odpowiada ilości dni, jakie ujęto w liczniku
ułamka (w/w wzoru);
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
b) wskaźnik rotacji w razach – wskazuje, ile razy w roku ( w innym
okresie) następuje obrót określonego elementu bilansu (najczęściej zapasów,
należności i zobowiązań):
wskaźnik rotacji przychody ze sprzedaży
w razach = ----------------------------------
(Rr) średni stan Eb
2) wskaźnik struktury (udziału), wskazuje, jaki jest udział określonego elementu w
całości badanego zjawiska, np.: w firmie „GŁAZ” stwierdzono:
- kapitał własny = 240.000 zł = 46,2 % udziału
- zobowiązania = 280.000 zł = 53,8 %
Razem pasywa = 520.000 zł = 100,0 %
wielkość elementu
A więc, wskaźnik struktury = ------------------------------
wielkość całości
wielkość elementu
Natomiast procentowy wskaźnik struktury = ---------------------------- x 100
%
wielkość całości
c) tzw. wskaźniki specjalistyczne - wielkości względne, które wyrażają – jak
inne wskaźniki - stosunek dwu lub więcej zjawisk ekonomicznych. Należą tu
przykładowo: wskaźniki płynności finansowej ( bieżącej i szybkiej ) , wskaźniki
rentowności, wskaźniki zadłużenia i inne.
Wskaźniki mogą być porównywane:
- w czasie,
- do planu,
- w przestrzeni (między przedsiębiorstwami).
Mirosław Kobyłecki, Analiza finansowa przedsiębiorstwa,
więcej na: