Zakład Japonistyki i Koreanistyki, IO, UW

2007/08 semestr letni

Prof. dr hab. Ewa Pałasz-Rutkowska



Dzieje Japonii – część II (wykład II 5)

Okres Azuchi-Momoyama 安土桃山 1573-1603 (2)

Europejczycy w Japonii (2)

I. Oda Nobunaga – esteta i kolekcjoner: zainteresowany towarami z Europy
- wspiera działania misjonarzy – przeciwwaga dla klasztorów buddyjskich
- docenia wiedzę księży (medycyna, architektura, kartografia, produkcja broni, technika
druku, malarstwo)
1. Jezuici portugalscy, Gaspar Villela, Luis Frois i inni kontynuują dzieło Franciszka
Ksawerego
2. Ōmura Sumitada z księstwa Hizen
- jako pierwszy daimyō przyjął chrzest (jako Bartolomeo, 1563 r.)
- port Nagasaki (otwarty 1570): pozwala osiedlać się jezuitom; 1580: przekazał im
miasto w ofierze
- 1582: wraz z Arimą Harunobu i Ōtomo Yoshishige, daimyō-katolikami, realizuje
pomysł jezuity Alessandro Valignano – poselstwo na dwór papieski (4 nawróconych
młodych Japończyków: Itō Mancio, Chijiwa Miquel, Nakaura Jiliao i Hara Martinho);
przez Makao i Goa do Lizbony, Rzymu (tu audiencja u papieża Grzegorza XIII);
odwiedzili kilka państw europejskich; 1590: powrót do Japonii.
II. Toyotomi Hideyoshi –
- w miarę umacniania władzy obawy o ingerencję misjonarzy w życie polityczne
Japonii oraz o bogacących się na handlu panów feudalnych jako zagrożenie
1. promuje korzystny dla Japonii handel zagraniczny, więcej statków w portach na
Kiusiu, w okolicach Kioto.
2. antycudzoziemskie przepisy prawne; rywalizacja Portugalczyków z Hiszpanami
1587: 1. nakaz opuszczenia Japonii przez misjonarzy i zakaz chrześcijaństwa
1597: spalono lub ukrzyżowano 26 chrześcijan (w tym 6 Europejczyków)
(1596: konfiskata towaru z hiszpańskiego galeonu „San Felipe” – niezadowolenie
kapitana = nieprawdziwa wiadomość o przygotowaniach do podboju Japonii)

Kultura

Dalszy rozwój dziedzin z epoki poprzedniej
1. teatr nō; Hideyoshi miłośnikiem, sam recytuje i gra

1

Prof. Ewa Pałasz-Rutkowska



Dzieje Japonii cz. II wykład II 5

2007/08

semestr letni

2. ceremonia herbaty: Sen-no Rikyū 千利休 (1522-91), autor podstawowych zasad
etykiety i kanonów estetycznych wabicha = wyciszone spotkania herbaciane (szkoły:
Ura Senke 裏千家 i Omote Senke 表千家): harmonia, szacunek, czystość i spokój
jako pierwszy terminu wabi (ubóstwo, prostota, skromność) użył Takeno Jōō
- ustalenie zasad architektonicznych chashitsu, utensyliów, przebiegu ceremonii
(temae); czarki – cenne wyroby sztuki;
- Rikyū a Nobunaga i Hideyoshi: główny mistrz ceremonii herbaty, autorytet;
samobójstwo – niejasne przyczyny;
3. architektura – budownictwo zamków obronnych na płaskim terenie: pierwszy zamek
w Azuchi (1579); wspaniały zamek Hideyoshiego w Osace; Shirasagijō (Himejijō);
4. zdobnictwo
5. malarstwo, szkoła Kanō
6. wpływy europejskie (powierzchowne)
- kartografia, druk: pierwszy słownik japońsko-portugalski (1604; 32.800 haseł); bajki
Ezopa;
- zapożyczenia językowe z portugalskiego: bateren (padre, ojciec), kirishitan (cristão,
chrześcijanin), pan (pão, chleb), tabako (tabaco, tytoń), kasutera (castella, ciasto
biszkoptowe);
- malarstwo olejne, miedziorytnictwo
- motywy na tradycyjnych wyrobach z laki (np. zestawach do kaligrafii, puzderkach na
lekarstwa inrō) i bogato złoconych parawanach, typowych dla szkoły malarskiej Kanō
(gł. Kanō Eitoku)
- elementy strojów – dla kolekcjonerów-elegantów.

2