Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
Klinika Endokrynologii i Diabetologii CM UMK
Klinika Endokrynologii i Diabetologii CM UMK
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. R. Junik
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. R. Junik
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
Klinika Endokrynologii i Diabetologii CM UMK
Klinika Endokrynologii i Diabetologii CM UMK
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. R. Junik
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. R. Junik
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
Przewlek
Przewlek
ł
ł
a choroba charakteryzuj
a choroba charakteryzuj
ą
ą
ca si
ca si
ę
ę
nadmiernym gromadzeniem tkanki t
nadmiernym gromadzeniem tkanki t
ł
ł
uszczowej
uszczowej
(>15% masy cia
(>15% masy cia
ł
ł
a doros
a doros
ł
ł
ego m
ego m
ęż
ęż
czyzny i >25%
czyzny i >25%
masy cia
masy cia
ł
ł
a doros
a doros
ł
ł
ej kobiety) i wska
ej kobiety) i wska
ź
ź
nikiem masy
nikiem masy
cia
cia
ł
ł
a (BMI)
a (BMI)
≥
≥
30 kg/m
30 kg/m
2
2
, czego konsekwencj
, czego konsekwencj
ą
ą
jest
jest
pogorszenie jako
pogorszenie jako
ś
ś
ci
ci
ż
ż
ycia, niepe
ycia, niepe
ł
ł
nosprawno
nosprawno
ść
ść
i
i
zwi
zwi
ę
ę
kszone ryzyko przedwczesnego zgonu.
kszone ryzyko przedwczesnego zgonu.
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
prosta jest spowodowana nadmiern
prosta jest spowodowana nadmiern
ą
ą
poda
poda
żą
żą
pokarm
pokarm
ó
ó
w w stosunku do wydatku
w w stosunku do wydatku
energetycznego
energetycznego
Cz
Cz
ę
ę
sto
sto
ść
ść
wyst
wyst
ę
ę
powania w Polsce
powania w Polsce
wg badania NATPOL PLUS
wg badania NATPOL PLUS
–
–
2002 r.
2002 r.
BMI
BMI
(kg/m
(kg/m
2
2
)
)
18,5
18,5
-
-
24,9 25
24,9 25
-
-
29,9
29,9
≥
≥
30
30
(prawid
(prawid
ł
ł
owa m.c.) (nadwaga) (oty
owa m.c.) (nadwaga) (oty
ł
ł
o
o
ść
ść
)
)
47%
47%
34% 19%
34% 19%
15,7
15,7
mln os
mln os
ó
ó
b
b
■
■
Nieprawid
Nieprawid
ł
ł
owa masa cia
owa masa cia
ł
ł
a wyst
a wyst
ę
ę
powa
powa
ł
ł
a cz
a cz
ęś
ęś
ciej u
ciej u
m
m
ęż
ęż
czyzn (58%) ni
czyzn (58%) ni
ż
ż
u kobiet (48%)
u kobiet (48%)
■
■
Cz
Cz
ę
ę
sto
sto
ść
ść
wyst
wyst
ę
ę
powania oty
powania oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci by
ci by
ł
ł
a jednakowa (19%)
a jednakowa (19%)
Neuroendokrynna kontrola
Neuroendokrynna kontrola
g
g
ł
ł
odu i syto
odu i syto
ś
ś
ci
ci
W regulacji g
W regulacji g
ł
ł
odu i syto
odu i syto
ś
ś
ci najistotniejsz
ci najistotniejsz
ą
ą
rol
rol
ę
ę
odgrywaj
odgrywaj
ą
ą
:
:
1. neuropeptydy podwzg
1. neuropeptydy podwzg
ó
ó
rzowe (centralna
rzowe (centralna
kontrola przyjmowania pokarm
kontrola przyjmowania pokarm
ó
ó
w)
w)
2. wewn
2. wewn
ą
ą
trzwydzielnicza czynno
trzwydzielnicza czynno
ść
ść
tkanki
tkanki
t
t
ł
ł
uszczowej
uszczowej
3. insulina
3. insulina
4. hormony przewodu pokarmowego
4. hormony przewodu pokarmowego
Neuropeptydy podwzg
Neuropeptydy podwzg
ó
ó
rzowe
rzowe
■
■
W j
W j
ą
ą
drze
drze
ł
ł
ukowatym podwzg
ukowatym podwzg
ó
ó
rza nast
rza nast
ę
ę
puje integracja
puje integracja
sygna
sygna
ł
ł
ó
ó
w reguluj
w reguluj
ą
ą
cych
cych
ł
ł
aknienie.
aknienie.
■
■
Wyr
Wyr
ó
ó
ż
ż
nia si
nia si
ę
ę
2 g
2 g
ł
ł
ó
ó
wne uk
wne uk
ł
ł
ady integruj
ady integruj
ą
ą
ce:
ce:
1. uk
1. uk
ł
ł
ad stymuluj
ad stymuluj
ą
ą
cy
cy
ł
ł
aknienie (oreksygeniczny)
aknienie (oreksygeniczny)
–
–
-
-
neuropeptyd Y (NPY)/ bia
neuropeptyd Y (NPY)/ bia
ł
ł
ko Agouti (AgRP)
ko Agouti (AgRP)
hamuje uk
hamuje uk
ł
ł
ad wsp
ad wsp
ó
ó
ł
ł
czulny
czulny
2. uk
2. uk
ł
ł
ad hamuj
ad hamuj
ą
ą
cy
cy
ł
ł
aknienie (anoreksygeniczny)
aknienie (anoreksygeniczny)
-
-
uk
uk
ł
ł
ad melanokortyn POMC/CART
ad melanokortyn POMC/CART
pobudza uk
pobudza uk
ł
ł
ad wsp
ad wsp
ó
ó
ł
ł
czulny
czulny
POMC
POMC
–
–
proopiomelanokortyna
proopiomelanokortyna
–
–
prekursor hormon
prekursor hormon
ó
ó
w
w
α
α
-
-
MSH i ACTH
MSH i ACTH
CART
CART
–
–
cocaine amphetamine related transcript
cocaine amphetamine related transcript
Wewn
Wewn
ą
ą
trzwydzielnicza czynno
trzwydzielnicza czynno
ść
ść
tkanki t
tkanki t
ł
ł
uszczowej
uszczowej
leptyna
leptyna
-
-
transportowana przez barier
transportowana przez barier
ę
ę
krew/m
krew/m
ó
ó
zg do CUN
zg do CUN
-
-
hamuje uk
hamuje uk
ł
ł
ad stymuluj
ad stymuluj
ą
ą
cy
cy
ł
ł
aknienie (NPY/AgRP)
aknienie (NPY/AgRP)
-
-
pobudza uk
pobudza uk
ł
ł
ad hamuj
ad hamuj
ą
ą
cy
cy
ł
ł
aknienie (POMC/CART)
aknienie (POMC/CART)
-
-
pobudza zu
pobudza zu
ż
ż
ycie glukozy, hamuje lipogenez
ycie glukozy, hamuje lipogenez
ę
ę
i pobudza metabolizm
i pobudza metabolizm
tkanki t
tkanki t
ł
ł
uszczowej
uszczowej
-
-
wydzielanie leptyny jest tym wi
wydzielanie leptyny jest tym wi
ę
ę
ksze im wy
ksze im wy
ż
ż
sze jest BMI
sze jest BMI
adiponektyna
adiponektyna
-
-
zwi
zwi
ę
ę
ksza wra
ksza wra
ż
ż
liwo
liwo
ść
ść
na insulin
na insulin
ę
ę
, nasila zu
, nasila zu
ż
ż
ycie glukozy i oksydacj
ycie glukozy i oksydacj
ę
ę
t
t
ł
ł
uszcz
uszcz
ó
ó
w
w
-
-
zmniejszenie st
zmniejszenie st
ęż
ęż
enia a. w osoczu obserwowano w oty
enia a. w osoczu obserwowano w oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci, cukrzycy
ci, cukrzycy
t. 2 i insulinooporno
t. 2 i insulinooporno
ś
ś
ci
ci
rezystyna
rezystyna
-
-
dzia
dzia
ł
ł
anie przeciwstawne do adiponektyny,
anie przeciwstawne do adiponektyny,
nasila insulinooporno
nasila insulinooporno
ść
ść
wisfatyna
wisfatyna
-
-
produkowana przez tkank
produkowana przez tkank
ę
ę
t
t
ł
ł
uszczow
uszczow
ą
ą
trzewn
trzewn
ą
ą
-
-
st
st
ęż
ęż
enie w. jest proporcjonalne do BMI
enie w. jest proporcjonalne do BMI
i zawarto
i zawarto
ś
ś
ci tkanki t
ci tkanki t
ł
ł
uszczowej trzewnej
uszczowej trzewnej
-
-
efekty dzia
efekty dzia
ł
ł
ania podobne do insuliny
ania podobne do insuliny
Insulina
Insulina
st
st
ęż
ęż
enie insuliny
enie insuliny
(+) bilans energetyczny
(+) bilans energetyczny
→
→
↑
↑
insulina
insulina
(
(
―
―
) bilans energetyczny
) bilans energetyczny
→
→
↓
↓
insulina
insulina
insulina przechodzi przez barier
insulina przechodzi przez barier
ę
ę
krew/m
krew/m
ó
ó
zg
zg
i hamuje uk
i hamuje uk
ł
ł
ad NPY/AgRP
ad NPY/AgRP
Hormony przewodu pokarmowego
Hormony przewodu pokarmowego
ghrelina
ghrelina
-
-
peptyd wytwarzany przez kom
peptyd wytwarzany przez kom
ó
ó
rki
rki
ż
ż
o
o
łą
łą
dka oraz jelita cienkiego
dka oraz jelita cienkiego
i grubego
i grubego
-
-
naturalny ligand receptor
naturalny ligand receptor
ó
ó
w dla tzw. substancji pobudzaj
w dla tzw. substancji pobudzaj
ą
ą
cych
cych
wydzielanie hormonu wzrostu (GHS)
wydzielanie hormonu wzrostu (GHS)
-
-
aktywacja receptor
aktywacja receptor
ó
ó
w GHS
w GHS
-
-
R typu 1 przez ghrelin
R typu 1 przez ghrelin
ę
ę
w neuronach
w neuronach
NPY/AgRP w j
NPY/AgRP w j
ą
ą
drze
drze
ł
ł
ukowatym powoduje
ukowatym powoduje
↑
↑
ł
ł
aknienia
aknienia
peptyd glukagonopodobny 1 (GLP
peptyd glukagonopodobny 1 (GLP
-
-
1)
1)
cholecystokinina
cholecystokinina
peptyd YY (PYY)
peptyd YY (PYY)
-
-
hamuje uk
hamuje uk
ł
ł
ad NPY/AgRP
ad NPY/AgRP
pobudzają
nerw X
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
–
–
etiopatogeneza
etiopatogeneza
przyczyny endokrynne
przyczyny endokrynne
zesp
zesp
ó
ó
ł
ł
podwzg
podwzg
ó
ó
rzowy
rzowy
zesp
zesp
ó
ó
ł
ł
/choroba Cushinga
/choroba Cushinga
wyspiak wydzielaj
wyspiak wydzielaj
ą
ą
cy
cy
i hiperinsulinemia
i hiperinsulinemia
hipogonadyzm (tak
hipogonadyzm (tak
ż
ż
e
e
menopauza, andropauza)
menopauza, andropauza)
niedoczynno
niedoczynno
ść
ść
tarczycy
tarczycy
rzekoma niedoczynno
rzekoma niedoczynno
ść
ść
przytarczyc
przytarczyc
niedob
niedob
ó
ó
r hormonu wzrostu
r hormonu wzrostu
zesp
zesp
ó
ó
ł
ł
wielotorbielowatych
wielotorbielowatych
jajnik
jajnik
ó
ó
w
w
przyczyny
przyczyny
ż
ż
ywieniowe
ywieniowe
nieprawid
nieprawid
ł
ł
owa dieta
owa dieta
zaburzenia psychoreaktywne
zaburzenia psychoreaktywne
ma
ma
ł
ł
a aktywno
a aktywno
ść
ść
fizyczna
fizyczna
starzenie si
starzenie si
ę
ę
niepe
niepe
ł
ł
nosprawno
nosprawno
ść
ść
czynniki genetyczne
czynniki genetyczne
gen leptyny i jej receptora
gen leptyny i jej receptora
gen POMC
gen POMC
gen PC1
gen PC1
gen MCR4
gen MCR4
leki
leki
psychotropowe
psychotropowe
sterydy
sterydy
Typy oty
Typy oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
brzuszna (trzewna)
brzuszna (trzewna)
du
du
ż
ż
a wra
a wra
ż
ż
liwo
liwo
ść
ść
na dzia
na dzia
ł
ł
anie katecholamin
anie katecholamin
rec.
rec.
-
-
adrenergicznych
adrenergicznych
du
du
ż
ż
a insulinooporno
a insulinooporno
ść
ść
lipolizy,
lipolizy,
glukoneogenezy
glukoneogenezy
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
po
po
ś
ś
ladkowo
ladkowo
-
-
udowa
udowa
oporno
oporno
ść
ść
na dzia
na dzia
ł
ł
anie katecholamin
anie katecholamin
bez zaburze
bez zaburze
ń
ń
metabolicznych
metabolicznych
Obwód pasa:
kobiety <80 cm
mężczyźni <94 cm
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
trzewna
trzewna
–
–
zesp
zesp
ó
ó
ł
ł
metaboliczny
metaboliczny
↑
↑
WKT w kr
WKT w kr
ąż
ąż
eniu wrotnym
eniu wrotnym
-
-
↑
↑
wydzielania TG i apoB przez hepatocyty
wydzielania TG i apoB przez hepatocyty
-
-
↑
↑
glukoneogenezy i syntezy VLDL
glukoneogenezy i syntezy VLDL
-
-
obwodowego wychwytu glukozy
obwodowego wychwytu glukozy
-
-
wychwytu insulin
wychwytu insulin
i hiperinsulinemia
i hiperinsulinemia
hiperlipidemia
hiperlipidemia
hiperglikemia, cukrzyca typu 2
hiperglikemia, cukrzyca typu 2
↑
↑
ryzyko nadci
ryzyko nadci
ś
ś
nienia t
nienia t
ę
ę
tniczego trombofilia
tniczego trombofilia
choroby uk
choroby uk
ł
ł
adu kr
adu kr
ąż
ąż
enia, udar m
enia, udar m
ó
ó
zgu
zgu
Zaburzenia lipidowe w oty
Zaburzenia lipidowe w oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci trzewnej
ci trzewnej
↑
↑
TG
TG
HDL
HDL
-
-
pozaw
pozaw
ą
ą
trobowej lipazy lipoproteinowej
trobowej lipazy lipoproteinowej
(
(
wytwarzanie prekursor
wytwarzanie prekursor
ó
ó
w HDL)
w HDL)
-
-
↑
↑
w
w
ą
ą
trobowej lipazy tr
trobowej lipazy tr
ó
ó
jglicerydowej
jglicerydowej
(
(
↑
↑
rozpad HDL
rozpad HDL
2
2
do HDL
do HDL
3
3
)
)
LDL ~ norma
LDL ~ norma
-
-
↑
↑
g
g
ę
ę
sto
sto
ś
ś
ci LDL =
ci LDL =
↑
↑
apoB
apoB
Zesp
Zesp
ó
ó
ł
ł
metaboliczny
metaboliczny
wg IDF
wg IDF
oty
oty
ł
ł
o
o
ść
ść
trzewna
trzewna
-
-
obw
obw
ó
ó
d talii u K
d talii u K
≥
≥
80 cm, u M
80 cm, u M
≥
≥
94 cm
94 cm
oraz 2 z 4 czynnik
oraz 2 z 4 czynnik
ó
ó
w
w
TG >150 mg/dl lub leczenie hipertriglicerydemii
TG >150 mg/dl lub leczenie hipertriglicerydemii
HDL <40 mg/dl u M, <50 mg/dl u K lub leczenie
HDL <40 mg/dl u M, <50 mg/dl u K lub leczenie
tego zaburzenia
tego zaburzenia
RR
RR
≥
≥
130/85 mm Hg lub leczenie nadci
130/85 mm Hg lub leczenie nadci
ś
ś
nienia
nienia
t
t
ę
ę
tniczego
tniczego
glukoza w osoczu na czczo
glukoza w osoczu na czczo
≥
≥
100 mg/dl lub
100 mg/dl lub
rozpoznana wcze
rozpoznana wcze
ś
ś
niej cukrzyca
niej cukrzyca
Choroby towarzysz
Choroby towarzysz
ą
ą
ce oty
ce oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
nadci
nadci
ś
ś
nienie t
nienie t
ę
ę
tnicze i choroba wie
tnicze i choroba wie
ń
ń
cowa
cowa
cukrzyca typu 2
cukrzyca typu 2
choroba zwyrodnieniowa staw
choroba zwyrodnieniowa staw
ó
ó
w kolanowych, biodrowych i staw
w kolanowych, biodrowych i staw
ó
ó
w
w
kr
kr
ę
ę
gos
gos
ł
ł
upa
upa
ż
ż
ylna choroba zakrzepowo
ylna choroba zakrzepowo
-
-
zatorowa i
zatorowa i
ż
ż
ylaki ko
ylaki ko
ń
ń
czyn dolnych
czyn dolnych
obturacyjny bezdech senny i zesp
obturacyjny bezdech senny i zesp
ó
ó
ł
ł
hipowentylacji
hipowentylacji
kamica p
kamica p
ę
ę
cherzyka
cherzyka
ż
ż
ó
ó
ł
ł
ciowego
ciowego
zaburzenia miesi
zaburzenia miesi
ą
ą
czkowania lub hirsutyzm u kobiet
czkowania lub hirsutyzm u kobiet
ginekomastia i zaburzenia libido u m
ginekomastia i zaburzenia libido u m
ęż
ęż
czyzn
czyzn
dna moczanowa
dna moczanowa
nowotwory jelita grubego, p
nowotwory jelita grubego, p
ę
ę
cherzyka
cherzyka
ż
ż
ó
ó
ł
ł
ciowego i nowotwory
ciowego i nowotwory
hormonozale
hormonozale
ż
ż
ne (rak sutka i endometrium u kobiet, rak gruczo
ne (rak sutka i endometrium u kobiet, rak gruczo
ł
ł
u
u
krokowego u m
krokowego u m
ęż
ęż
czyzn)
czyzn)
niewydolno
niewydolno
ść
ść
nerek
nerek
Zaburzenia przemiany
Zaburzenia przemiany
w
w
ę
ę
glowodanowej w oty
glowodanowej w oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
(BMI>30kg/m
(BMI>30kg/m
2
2
)
)
28% DM
28% DM
51%
51%
11% IGT
11% IGT
12% IFG
12% IFG
Badanie podmiotowe
Badanie podmiotowe
chorego z oty
chorego z oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
ą
ą
zmiany masy cia
zmiany masy cia
ł
ł
a od dzieci
a od dzieci
ń
ń
stwa, przez okres dojrzewania, po
stwa, przez okres dojrzewania, po
ż
ż
ycie
ycie
doros
doros
ł
ł
e; tempo przyrostu masy cia
e; tempo przyrostu masy cia
ł
ł
a i towarzysz
a i towarzysz
ą
ą
ce okoliczno
ce okoliczno
ś
ś
ci
ci
oty
oty
ł
ł
o
o
ść
ść
w rodzinie
w rodzinie
zwyczaje
zwyczaje
ż
ż
ywieniowe rodziny i zachowania
ywieniowe rodziny i zachowania
ż
ż
ywieniowe (reakcja na stres,
ywieniowe (reakcja na stres,
epizody
epizody
ż
ż
ar
ar
ł
ł
oczno
oczno
ś
ś
ci)
ci)
aktywno
aktywno
ść
ść
fizyczna (styl
fizyczna (styl
ż
ż
ycia, praca zawodowa, tolerancja wysi
ycia, praca zawodowa, tolerancja wysi
ł
ł
ku)
ku)
dotychczasowe wyniki pr
dotychczasowe wyniki pr
ó
ó
b zmniejszenia masy cia
b zmniejszenia masy cia
ł
ł
a (okoliczno
a (okoliczno
ś
ś
ci
ci
powodze
powodze
ń
ń
i niepowodze
i niepowodze
ń
ń
)
)
dolegliwo
dolegliwo
ś
ś
ci wynikaj
ci wynikaj
ą
ą
ce z powik
ce z powik
ł
ł
a
a
ń
ń
oty
oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
motywacja do zmniejszenia masy cia
motywacja do zmniejszenia masy cia
ł
ł
a i ewentualne ograniczenia w
a i ewentualne ograniczenia w
osi
osi
ą
ą
gni
gni
ę
ę
ciu tego celu (praca zawodowa, styl
ciu tego celu (praca zawodowa, styl
ż
ż
ycia, sytuacja ekonomiczna)
ycia, sytuacja ekonomiczna)
Koszty spo
Koszty spo
ł
ł
eczne oty
eczne oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
g
g
ł
ł
ó
ó
wna przyczyna chorobowo
wna przyczyna chorobowo
ś
ś
ci i umieralno
ci i umieralno
ś
ś
ci, kt
ci, kt
ó
ó
rej mo
rej mo
ż
ż
na
na
zapobiec
zapobiec
57% koszt
57% koszt
ó
ó
w leczenia cukrzycy typu 2
w leczenia cukrzycy typu 2
33% zabieg
33% zabieg
ó
ó
w cholecystektomii
w cholecystektomii
–
–
kobiety z BMI
kobiety z BMI
≥
≥
29 kg/m
29 kg/m
2
2
19% koszt
19% koszt
ó
ó
w leczenia chor
w leczenia chor
ó
ó
b uk
b uk
ł
ł
adu kr
adu kr
ąż
ąż
enia
enia
↑
↑
umieralno
umieralno
ś
ś
ci na nowotwory
ci na nowotwory
-
-
u m
u m
ęż
ęż
czyzn
czyzn
-
-
rak okr
rak okr
ęż
ęż
nicy i stercza
nicy i stercza
-
-
u kobiet
u kobiet
–
–
rak sutka, macicy, jajnika i p
rak sutka, macicy, jajnika i p
ę
ę
cherzyka
cherzyka
ż
ż
ó
ó
ł
ł
ciowego
ciowego
5
5
-
-
10% redukcja masy cia
10% redukcja masy cia
ł
ł
a powoduje:
a powoduje:
↓
↓
o 20% umieralno
o 20% umieralno
ś
ś
ci
ci
↓
↓
o 30% umieralno
o 30% umieralno
ś
ś
ci z powodu cukrzycy
ci z powodu cukrzycy
↓
↓
o 40% umieralno
o 40% umieralno
ś
ś
ci z powodu raka
ci z powodu raka
↓
↓
o 10% ci
o 10% ci
ś
ś
nienia t
nienia t
ę
ę
tniczego skurczowego
tniczego skurczowego
↓
↓
o 20% ci
o 20% ci
ś
ś
nienia t
nienia t
ę
ę
tniczego rozkurczowego
tniczego rozkurczowego
↓
↓
o 50% st
o 50% st
ęż
ęż
enia glukozy we krwi na czczo
enia glukozy we krwi na czczo
↓
↓
o 10% cholesterolu ca
o 10% cholesterolu ca
ł
ł
kowitego
kowitego
↓
↓
o 15% cholesterolu LDL
o 15% cholesterolu LDL
↑
↑
o 8% cholesterolu HDL
o 8% cholesterolu HDL
American Medical Association:
American Medical Association:
Mimo du
Mimo du
ż
ż
ej liczby program
ej liczby program
ó
ó
w leczenia oty
w leczenia oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
cz
cz
ę
ę
sto trudno jest osi
sto trudno jest osi
ą
ą
gn
gn
ąć
ąć
sukces.
sukces.
Je
Je
ż
ż
eli wyleczenie oty
eli wyleczenie oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci okre
ci okre
ś
ś
li si
li si
ę
ę
jako
jako
osi
osi
ą
ą
gni
gni
ę
ę
cie po
cie po
żą
żą
danej masy cia
danej masy cia
ł
ł
a i utrzymanie jej
a i utrzymanie jej
przez 5 lat, to bardziej prawdopodobne jest
przez 5 lat, to bardziej prawdopodobne jest
wyleczenie wi
wyleczenie wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci postaci nowotwor
ci postaci nowotwor
ó
ó
w
w
ni
ni
ż
ż
oty
oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci.
ci.
Idealna masa cia
Idealna masa cia
ł
ł
a
a
wska
wska
ź
ź
nik Broca wzrost
nik Broca wzrost
–
–
100
100
kobiety: wska
kobiety: wska
ź
ź
nik Broca
nik Broca
–
–
15%
15%
m
m
ęż
ęż
czy
czy
ź
ź
ni: wska
ni: wska
ź
ź
nik Broca
nik Broca
–
–
10%
10%
Oczekiwana redukcja masy cia
Oczekiwana redukcja masy cia
ł
ł
a w
a w
programach odchudzaj
programach odchudzaj
ą
ą
cych
cych
5
5
–
–
8,5 kg (5
8,5 kg (5
-
-
8,7 %)/ 6 miesi
8,7 %)/ 6 miesi
ę
ę
cy
cy
plateau po ok. 6 miesi
plateau po ok. 6 miesi
ą
ą
cach
cach
■
■
wi
wi
ę
ę
kszo
kszo
ść
ść
os
os
ó
ó
b jest
b jest
w stanie zredukowa
w stanie zredukowa
ć
ć
mas
mas
ę
ę
cia
cia
ł
ł
a o 5
a o 5
-
-
10 % warto
10 % warto
ś
ś
ci
ci
wyj
wyj
ś
ś
ciowej
ciowej
■
■
osi
osi
ą
ą
gni
gni
ę
ę
cie nale
cie nale
ż
ż
nej masy
nej masy
cia
cia
ł
ł
a dla wi
a dla wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci
ci
chorych jest niemo
chorych jest niemo
ż
ż
liwe
liwe
wi
wi
ę
ę
ksze oczekiwania
ksze oczekiwania
odno
odno
ś
ś
nie
nie
docelowej masy cia
docelowej masy cia
ł
ł
a
a
=
=
cz
cz
ę
ę
stsza rezygnacja
stsza rezygnacja
z programu
z programu
odchudzaj
odchudzaj
ą
ą
cego
cego
Dlaczego utrzymanie obni
Dlaczego utrzymanie obni
ż
ż
onej masy
onej masy
cia
cia
ł
ł
a jest dla wi
a jest dla wi
ę
ę
kszo
kszo
ś
ś
ci chorych trudne ?
ci chorych trudne ?
Zdolno
Zdolno
ść
ść
organizmu do aktywacji mechanizm
organizmu do aktywacji mechanizm
ó
ó
w
w
adaptacyjnych ograniczaj
adaptacyjnych ograniczaj
ą
ą
cych utrat
cych utrat
ę
ę
masy cia
masy cia
ł
ł
a
a
Set
Set
-
-
point
point
(okre
(okre
ś
ś
lona dla danego osobnika masa cia
lona dla danego osobnika masa cia
ł
ł
a)
a)
Masa cia
Masa cia
ł
ł
a jest utrzymywana na sta
a jest utrzymywana na sta
ł
ł
ym poziomie
ym poziomie
i ka
i ka
ż
ż
de odchylenie od ustanowionej warto
de odchylenie od ustanowionej warto
ś
ś
ci jest
ci jest
korygowane przez uk
korygowane przez uk
ł
ł
ad kontroli zwrotnej
ad kontroli zwrotnej
Przyczyny trudno
Przyczyny trudno
ś
ś
ci zwi
ci zwi
ą
ą
zanych z
zanych z
utrzymaniem obni
utrzymaniem obni
ż
ż
onej masy cia
onej masy cia
ł
ł
a
a
regulacja hormonalna
regulacja hormonalna
adaptacja termogenezy
adaptacja termogenezy
uwarunkowania psychologiczne
uwarunkowania psychologiczne
uwarunkowania
uwarunkowania
ś
ś
rodowiskowe
rodowiskowe
Regulacja hormonalna
Regulacja hormonalna
↓
masy ciała
↓
ilości tkanki tłuszczowej
↓
leptyny
↑
ghreliny
↑ łaknienia
↓
zużycia energii
↑
masy ciała
Adaptacja termogenezy
Adaptacja termogenezy
↓
masy ciała
↓zużycia energii spoczynkowej
i niespoczynkowej
(gł. mm. szkieletowych)
↑
wydajności energetycznej
organizmu
─
Uwarunkowania psychogenne
Uwarunkowania psychogenne
↓
↓
motywacji pacjent
motywacji pacjent
ó
ó
w wskutek braku
w wskutek braku
pozytywnych wzmocnie
pozytywnych wzmocnie
ń
ń
obecnych w fazie
obecnych w fazie
redukcji masy cia
redukcji masy cia
ł
ł
a
a
widoczny ubytek masy cia
widoczny ubytek masy cia
ł
ł
a
a
pozytywna ocena otoczenia
pozytywna ocena otoczenia
zmniejszenie rozmiaru ubra
zmniejszenie rozmiaru ubra
ń
ń
↓
↓
ci
ci
ś
ś
nienia t
nienia t
ę
ę
tniczego, poziomu lipid
tniczego, poziomu lipid
ó
ó
w
w
i poprawa kontroli glikemii
i poprawa kontroli glikemii
Uwarunkowania
Uwarunkowania
ś
ś
rodowiskowe
rodowiskowe
zwyczaj sto
zwyczaj sto
ł
ł
owania si
owania si
ę
ę
w restauracjach
w restauracjach
(w USA od 1992 r.
(w USA od 1992 r.
↑
↑
o 58 %)
o 58 %)
wzrost wielko
wzrost wielko
ś
ś
ci i kaloryczno
ci i kaloryczno
ś
ś
ci porcji
ci porcji
National Weight Control Registry
National Weight Control Registry
Dane os
Dane os
ó
ó
b, kt
b, kt
ó
ó
re straci
re straci
ł
ł
y co najmniej 14 kg
y co najmniej 14 kg
i utrzyma
i utrzyma
ł
ł
y ten wynik przez rok
y ten wynik przez rok
45 000 os
45 000 os
ó
ó
b od 1993 r.
b od 1993 r.
ś
ś
rednia utrata masy cia
rednia utrata masy cia
ł
ł
a
a
-
-
27 kg
27 kg
ś
ś
redni czas utrzymania wynik
redni czas utrzymania wynik
ó
ó
w
w
–
–
5 lat
5 lat
Czynniki pozwalaj
Czynniki pozwalaj
ą
ą
ce przewidzie
ce przewidzie
ć
ć
trwa
trwa
ł
ł
e
e
utrzymanie zredukowanej masy cia
utrzymanie zredukowanej masy cia
ł
ł
a
a
kontynuacja stosowania diety niskokalorycznej (
kontynuacja stosowania diety niskokalorycznej (
ś
ś
r.
r.
~
~
1400
1400
kcal/dob
kcal/dob
ę
ę
); spo
); spo
ż
ż
ywanie pokarm
ywanie pokarm
ó
ó
w ubogot
w ubogot
ł
ł
uszczowych, o
uszczowych, o
umiarkowanej zawarto
umiarkowanej zawarto
ś
ś
ci w
ci w
ę
ę
glowodan
glowodan
ó
ó
w (
w (
~
~
24 % energii
24 % energii
pochodz
pochodz
ą
ą
cej z t
cej z t
ł
ł
uszcz
uszcz
ó
ó
w)
w)
cz
cz
ę
ę
sta kontrola masy cia
sta kontrola masy cia
ł
ł
a i sta
a i sta
ł
ł
a kontrola spo
a kontrola spo
ż
ż
ywanych
ywanych
pokarm
pokarm
ó
ó
w
w
ć
ć
wiczenia fizyczne co najmniej 60
wiczenia fizyczne co najmniej 60
-
-
90 min. niemal ka
90 min. niemal ka
ż
ż
dego
dego
dnia tygodnia (2800 kcal/tydzie
dnia tygodnia (2800 kcal/tydzie
ń
ń
)
)
spo
spo
ż
ż
ywanie
ywanie
ś
ś
niadania codziennie (w przeciwie
niadania codziennie (w przeciwie
ń
ń
stwie do
stwie do
typowych zwyczaj
typowych zwyczaj
ó
ó
w os
w os
ó
ó
b odchudzaj
b odchudzaj
ą
ą
cych si
cych si
ę
ę
)
)
Leczenie oty
Leczenie oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci trzewnej
ci trzewnej
ilo
ilo
ś
ś
ci spo
ci spo
ż
ż
ywanego t
ywanego t
ł
ł
uszczu !
uszczu !
po
po
żą
żą
dany model
dany model
ż
ż
ywienia
ywienia
wg WHO
wg WHO
Polska
Polska
-
-
t
t
ł
ł
uszcz ca
uszcz ca
ł
ł
kowity <30% 38
kowity <30% 38
–
–
41%
41%
-
-
nasycone kwasy t
nasycone kwasy t
ł
ł
uszcz. <10% 15
uszcz. <10% 15
–
–
18%
18%
-
-
cholesterol <300 mg/d 380
cholesterol <300 mg/d 380
–
–
521 mg/d
521 mg/d
-
-
w
w
ę
ę
glowodany 55
glowodany 55
–
–
75% 46%
75% 46%
↑
↑
utleniania WKT w mi
utleniania WKT w mi
ęś
ęś
niach
niach
–
–
regularny, kondycyjny wysi
regularny, kondycyjny wysi
ł
ł
ek fizyczny (szybki marsz)
ek fizyczny (szybki marsz)
T
T
ł
ł
uszcz w diecie
uszcz w diecie
a uczucie syto
a uczucie syto
ś
ś
ci
ci
zwi
zwi
ą
ą
zek masy cia
zek masy cia
ł
ł
a i ilo
a i ilo
ś
ś
ci spo
ci spo
ż
ż
ywanego t
ywanego t
ł
ł
uszczu
uszczu
niezale
niezale
ż
ż
nie od ca
nie od ca
ł
ł
kowitej przyjmowanej energii
kowitej przyjmowanej energii
posi
posi
ł
ł
ki bogatot
ki bogatot
ł
ł
uszczowe nie powoduj
uszczowe nie powoduj
ą
ą
uczucia
uczucia
syto
syto
ś
ś
ci
ci
t
t
ł
ł
uszcz poprawia walory smakowe pokarm
uszcz poprawia walory smakowe pokarm
ó
ó
w !
w !
du
du
ż
ż
a zawarto
a zawarto
ś
ś
ci t
ci t
ł
ł
uszcz
uszcz
ó
ó
w
w
-
-
mi
mi
ę
ę
so!
so!
Ocena ilo
Ocena ilo
ś
ś
ci przyjmowanego
ci przyjmowanego
po
po
ż
ż
ywienia przez oty
ywienia przez oty
ł
ł
ych
ych
du
du
ż
ż
e trudno
e trudno
ś
ś
ci z dok
ci z dok
ł
ł
adnym okre
adnym okre
ś
ś
leniem przyj
leniem przyj
ę
ę
tego pokarmu
tego pokarmu
(zale
(zale
ż
ż
ne od BMI)
ne od BMI)
podaj
podaj
ą
ą
warto
warto
ś
ś
ci energetyczne uniemo
ci energetyczne uniemo
ż
ż
liwiaj
liwiaj
ą
ą
ce prze
ce prze
ż
ż
ycie przy
ycie przy
bardzo ograniczonej aktywno
bardzo ograniczonej aktywno
ś
ś
ci fizycznej, cz
ci fizycznej, cz
ę
ę
sto poni
sto poni
ż
ż
ej
ej
podstawowej przemiany materii !!
podstawowej przemiany materii !!
zapisywanie ilo
zapisywanie ilo
ś
ś
ci zjadanego po
ci zjadanego po
ż
ż
ywienia !
ywienia !
cz
cz
ę
ę
sto wtedy narzucaj
sto wtedy narzucaj
ą
ą
sobie diet
sobie diet
ę
ę
na u
na u
ż
ż
ytek badaczy
ytek badaczy
Oporno
Oporno
ść
ść
na diet
na diet
ę
ę
prawie zawsze mo
prawie zawsze mo
ż
ż
na uzna
na uzna
ć
ć
za niestosowanie si
za niestosowanie si
ę
ę
do niej
do niej
Oty
Oty
ł
ł
o
o
ść
ść
mo
mo
ż
ż
e by
e by
ć
ć
konsekwencj
konsekwencj
ą
ą
d
d
ł
ł
u
u
ż
ż
szego, nawet niewielkiego,
szego, nawet niewielkiego,
dobowego nadmiaru kalorii
dobowego nadmiaru kalorii
Przekroczenie zapotrzebowania
Przekroczenie zapotrzebowania
dobowego
dobowego
o 100 kcal
o 100 kcal
(kanapka, cukierek, szklanka
(kanapka, cukierek, szklanka
mleka, kieliszek wina) powoduje
mleka, kieliszek wina) powoduje
roczny
roczny
przyrost
przyrost
masy tkanki t
masy tkanki t
ł
ł
uszczowej
uszczowej
ok. 5 kg
ok. 5 kg
Leczenie farmakologiczne oty
Leczenie farmakologiczne oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci (1)
ci (1)
Stosuje si
Stosuje si
ę
ę
u osoby z oty
u osoby z oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
ą
ą
lub z nadwag
lub z nadwag
ą
ą
i BMI
i BMI
≥
≥
27 kg/m
27 kg/m
2
2
oraz
oraz
≥
≥
1 chorob
1 chorob
ą
ą
zwi
zwi
ą
ą
zan
zan
ą
ą
z oty
z oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci
ci
ą
ą
, je
, je
ż
ż
eli nie uda
eli nie uda
ł
ł
o si
o si
ę
ę
wystarczaj
wystarczaj
ą
ą
co
co
zmniejszy
zmniejszy
ć
ć
m.c. za pomoc
m.c. za pomoc
ą
ą
metod
metod
niefarmakologicznych (nale
niefarmakologicznych (nale
ż
ż
y je kontynuowa
y je kontynuowa
ć
ć
w
w
czasie farmakoterapii)
czasie farmakoterapii)
Leczenie farmakologiczne oty
Leczenie farmakologiczne oty
ł
ł
o
o
ś
ś
ci (2)
ci (2)
sibutramina (Meridia)
sibutramina (Meridia)
-
-
hamuje wychwyt zwrotny NA, serotoniny i dopaminy
hamuje wychwyt zwrotny NA, serotoniny i dopaminy
-
-
↓
↓
spo
spo
ż
ż
ycia pokarm
ycia pokarm
ó
ó
w, wywo
w, wywo
ł
ł
uj
uj
ą
ą
uczucie syto
uczucie syto
ś
ś
ci
ci
-
-
dawkowanie
dawkowanie
-
-
10 mg/dob
10 mg/dob
ę
ę
→
→
5
5
-
-
15 mg/dob
15 mg/dob
ę
ę
p.o.
p.o.
orlistat (Xenical)
orlistat (Xenical)
-
-
hamuje trawienie i wch
hamuje trawienie i wch
ł
ł
anianie t
anianie t
ł
ł
uszcz
uszcz
ó
ó
w, wi
w, wi
ążą
ążą
c si
c si
ę
ę
z lipazami jelitowymi
z lipazami jelitowymi
-
-
zwi
zwi
ę
ę
ksza wydalanie t
ksza wydalanie t
ł
ł
uszcz
uszcz
ó
ó
w z ka
w z ka
ł
ł
em
em
-
-
dawkowanie: 120 mg p.o. 3 x dz.
dawkowanie: 120 mg p.o. 3 x dz.
rimonabant (Acomplia)
rimonabant (Acomplia)
-
-
antagonista receptora kanabinoidowego (CB1)
antagonista receptora kanabinoidowego (CB1)
Uk
Uk
ł
ł
ad endokanabinoidowy (ECS) odpowiada za utrzymanie
ad endokanabinoidowy (ECS) odpowiada za utrzymanie
odpowiedniego bilansu energetycznego ustroju, reguluje
odpowiedniego bilansu energetycznego ustroju, reguluje
mas
mas
ę
ę
cia
cia
ł
ł
a oraz metabolizm glukozy i lipid
a oraz metabolizm glukozy i lipid
ó
ó
w.
w.
Lokalizacja receptor
Lokalizacja receptor
ó
ó
w ECS:
w ECS:
-
-
m
m
ó
ó
zg
zg
→
→
↑
↑
apetytu, uczucie przyjemno
apetytu, uczucie przyjemno
ś
ś
ci zwi
ci zwi
ą
ą
zane
zane
z jedzeniem
z jedzeniem
-
-
w
w
ą
ą
troba
troba
→
→
↑
↑
uwalniania glukozy
uwalniania glukozy
-
-
mi
mi
ęś
ęś
nie
nie
→
→
↓
↓
wychwytu glukozy
wychwytu glukozy
-
-
trzewna tkanka t
trzewna tkanka t
ł
ł
uszczowa
uszczowa
→
→
↑
↑
uwalniania WKT
uwalniania WKT
→
→
↓
↓
st
st
ęż
ęż
enia adiponektyny
enia adiponektyny
